ပဒုမၼာေရႊၾကာ႐ုိးမွ အစျပဳခဲ့တဲ့ ထီးရာဇဝင္ (သုတကေဖး)
DVB
·
August 1, 2018
‘’မိုးရြာရင္ ဘာနဲ႔မိုးရပါမယ္.. ပဒုမၼာေရႊၾကာ႐ုိးကို ထီးလုပ္လို႔မိုး”ဆိုတဲ့ ေက်းလက္ေတးသံကို ျမန္မာ တိုင္းၾကားဖူး ၾကပါတယ္။ ဟိုေရွးေရွးကာလေတြ၊ သမိုင္းအစကတည္းက ေန၊မိုးဒဏ္ခံႏိုင္ဖို႔ အမိုးအကာေတြကို သဘာဝေပးတာေတြနဲ႔ အသုံးျပဳခဲ့ၾကတာပါ။
ပဒုမၼာၾကာဖက္၊ ပိန္းရြက္မွအစ သဘာဝအမိုးအကာအျဖစ္အသုံးျပဳခ့ဲတာ ေတြရွိပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ထီးဆိုတဲ့ ေဝါဟာရေပၚလာတယ္။ “ထီး”ကိုေတာ့ျမန္မာပညာရွိေတြက၊ “အ႐ုိး တေခ်ာင္တည္းျဖင့္ ျပဳအပ္သည္ကိုအေၾကာင္းျပဳလို႔ “အထီး၊ထီး”ဟု၊ ဤေနရာမ်ိဳးတြင္အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူ အပ္၏” လို႔ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကတယ္။
ျမန္မာအဘိဓာန္ကေတာ့ “ေန၊မိုးဒဏ္ကာကြယ္ရန္ အ႐ုိးတပ္ေဆာင္းစရာ”လို႔ ဖြင့္ဆို တယ္။
သမိုင္းမွာေတာ့ ထီး”ကို ဘယ္အခ်ိန္ကာလကတည္းေပၚလာသလဲဆိုတာ ေျပာဖို႔ေတာ့ မလြယ္လွဘူး။ ဘီစီ ၄၀၀ေလာက္ကစၿပီး၊ အီဂ်စ္၊ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ၊ ဂရိနဲ႔ ေျမထဲပင္လယ္ေဒသတဝိုက္တို႔မွာ ေပၚေနၿပီလို႔ဆိုၾကပါတယ္။
အခ်ိဳ႕မွတ္တမ္းေတြကေတာ့…။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း၃၅၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က“Luban လုဘန္”ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက၊ ကေလးေတြပိန္းရြက္နဲ႔ ေဆာ့ကစားေနတာကိုၾကည့္ၿပီး ပိတ္စနဲ႔“ထီး”ကို စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္လို႔ ပါးစပ္ရာဇဝင္မွတ္ တမ္းရွိခဲ့တယ္။
Wei Dynasty ကာလေတြမွာေတာ့ ထီးကို အုပ္ခ်ဳပ္သူမင္းနဲ႔ အစိုးရအရာရွိေတြပဲ အသုံးျပဳခြင့္ရွိ တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
ျမန္မာမွာေတာ့ “ထီး”ကို လူအသုံးအေဆာင္ပစၥည္းအျဖစ္ သာမက၊ တန္ခိုးအာဏာနဲ႔ ပူေဇာ္ရာ အထိန္းအမွတ္ပစၥည္းအျဖစ္လည္း အသုံးျပဳခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။
ပုထိုးေစတီရဲ႕အထြဋ္မွာတင္တဲ့ “ထီး”ေတာ္၊ မင္းသုံးနန္းသုံး၊ မူးႀကီးမတ္ရာ ေသနာပတိတို႔ အသုံးအေဆာင္“ထီး”၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြအတြက္ထီးနဲ႔ သာမန္အရပ္သူ/သား တို႔အသုံးအေဆာင္ဆိုၿပီး(၄)မ်ိဳးရွိခဲ့တယ္။
