အဓမၼျပဳက်င့္မႈဆုိတာ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ေစာ္ကားျခင္း (Sexual assault) ပံုစံတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး အသက္အရြယ္မေရြး၊ က်ားမမေရြး ၾကံဳေတြ႔ရႏိုင္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ မိန္းမကိုယ္ သို႔မဟုတ္ စအုိထဲကို လိင္အဂၤါ၊ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုခု (ဥပမာ လက္ေခ်ာင္း)၊ ၿပင္ပပစၥည္းတခုခု အလိုမတူဘဲ ထုိးသြင္းျခင္းကို အဓမၼျပဳက်င့္မႈေျမာက္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အသက္ငယ္ရြယ္တဲ့ ကေလးေတြဆုိရင္ေတာ့ အလိုတူၿခင္း၊ မတူၿခင္းကို စဥ္းစားစရာ မလိုဘဲ ထုိးသြင္းမႈရွိတယ္ဆုိတာနဲ႔ အဓမၼၿပဳက်င့္မႈအၿဖစ္ သတ္မွတ္လုိ႔ရပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ အဲဒီလို္အဓမၼက်င့္ခံရသူတစ္ေယာက္ကုိ Victim နစ္နာခံစားရသူလို႔ ေျပာခဲ့ၾကပါတယ္။ ခုေတာ့ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းအစား Survivor ရွင္သန္က်န္ရစ္သူလို႔ သံုးပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ဒီလိုအၿဖစ္ဆုိးမ်ိဳး ၾကံဳခဲ့ရတာေတာင္ ရွင္သန္ႏုိ္ထႏိုင္သူအၿဖစ္ စိတ္ခြန္အားေပးခ်င္တာေၾကာင့္ ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ရွင္သန္က်န္ရစ္သူတစ္ေယာက္မွာ ရွိေနႏုိင္တဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ရုပ္ပုိင္းဆုိ္င္ရာ၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ၊ လူမႈေရးပုိင္းဆုိ္င္ရာ၊ တရားဥပေဒနဲ႕ လံုျခံဳေရးအကာအကြယ္ေတြ စသျဖင့္ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီထဲကမွ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ လိုအပ္ခ်က္ေတြအေၾကာင္းကို Hello Sayarwon ကတစ္ဆင့္ ေျပာျပလိုပါတယ္။ (၁) ထိခုိက္ဒဏ္ရာမ်ား ကုသေပးၿခင္း အဓမၼက်င့္ခံရတာ ၿဖစ္တဲ့အတြက္ လူခႏၶာကိုယ္မွာ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရေနတာမ်ိဳးေတြ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေတြကို ကုသေပးရမယ္။ ပြန္းပဲ့တာ၊ အညိဳအမဲစြဲတာေတြကေတာ့ သူ႕အလုိအေလ်ာက္ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ၿပီး သန္႕ရွင္းေရးလုပ္ေပးဖုိ႔သာ လိုပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး လိုအပ္ရင္ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ထုိးေပးရပါမယ္။ (၂) ကုိယ္၀န္တားေပးၿခင္း အလိုမတူဘဲ လိင္ဆက္ဆံမႈရွိၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ သတိထားသင့္တဲ့ ၿပႆနာကေတာ့ ကုိယ္၀န္မရသြားေအာင္ တားဖုိ႔ပါပဲ။ ဒီအတြက္ အေရးေပၚကုိယ္၀န္တားေဆး ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလိုေသာက္ဖို႔လည္း က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ေယာက္ရဲ႕ အကူအညီ မလိုအပ္ပါဘူး။ ေဆးဆုိင္ေတြကေန အလြယ္တကူ ၀ယ္ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။ ေဆးလံုး(၂)လံုး ပါတဲ့ ေဆးေတြ ရွိသလို၊ တစ္လံုးတည္းပါတဲ့ ေဆးေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အဲဒီေဆးကုိ ၿပဳက်င့္ခံရၿပီး နာရီ(၁၂၀)အတြင္း ေသာက္ရင္ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္ေခ်ကုိ ၈၇% ေလာက္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးပါတယ္။ နာရီ(၁၂၀)ဆုိေပမယ့္ ေစာေစာေသာက္ေလ အာနိသင္ပုိေကာင္းေလပါပဲ။ ဒီေဆးက ကုိယ္၀န္ပ်က္က်ေစတဲ့ေဆး မဟုတ္လို႔ မေတာ္တဆ ကုိယ္၀န္ရွိႏွင့္ေနရင္လည္း ဘာၿပႆနာမွမရွိပါဘူး။ အသံုးၿပဳပံုကေတာ့ ေဆးလံုးႏွစ္လံုးစလံုးကို တစ္ၿပိဳင္တည္းေသာက္ပါ။ (တစ္လံုးတည္းပါတဲ့ ေဆးကတ္ဆုိလွ်င္လည္း အဲဒီတစ္လံုးတည္းကို ေသာက္လုိက္ပါ) ႏွစ္နာရီအတြင္း အန္ထြက္လွ်င္ ထပ္ေသာက္စရာ လိုမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ထပ္အန္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ အအန္ေပ်ာက္ေဆးနဲ႕ တြဲေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးအေနနဲ႕ ေဆးေသာက္ၿပီး ရက္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေသြးဆင္းတတ္တာ၊ ပံုမွန္ရာသီလာရမည္႕ရက္ထက္ ေနာက္က်ၿပီးမွ ေပၚတာ၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကုိက္၊ ဗုိက္ေအာင့္၊ ပ်ိဳ႕အန္၊ ရင္သားတင္းၿပီးနာတာေတြ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ သိေစခ်င္တာကေတာ့ ရာသီလာရက္ ေနာက္က်သြားတတ္တာကိုပါပဲ။ ဒါကိုသိမထားရင္ ေဆးေသာက္လို္က္ၿပီး ပံုမွန္ေပၚရမယ့္ရက္ မေပၚတဲ့အခါ ကိုယ္၀န္မ်ားရသြားၿပီလားဆုိၿပီး စိတ္ပူတတ္ၾကလုိ႔ပါပဲ။ ေနာက္ထပ္သိေစခ်င္တာ ႏွစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ ရာသီမေပၚေသးတဲ့ အရြယ္ဆုိရင္လည္း ေဆးတုိက္ဖုိ႔လုိမယ္ဆုိတာပါပဲ။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အပ်ိဳစၿဖစ္ၿပီဆုိတာနဲ႕ မမ်ိဳးဥေၾကြပါတယ္၊ အဲဒီေၾကြလိုက္တဲ့ မမ်ိဳးဥေလးက သုက္ပုိးနဲ႕မဆံုလိုက္ရလုိ႕ မ်ိဳးမေအာင္ခဲ့ရင္ ေသသြားတယ္၊ အဲဒီမမ်ိဳးဥေလးရယ္၊ သားအိမ္နံရံက အလႊာေတြရယ္ ေပါင္းၿပီး ၿပင္ပကုိ ဆင္းလာတာကိုမွ ရာသီလာတယ္လို႔ ေခၚၾကတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဒီမိန္းကေလး အပ်ိဳၿဖစ္ၿပီ သတ္မွတ္ၾကတာေပါ့။ သေဘာက အပ်ိဳၿဖစ္ၿပီဆုိတာ သိဖို႔၊ ရာသီေသြးဆင္းလာဖုိ႔အတြက္ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ မမ်ိဳးဥေလးက အရင္ေၾကြရပါတယ္။ သုက္ပုိးနဲ႕ မေပါင္းၿဖစ္လိုက္လို႔သာ အၿပင္ကုိ ရာသီေသြးအၿဖစ္နဲ႕ ဆင္းလာတာပါ။ ဒီေတာ့ ကံဆုိးစြာနဲ႕ ပထမဆံုး မမ်ိဳးဥေၾကြတဲ့လ (သုက္ပိုးနဲ႕သာ မေပါင္းလိုက္ရရင္ ရာသီေပၚၿပီး အပ်ိဳရယ္လို႔ ၿဖစ္ေတာ့မယ့္လ) မွာ တုိက္တုိက္ဆုိင္ဆုိင္ အဓမၼအက်င့္ခံလိုက္ရၿပီး သုက္ပုိးနဲ႕ေပါင္းသြားရင္ ရာသီမေပၚေသးဘဲ ကုိယ္၀န္တစ္ခါတည္းရသြားတာမ်ိဳး ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ ရာသီမေပၚေသးတဲ့အရြယ္ဆုိလည္း ေဆးတုိက္ဖုိ႔လိုတယ္လုိ႔ ေၿပာရတာၿဖစ္ပါတယ္။ သိပ္ငယ္လြန္းေသးရင္ေတာ့ မလိုေသးေပမယ့္ အသက္(၁၀)ႏွစ္နဲ႕အထက္ဆုိရင္ေတာ့ တုိက္သင့္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ အေရးေပၚကုိယ္၀န္တားနည္းအေနနဲ႕ ဒီေဆးအၿပင္ သားအိမ္တြင္းထည္႔ပစၥည္းကိုလည္း အသံုးၿပဳလို႔ရႏုိင္တယ္ ဆုိတာပါပဲ။ သူ႕ကုိလည္း အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရအၿပီး နာရီ(၁၂၀)အတြင္း ထည္႔လို႕ရတယ္။ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြ ရွိေနတယ္၊ ကူးစက္ခံရႏုိင္ေခ် မ်ားတယ္ဆုိရင္ေတာ့ မထည္႔သင့္ပါဘူး။ အိမ္ေထာင္သည္ေတြအေနနဲ႕ဆုိရင္ ဒီပစၥည္းထည္႔ၿပီးရင္ ပံုမွန္သားဆက္ၿခားပစၥည္းအေနနဲ႕ပါ ဆက္သံုးထားလုိ႔ ရပါတယ္။ သူက ဆရာ၀န္၊ ဆရာမက ထည္႔ေပးမွရမယ္၊ ေဆးထက္ ပုိၿပီးအာနိသင္ေကာင္းတယ္။ သူ႕ကုိ မထည္႔ခင္မွာ ဒီအမ်ိဳးသမီးမွာ ကုိယ္၀န္ရွိမေနတာေတာ့ ေသခ်ာဖုိ႔လိုတယ္။ ေနာက္ၿပီး ထည္႔ရတဲ့ပံုစံအရ အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရတဲ့အၿဖစ္ကုိ ၿပန္အမွတ္ရေစတာမို႕ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ထိခုိ္က္မႈၿပန္ၿဖစ္မွာကုိေတာ့ သတိထားဖုိ႔ လိုပါမယ္။ (၃) လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ေပးျခင္း အၾကမ္းဖက္မႈပံုစံၿဖစ္တဲ့အတြက္ ထိခုိက္နာက်င္မႈ ပုိမ်ားၿပားပါတယ္။ ၿပဳက်င့္သူထက္ ၿပဳက်င့္ခံရသူဆီ ေရာဂါပိုးကူးစက္ႏုိင္ေခ်ကလည္း ပိုမ်ားတာေၾကာင့္ အထူးဂရုစိုက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ HIV ပိုး အဓမၼက်င့္ခံရၿပီးရင္ HIV ပုိးကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႕အတြက္ ေဆးေသာက္လို႔ရပါတယ္။ Post-Exposure Prophylaxis (PEP) လို႕ေခၚၿပီး ေဆးရံု၊ေဆးခန္းတခ်ိဳ႕မွာ ရႏုိင္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ၿဖစ္ၿပီး(၇၂)နာရီအတြင္းမွာ စေသာက္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ (၇၂)နာရီေက်ာ္သြားရင္ မထိေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီေဆးေသာက္မခင္ HIV ပိုးရွိေနလား မရွိေနလားကို စစ္ေဆးႏုိင္ရင္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ၿပီးမွ တုိက္ရမယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး၊ စစ္ရခက္ေနမယ္၊ ေဆးက တုိက္ဖို႔လြယ္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ အရင္တုိက္လိုက္သင့္ပါတယ္။ အေရးေပၚကုိယ္၀န္တားေဆးနဲ႕ မတူတာကေတာ့ ေဆးေသာက္သင့္၊ မေသာက္သင့္ကုိ ဆရာ၀န္နဲ႕ေသခ်ာတုိင္ပင္ၿပီးမွ ဆံုးၿဖတ္သင့္တာပါပဲ။ ေသာက္မယ္ဆုိရင္ တစ္ေန႕(၂)ၾကိမ္နဲ႕ ၂၈ရက္ဆက္တုိုက္ေသာက္ရမယ္၊ ၿပတ္သြားလို႔မရဘူး၊ ေနာက္ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြလည္း မ်ားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ လိုအပ္တယ္၊ ေသာက္သင့္တယ္၊ ေသာက္လည္း ေသာက္ႏုိင္တယ္ဆုိမွ ေပးရပါမယ္။ မိန္းမကုိယ္ သုိ႔မဟုတ္ စအုိ၀ႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံခံလုိက္ရရင္၊ ထိခုိုက္ဒဏ္ရာ ၾကီးၾကီးမားမား ရလာခဲ့ၿပီး ၿပဳက်င့္သူ၏ သုတ္၊ ေသြးတို႔နဲ႕ ထိေတြ႔မႈ ရွိခဲ့ရင္ ေဆးေသာက္ဖုိ႔ လိုေကာင္းလုိပါမယ္။ ကုိယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြ၊ ကေလးသူငယ္ေတြလည္း လိုအပ္တယ္ဆို ေသာက္လုိ႔ရပါတယ္။ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးအေနနဲ႕ေတာ့ ပ်ိဳ႔အန္ၿခင္း၊ ေမာပန္းလြယ္ၿခင္း၊ အားနည္းၿခင္း၊ အိပ္မေပ်ာ္ ေခါင္းကုိက္ၿခင္း၊ ႏံုးေခြၿခင္း၊ ရွားရွားပါးပါးအေနၿဖင့္ အသည္းထိခုိက္ၿခင္း၊ ေသြးအားနည္းတို႕ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေဆးမတုိက္ခင္ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြကို တိတိ်က်က် ရွင္းလင္းေၿပာဆုိလုိက္ဖုိ႔ အေရးၾကီးၿပီး၊ ၿဖစ္လာခဲ့ရင္လည္း ေဆးကို ရပ္မပစ္ဘ၊ လိုအပ္တဲ့ ၿပဳစုကုသမႈခံယူဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေဆးစေသာက္ၿပီး တစ္ပတ္အၾကာမွာ ဆရာ၀န္နဲ႕ ၿပန္လည္ၿပသဖို႔ လိုပါမယ္၊ ၿဖစ္စဥ္အၿပီး ၃လေနတဲ့အခါမွာ HIV ပုိးကူးသြားမသြား သိဖုိ႔အတြက္ ေသြးစစ္ေဆးဖုိ႔ လိုပါမယ္။ အသားေရာင္အသား၀ါ B ပိုး HIV ပုိးထက္ ကူးစက္ခံရႏုိင္ေခ် ပိုမ်ားၿပီး ကာကြယ္ေဆးမထုိးဖူးသူ၊ ၿပီးေၿမာက္ေအာင္ မထုိးရေသးသူအားလံုးကို ကာကြယ္ေဆးထုိးေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ၿဖစ္ၿပီး ၁၄ရက္အတြင္းမွာ ထုိးေပးႏုိင္ရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၃လံုးထုိးရမွာၿဖစ္ၿပီး ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ား၊ ကေလးမ်ားအတြက္လည္း စိတ္ခ်လက္ခ် အသံုးၿပဳလို႔ရပါတယ္။ ကာလသားေရာဂါမ်ား အၿဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါေတြအတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ပုိးသတ္ေဆးမ်ား ေပးၿပီး ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ ၿဖစ္ၿပီး ၇၂နာရီအတြင္း ေသာက္ႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ပိုးသတ္ေဆးေပးရမွာ ၿဖစ္တဲ့အတြက္ ေဆးမေပးခင္ ကုိယ္၀န္ရွိမရွိ စစ္ေဆးၾကည္႔ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာရင္လည္း ေဆးခန္းၿပန္လာၿပဖို႔ လိုပါမယ္။ ခုေလာက္ဆုိရင္ အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရၿပီး ကုိယ္၀န္တားႏုိင္ဖုိ႔နဲ႕ ေရာဂါကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ၿဖစ္ၿပီးရက္အနည္းငယ္အတြင္း က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ခံယူႏုိင္ဖို႔ဟာ ဘယ္ေလာက္အေရးၾကီးမွန္း သိေလာက္ပါၿပီ။ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ ၿပဳက်င့္ခံရသူအမ်ားစုဟာ အရွက္တရားနဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ ကဲ့ရဲ႕မႈတို႕ကို ေၾကာက္ရြံတာေတြေၾကာင့္ လအေတာ္ၾကာမွ၊ ကုိယ္၀န္ေပၚလာမွ ထုတ္ေၿပာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ အခ်ိန္မီရရွိႏုိင္ေအာင္ မိန္းကေလးမ်ားကုိယ္တုိင္က အသိပညာရွိေနဖို႔လိုသလို မိဘအုပ္ထိန္းသူမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ကလည္း အေရးၾကီးပါတယ္။ သမီးကုိအၿပစ္တင္တာ၊ ဆူပူတာ၊ ရွက္စရာမဟုတ္ဘဲ ရွက္ေနတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ေနရင္ ကာယကံရွင္က ဖြင့္ေၿပာလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ပတ္၀န္းက်င္အသုိင္းအ၀ုိင္းကလည္း အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳးၾကံဳေတြ႕လိုက္ရသူကုိ ပတ္၀န္းက်င္က ကဲ့ရဲ႕တာ၊ အၿပစ္တင္တာ၊ အထင္ေသးတာ၊ ေယာက်ာ္းမ်ားက ယိသဲ့သဲ့ေၿပာတာ၊ ေစာ္ကားတာ၊ ႏွိမ့္ခ်တာလုပ္ေနရင္လည္း မိန္းကေလးေတြအေနနဲ႕ ထုတ္ေဖာ္ေၿပာဖုိ႔ တြန္႕ဆုတ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ လိုအပ္တဲ့ အသိပညာေတြ ေပးထားဖုိ႕လိုသလုိ၊ ပတ္၀န္းက်င္အသိုင္းအ၀ုိင္းကလည္း ေဖးမရပ္တည္ေပးဖို႕ သိပ္အေရးၾကီးပါတယ္။ ေရးသားသူ Dr. Phio Thiha မူရင္း - https://hellosayarwon.com/healthy-living/sexual-health/%E1%80%A1%E1%80%93%E1%80%99%E1%81%BC%E1%80%BB%E1%80%95%E1%80%B3%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B7%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9B%E1%80%9E%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%85%E1%80%B9%E1%80%B1%E1%80%9A/