International Criminal Court (ICC) မွ ဆြဲခ်ေရွ႔ေန Fatou Bensouda က ျမန္မာ-ဘဂၤလားေဒရွ္ နယ္စပ္ေရာက္ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္မ်ား အေရးႏွင္႔ပက္သက္၍ အေရးေပၚစံုစမ္း စြဲခ်က္တင္နိုင္ရန္ (09-April-2018) ရက္ေန႔က တင္သြင္းလိုက္ျခင္းႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရမွ ျပန္လည္တုံ႔ျပန္ခ်က္ကို ေလ႔လာခ်က္အရ ႏွစ္ (၇၀) အရင္က ႏုိင္ငံတကာ စာမ်က္နွာမွာ ရင္ေကာ႔ေခါင္းေမာ့ခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာျပည္အေနနဲ႔ ဒီကေန႔ ႏွာေခါင္းေဖာ္ အသက္လု႐ႉေနရတဲ့ အေျခအေနကို ျမင္ေတြ႔ရသည္မွာ လြန္စြာစိတ္မေကာင္းျဖစ္ရသည္။ Fatou Bensouda ေလွ်ာက္ထားခ်က္။ ၁) ICC အဖြဲ႔၀င္နိုင္ငံျဖစ္သည့္ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ဘက္အျခမ္းသို႔ ထြက္ေျပးလာေသာ ဒုကၡသည္မ်ားသည္ ၂) ျမန္မာဘက္မွ အတင္းအဓမၼႏွင္ထုတ္ခံရျခင္းျဖစ္သျဖင့္(Rome Statue Article 7-1-d : Deportation of forcible transfer of population) ကို အေျခခံၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံအား စြဲခ်က္တင္ေရးဟု ပါရွိသည္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္မွလည္း (ICC အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံ မဟုတ္သည့္အတြက္ ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ တရားစြဲခြင့္မရွိေၾကာင္း၊ ေနရပ္စြန္႔ခြာသြားေသာ ရခိုင္ျပည္ေဒသခံ မြတ္ဆလင္မ်ားအား စိစစ္ၿပီး ျပန္လည္လက္ခံနိုင္ေရး ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္အစိုးရႏွင္႔ ညႇိနႈိင္းေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း) ျပန္လည္ေခ်ပခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရွိရသည္။ ပထမျမားတစ္စင္း အရပ္စကားႏွင္႔ဆိုရလွ်င္ ICC ဆိုသည္႔ရပ္ကြက္တြင္ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ ပါရွိၿပီး အိမ္နီးခ်င္းျဖစ္ေသာ ျမန္မာ မပါရွိေပ။ Fatou Bensouda ရဲ႕ေလွ်ာက္ထားခ်က္သည္ ေအာက္ပါအခ်က္ ၂ ခ်က္ တို႔ကို အေျခခံသည္။ ၁) အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံ) "…the      most     serious  crimes committed in their      territories     or         by         their            nationals…" (Understanding ICC-page-6) ၂) နွင္ထုတ္ျခင္း "Article 7: Crime against Humanity… Deportation of forcible transfer of population"    (Rome Statue     Article 7-1-d) ဤေနရာတြင္ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္သည္ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံအျဖစ္ မွန္ကန္ေသာ္လည္း မိမိတို႔ႏုိင္ငံအတြင္းမွ လူအုပ္ႀကီးအား အတင္းအဓမၼ ႏွင္ထုတ္ခဲ့ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုသည္႔ အသြင္သက္ေရာက္ေနသည္။ ထိုအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ဳိး သက္ေရာက္ေနသည့္အတြက္ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္နိုင္ငံအတြင္းမွ သူ႔နိုင္ငံသားမ်ားအား အတင္းနွင္ထုတ္ျခင္းမ်ဳိး ရွိသည္မဟုတ္ပဲ ျမန္မာဘက္မွ ဒုကၡသည္မ်ားကို ခိုလႈံခြင့္ ေပးထားရသည့္ အေျခအေနသာ ျဖစ္သည့္အတြက္ ထိုေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို ICC ၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာအရ စိစစ္စံုစမ္းခြင့္ ရွိမရွိ ခံု႐ုံးမွ ဆံုးျဖတ္မည္။ အကယ္၍ ICC ခံု႐ုံးမွ စံုစမ္းမည္ဟု ဆံုးျဖတ္ပါက ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ႏုိင္ငံဘက္အျခမ္းကိုသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးနိုင္သည္။ စံုစမ္းခ်က္အရ ထြက္ေျပး ဒုကၡသည္မ်ားသည္ အိမ္နီးခ်င္းျမန္မာဘက္မွဟု အတည္ျပဳၿပီး  Article 7-1-d နွင့္ အကံ်ဳး၀င္ပါက ICC အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံမဟုတ္သည့္ ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ တရားဆြဲခြင့္ ရရွိေရး ျမန္မာအစိုးရ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ေတာင္းခံရမည္။ "..a State not party to the Statute may decide to accept the jurisdiction of the ICC." (Understanding ICC-page-4) အထက္ေဖာ္ျပပါ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ICC မွ စြဲခ်က္တင္နိုင္ေခ်မရွိဟု ဆိုနိုင္ေသာ္လည္း လက္ရွိ နိုင္ငံတကာ ဖိအားမ်ားေၾကာင့္ အဖြဲ႔၀င္နိုင္ငံျဖစ္သည့္ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ႏုိင္ငံဘက္အျခမ္းကို စံုစမ္းျခင္း၊ အခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းျခင္းမ်ဳိး ျပဳလုပ္ၿပီး ထိုအေထာက္အထားမ်ားအား UN Security Council သို႔ တင္ျပစြဲခ်က္တင္နိုင္ေရး ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းခံနိုင္သည့္ ျမားတစ္စင္း ျဖစ္လာနိုင္သည္။ ဒုတိယျမားတစ္စင္း UN Security Council (UNSC) တြင္ ျမန္မာ့အေရး ICC ကို လႊဲေျပာင္းေပးဖို႔ ေဆြးေႏြးၾကၿပီဆိုပါစို႔။ အတည္ျပဳခြင္႔ကို VETO အာဏာျဖင့္ပယ္ခ်မည့္ ႐ုရွားႏွင့္ တ႐ုတ္ တို႔က အသင့္ႀကိဳဆိုလ်က္။ ယခင့္ယခင္လည္း UNSC မွာ ျမန္မာ့အေရးေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္တိုင္း ေက်းဇူးရွင္ ႐ုရွားနွင့္ တ႐ုတ္ တို႔မွ VETO သံုးခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာျပည္အေပၚ International Sanctions ႏွင့္ ျပည္တြင္းမၿငိမ္သတ္မႈေၾကာင္႔ နိုင္ငံတကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား ေရွာင္ရွားေနခဲ့ခိ်န္ VETO ပါ၀ါ သံုးကာကြယ္ေပးေနေသာ တ႐ုတ္၏ စီးပြားေရးမ်ားစြာ ျမန္မာျပည္တြင္း ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔ေစခဲ့သည္မွာမလြဲ။ ဥပမာ- ျမစ္ဆံုေရကာတာ၊ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း၊ ေက်ာက္ျဖဴ-ကူမင္း ေရနံ-ဂက္စ္ တင္ပို႔မႈဆိုင္ရာ၊  ရခိုင္ကမ္းလြန္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းလုပ္ပိုင္ခြင္႔၊ လယ္ယာေျမမ်ား၊ သစ္-ေက်ာက္-ေတာင္-ေျမၾကီး-အဖိုးတန္ သယံဇာတမ်ား- Live stocks မ်ား ျမန္မာျပည္မွ တ႐ုတ္သို႔ အဆက္မျပတ္ တင္ပို႔လ်က္ရွိျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္သို႔ ေငြမ်ား လွိမ္႔၀င္လာသည္ဟု ေယဘူယ်အားျဖင့္ ျမင္နိုင္ေပမယ့္ ဆိုးက်ိဴးကေတာ့မနည္း။ ဆိုးက်ိဳး

• ျမန္မာ႔အမ်ိဳးေကာင္းသားသမီးမ်ား လူကုန္ကူးခံေနရမႈ၊

- ျမန္မာျပည္တြင္းသို႔ အလံုးအရင္း၀င္လာမစဲေသာ ျပည္မ တ႐ုတ္မ်ားနွင့္ ယူနန္မႏၱေလးဟုပင္ ေခၚတြင္လာမႈ၊ -ျပည္တြင္းသို႔ တင္သြင္းလာေသာ၊ ျပည္တြင္း၌ လာေရာက္ထုတ္လုပ္ေသာ   စားေသာက္ကုန္၊ လူသံုးကုန္မ်ားအား ျပည္သူမ်ားအတြက္ အႏၲရယ္ chemical/toxic မ်ား ပါ၀င္မႈ ရွိမရွိ ထိထိေရာက္ေရာက္ စစ္ေဆးျခင္းမ်ဳိး လြန္စြာအားနည္းေသာေၾကာင့္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမ်ွ ျပည္သူမ်ား၏ က်န္းမာေရးဆိုးရြားလာေနမႈ၊ - သစ္ပင္ေတာေတာင္မ်ား ျပဳန္းလာမႈေၾကာင္႔ အပူလြန္ကဲၿပီး ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္လာမႈ၊ -ျမန္မာျပည္အတြက္ ေခ်းေငြမ်ားထုတ္ေပးရင္း တ႐ုတ္ ရဲ႕ Debt-Trap Policy ထဲ ၀င္သြားနိုင္မႈ (ဥပမာ-လက္ရွိ တ႐ုတ္၏ Debt-Trap Policy ထဲမွာ ပိတ္မိေနတဲ႔ သီရိလကၤလာအပါအ၀င္ ၈ ႏိုင္ငံရွိေနၿပီျဖစ္သည္)၊ -လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ခြင္႔ အလ်င္စလို ခြင့္ျပဳခဲ့ၿပီး ဆိုးက်ဳိးေပးနိုင္မည္႔ အေျခအေနမ်ားကို နည္းစနစ္က်က် အခ်ိန္ယူ ေလ့လာခဲ့ျခင္းမ်ဳိး မရွိခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ား ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ေနရမႈ၊ (ဥပမာ- ျမစ္ဆံုေရကာတာ၊       လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း)၊ - ရခိုင္ျပည္ေဒသတြင္း တစ္ေန႔တစ္ျခား တိုးပြားလာေသာ တ႐ုတ္ ရင္းနွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႀကီးမ်ားတြင္ တ႐ုတ္မ်ားသာ အလုပ္ခန္႔ထားၿပီး ေဒသခံမ်ား အလုပ္အခြင့္အလန္း နည္းပါးျခင္း၊ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးမ်ား အားနည္းျခင္း၊       ငါးဖမ္းခြင့္ ေနရာမ်ား ကန္႔သတ္လာျခင္း၊  လယ္ယာေျမမ်ားစြာ အသိမ္းခံလိုက္ရျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚေနမႈေၾကာင့္  ေဒသခံမ်ား လြန္စြာ စိတ္မသက္သာျဖစ္လ်က္ရွိ။ - ရခိုင္ျပည္တြင္း China Project ႀကီးမ်ား အလံုးအရင္း၀င္လာခ်ိန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွစ္ခုအၾကား တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ ပဋိပကၡမ်ား တိုးပြားခဲ့မႈ၊ ….