သတၱဳတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းေတြက ေဒသခံေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိရဲ႕လား
DVB
·
June 12, 2018
ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ သတၱဳတြင္းထြက္ သယံဇာတ အမ်ားအျပား တည္ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြထဲမွာ ပါတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ ဝန္ႀကီးဌာန အခ်က္အလက္ေတြအရဆုိရင္ တြင္းထြက္သတၱဳ အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၄၆ မ်ိဳးေက်ာ္ ထြက္ရွိၿပီး ဒီတြင္းထြက္သတၱဳေတြထဲမွာ ေရႊ၊ ေက်ာက္စိမ္း၊ ပတၱျမားတုိ႔လုိ ရတနာတြင္းထြက္ သယံဇာတေတြ ပါသလုိ ေၾကးနီ၊ ခဲ၊ ေက်ာက္မီးေသြး စတာေတြလည္း ပါပါတယ္။ ဒီလုိ သတၱဳသယံဇာတထြက္တဲ့ ႏုိင္ငံမွာ ထုတ္လုပ္ေရးေတြလုပ္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြလည္း ဝင္ပါတယ္။
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကုမၸဏီမ်ားညႊန္ၾကားမႈ ဦးစီးဌာန စာရင္းေတြအရ သတၱဳက႑မွာ ဝင္ေရာက္တဲ့ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဟာ လက္ရွိမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂ ဒသမ ၈၉ ဘီလ်ံေက်ာ္ရွိၿပီး စုစုေပါင္းဝင္ေရာက္တဲ့ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈရဲ႕ ၃ ဒသမ ၈ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ ျမန္မာ့သတၱဳ တြင္းထြက္ပစၥည္း တင္ပုိ႔မႈကရတဲ့ ဝင္ေငြကေတာ့ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘ႑ာႏွစ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ ဘီလ်ံေက်ာ္ ရရွိၿပီး စုစုေပါင္း ပုိ႔ကုန္ဝင္ေငြရဲ႕ ၈ ဒသမ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ ရွိတယ္လုိ႔ စီးပြားေရးနဲ႔ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္ထားတာပါ။
ဘီလ်ံခ်ီတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈ
ျမန္မာႏိုင္ငံက တကမာၻလုံးဆုိင္ရာ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႔ ပတၱျမားထုတ္လုပ္မႈ ေဈးကြက္မွာ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ International Trade Administration (ITA) ရဲ႕ ဝက္ဘ္ဆိုက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
သဘာဝအရင္းအျမစ္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ဖုိ႔ သုေတသနျပဳတာေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ လန္ဒန္အေျခစုိက္ Global Witness အဖြဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈ တန္ဖုိးဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ တႏွစ္တည္းမွာတင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလ်ံေလာက္ ရွိတယ္လုိ႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီပမာဏဟာ အဲဒီႏွစ္က ျမန္မာ့ဂ်ီဒီပီ (ျပည္တြင္း အသားတင္ကုန္ထုတ္လုပ္မႈတန္ဖုိး) ရဲ႕ ၄၈ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြဟာ တရားမဝင္ တင္ပုိ႔မႈေတြကေန ထြက္ရွိေနတာေတြပါ။ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္း ထြက္ရွိရာ ကခ်င္ျပည္နယ္ဟာ လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ မေအးခ်မ္းေသးတဲ့ ေဒသတခု ျဖစ္ေနသလုိ အက်ိဳးအျမတ္ခြဲေဝမႈေတြ ႐ႈပ္ေထြးေနတဲ့ ေနရာတခုပါ။ တရားဝင္ တင္ပုိ႔မႈက ရတာကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ျမန္မာ့သတၱဳ တြင္းထြက္ပစၥည္းအားလုံး တင္ပုိ႔မႈ ဝင္ေငြေတာင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ ဘီလ်ံေက်ာ္ေက်ာ္ပဲ ရွိတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။
