ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ ဂ်ာနယ္ မဂၢဇင္းေတြကို စာေပစိစစ္ေရးမွာ ၾကုိတင္စရာမလိုဘဲ ထုတ္ေ၀ခြင့္ျပုလိုက္ျပီးေနာက္ ျပည္တြင္းထုတ္ ဂ်ာနယ္ေလာကမွာ ဘယ္လို အေျပာင္းအလဲေတြ ျမင္ေတြ့ေနရျပီလဲ၊ စာေပစိစစ္ေရး စနစ္ အေျပာင္းအလဲ အလြန္ကာလမွာ ျမန္မာ သတင္းနဲ့ မီဒီယာသမားေတြအတြက္ ဘယ္လို စိန္ေခၚမႈေတြ ႐ွိေနသလဲဆိုတာ ျမန္မာနုိင္ငံ သတင္းစာဆရာမ်ားအသင္း ဒုဥကၠ႒ ဦးကိုကို ကုိ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ စာေပစိစစ္ေရး အေျပာင္းအလဲ ေၾကညာလုိက္ျပီးေနာက္မွာ ဆရာ့အေနနဲ့ ဒီေန့ ထြက္လာတဲ့ ျမန္မာနုိ္င္ငံထဲက ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ဘယ္လုိထူးထူးျခားျခား ျမင္ေတြ့ရလဲ။ [caption id="attachment_18925" align="alignleft" width="300" caption="ျမန္မာနုိင္ငံ သတင္းစာဆရာမ်ားအသင္း ဒုဥကၠ႒ ဦးကိုကို"][/caption] “ဒီေန့ထြက္တဲ့ ဂ်ာနယ္ အေတာ္မ်ားမ်ားက တ၀က္တပ်က္ေတြပဲ ျဖစ္တယ္။ အျပည့္ေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ တအုပ္လုံးကုိ စာေပစိစစ္ေရးက မျဖတ္ထားတာ မဟုတ္ဘူး။ တခ်ဳိ့ တစိတ္တပုိင္း က ျဖတ္ထားျပီးသား၊ ေနာက္ဆက္တြဲတုိ့ ဘာတုိ့ ျဖတ္ဖုိ့ က်န္တာ႐ွိေတာ့ အကုန္လုံး ျခံုငုံျပီးေတာ့ ေျပာရ မွာေတာ့ နည္းနည္း ခက္ေသးတယ္။ သုိ့ေသာ္ က်ေနာ္ျမင္တာကေတာ့ တခ်ဳိ့ေသာ ဓာတ္ပုံေလးေတြ၊ သတင္းေလးေတြကေတာ့ အကယ္၍ စာေပစိစစ္ေရး ျဖတ္မယ္ဆုိရင္ တေၾကာင္းတပုိဒ္ ျဖုတ္လုိ့ ရတာေလးေတြ အရင္တုန္းက ျဖုတ္နုိင္တဲ့ဟာမ်ဳိးေလးေတြေတာ့ ေဖာ္ျပေန တာေတာ့ ေတြ့ရပါတယ္။ သုိ့ေသာ သိသိသာသာ အရမ္းၾကီး အေျပာင္းအလဲကုိေတာ့ က်ေနာ္ မေတြ့ရေသးဘူး။ ေနာက္ တပတ္ေလာက္ထိေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ္။ လုံး၀လြတ္တာက ေသာၾကာ၊ စေနေလာက္မွ လြတ္လာလိမ့္မယ္။ ဆဲဗင္းေဒးတုိ့မွာ ဒီေန့ေတြ့တာကေတာ့ ဓာတ္ပုံေလးေတြ ဘာေတြ ပုိျပီးေကာင္းလာတယ္။ က်ေနာ္ျမင္တာက စာေပစိစစ္ေရး မ႐ွိလုိ့ ႐ွိလုိ့ ဓာတ္ပုံေတြ၊ သတင္းေတြ အရမ္းအေျပာင္းအလဲၾကီးေတာ့ မေတြ့ဘူး။ သိသိသာသာ ထူးျခားသြားမႈ မ႐ွိဘူး။ သုိ့ေသာ္ ေသခ်ာဂ႐ုတစုိက္ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေျပာင္းလဲမႈေလးေတြေတာ့ ေတြ့ပါတယ္။” ဂ်ာနယ္ဖတ္ပရိသတ္ေတြကေရာ ဒီအေျပာင္းအလဲမွာ ဘယ္လုိမ်ဳိး ေမွ်ာ္လင့္တာ၊ တုံ့ျပန္တာ ေတြ့ရလား။ “ဂ်ာနယ္ဖတ္တဲ့အသုိင္းအ၀ုိင္းကေတာ့ စာေပစိစစ္ေရး မ႐ွိေတာ့ဘူးဆုိတဲ့အတြက္ အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ၾကိုဆုိၾကတယ္။ သုိ့ေသာ္ စိစစ္ေရး မ႐ွိေတာ့လုိ့ ဂ်ာနယ္ေတြေတာ့ ဒီလုိျဖစ္လာျပီဆုိျပီး အလုအယက္ ၀ယ္ယူ ၀ယ္ဖတ္တာေတာ့ ေလာေလာဆယ္ မေတြ့ပါဘူး။ ေျပာင္းလဲသြားတာေတာ့ ႐ွိတယ္။ သုိ့ေသာ္ က်ေနာ္တုိ့ ဒီဘက္မွာ နွစ္ဦးနွစ္ဖက္ စိတ္လႈပ္႐ွား႐ွားနဲ့ ေဆာင္႐ြက္ၾကတာမ်ဳိးေတာ့ မ႐ွိပါဘူး၊ ပုံမွန္ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ေလးပဲ သြားေနတယ္။ သုိ့ေသာ္ စာဖတ္ပရိသတ္ကလည္း ၾကိုဆုိတာေတြ ႐ွိသလုိ တခ်ဳိ့ကလည္း စိတ္ပူတာေတြလည္း ႐ွိတယ္။ သတင္းေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ဖတ္ရမယ္ဆုိျပီး ၾကိုဆုိတဲ့သူ႐ွိသလုိ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ တလြဲသုံးျပီးေတာ့ ဇာတ္လမ္းေတြ ႐ႈပ္ေထြးမွာကုိ စုိးရိမ္ေနတဲ့သူေတြလည္း ႐ွိတယ္။” အခု ထုတ္လုိ့ ရျပီလုိ့ ေျပာေပမယ့္ ထုတ္ျပီးလုိ့ တင္ရဖုိ့ကိစၥကလည္း က်န္ေနေသးတယ္။ ဒီကိစၥကေရာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚမွာ ဘယ္လုိမ်ဳိး သက္ေရာက္မႈေတြ ႐ွိနုိင္မလဲ။ “က်ေနာ္တုိ့အျမင္ က်ေနာ္တုိ့ဂ်ာနယ္နဲ့ ဦးတင့္ေဆြနဲ့ ေတြ့တဲ့ အင္တာဗ်ဴးထဲမွာေတာ့ တင္တယ္ဆုိတာ က်ေနာ္တုိ့ ဖတ္ၾကည့္ခ်င္လုိ့ သက္သက္ပါတဲ့။ ဒီအေပၚမွာ ျပန္ျပီး အေရးယူဖို့မဟုတ္ပါဘူး ဆုိျပီး ေျပာတယ္။ ဆုိလုိတာကေတာ့ အေခ်ာထုတ္ျပီးသားကုိ ျပန္တင္တယ္ဆုိတဲ့အပုိင္းကေတာ့ ဆက္ေတာ့ ႐ွိေနမွာပဲ။ အခုေလာေလာဆယ္အထိေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ ထုတ္ထားတဲ့ ဂ်ာနယ္ေတြအေပၚမွာေတာ့ ျပန္သံုးသပ္တာမ်ိုးေတြ လာတာ မေတြ့ေသးဘူး။” ျပန္ၾကားေရးကေန ထုတ္ထားတဲ့ မီဒီယာေတြလုိက္နာရမယ့္ အေျခခံ အခ်က္ေတြထဲမွာ ဒုိ့တာ၀န္အေရးသံုးပါးကုိ မထိပါးေစဖုိ့တုိ့၊ နိုင္ငံေတာ္အစုိးရနဲ့ မူ၀ါဒေတြကုိ အဖ်က္ သေဘာေ၀ဖန္တာေတြ မလုပ္ဖို့တို့၊ ေနာက္ နုိင္ငံေတာ္ကုိ ဆန့္က်င္တဲ့ ေနွာင့္ယွက္တဲ့ လူေတြကုိ အားေပးတဲ့ အေရးအသားေတြမလုပ္ဖို့တို့ စသည္ျဖင့္ ဒီအခ်က္ေတြ မ႐ုပ္သိမ္းေသးဘဲ ႐ွိေနတဲ့အေပၚမွာ ဘယ္လုိျမင္လဲ။ “က်ေနာ္တုိ့ကေတာ့ နုိင္ငံေတာ္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတို့ ဘာတုိ့က