အခုေနာက္ပိုင္း၊ အပန္းေျဖစခန္းေတြနဲ႔ေဈးသည္တို႔ အသုံးျပဳတဲ့ထီး အျဖစ္ လိုသလိုႀကံဆ အသုံးျပဳလာတာကိုေတြ႕ႏိုင္တယ္။ ျမန္မာမွာေတာ့ ထီး ကို ပုဂံေခတ္ “ဂူေျပာက္ႀကီးဘုရားရဲ႕ နံရံေဆးရည္ပန္းခ်ီ”မွာ ဘုရင္တိုင္းခန္းလွည့္လည္ရာမွာ ထီးေဆာင္းထားတဲ့ပုံကိုျမင္ေတြ႕ရတာေၾကာင့္ ပုဂံေခတ္ ဘုရင္ေတြဟာ ထီးေဆာင္းမင္းအျဖစ္ “တန္ခိုးအာဏာ”အေဆာင္အေရာင္ကို အသုံးျပဳၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ယူ ဆလို႔ရေနပါၿပီလို႔ဆိုႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ သာမန္အရပ္သားေတြေတာ့ ထီးကို အသုံးျပဳၾကဟန္မရွိေသးဘူးလို႔ဆို ႏိုင္ပါတယ္။
ဘုရင္ေတြထီးေဆာင္းတယ္ဆိုတာ အဏာအထိန္းအမတ္တခုျဖစ္တာေၾကာင့္ “ထီးနန္း”ရယ္လို႔ အထြတ္အျမတ္ထား အမည္သမုတ္ခဲ့ဟန္္ရွိပါတယ္။ ျမန္မာမွ မဟုတ္ဘူး။ တကမၻာလုံးမွာပါ ထီးကို ဦးစြာပထမအေနနဲ႔ ဘုရင္နဲ႔မင္းညီမင္းသားေတြသာ အသုံးျပဳခဲ့ၾကတာပါ။
ေနာက္မွ လူအမ်ားသုံးျဖစ္ခဲ့ရတာ။ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြအရ ထီးကို အေစာဆုံးအသုံးျပဳခဲ့တာတ႐ုတ္ျဖစ္တယ္။ Wei မင္းဆက္ကာလေတြမွာ ထီးကို သာမန္လူေတြ ေဆာင္း ခြင့္မရခဲ့ေပမယ့္ Tang Dynasty လက္ထက္ေတြမွာေတာ့ တ႐ုတ္ရဲ႕ ထီးဟာ ဂ်ပန္အထိပ်ံ႔ႏွံ႔ ေနပါၿပီ။
ျပင္သစ္ ကေတာ့ ၁၆ရာစုထဲမွာ ထီးကိုစတင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အဂၤလန္ႏိုင္ကေတာ့ ၁၇၅၀ ထဲမွာ Jonas Hanway ကတီထြင္ခဲ့တယ္ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနဒဏ္အတြက္အဆင္ေျပေပမယ့္ မိုးဒဏ္မခံႏိုင္ေသးဘူး။
တခ်ိဳ႕မွတ္တမ္းေတြကေတာ့ ၁၉ရာစုထဲေရာက္မွ ၿဗိတိသွ်ကုန္သယ္ေတြဆီကတဆင့္ အဂၤလန္ကို ေရာက္တယ္ဆိုပါတယ္။ အမွန္တကယ္ထီးကိုလူအမ်ားသုံးႏိုင္ေအာင္ စတင္ထုတ္လုပ္ခဲ့တာက ၁၉ရာစုေရာက္မွ ျဖစ္တယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။
သမိုင္ပညာရွင္ Louis Uzanne ေျပာတာကေတာ့ ၁၈၀၈ခုႏွစ္ထဲမွာ ထီးမူပိုင္ခြင့္(၁၀၃)ခု တင္ထားတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒီေန႔ကမၻာအႏွံ႕အျပားအသုံးျပဳေနတဲ့ အလိုေလ်ာက္ပြင့္တဲ့ (Automatic)ထီးေတြက Uzanne တီထြင္ခဲ့တာပဲျဖစ္တယ္။ အမ်ားအသုံးျပဳေနတဲ့ ေခါက္ထီးကေတာ့ ၁၉၂၈ခုႏွစ္ထဲမွာစတင္တီထြင္ခဲ့ တာပါ။