ပဋိပကၡမ်ားနဲ႔ သတၱဳမုိင္းမ်ား
သတၱဳတူးေဖာ္ေရး လုပ္ကြက္ေတြမွာ တူးေဖာ္ေရးလုပ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ေဒသခံေတြၾကား အဆင္မေျပမႈေတြ ရွိၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီလုိ အဆင္မေျပျဖစ္ခဲ့တဲ့ စီမံကိန္းေတြထဲမွာ စစ္ကုိင္းတုိင္း မုံရြြာၿမိဳ႕ တဖက္ကမ္းက လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီသတၱဳတူးေဖာ္ေရးစီမံကိန္း၊ တနသၤာရီတုိင္းေဒသႀကီး ထားဝယ္ၿမိဳ႕နယ္ထဲက ဟိႏၵားသတၱဳမုိင္း၊ ရမည္းသင္းၿမိဳ႕နယ္ထဲက မိုးထိမုိးမိ ေရႊတူးေဖာ္ေရးလုပ္ကြက္ စတဲ့ စီမံကိန္းေတြဟာ မီဒီယာ စာမ်က္ႏွာေတြမွာ နာမည္ထြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဟိႏၵားသတၱဳမုိင္း
ဟိႏၵားသတၱဳမုိင္းဟာ ခဲမျဖဴထုတ္လုပ္ေနတဲ့ အႀကီးစားသတၱဳထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ကြက္တခုပါ။ ထုိင္းကုမၸဏီျဖစ္တဲ့ Myanmar Pongpipat ကုမၸဏီနဲ႔ သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးဌာနတုိ႔ ထုတ္လုပ္မႈကုိ အခ်ိဳးက် ခြဲေဝတဲ့စနစ္နဲ႔ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ကတည္းက ဖက္စပ္လုပ္ကုိင္ေနတာပါ။ ထုိင္းကုမၸဏီက အက်ိဳးအျမတ္မွာ ၆၅ ရာခုိင္ႏႈန္းယူၿပီး သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးဌာနက ၃၅ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ ေျမငွားရမ္းခကုိ စတုရန္းမီတာနဲ႔ တြက္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ ရပါတယ္။ ဒီစီမံကိန္းေၾကာင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ပ်က္စီးမႈေတြကုိ ေဒသခံေတြ ခံစားခဲ့ၾကရၿပီး ေခ်ာင္းေတြ ေကာသြားတာ၊ ဥယ်ာဥ္ၿခံေျမေတြ ပ်က္စီးတာေတြ ရွိခဲ့လုိ႔ ဆႏၵျပ ကန္႔ကြက္မႈေတြ၊ တုိင္ၾကားမႈေတြ မၾကာခဏ ျဖစ္ေနခဲ့တာပါ။
စံပယ္ေတာင္၊ ေၾကနီေတာင္ သတၱဳမုိင္း
ခ်င္းတြင္းျမစ္ အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာရွိတဲ့ စံပယ္ေတာင္၊ ေၾကးနီေတာင္ သတၱဳမုိင္းက ႏွစ္ၾကာရွည္ခဲ့တဲ့ မုိင္းပါ။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္မွာ အစုိးရက စလုပ္ကုိင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၉၈ မွာ ရပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ ကေနဒါႏုိင္ငံက အုိင္ဗင္ဟုိးကုမၸဏီနဲ႔ သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးဌာနတုိ႔ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းစီ အက်ိဳးတူ ဖက္စပ္စနစ္နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး Myanmar Ivanhoe Company အမည္နဲ႔ တူးေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိ ပူးေပါင္းထုတ္လုပ္မႈဟာ ၂၀၁၀ မွာ ရပ္ဆုိင္းခဲ့ၿပီး ရွယ္ယာေတြကုိ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပုိင္ကုမၸဏီနဲ႔ ျမန္မာ-ယန္စီေကာပါးလီမိတက္ (MYTCL) ကုမၸဏီတုိ႔က ဝယ္ခဲ့တာပါ။ ခုခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီကုမၸဏီႏွစ္ခုက လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ ျမန္မာ-ယန္စီ ကုမၸဏီဟာ ဝမ္ေပါင္ သတၱဳတူးေဖာ္ေရး ကုမၸဏီရဲ႕ လက္ခြဲကုမၸဏီတခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ စံပယ္ေတာင္နဲ႔ ေၾကးနီေတာင္ စီမံကိန္းေတြဟာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ကေနစၿပီး ႏွစ္ ၃၀ ႏွစ္ရွည္ေျမငွားဂရန္ ရရွိထားတဲ့ စီမံကိန္းတခုပါ။
နာမည္ေက်ာ္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ စီမံကိန္း
လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီသတၱဳတူးေဖာ္ေရး စီမံကိန္းကေတာ့ ျပႆနာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိခဲ့တာပါ။ စီမံကိန္း ဆက္လုပ္သင့္ မလုပ္သင့္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တုန္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဥကၠ႒အျဖစ္နဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ၿပီး အစီရင္ခံစာပါ လုပ္ခဲ့ရတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ စီမံကိန္းပါ။
ဒီစီမံကိန္းက ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ ဦးပုိင္ကုမၸဏီနဲ႔ ျမန္မာဝမ္ေပါင္ကုမၸဏီတုိ႔က သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးဌာနဆီ စီမံကိန္းအဆုိျပဳလႊာေတြ တင္သြင္းၿပီး စတင္ခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ မထြက္ခင္ မူလခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့ စာခ်ဳပ္အရဆုိရင္ ဒီစီမံကိန္းရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္အေပၚမွာ ဦးပုိင္ကုမၸဏီက ၅၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ျမန္မာဝမ္ေပါင္ကုမၸဏီက ၄၉ ရာခုိင္ႏႈန္း ရယူထားတာျဖစ္ၿပီး အစုိးရက ဓာတ္သတၱဳခြန္ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ ပုံမွန္ရရမွာျဖစ္တဲ့ ကုန္သြယ္ခြန္၊ ဝင္ေငြခြန္ကုိပဲ ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ိဳးအျမတ္ေပၚမွာ ရာႏႈန္းရရွိျခင္း မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အဆုံးသတ္အစီရင္ခံစာပါ အႀကံျပဳခ်က္ေတြအရ စာခ်ဳပ္ကုိ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခ်ဳပ္ဆုိမႈေတြ လုပ္ခ့ဲပါတယ္။ လက္ရွိ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့ စာခ်ဳပ္အရဆုိရင္ အက်ိဳးအျမတ္ခြဲေဝမႈအေပၚမွာ အစုိးရက ၅၁ ရာခုိင္ႏႈန္းန႔ဲ ဦးပုိင္ကုမၸဏီနဲ႔ ျမန္မာဝမ္ေပါင္ကုမၸဏီတုိ႔က ၄၉ ရာခုိင္ႏႈန္း ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဥကၠ႒တာဝန္ယူ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ လက္ပံေတာင္းေတာင္ စီမံကိန္း ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သင့္မသင့္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ အဆုံးသတ္ အစီရင္ခံစာ နိဂုံးခ်ဳပ္ကေတာ့ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၿပီး စီမံကိန္းကုိ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေစသင့္တယ္လုိ႔ အႀကံျပဳခဲ့တာပါ။
အစီရင္ခံစာက ေျပာခဲ့တာက စီမံကိန္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့မႈမွာ အားနည္းခ်က္မ်ားစြာ ေတြ႔ခဲ့ရၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အားနည္းတာ၊ ေဒသခံလူထုဟာ ေျမယာသိမ္းဆည္းျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထုိက္သင့္တဲ့ ေလ်ာ္ေၾကးေငြ မရရွိတာ၊ ထုိက္သင့္တဲ့ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းေတြ မရရွိခဲ့တာေတြ၊ ေျမယာသိမ္းဆည္းရာမွာ သက္ဆုိင္ရာ ဝန္ထမ္းေတြက ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ရွင္းျပမႈ မရွိခဲ့တာ၊ ေဒသခံေတြက သီးႏွံေလ်ာ္ေၾကး ေပးတယ္လုိ႔သာ ထင္ျမင္ယူဆခဲ့တာေတြက ဆႏၵျပမႈ ျဖစ္စဥ္ေတြကုိ အဓိက ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြလုိ႔ ဆုိထားပါတယ္။ ဒီစီမံကိန္းဟာ စာခ်ဳပ္သေဘာအရ ဆုိရင္လည္း ပထမစာခ်ဳပ္မွာ ႏုိင္ငံေတာ္ကရတဲ့ ပမာဏဟာ ဓာတ္သတၱဳခြန္ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္သာ ရွိတာမုိ႔ အရမ္းနည္းခဲ့သလုိ ေျမယာသိမ္းတာေတြမွာလည္း ေကာ္မရွင္က စစ္ၿပီးခ်ိန္မွာ ေျမဧက ၉၀၀ ေက်ာ္ စီမံကိန္းက ျပန္ႏုတ္ယူရမယ္ဆုိတာ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိ လုပ္ကုိင္ခဲ့ျခင္းက ေဒသခံေတြအတြက္ အက်ိဳးနည္းေစခဲ့ပါတယ္။
သစ္ေနမုိး