ညပြဲေဈးနဲ႔ နံရံကပ္ျပပြဲ လူေတြက ပြဲႀကိဳက္တယ္။ လူစည္ကားရာကို လူမ်ားမ်ား လာတယ္။ တေယာက္ကို တေယာက္ တိုုးေဝွ႔ၾကတယ္။ ေငးေမာၾကတယ္။ လူစည္ကားရင္ ပြဲဦးထြက္ရန္ ခုုနစ္သံခ်ီခ်င္ခ်င္ ပြဲႀကိဳက္ခင္ေတြ ရွိတယ္။ ၾကည့္ခ်င္ပြဲေတြ ရွိတယ္။ လူစည္ကားရာမွာ ေဈးေရာင္းစားရတဲ့ ဆယ့္ႏွစ္ပြဲေဈးသည္ေတြ ရွိတယ္။ ေဈးေရာင္းၾကတယ္။ ဆိုင္းဘုတ္ေတြ ေထာင္ၾကတယ္။ တခါတေလမွ ရွိလာတတ္တဲ့ ဘုရားပြဲေဈး၊ ညပြဲေဈး၊ မီးထြန္းပြဲေဈး၊ ဘာညာ အထိမ္းအမွတ္ပြဲေဈး ဆိုတာေတြထက္ ခုေခတ္မွာေတာ့ အပတ္စဥ္ ညပြဲေဈးေတြ၊ ေန႔စဥ္ ညပြဲေဈးေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဆိုင္းဘုတ္ေတြ ေထာင္ၾကတယ္။ လူစည္ကားလာၿပီဆို ကိုယ့္ျခံေရွ႕က နံရံမွာ ကိုယ္ေရးခ်င္ရာေရးၿပီး လူေတြသိေအာင္ ခ်ျပလာၾကတယ္။ ဟိုတုန္းကဆို ႂကြက္ေရာင္းရန္ ရွိသည္။ သင္ေကာင္းလၽွင္ ကြၽႏ္ုပ္ မဆိုးပါ။ အလိုက္သိပါ အားနာပါ ဆိုတာမ်ဳိးေတြ ေျမျဖဴခဲနဲ႔ ေရးၾက၊ မီးေသြးခဲနဲ႔ ေရးၾက ရွိၾကတယ္ မဟုုတ္လား။ ခုေခတ္ေတာ့ Facebook မွာ Personal Wall မွာ ကိုုယ္ ဘာစားတယ္။ ဘယ္သြားတယ္။ ဘယ္သူနဲ႔ ေတြ႔တယ္။ ဘယ္ခရီးမွာ ဘယ္မွာေတာ့ ဘယ္လိုေလးဆိုတာ ဓာတ္ပုံေတြ၊ ဗီဒီယိုေတြနဲ႔ ကိုုယ္ေရးကိုုယ္တာ ခံစားခ်က္ေတြ အေတြးအျမင္ေတြ ေရးၾကတယ္။ တင္ျပတယ္။ တခ်ဳိ႕လည္း ေၾကကြဲ၊ တခ်ဳိ႕လည္း ေပါက္ကြဲ။ တခ်ဳိ႕လည္း ေၾကာ္ျငာထိုးၾက၊ ဇာတ္ထိုုးၾက။ အီစီကလီၾက။ ျမႇဴဆြယ္ၾက။ ျဖားေယာင္းၾက။ အဆဲေတာင္းၾက။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း လူမႈကြန္ရက္ ခ်ိတ္ဆက္မႈေတြက ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳ ပ်ံ႔ႏွံ႔လာခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻတခြင္ နယ္စည္းမျခား မိတ္ေဆြသစ္ေတြ ပြားၾကတယ္။ ကြဲကြာေနတဲ့ သူငယ္ခ်င္းအေဟာင္းေတြ အဆက္အသြယ္ျပတ္ၾကတယ္။ တအိပ္ရာထဲမွာ၊ တမိုုးတည္းေအာက္မွာေတာင္ ေဝးကြာေနေလ့ရွိတဲ့ ေခတ္သစ္ကမာၻရဲ႕ လူအုုပ္ထဲမွာ အထီးက်န္ဆန္ျခင္း ေဝဒနာကို ကုုစားႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ေဖ့စ္ဘုတ္ခ္မွ ေဖ့စ္ဘုတ္ခ္ ျဖစ္လာၾကတယ္။ အေကာင့္ မလုပ္တတ္ရင္လည္း ကိစၥမရွိ။ လမ္းေပၚမွာ ဆိုုင္ေတြမွာ Facebook အေကာင့္လုပ္ေပးသည္။ ၅ ေထာင္က်ပ္ဆိုတဲ့ ဆိုင္းဘုတ္ေတြ ေတြ႔ရႏုိင္တယ္။ လူတေယာက္ Facebook အေကာင့္ ၂ ခုု၊ ၃ ခုု ရွိေနၾကတာ မဆန္းသလို ျဖစ္လာတယ္။ နာမည္အတုု အေကာင့္အတုလည္း ပလူပ်ံလာတယ္။ ကေလးငယ္ငယ္ အသက္ ၁၃ ႏွစ္မျပည့္လည္း အေကာင့္အတုေတြ နာမည္အတုေတြ သုံးေနၾကတယ္။ အိပ္ရာထရင္လည္း facebook၊ အိပ္ယာဝင္ မ်က္လံုးမမွိတ္ခင္ ေနာက္ဆုုံးၾကည့္ျဖစ္တာလည္း facebook နီကိုတင္းကို စြဲလမ္းသလို မသုံးရ မေနႏိုင္ေအာင္လည္း စြဲလမ္းတတ္တယ္။ Faceookhitis ေဖ့စ္ဘုတ္ေရာဂါ ရလာၾကတယ္။   Facebook ေလာကႀကီး ဘာျဖစ္ေနလဲ။ ကမာၻ႔လူဦးေရ သန္းေပါင္း ခုနစ္ေထာင့္ငါးရာေလာက္ရဲ႕ ၃ ပုုံ ၁ ပုုံ။ လူ ၃ ေယာက္မွာ တေယာက္ ဆိုုပါစုုိ႔။ ျမန္မာျပည္အတြက္ ေျပာရရင္ေတာ့ လူဦးေရ သန္းေပါင္း ၅၀ ရဲ႕ ၃ ပုုံ ၁ ပုုံနီးပါး ျဖစ္တဲ့ ၁၄ သန္းေလာက္ လူမႈကြန္ရက္ သံုးေနၾကတယ္လိုု႔ Facebook က မွတ္တမ္းတင္ထားတယ္။ လူမႈကြန္ရက္ သံုးေနသူ အင္တာနက္ အသုံးျပဳေနသူ အမ်ားစုု (အားလုံးနီးပါးလိုု႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္) လက္ကုုိင္ဖုုန္း၊ တက္ဘလက္ေတြနဲ႔ သုုံးလာၾကတယ္။ DVB Multimedia Group ဝက္ဘ္ဆိုက္ Burmese.dvb.no မွာ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း မကတဲ့သူေတြဟာ မိုုဘိုုင္လ္းဖုုန္းသမားေတြ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ လူမႈကြန္ရက္ အသုံးျပဳေနသူေတြထဲမွာေတာင္မွာ လူမႈကြန္ရက္မွာ အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ ဆက္သြယ္ေနတဲ့  instant message/ social messaging အသုုံးျပဳမႈက ပိုုသာ လႊမ္းမိုုးလာတယ္။ ေရွ႕ ေနာက္ ေတာင္ ေျမာက္ မုုိင္ေပါင္းမ်ားစြာ ကမာၻျခားေနရင္ေတာင္ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ ေဝါ့ကီေတာ့ကီနဲ႔ ေျပာေနသလိုု ဗီဒီြယိုုေကာလ္ေတြ သုုံးၿပီး စကားေျပာၾက၊ တုုိင္ပင္ၾက ေဆြးေႏြးၾကတယ္။ Social Messaging ေတြက အေသးစား၊ အလတ္စားလုုပ္ငန္းေတြေရာ စီးပြားကူးသန္း ေရာင္းဝယ္ေလာကကိုု အႀကီးအက်ယ္ ကူညီေထာက္ပံ့ႏိုင္ခဲ့တယ္။ အလိုအေလ်ာက္ တုံ႔ျပန္စကားေျပာ ေျဖၾကားေပးႏိုင္တဲ့ Answering Machine ဆန္ဆန္ Chatbots စက္႐ုပ္စကားေတြ သိသိသာသာ တိုုးလာတယ္။ ျမန္မာျပည္တြင္း အြန္လိုုင္း ေဈးေရာင္း ေဈးဝယ္ စာမ်က္ႏွာေတြမွာပင္လၽွင္ တခုုခုု ေမးျမန္းလိုုက္ရင္ ‘ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္၊ မိနစ္ပုုိင္းအတြင္း ဒီေမးခြန္းကိုု ေျဖၾကားေပးပါမယ္၊ စိတ္ဝင္စားတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္’ ဘလားဘလားေတြကိုု  ခ်က္ခ်င္း ေျဖၾကားလာတာ ေတြ႔ေတြ႔ေနရပါမယ္။ အေသးစား၊ အလတ္စား startup ေလးေတြသာမက