စသည္႔ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို ေလ႔လာမိသည္။ ျမန္မာအခက္ တ႐ုတ္အခ်က္ တ႐ုတ္ျပည္တိုးတက္ေရးအတြက္ ျမန္မာျပည္သည္ အဓိကက်သည္႔ Strategic နိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္သည္မွာ အေသခ်ာ။ အခုလည္းပဲ VETO သံုးေပးရ၍ ျမန္မာအစိုးရထံမွ ေတာင္းဆိုမည့္ ျမားတစ္စင္းလာနိုင္ဦးမည္။ ႀကီးမားသည့္ ေပးဆပ္မႈကို ျမန္မာဘက္က ျပဳလုပ္ရဦးမည္။ လိုလို မလိုလို ျပည္ပစစ္အင္အားစုရန္ ရွိရွိ မရွိရွိ ႐ုရွားႏွင့္ တ႐ုတ္ထံမွ   စစ္ဖက္ဆိုင္ရာပစၥည္းမ်ား ၀ယ္ေနရဦးမည္။ ျပည္တြင္းစစ္မ်ားတြင္ ထိုလက္နက္မ်ား သံုးေနေပဦးမည္။ စစ္မီးလွ်ံေတြၾကား အျပစ္မဲ့ျပည္သူေတြ အသက္လု ေျပးေနရဦးမည္။ ထိုစစ္လက္နက္မ်ား၀ယ္ရဖို႔ နိုင္ငံေတာ္မွ ဘတ္ဂ်တ္ႀကီးမ်ား ေတာင္းဆိုသံုးစြဲရဦးမည္။ တိုင္းျပည္၏ ဘက္စံုဖြဲ႔ၿဖိဳးေရး႑မ်ားအတြက္ သံုးစြဲရမည္ ေငြေၾကးဘတ္ဂ်တ္မ်ား ေလွ်ာ့ပါးေနေပဦးမည္။ ရပ္စိုင္းထားေသာ ျမစ္ဆံု၊ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း ျပန္လည္ပတ္နိုင္ေရး အပါအ၀င္ တ႐ုတ္ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနသည့္ project ႀကီးမ်ားကို        "ျမန္မာအခက္-တ႐ုတ္အခ်က္" ဆိုသလို ခြင့္ျပဳေပးေရး ေတာင္းဆိုလာေပဦးမည္။ လက္ရွိအေျခအေနတြင္- UNSC မွာ တာ၀န္ရွိပုဂိၢဳလ္မ်ား ၂၀၁၈  ဧၿပီလကုန္ပိုင္း ရခုိင္ျပည္မတည္ၿငိမ္မႈနွင္႔ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ဘက္သို႔ ေနရပ္စြန္႔ခြာသြားေသာ ရခိုင္ျပည္ေဒသမွ မြတ္ဆလင္မ်ားကိစၥအား လာေရာက္ၾကည္႔ရႈ စစ္ေဆးမည္။ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းကလည္း UNSC မွ ျမန္မာအား ICC ခံု႐ုံးတင္ဖို႔ အႀကိတ္အနယ္ တိုက္တြန္းေနသည္။ ICC တင္ေရး ေပၚလာမလား (သို႔တည္းမဟုတ္) UNSC မွ တ႐ုတ္ Veto ျဖစ္လာမလားဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမည္။ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္သို႔ ျမား ၁ စင္း မုခ်ဧကန္ ဦးတည္လာနိုင္ၿပီ။ ေျဖရွင္းႏိုင္သည့္နည္းလမ္း ျမန္မာအစိုးရ အၾကပ္အတည္းအတြက္ တစ္ခုတည္းေသာ ေျဖရွင္းနိုင္သည့္ နည္းလမ္းမွာ လက္ရွိဦးတည္လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ ရခိုင္ျပည္မွ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ဘက္သို႔ ေနရပ္စြန္႔ခြာသြားေသာ ေဒသခံမြတ္ဆလင္မ်ားအား မွန္ကန္ေၾကာင္းစိစစ္ၿပီး ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးႏိုင္ေရး၊ လူသားခ်င္းစာနာသည့္ အကူအညီေပးျခင္း၊ သဟဇာတျဖစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဖန္တီးႏိုင္ေရး၊ စသည့္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ဆက္လက္ထိေရာက္စြာ လုပ္ေဆာင္ရေပမည္။ သို႔မွသာ ရခိုင္ျပည္ ေအးခ်မ္းသာယာတိုးတက္မႈ ရွိလာနိုင္ၿပီး ခၽြတ္ၿခံဳက်ေနသည့္ ျပည္သူ႔ဘ၀မ်ားကို ျမားဒဏ္သင္႔ခံရမည့္ အေျခအေနမွ ကင္းေ၀းေအာင္ လုပ္ေဆာင္နိုင္မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း။