အသည္းကင္ဆာလူနာမ်ားအတြက္ ထိပ္တန္း အသီး ၉ မ်ိဳး လတ္ဆတ္ေသာ အသီးမ်ားတြင္ အသည္းကင္ဆာကို လြယ္ကူစြာ တိုက္ႏိုင္ေသာ Phytochemicals ႏွင့္ ဗီတာမင္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ ဓာတုကုထံုး၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကုထံုးႏွင့္ အျခားေဆးမ်ားႏွင့္မတူဘဲ လတ္ဆတ္ေသာ အသီးကုထံုးျဖင့္ ပ်က္စီးသြားေသာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကို ျပန္တည္ေဆာက္ျခင္းသည္ အလြန္ထိေရာက္သည္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးလည္း မျဖစ္ေစပါ။ သစ္သီးမ်ားႏွင့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားကို ၿငီးေငြ႔သြားပါက သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္မ်ား ေျပာင္းေသာက္ႏိုင္သည္။ ၎သည္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းသို႔ ပို၍လြယ္ကူစြာ ေရာက္ႏိုင္သည္။ ရဲယိုသီး ဤအသီးသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ အေနာက္အိႏၵိယႏွင့္ ဟာဝိုင္အီတို႔တြင္ သဘာဝအတိုင္း ေပါက္သည္။ အသီးသည္ အေစာပိုင္းအဆင့္ ကင္ဆာကာကြယ္မႈတြင္ အက်ိဳးရိွသည္။ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကို သတ္ႏိုင္ၿပီး ေသြးျဖဴဥမ်ားကို ထုတ္ေပးသည္။ ဆဲလ္ အေျမႇးပါးကို က်ယ္ေစၿပီး ကင္ဆာတိုက္ဖ်က္သည့္ အာဟာရမ်ား စုပ္ယူမႈကို အားေကာင္းေစသည္။ မုန္လာဥနီ မုန္လာဥနီတြင္ အယ္ဖာ ကယ္လိုတင္း ပါဝင္ၿပီး ၎သည္ အစြမ္းထက္ေသာ ကင္ဆာကာကြယ္ေဆးတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႔ပါက ကယ္လိုတင္းသည္ ဝင္ေရာက္ျခင္းကို ပိတ္ပင္ၿပီး အေရျပားကင္ဆာ အက်ိတ္ကို တားဆီးေပးသည္။ အဂၤလန္ႏွင့္ ဒိန္းမတ္ရိွ ေလ့လာမႈမ်ားအရ မုန္လာဥနီတြင္ေတြ႔ရေသာ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည့္ Falcarinol သည္ ဓာတ္ခဲြခန္း စမ္းသပ္ႂကြက္မ်ား၏ သံုးပံုတစ္ပံုကို ေလ်ာ့က်ေစသည္။ ေရွာက္ခါးသီးၾကီး ေလ့လာမႈမ်ားအရ ေရွာက္ခါးသီးႀကီးသည္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို ေလ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္သည္။ ေရွာက္ခါးသီးႀကီးတြင္ phytochemical (အာဟာရတစ္မ်ိဳး) ျဖစ္ေသာ limonene ပါဝင္သည္။ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ေကာင္းေစၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ပစၥည္းမ်ားကို တိုက္ထုတ္ကာ ကင္ဆာ ကာကြယ္ေပးသည္။ ၎တြင္ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ခႏၶာကိုယ္မွ ဖယ္ရွားေပးႏိုင္ေသာ monoterpene လည္း ပါဝင္သည္။ ထို႔အျပင္ ေရွာက္ခါးသီးႀကီးတြင္ ဗီတာမင္စီ အမ်ားအျပား ပါဝင္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ ႀကံ့ခိုင္ေအာင္ တစ္ေန႔လံုး လႈပ္ရွားႏိုင္ေအာင္ ကူညီေပးသည္။ သလဲသီး ဤအသီးတြင္ ဓာတ္တိုး ဆန္႔က်င္ပစၥည္းမ်ားစြာ ပါဝင္သည္။ ကင္ဆာကို တိုက္ခိုက္ရန္ လွ်ဳိ႕ဝွက္လက္နက္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ သလဲသီး ေဖ်ာ္ရည္တြင္ folate၊ ပိုတက္စီယမ္၊ ဗီတာမင္ အီး၊ polyphenols ႏွင့္ pantothenic acid