Home
အထွေထွေ
ဘဝၾကမ္းကိုျဖတ္သန္း၍ တိုက္ရဲသူ ပထမဆံုး ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးဂ်ာနယ္လစ္ ေဒၚစန္း
DVB
·
August 15, 2018
“ေပၚလစ္တစ္၊ ျမဳတ္လစ္တစ္ ဆိုတဲ့အတိုင္း တိုင္းေရးျပည္ေရးကိစၥေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ တေပါင္းလ၊ မင္းတိုင္ပင္အစည္းအေဝး ၿပီးကတည္းက သိခဲ့ၾကသည့္အတြက္၊ သည္လိုပုံျဖင့္၊ ဘာတိုင္းက်ိဳးျပည္က်ိဳးမွ လုပ္လို႔မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ သတင္းစာေတြက ေရးေသာ္လည္း ေရးေရးပဲ။ အမတ္မင္းမ်ား စိတ္ထားကေတာ့၊ တိုင္းျပည္က ငါ့ကို ေရြးေကာက္ၿပီးၿပီ။ ဘယ္နည္းႏွင့္မဆို တို႔ေတာ့ သုံးႏွစ္သုံးသီးေတာ့ျဖင့္၊ အမတ္ျဖစ္ေနရအုံးမွာပဲ။ သူတို႔ႀကိမ္ဆဲႏိုင္ရင္ သုံးႏွစ္ေပါ့ (ထိုစဥ္က အမတ္သက္တမ္း သုံးႏွစ္ပါ)။ ဆိုတဲ့ သေဘာထားမ်ား ထားၾကေလေရာ့သလားပဲ။ နည္းနည္းေလးမွ တိုင္းသူျပည္သားဘက္ကို ဂ႐ုမစိုက္ၾကဘူး။” ဒါဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းတရာနီးပါးခန္႔က ဒိုင္အာခီအမတ္ေတြကို ခပ္ေထ့ေထ့ေလး သေရာ္ၿပီး ေဝဖန္သုံးသပ္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေဝဖန္ခ်က္ပါ။ တိတိက်က်ေျပာရရင္ ၁၉၂၆ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔ထုတ္ အင္ဒီပင္းဒင့္သတင္းစာ ယုဝတီေၾကးမုံအခန္းက ခင္ခင္လွနဲ႔ ခင္ခင္ညြန္႔တို႔ ေဆြးေႏြးခန္း။ အဂၤလိပ္လို Politic ကို “ေပၚလစ္တစ္၊ ျမဳတ္လစ္တစ္” ဆိုၿပီး သေရာ္ပုံကလည္း စာဖတ္သူကို ရႊင္လန္းတက္ႂကြစြာ ဆြဲေခၚသြားႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲ့လို စာေရးေကာင္းတဲ့ သတင္းစာဆရာမကေတာ့ တခ်ိန္က ျမန္မာ့သတင္းစာေလာကမွာ နာမ္မည္ႀကီးခဲ့တဲ့ အင္ဒီပင္းဒင့္ ေဒၚစန္းပါပဲ။ [caption id="attachment_285449" align="alignright" width="270"] ဓာတ္ပုံ - MOI[/caption] “အင္ဒီပင္းဒင့္ေဒၚစန္း” ဟာ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ပထမဦးဆုံးေသာ သတင္းစာဆရာမအျဖစ္ မွတ္တမ္းဝင္ခဲ့သူပါ။ သူက မႏၱေလးသူ။ ဖခင္ဦးဖိန္း၊ အမိေဒၚ႐ႈတို႔က ၁၈၈၆ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ မႏၱေလး ေရႊခ်ည္ထိုးရပ္ေနအိမ္မွာ ဖြားျမင္ခဲ့တာ။ မိဘႏွစ္ပါးလုံးက ေရႊခ်ည္ထိုးကုန္သည္ေတြ။ ေမြးခ်င္းထဲမွာ သူက အႀကီးဆုံး။ အမည္ရင္းက မစန္းယုံ။ ညီမေတြက မစန္းဖုံ၊ မစန္းျမနဲ႔ ေမာင္ကိုကိုဆိုတဲ့ ေမာင္ေလးတေယာက္ရွိတယ္။ ညီမသုံးေယာက္စလုံးကလည္း စာေရးဆရာမေတြပါပဲ။ သူတို႔အားလုံးဟာ ငယ္စဥ္တည္းက အေမျဖစ္သူ ေဒၚ႐ႈရဲ႕ အားေပးမႈနဲ႔ ပ်ိဳ႕၊ ကဗ်ာလကၤာေတြ ေလ့လာခဲ့ၾကတာ။ ဉာဏ္ပညာ ထက္ျမက္ၾကတယ္။ မစန္းယုံ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္မွာ ဖခင္ဆုံးပါးသြားခဲ့ေပမယ့္ မစန္းယုံ သတၱမတန္းကို အစိုးရပညာသင္ဆုရရွိၿပီး ထူးခၽြန္စြာ ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။ အဲ့ေနာက္ေတာ့ မစန္းယုံဟာ ေမာ္လၿမိဳင္ ဆရာျဖစ္သင္ေက်ာင္းကေန မူလတန္း ဆရာျဖစ္သင္တန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီး ေတာင္ငူၿမိဳ႕ ေနာ္မန္ေက်ာင္းမွာ ဆရာမအျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ ေတာင္ငူၿမိဳ႕မွာပဲ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ အလယ္တန္းျပဆရာ ဦးႂကြက္နဲ႔ လက္ထပ္ခဲ့တယ္။ သားသမီးႏွစ္ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့တယ္။ ဆရာမျဖစ္ခ်ိန္ကစၿပီး စာေစာင္ေတြ၊ သတင္းစာေတြ၊ မဂၢဇင္းေတြထဲမွာ ဝတၳဳေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားခဲ့တယ္။ သူရိယသတင္းမဂၢဇင္းရဲ႕ ဝတၳဳတိုၿပိဳင္ပြဲမွာ “ခင္စန္းၾကည္” ဆိုတဲ့ ဝတၳဳတပုဒ္နဲ႔ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ရာမွာ မစန္းယုံ ပထမဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းက “စာဆိုေတာ္ ေဒၚစန္းဘြဲ႔ ခဲေလးခ်ိဳးႀကီး” တပုဒ္ ေရးသားဂုဏ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚစန္းရဲ႕ ကေလာင္ခြဲေတြက ပုဏၰမီ၊ ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာမတို႔ ျဖစ္တယ္။ ခင္ပြန္းျဖစ္သူ ကြယ္လြန္သြားၿပီးေနာက္ မုဆိုးမဘဝနဲ႔ ကေလးႏွစ္ေယာက္ စားဝတ္ေနေရးကို တာဝန္ယူရင္း စာေပမ်ားလည္း ေရးသားခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တြင္းမွာပဲ သတင္းစာနယ္က ပုဂၢိဳလ္တဦးျဖစ္တဲ့ သူရိယသတင္းစာ အယ္ဒီတာ ဦးဘသန္းနဲ႔ ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့တယ္။ မၾကာခင္ ေက်ာင္းဆရာမအလုပ္က ထြက္ၿပီး ဦးဘသန္းေနထိုင္ရာ ရန္ကုန္ကို ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ထဲမွာ ေျပာင္းေရႊ႕လိုက္ပါလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ မၾကာပါဘူး ေပါင္းသင္းၿပီး ၂ ႏွစ္အၾကာမွာ လင္မယားကြဲေတာ့တာပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္ လင္မယားကြဲတာကို ဘယ္သူမွ မသိၾကေပမယ့္ သူရိယသတင္းစာ အယ္ဒီတာ ဦးဘသန္းကေတာ့ ေဒၚစန္းနဲ႔ညားစမွာ ေဒၚစန္းရဲ႕ အရင္ခင္ပြန္းျဖစ္သူ သြားေလသူ ဆရာႀကီးဦးႂကြက္ နာမည္ကို အစြဲျပဳၿပီး သူရိယသတင္းစာမွာ “ႂကြက္စုတ္ႀကီး” ဆိုတဲ့ အခန္းက႑တခု ဖြင့္ၿပီး ေရးသားခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါဟာ အယ္ဒီတာ ဦးဘသန္းရဲ႕ အရင္လူအေပၚထားတဲ့ အတၱေနာမတိေလပဲလား။ ဒါမွမဟုတ္ ခပ္ရႊင္ရႊင္ ခပ္ေသာေသာ ကလိခ်က္ေပပဲလား။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေဒၚစန္းတေယာက္ေတာ့ အေနခက္ေကာင္း ခက္ေနရွာမွာပါပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ ၂ ႏွစ္အၾကာမွာ အိမ္ေထာင္ပ်က္ခဲ့ဟန္ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ထဲမွာ အိမ္ေထာင္လည္း ၿပိဳကြဲသြားခဲ့ၿပီ၊ အလုပ္ကလည္း ထြက္ခဲ့ၿပီးၿပီ၊ အလုပ္ကလည္း ထြက္ခ်င္လို႔ ထြက္ခဲ့တာမဟုတ္။ ထြက္ရတဲ့ အေၾကာင္းခံေတြ ရွိခဲ့တယ္။ သူ ေက်ာင္းဆရာမဘဝနဲ႔ ဝတၳဳေဆာင္းပါးတို႔ ေရးတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပညာမင္းႀကီး႐ုံးက “ေက်ာင္းဆရာမ်ားသည္ သတင္းစာမ်ား၌ ေဆာင္းပါးဝတၳဳမ်ား ေရးသားျခင္းမျပဳရ၊ ေရးသားလိုလွ်င္ ပညာမင္းႀကီးခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူရမည္” လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့အတြက္ အလုပ္ကထြက္ၿပီး စာေရးခဲ့တာ။ ဦးဘသန္းနဲ႔ကြဲၿပီး မၾကာမီမွာပဲ ေဒၚစန္းဟာ အပတ္စဥ္သတင္းစာကို ဗႏၶဳလလမ္းနဲ႔ လမ္းေလးဆယ္ေထာင့္မွာ “အင္ဒီပင္းဒင့္” ဆိုတဲ့ အမည္ေပးၿပီး တည္ေထာင္လိုက္တယ္။ အင္ဒီပင္းဒင့္ သတင္းစာကိုေတာ့ အဓိပၸာယ္ ၂ မ်ိဳးနဲ႔ ေပးတာလို႔ ေဒၚစန္းက ရွင္ျပခဲ့ဖူးတယ္။ တမ်ိဳးက အိုင္းရစ္သတင္းစာ အင္ဒီပင္းဒင့္ကိုယူၿပီး ဒိုင္အာခီမလို လံုးဝလြတ္လပ္ေရး လိုခ်င္တဲ့အဓိပၸာယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက မလြတ္လပ္တဲ့ အေနွာင္အဖြဲ႔မ်ားေသာ အိမ္ေထာင္သည္ဘဝကို ျပန္မသြားခ်င္တဲ့သေဘာနဲ႔ အင္ဒီပင္းဒင့္သတင္းစာလို႔ အမည္ေပးခဲ့တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီသတင္းစာကိုေတာ့ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၇ ရက္ေန႔မွာပဲ ပထမဆုံးထုတ္ေဝခဲ့တာ။ တပတ္တႀကိမ္ထုတ္ ဆုိေပမယ့္ ဂ်ာနယ္လို႔မေခၚဘဲ သတင္းစာလို႔ ေရးခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္လိုေတာ့ Independent Weekly လို႔ ေဖာ္ျပသလို အယ္ဒီတာမစန္းလို႔ ျမန္မာလိုေရးၿပီး အဂၤလိပ္လို lady Editor Ma San လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေယာက်္ားေတြနဲ႔ အၿပိဳင္က်ဲရတာဆိုေတာ့ အေတာ္႐ုန္းကန္ခဲ့ရမွာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က မိန္းမသတင္းစာဆရာ မရွိသေလာက္ ရွားခ်ိန္ေပါ့။ သူက ပထမဆုံး အမ်ိဳးသမီး သတင္းစာဆရာမေပါ့။ သူ႔သတင္းစာမွာ ေခါင္းႀကီးပိုင္း၊ မေရႊေက်း ဒိုင္ယာရီ၊ ဦးကြာစိ အေမးအေျဖခန္း၊ စာတိုက္ခန္း၊ မာတလိနဲ႔ ဝိသႀကံဳ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးခန္း စတဲ့ က႑အစုံစုံအတြက္ သူခ်ည္း ဒိုင္ခံေရးသားရတဲ့အျပင္ ေၾကာ္ျငာ ေငြေၾကးကအစ တကိုယ္ေတာ္ ႐ုန္းကန္ရတာ။ ၁၉၂၉-၃၀ ထဲမွာ သတင္းစာေရာင္းအားကလည္း တက္လာေတာ့ သူ႔ညီမႏွစ္ေယာက္ကို အကူေခၚရာက ညီမႏွစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ စန္းဖုံကလည္း ေသာ္တာကေလာင္နဲ႔ စန္းရွင္ကလည္း စႏၵာေငြရည္ အမည္ခံၿပီး ေရးသားရင္း စာေရးဆရာမေတြ ျဖစ္သြားေတာ့တယ္။ သူတို႔သတင္းစာက လက္သံေျပာင္လြန္းတာေၾကာင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရရဲ႕ သတိေပးျခင္းကို မၾကာမၾကာ ခံၾကရတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဦးကြာစိကေလာင္နဲ႔ နယ္ခ်ဲ႔အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္လြန္းတာေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တို႔ရဲ႕ မ်က္မုန္းအက်ိဳးဆုံး သတင္းစာ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ သူ မယုံၾကည္တဲ့ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ဆန္႔က်င္ေဝဖန္ခဲ့တာပါ။ ေနာက္ဆုံး ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ ကုလား-ဗမာ အဓိက႐ုဏ္းမွာ လမ္း ၄၀ နဲ႔ မဟာဗႏၶဳလလမ္းရွိ သူ႔ရဲ႕ အင္ဒီပင္းဒင့္ သတင္းစာတိုက္ကို ႐ုိက္ခ်ိဳးဖ်က္ဆီးခံရတဲ့အထိ ဖိႏွိပ္ခံခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ပိုင္း အင္ဒီပင္းဒင့္သတင္းစာဟာ ထပ္ထြက္မလာႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ သတင္းစာ ပိတ္လိုက္ရေပမယ့္ သူ႔နာမည္နဲ႔ ဂုဏ္သတင္းကေတာ့ “အင္ဒီပင္းဒင့္ေဒၚစန္း” လို႔ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးသြားေတာ့ ယုဝတီမွာ အယ္ဒီတာအဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္ လုပ္ခဲ့တယ္။ ဦးကြာစိ ကေလာင္ကိုလည္း ေဒၚကြာစိလို႔ အမည္ေျပာင္းလိုက္ပါတယ္။ အင္ဒီပင္းဒင့္ေဒၚစန္းဟာ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္က ဖြဲ႔စည္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး ေနရွင္နယ္ေကာင္စီအသင္းမွာလည္း အဓိကေနရာက ပါဝင္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းစာဆရာမ်ားရဲ႕ အသင္းသားတဦး ျဖစ္ခဲ့တယ္။ တြဲေရးခြဲေရးကာလ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ စည္းေဝးပြဲေတြမွာ သတင္းစာသမားေတြ တက္ေရာက္ခြင့္ မျပဳတာကို ဦးေဆာင္ကန္႔ကြက္သူေတြမွာ အဓိက ပါဝင္ခဲ့သူလည္းျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ့အသံမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးက႑အတြက္ “ေထြရာစိတ္ကူး” ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ အသံလႊင့္ခဲ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ အင္ဒီပင္းဒင့္ေဒၚစနး္ရဲ႕ ျဖတ္သန္းရာ ဘဝေတြဟာ ထင္သေလာက္ မသိမ္ေမြ႔ခဲ့ရွာပါဘူး။ ဘဝၾကမ္းမွာ တိုက္ပြဲေတြနဲ႔သာ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံအက်ိဳးကို ေစတနာသန္႔သန္႔နဲ႔ လုပ္ေဆာင္သူတိုင္း ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့ လမ္းတခုေလလားလို႔ ထင္ရေလာက္ပါတယ္။ စာေရးဆရာမဘဝ၊ ေနာက္ သတင္းစာဆရာမဘဝကို စၿပီဆိုကတည္းက အတိုက္အခံေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္အံတုခဲ့ရတယ္။ ပထမအိမ္ေထာင္ ဆရာႂကြက္နဲ႔ ေသကြဲ ကြဲခဲ့တယ္။ ေနာက္ ဦးဘသန္းနဲ႔ စိတ္သေဘာထား မတိုက္ဆိုင္လို႔ ကြဲခဲ့ရဟန္ပါပဲ။ မုဆိုးမဘဝ၊ တခုလပ္ဘဝနဲ႔ ကေလးႏွစ္ေယာက္ကို ပ်ိဳးေထာင္ခဲ့ရသလို အင္ဒီပင္းဒင့္ သတင္းစာကိုလည္း ထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရပ္တည္ခ်က္ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရရဲ႕ မ်က္မုန္းက်ိဳးျခင္း ခံရသလို အႀကိမ္ႀကိမ္ သတိအေပးခံခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ဆုံး အဂၤလိပ္တို႔ ေသြးထိုးမႈနဲ႔ သတင္းစာတိုက္ပါ ႐ုိက္ခ်ိဳးဖ်က္သိမ္းျခင္း ခံရျပန္တယ္။ ဒီလိုဘဝၾကမ္းကို ေတာ္႐ုံ ဇြဲ၊ ေတာ္႐ုံ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားနဲ႔ ခံႏိုင္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။ ဒါေတြႀကံ့ႀကံ့ခံရင္း ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၃ ရက္ေန႔ မနက္ ၅ နာရီခန္႔မွာေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါၿပီ။ သမိုင္းတေခတ္မွာ တာဝန္ေက်ခဲ့တဲ့၊ ျမန္မာ့လြတ္ေျမာက္ေရးကို ရည္သန္ၿပီး အင္ဒီပင္းဒင့္ သတင္းစာကို ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ အင္ဒီပင္းဒင့္ေဒၚစန္းကို ပထမဦးဆုံး ျမန္မာတို႔ရဲ႕ သတင္းစာဆရာမတဦးအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ ဂုဏ္ျပဳလိုက္ရပါတယ္။ (သုတကေဖး) -  ဆရာေ႒း ကိုးကား ေရႊဥၾသ တခ်ိန္ကထင္ရွားခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ား ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ ၄။ Wikipedia ဓာတ္ပုံ - MOI
Live

About DVB

The Democratic Voice of Burma (DVB) publishes daily independent news and information across Myanmar and around the world by satellite TV and the internet. DVB was founded in 1992 and is registered as a non-profit association in Thailand.

Follow Us

© Democratic Voice of Burma 2024