ဘယ္သူပဲတက္တက္ ဒါေတြကေတာ့ သြားေနမယ္ထင္တာပဲ။ က်ေနာ္တုိ့က တခ်ို့အပိုင္းေတြပဲ၊ မလိုလားအပ္တဲ့ အပိုင္းေတြပဲ၊ ေယဘုယ်ေျပာတဲ့အခါက်ေတာ့လည္း အေသးစိတ္ေျပာဖုိ့က ခက္တယ္။ တခ်ို့မလိုအပ္ဘဲ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့ အပိုင္းေတြကုိသာ ဖယ္႐ွားဖို့လိုပါတယ္။ က်န္တဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတို့ ဘာတို့ဆုိတာက အင္ဒုိနီး႐ွား မီဒီယာ ဥပေဒမွာလည္း ဒါကို ဦးတည္သြားတာပဲ။ ဘယ္တုိင္းျပည္မဆို ဒါကိုေက်ာ္ျပီးေတာ့ မီဒီယာတခုက ေရးလို့ရမယ္မထင္ဘူး။ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိစၥ၊ တုိင္းရင္းသားကိစၥ၊ တုိင္းရင္းသားေတြ တုိင္းျပည္မျပိုကြဲေရးေတြ ဒါေတြကေတာ့ အေရးၾကီးတယ္။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ေစာင့္ထိန္းရမယ္။ တရား၀င္ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ မပါရင္ေတာင္မွ ကိုယ့္အသိစိတ္ဓာတ္နဲ့ ကိုယ္ ေစာင့္ထိန္းရမယ္။ မလုိအပ္တဲ့ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ၊ ဥပမာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူလုိ အေၾကာင္းအရာမ်ိုး မေရးရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဒါမ်ိုးက ျပဿနာေပါ့။ စတုတၳမ႑ိုင္တည္ေဆာက္ေရး အေနွာင့္အယွက္ေပးမွာမ်ိုး၊ အမ်ားျပည္သူ အက်ိုးျဖစ္ထြန္းမွာကို မေရးရမွာမ်ိုး ဒါမ်ိုးေတြေတာ့ ဖယ္႐ွားေပးရမယ္။” စာေပစိစစ္ေရးေလွ်ာ့ေပးတာကုိ အေမရိကန္အပါအ၀င္ နုိင္ငံတကာက ၾကိုဆုိတဲ့ သေဘာမ်ိုးေျပာေပ မယ့္ စာေပစိစစ္ေရး ဘုတ္အဖြဲ့တခုလံုးကုိ ဖ်က္သိမ္းဖို့ ေတာင္းဆုိတာကိုေတြ့ရတယ္။ ဦးကုိကိုရဲ့ သေဘာထားကေရာ။ “စာေပစိစစ္ေရးဘုတ္အဖြဲ့ကုိ ဖ်က္သိမ္းေစခ်င္တယ္ဆိုတာက က်ေနာ္ထင္တာေတာ့ စာေပစိစစ္ေရးက ေစာင့္ၾကည့္တဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ကို ေျပာတာထင္ပါတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္တာပါ မလုပ္နဲ့ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါကေတာင္းဆိုတာ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္တယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ စာေပစိစစ္ျခင္းလုပ္ငန္း မ႐ွိမွေတာ့ စာေပစိစစ္ေရး႐ုံးကလည္း မ႐ွိရေတာ့ဘူး။ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္ စာေပစိစစ္ေရးနဲ့ မွတ္ပံုတင္ဌာနကလည္း တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ မွတ္ပံုတင္ဌာနအျဖစ္နဲ့ အသြင္ေျပာင္းေတာ့မယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ သူတို့ရဲ့ ယူဆခ်က္ကေတာ့ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းေတြမ႐ွိေတာ့ရင္ ႐ုံးကလည္း ဘယ္႐ွိရေတာ့မလဲ။ မင္းတုိ့႐ုံးက ဘာလုပ္ဖို့ပါလဲဆုိတဲ့ သံသဃေတြ ႐ွိေနတာေပါ့။” စာေပစိစစ္ေရးရဲ့ အေျပာင္းအလဲအလြန္ကာလမွာ သတင္းေထာက္ေတြရဲ့ စိန္ေခၚမႈက ဘာျဖစ္မယ္လို့ ထင္ပါလဲ။ “သတင္းေထာက္ေတြရဲ့ စိန္ေခၚမႈကေတာ့ capacity (လုပ္နုိင္စြမ္း) ပါပဲ။ နယ္ပယ္အသီးသီးအတြက္ capacity ပါပဲ။ လုပ္နုိင္စြမ္းမွာမွ ပိုျပီး ပေရာ္ဖက္႐ွင္နယ္ျဖစ္ဖုိ့လုိတယ္။ ပေရာ္ဖက္႐ွင္ပိုျဖစ္တဲ့အခါမွာလည္း က်င့္၀တ္အပုိင္းကို ပိုျပီးေျပာခ်င္တယ္။ က်င့္၀တ္ဆုိတာလည္း တရားဥပေဒမဟုတ္ဘူး။ မိမိကုိယ္မိမိ တာ၀န္ယူ က်င့္၀တ္ေစာင့္ထိန္းရမွာ။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးလာရမယ္ဆိုရင္ လြတ္လပ္မႈနဲ့အတူ ကိုယ့္ကုိယ္ကိုယ္တာ၀န္ယူမႈ၊ က်င့္၀တ္ေစာင့္ထိန္းမႈ ဒါေတြအေရးၾကီးလာမယ္။ ဒါက မိမိကိုယ္တုိင္လုပ္နုိင္တဲ့ ကိစၥ၊ တာ၀န္ယူမႈ၊ ကိုယ္လုပ္နုိင္တဲ့ ကိစၥေတြလည္း စိန္ေခၚမႈ႐ွိနုိင္တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၀ိုးတုိး၀ါးတားျဖစ္ေနတာေတြေပါ့။ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဘယ္ဟာကိုေရးလို့ရတယ္၊ ဘယ္ဟာကို ေရးလုိ့မရနုိင္ဘူးဆုိတဲ့ တိက်ေသာ လမ္းညြွႊန္ခ်က္ေတြ မ႐ွိေသးတဲ့အခါမွာ ကိုယ္ကလြတ္ေလာက္ျပီလို့ ေရးေပမယ့္ တဖက္မွာ ျငိစြန္းတယ္လို့ ယူဆျပီး ေကာက္ခ်က္ခ်ျပီး ဒါမ်ိုးက ျပဿနာ႐ွိနုိင္တာ ရိွတယ္။ ဒါမ်ိုးကကိုယ္လုပ္လို့မရတာ႐ွိတယ္။ သူ့ယူဆခ်က္၊ ကိုယ့္ယူဆခ်က္ေလးေတြ လြဲမွားနုိင္တာေလးေတြ ဒါမ်ိုးေတြကုိ ဂ႐ုစိုက္ျပီး သတင္းေရးသားတဲ့အခါ ေဆာင္႐ြက္ဖို့ေတာ့လိုတယ္။ တာ၀န္ၾကီးလာတယ္၊ ဘာလို့လဲဆုိေတာ့ မီဒီယာဥပေဒသစ္ကလည္း မေပၚေသးဘူးေလ။ မီဒီယာ ဥပေဒသစ္ ေပၚလာရင္လည္း ဥပေဒသစ္မွာေတာ့ လုပ္ရမယ္၊ မလုပ္ရဘူး ဆုိတာေတာ့ တိတိက်က် ျပ႒ာန္းထားဖုိ့လုိတယ္။ မျပ႒ာန္းနုိင္ရင္ေတာ့ ဘာ ဘယ္လုိ ကိုယ္က ေသခ်ာမသိနုိင္ဘူးေလ။ ဥပမာ ဘယ္ဟာက လြတ္နုိင္မယ္ မလြတ္နုိင္ဘူး၊ ဆိုတာကို။”