ျမန္မာျပည္ကေတာ့ ဘုရင္နဲ႔ မင္းညီမင္းသား၊မူးမတ္ေတြနဲ႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြဟာ ပုဂံေခတ္ကအစျပဳခဲ့တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အင္းဝေခတ္မွာေတာ့ အေတာ္ေလးအသုံးျပဳလာတယ္။ သူေ႒းသူႀကြယ္ေတြအထိ အသုံး ျပဳလာတယ္။ သာမန္ဆင္းရဲသားေတြမသုံးေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ သာမန္ဆင္းရဲသားေတြကေတာ့ ခေမာက္ကိုပဲ ေန၊ မိုးကာဖို႔အသုံးျပဳေနရဆဲပါ။
ရတနာပုံေနျပည္ေတာ္ေခတ္ေရာက္ေတာ့ အိမ္ေတာ္ရာအရပ္မွာ ထီးလုပ္ငန္းေတြရွိ ေနၿပီ။ အိမ္ေတာ္ရာထီးဟာ ဘုန္းႀကီးရဟန္းေတာ္ေတြအတြက္သာမက လူခ်မ္းသာေတြရဲ႕ မရွိမျဖစ္ အသုံးအ ေဆာင္အျဖစ္ ေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ သူနဲ႔အတူအၿပိဳင္နာမည္ႀကီးတာကေတာ့ ပုသိမ္ထီးလုပ္ငန္းပါပဲ။
ျမန္မာတို႔ရဲ႕ပုသိမ္ထီးဟာ ခ်င္းမိုင္ကတဆင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံကိုပ်ံ႔ႏွံ႔လာခဲ့တယ္။ ဒီေန႔ ထိုင္းႏိုင္ငံထုတ္ ပုသိမ္ထီးဟာ ျမန္မာတို႔ရဲ႕မူပိုင္ပုသိမ္ထီးသာျဖစ္တယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္က ထိုင္းဘုန္းေတာ္ႀကီး “ဖရာအင္ သာ” ဟာ ခ်င္းမိုင္ကေနတဆင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘုရားဖူးေရာက္လာတဲ့အခါ ျမန္မာျပည္က တကာ တေယာက္ က ပုသိမ္ထီးတေခ်ာင္းကို လႉခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖရာအင္သာက ပုသိမ္ထီးျပဳလုပ္ပုံအဆင့္ဆင့္ကို ရက္ အတန္ၾကာသည္ အထိေလ့လာၿပီး ထိုင္းေတြကို သင္ၾကားေပးခဲ့တယ္လို႔ ပညာရွင္ရဲ႕ အကဲျဖတ္သုံးသပ္ခ်က္ လည္းရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တႏွစ္တႀကိမ္ျပဳလုပ္ေလ့ရွိတဲ့ Bo Sang Umbrella Festival မွာ Bo Sang ဆိုတာ ျမန္မာလို ပုသိမ္ဆိုတဲ့ အသံထြက္ရွိတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်ေတြက ပုသိမ္ကို Bassein လို႔ ေခၚခဲ့ၾက ဖူးပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ပဒုမၼာေရႊၾကာ႐ုိးတို႔ ပိန္းရြက္တို႔၊ထန္းလက္တို႔နဲ႔အစျပဳခဲ့တဲ့ ေန၊မိုးအတြက္ အကာကြယ္ေတြဟာ ဒီေန႔ ဆိုရင္ လူအမ်ားသုံးတဲ့ ေခါက္ထီးေအာ္တို မက္တစ္ထီးအျဖစ္အဆင့္ဆင့္တိုးတက္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။
ဆရာေဌး
ဓာတ္ပံု-NetGazete/ Pinterest