ႏုုိင္ငံတကာ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးေတြကအစ လူမႈကြန္ရက္ရွိရာ ေျပးလာေနၾကရတယ္။ မ်က္ႏွာလႊဲထားလို႔ မရေတာ့။ ေတာင္ႀကီးက စြပ္ပရားဆီ မလာဘူး။ စြပ္ပရားသာ ေတာင္ႀကီးရွိရာ အူယားဖားယား ေျပးလာရတာပဲ။ Organic လို႔ေခၚတဲ့ ပိုက္ဆံမေပးရတဲ့ ေဆးမထိုးရဘဲ လူသိမ်ားေစတဲ့ တင္ျပပုံေတြ Website ေတြဆီ တြန္းပို႔ေပးႏုုိင္တဲ့ အြန္လိုင္းပရိသတ္ referal traffic ဆိုုတာလည္း အလကား မတ္တင္း မရေတာ့ဘူး။ Facebook ကတဆင့္ ကိုယ့္ဝက္ဘ္ဆိုက္ စာမ်က္ႏွာကို ေရာက္လာတဲ့ ဧည့္သည္လည္ပတ္ႏႈန္းက တရွိန္ထိုး က်ဆင္းလာေနတာ ဟိုမွာ ဒီမွာ ျမင္ရ ၾကားရမယ္။ Video Matter? စာသားေတြ ရွည္လ်ားေထြျပား ေလမ်ားေနတာေတြ လူေတြက သိပ္မဖတ္ခ်င္ၾကေတာ့ဘူး။ ပုံရိပ္ေတြက စကားေျပာလာတယ္။ ဗီြဒီယိုေတြက ဆြဲေဆာင္မႈ ပိုရွိလာၾကတယ္။ UGC လို႔ ေခၚတဲ့ လူအုပ္ႀကီးက ဝိုင္းဝန္းတင္ျပပို႔စ္ေတြဟာ လူေျပာသူေျပာ စကားသံေတြ လူအုပ္ႀကီးရဲ႕ ေဆြးေႏြးခန္း၊ ျငင္းခုံခန္းေတြ ပိုမ်ားလာေစတယ္။ စီးပြားေရးကုမၸဏီေတြဟာလည္း သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ႐ုပ္သံေၾကာ္ျငာေတြအစား လူမႈကြန္ရက္ကေန ပရိသတ္ဆီေရာက္ဖို႔ ကုန္ပစၥည္းသစ္ ေၾကာ္ျငာဖို႔ ေဈးသက္သာတဲ့ လူမႈကြန္ရက္ေတြဘက္ ဦးစားေပး ေငြသုံးစြဲလာၾကတယ္။ စီးပြားေရးေလာကသာမက Activists ေတြ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြသာမက ႏုုိင္ငံေရးအလႊာမွာ လူထုဆက္ဆံေရးသမားေတြဟာလည္း ပုုံမွန္မီဒီယာ ပလက္ေဖာင္းေတြကိုု အားမကိုးေတာ့ဘဲ လူထုအမ်ား သိေစ၊ ပါဝင္ေစခ်င္တဲ့ သတင္းစကားေတြ ျဖန္႔ခ်ိရာမွာ လူမႈကြန္ရက္ေတြကိုု အဓိကထား သုံးစြဲလာၾကတယ္။ ဘာဆက္လုပ္ၾကမလဲ။ Facebook ရဲ႕ မူဝါဒ အေျပာင္းအလဲမွာ ကိုယ္ တင္ျပသမၽွ ေပါေပါေလာေလာ မျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္လာတယ္။ အေရအတြက္မွ အရည္အေသြး ဆိုတာ ျဖစ္လာမယ္။ ထိမိတဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာ အေကာင္းဆုံးေတြပဲ တင္ျပဖိုု႔။ မၾကာခဏ တင္ျပေနတာထက္ တခါတေလမွ ထိမိလွပ တင္ျပဖိုု႔ စဥ္းစား။ ကိုယ့္ပရိသတ္ေတြၾကား အျပန္အလွန္ အက်ဳိးျဖစ္ေစမယ့္ ေဆြးေႏြးဖလွယ္စရာ တိုးပြားေစမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြ ဦးစားေပးရဖို႔ ျဖစ္လာေတာ့မယ္။ ကိုယ့္လူေတြ ရွိေနတုုန္း တင္ျပဖို႔လည္း တခ်ဳိ႕က အၾကံျပဳၾကတယ္။ ေဖ့စ္ဘုတ္ခ္မွ ၾၾကည့္လို႔ရတဲ့ ကိန္းဂဏန္း