တို႔ ပါဝင္သည္။ ၎တို႔သည္ အဆုတ္ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ႀကီးထြားမႈႏွင့္ ပ်ံ႔ႏွံ႔မႈကို ေလ်ာ့ခ်ေပးသည္။ အနီေရာင္ စပ်စ္သီး အနီေရာင္ စပ်စ္သီးတြင္ ကင္ဆာကိုတိုက္ရန္ အစြမ္းထက္ေသာ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္း resveratrol ပါဝင္သည္။ စပ်စ္သီးတြင္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို ျမင့္ေစေသာ အင္ဇိုင္းမ်ားကို အလြယ္တကူ တားျမစ္ႏိုင္ေသာ resveratrol ျဒပ္ေပါင္းမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက စပ်စ္သီးစားျခင္းသည္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္၏ ကိုယ္ခံအားစနစ္အတြက္ အက်ိဳးရိွသည္ဟု ဆိုသည္။ မုန္လာဥျဖဴ မုန္လာဥျဖဴကို ကင္ဆာကုသရန္ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာၾကာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ မုန္လာဥျဖဴ အျမစ္သည္ ေသြးနီဥမ်ားကို အသစ္ျဖစ္ပြားေစၿပီး ပ်က္စီးေနေသာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကို ေအာက္စီဂ်င္ ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ အထူးသျဖင့္ ၎သည္ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ ျပန္ရည္ေၾကာမ်ားကို အဆိပ္အေတာက္ ဖယ္ေပးသည္။ က်န္းမာေသာ ဆဲလ္မ်ား အသစ္ျဖစ္ေပၚေစသည္။ မင္းကြတ္သီး မင္းကြတ္သီးသည္ အပူပိုင္းေဒသ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ ဇာတိျဖစ္သည္။ မင္းကြတ္သီးေဖ်ာ္ရည္တြင္ ကင္ဆာႏွင့္ ဘက္တီးရီးယားမ်ားကို တိုက္ထုတ္ေသာ polysaccharide ျဒပ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္သည္။ ၎တို႔သည္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား သေႏၶေျပာင္းျခင္းကို တားျမစ္ျပီး ကင္ဆာဆဲလ္ ပ်ံ႔ႏွံ႔မႈကို ကာကြယ္ေပးသည္။ ဒူးရင္းၾသဇာ ဒူးရင္းၾသဇာအသီးကို ကင္ဆာဓာတုကုထံုး ကုသမႈအမ်ားစုတြင္ အသံုးျပဳသည္။ Xeronine ဟူေသာ ဓာတုပစၥည္းသည္ ကင္ဆာအား ျပင္းထန္ေသာ ကိုယ္ခံအားတံု႔ျပန္မႈကို ထုတ္ေပးသည္။ ထိုင္း ကိုကင္းသည္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကိုသာ သတ္ၿပီး ဓာတုကုထံုးကဲ့သို႔ ခႏၶာကိုယ္၏ အျခားအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို မထိခိုက္ေစပါ။ ဒူးရင္းၾသဇာ ေဖ်ာ္ရည္သည္ အဆုတ္၊ ဆီးက်ိတ္၊ ရင္သားႏွင့္ အူမႀကီး ကင္ဆာမ်ားကို ကုသႏိုင္သည္။ ဘလူးဘယ္ရီသီး ဘလူးဘယ္ရီသီးတြင္ ေတြ႔ရေသာ anthocyanin သည္ ကင္ဆာအားလံုးကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ထိုအသီးတြင္ ထိေရာက္ေသာ ကင္ဆာတုိက္ဖ်က္သည့္ ellagic acid ႏွင့္ anthocyanin ဟူေသာ ျဒပ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္သည္။ ဘလူးဘယ္ရီသီးမ်ား ပံုမွန္စားျခင္းသည္ အေရျပား၊ ဆီးအိမ္၊ အဆုတ္ႏွင့္ ေသြးကင္ဆာမ်ား ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ေရးသားသူ Zin Wai Yan Lin ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ hellosayarwon ဤေဆာင္းပါးကို DVB ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။