Insight Data ေတြအရ ကိုယ့္ပရိသတ္ေတြ ကိုယ့္လူေတြ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္ႏွနာရီမွာ ပိုၿပီး အြန္လိုင္းရွိေနၾကလဲ။ ကိုယ့္တင္ျပခ်က္ တခုခုဟာ လူေတြ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ဝင္ေရာက္ ေဆြးေႏြးၾကသလဲ။ စုစုေပါင္း အေရအတြက္သာမကဘူး၊ ဘယ္ေလာက္ အခ်ိန္တိုတြင္း လူေတြ ဘယ္ေလာက္ ဝင္ေရာက္ေဆြးေႏြးၾကတယ္ ဆိုတာလည္း အေရးႀကီးလာပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ့္တင္ျပခ်က္ post နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးဖိုု႔ ေျဖၾကားတုံ႔ျပန္ေပးဖို႔ အဆင္သင့္ရွိေနဖိုု႔ လိုုမယ္။ Trending Topic ၾကည့္ဖိုု႔ လိုုတယ္။ ခုလတ္တေလာ ဘာျဖစ္ေနလဲ ဘာေခတ္စားေနလဲ။ ခုတေလာ ဘာျဖစ္ေနလဲ၊ ခုတေလာ လူေျပာသူေျပာ မ်ားေနတာ ဘာလဲ ဆိုတာလည္း အေရးႀကီးလာမယ္။ လူေတြ ေျပာလက္စ ေခါင္းစဥ္ အေၾကာင္းအရာတခုခု ဝင္ေရာက္ေဆြးေႏြးတာက လူေတြ လာေဆြးေႏြးၾကဖိုု႔ ေခါင္းစဥ္အသစ္တခု တင္ျပတာထက္ ပိုလြယ္ပါတယ္။ ဘယ္ခ်ိန္မဆို လူစိတ္ဝင္စားေလာက္တာေတြ Evergreen အေၾကာင္းေတြ တင္ျပလည္း ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူေတြ စိတ္ဝင္စားေနတဲ့ ေနာက္ဆုံးေပၚ Trending ဘာလဲဆိုတာ ၾကည့္ေနဖိုု႔။ Video content အေရးႀကီးေနဦးမယ္။ လူေတြက ဗီြဒီယိုေတြ တင္ျပခ်က္ေတြကို ပိုၿပီးတုံ႔ျပန္ စကားေျပာၾကတယ္။ Live Streaming တိုုက္႐ိုက္လႊင့္တာ ပိုုႀကိဳက္ၾကတယ္။ တိုက္႐ိုက္လႊင့္တဲ့ ဗီြဒီယိုဖိုင္လ္တခုက ပုံမွန္ဗီြဒီယိုဖိုင္လ္တခုထက္ ၆ ဆပိုၿပီး တုံ႔ျပန္ ေဆြးေႏြးၾကတယ္လို႔ အဆိုရွိတယ္။ ပထမဆုံး ၃စကၠန္႔ကို သတိထား။ မိုဘိုင္းလ္ဖုန္းအတြက္ ရည္ရြယ္တယ္ဆုုိရင္ ေလးေထာင့္ဗီြဒီယိုေတြ  Vertical Video ေတြလည္း စဥ္းစားသင့္ စဥ္းစားဖို႔ လိုအပ္လာမယ္။ ကိုယ့္ပရိသတ္အမ်ားစုက မိုဘိုင္းလ္ဖုန္း ျဖစ္ေနရင္ မိုဘိုင္းလ္ဖုန္းရဲ႕ မူရင္းျမင္ကြင္း Portrait View ေထာင္ၾကည့္တဲ့ ျမင္ကြင္းမွာ ကိုယ္တင္ျပတဲ့ ဗီဒီယို ပိုၿပီး ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ ျမင္ရတာေပါ့။ Caption စာတန္းေလးေတြလည္း ပါမယ္ဆိုရင္ ပရိသတ္ဟာ အသံဖြင့္ၾကည့္ခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာႏုုိင္တာေပါ့။ Facebook ဆိုတာႀကီးကိုက ရပ္ကြက္ထဲက အခမဲ့ နံရံစာေစာင္ မဟုတ္ဘူး။ သူကလည္း စီးပြားေရး လုပ္ေနတာပဲ ဆိုတာကို လက္ခံရမွာပါပဲ။ ကုန္ပစၥည္း အမွတ္တံဆိပ္ေတြဟာ အလကားေနရင္း လူထုပရိသတ္မ်ားစြာဆီကို အခမဲ့ ျဖန္႔ခ်ိေပးေနလိမ့္မယ္လို႔ ေမၽွာ္လင့္လို႔မရဘူး။ Facebook ကို ပိုက္ဆံမေပးဘဲနဲ႔ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကား လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ တံဆိပ္တခုုခုု ျဖစ္လာမွာ မဟုုတ္ဘူး။ ပိုက္ဆံနည္းနည္း အကုန္အက်ခံၿပီး Boost ေၾကာ္ျငာရမယ္။ ကုန္ရက်ဳိးနပ္ေအာင္လည္း ကိုယ္ရည္ရြယ္တဲ့ ပရိသတ္က ဘယ္သူလဲ ေသခ်ာစဥ္းစားရေတာ့မယ္။ ပို႔စ္တင္တဲ့ အေရအတြက္ထက္ အရည္အေသြးကို စဥ္းစားရေတာ့မယ္။ ဘယ္လို ဗ်ဴဟာ ေရြးခ်ယ္မလဲ ေတြးရေတာ့မယ္။ ကိုယ့္ပရိသတ္ေတြက ဘာျမင္ခ်င္၊ ဘာဖတ္ခ်င္၊ ဘာစိတ္ဝင္စားမယ္ ဆိုတာ နားလည္ဖို႔ လိုအပ္လာတယ္။ လူမႈကြန္ရက္ ေဈးကြက္ကြၽမ္က်င္သူ ေလာရင္ ထရပ္ခ္ဆက္က ေျပာျပပါတယ္။ အြန္လုုိင္း ေဈးကြက္ေရးရာ ကြၽမ္းက်င္သူ မာခ့္ရွက္ဖာ အၾကံေပးတာက သိပ္အစိုးရိမ္မလြန္နဲ႔။ ေျဖရွင္းလို႔ ရႏုုိင္ေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ သတိမထားမိလို႔ ျဖစ္မယ္။ ေဖ့စ္ဘုတ္ခ္မွာ Organic Reach လို႔ေခၚတဲ့ ပိုက္ဆံမေပးရဘဲ လူထုပရိသတ္ဆီကို ေရာက္ရွိမႈႏႈန္းက ဆက္တိုက္က်ဆင္းလာခဲ့တာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပိုင္းေတြကတည္းကပါ။ ကိုုယ္ တင္ျပတဲ့ Post တခုခ်င္းရဲ႕ လူထုဆီ ေရာက္ရွိမႈ Reach နည္းလာေနတယ္ဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့သူေတြ သိၿပီးသားဆိုေတာ့ အခုလာမယ့္ Newsfeed အေျပာင္းအလဲဟာလည္း အလြန္အမင္း ထူးျခား ဆိုးရြားသြားမယ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ပရိသတ္ ေတာင့္ေနၿပီးသား မီဒီယာေတြ ကုမၸဏီေတြအတြက္ကေတာ့ အေျခအေန ေကာင္းေနႏိုင္ေသးတယ္။ အရင္ကလို ပရိသတ္နဲ႔ အျပန္အလွန္ တုံ႔ျပန္ေဆြးေႏြး ေျဖၾကားေလ့ ရွိတဲ့သူေတြအတြက္ကေတာ့ သိပ္မေထာင္းတာဘူး။ သိပ္စိတ္ပူစရာ မရွိေသးဘူးလို႔ ယူဆတယ္။ ကိုယ္က တင္ျပေနေပမယ့္ ဘယ္သူ႔ဆီမွ မေရာက္၊ ဘယ္သူမွ မျမင္ရင္ ပလုံတာပဲ။ ပရိသတ္ ဝင္ေရာက္ေဆြးေႏြး တုံ႔ျပန္မႈမရွိတဲ့ ပို႔စ္ေတြက Facebook မွာ လူမသိသူမသိ ေပ်ာက္သြားေတာ့ Reach ဘာမွမရွိတာ နကိုကတည္းကပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ခုမွျဖစ္တဲ့ ျပႆနာ မဟုတ္ဘူး။ Content ပဓာန ဆိုတာကေတာ့ အၿမဲတမ္း အမွန္တရားပါပဲ။ ကိုယ္တင္ျပတဲ့ အေၾကာင္းအရာသာ အဓိကဆိုတာ မေမ့ဖို႔ ေဖ့စ္ဘုတ္ခ္က သတိေပးေနတယ္ပဲ ဆိုပါေတာ့။ သန္းဝင္းထြဋ္