ေဆးေျခာက္ဆိုတာကို မူးယစ္အႏြယ္ဝင္ အပင္တမ်ိဳးအျဖစ္လူသိမ်ားသလို ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေဆးေျခာက္သံုးစြဲမႈကို ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားၿပီး ျပင္းထန္တဲ့ ျပစ္ဒဏ္ေတြ ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျပည္နယ္တခ်ိဳ႕နဲ႔ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕မွာေတာ့ ေဆးေျခာက္ကို ေဆးဖက္ဆိုင္ရာအေနနဲ႔ေရာ၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရး ပစၥည္းတခုအေနနဲ႔ပါ တရား၀င္ခြင့္ျပဳလာတာကိုလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္မွာလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလာက္ကစတင္ၿပီး ေဆးေျခာက္ကို တရားဝင္ခြင့္ျပဳဖို႔ လႈပ္ရွားမႈတခုကို ျမန္မာလူငယ္တစုက ဦးေဆာင္ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဒီလႈပ္ရွားမႈကို Marijuana Legalization Movement Myanmar လို႔နာမည္ေပးထားၿပီး လူမႈကြန္ရက္ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္မွာ ေပ့ဂ်္အေနနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။ သူတုိ႔ဘာေတြ ေတာင္းဆိုလဲ၊ သူတုိ႔ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဘာလဲ၊ သူတို႔ေျပာတဲ့ ေဆးေျခာက္ အေၾကာင္းက ဘယ္လိုလဲ သိႏိုင္ဖို႔ လႈပ္ရွားမႈကို ဦးေဆာင္သူ ကိုေအာင္ေစတိုးကို ဒီဗီြဘီက ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေမး။ ေဆးေျခာက္ဆိုတာကို အရင္ ရွင္းျပေပးပါဦး။ ေဆးေျခာက္ဆိုတာ ဘာလဲ။ ေျဖ။ “ေဆးေျခာက္ (Cannabis) ဆိုတာမွာ မ်ိဳး႐ိုးတူ ဗီဇကြဲ ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ Hemp နဲ႔ Marijuana ဆုိၿပီးေတာ့ပါ။ Hemp က ကုန္ထုတ္လုပ္မႈအတြက္ သံုးၿပီး Marijuana ကေတာ့ ေဆးဖက္ဆိုင္ရာနဲ႔ အပန္းေျဖဖို႔ အတြက္ သံုးၾကပါတယ္” ေမး။ အဲဆိုရင္ တခုခ်င္းစီရဲ႕ အသံုးခ်ႏိုင္ပံုကို ေျပာျပေပးပါလား။ ေျဖ။ “Hemp ဆိုတာ သဘာဝကေပးတဲ့ အခိုင္ဆံုးအမွ်င္တမ်ဳိး ျဖစ္ၿပီးေတာ့ နည္းလမ္း ၅၀,၀၀၀ ေက်ာ္ အသံုးျပဳလို႔ရပါတယ္။ သူက တဧကမွာ ေလွ်ာ္မွ်င္အျခာက္ ၃ တန္ကေန ၈ တန္အထိထြက္ၿပီး သာမာန္ေလွ်ာ္မွ်င္ပင္ေတြထက္ ၄ ဆေလာက္ သာပါတယ္။ ပင္စည္ကေန ခ်ည္မွ်င္နဲ႔အထည္ေတြ၊ စကၠဴေတြ၊ ႀကိဳး၊ ႀကိတ္သားျပားစတာေတြ ထုတ္လို႔ရပါတယ္။ အေစ့ကေတာ့ ဆီေဆးေတြ၊ ေလာင္စာနဲ႔ ေဖ်ာ္ရည္၊ အေစ့ကရတဲ့ အသားဓာတ္အမႈန္႔ ျဖည့္စြက္စာေတြ၊ အလွကုန္ပစၥည္းေတြ ထုတ္လို႔ ရပါတယ္။ အျမစ္က ဆိုရင္ေတာ့ အဆစ္ေရာင္၊ အဆစ္နာ၊ ႂကြက္သားနာက်င္တာနဲ႔ ႏွင္းခူေရာဂါတို႔အတြက္ ေဆးဝါးေတြ ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ Hemp မွာ မူးယစ္ေစတတ္တဲ့ဓာတ္ လုံးဝ မပါဝင္ပါဘူး” “Marijuana ဆိုတာကေတာ့ အခု လူေတြ ေသာက္႐ွဴေနတဲ့ ေဆးေျခာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ကမာၻမွာ Marijuana ကို မူးယစ္ေဆးဝါးအျဖစ္ရႈျမင္ေနတဲ့ အျမင္ေတြဟာ စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိမႈေတြေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ Marijuana ဟာ ကင္ဆာေရာဂါ၊ AIDS ေရာဂါ၊ ဝက္႐ူးျပန္ေရာဂါ၊ ေမြးရာပါအတက္ေရာဂါနဲ႔ တျခား စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေဝဒနာေပါင္းမ်ားစြာကို ကုသရာမွယ အလြန္ အသံုးတည့္ပါတယ္။ ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆးေတြမွာလည္း ေဆးေျခာက္ကို သံုးစြဲတာ ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္” “ၿပီးေတာ့ အရက္၊ ဘီယာေသာက္သလို အပန္းေျဖဇိမ္ခံမႈအတြက္လည္း အသုံးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ထူးျခားမႈက Marijuana ဟာ ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ တျခားမူးယစ္ေဆးေတြလိုမဟုတ္ဘဲ သူ႔ကိုအသုံးျပဳ တာေၾကာင္ ေရာဂါ မရႏိုင္သလို လြန္သြားတယ္ဆိုတာလည္း မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကမာၻမွာ အခြန္စနစ္နဲ႔ တရားဝင္စနစ္တက်ေပးေနတာပါ” ေမး။ ျမန္မာျပည္မွာ အစ္ကိုတို႔လုပ္ေနတဲ့ လႈပ္ရွားမႈရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကဘာလဲ။ ေျဖ။ “တိုင္းျပည္ရဲ႕ အဓိကက်တဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ အလြန္တရာ အက်ိဳးမ်ားေစမယ့္ Hemp အပင္ေတြ တရားဝင္ စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ခြင့္ ရရွိေရးကို ပထမဦးစားေပး အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္မွာျဖစ္ပါတယ္ ဒုတိယ အဆင့္ကေတာ့ ေဆးဖက္ဝင္တဲ့ Marijuana ကို က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ သံုးႏိုင္ေအာင္ စနစ္တက် တရားဝင္စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ခြင့္ ရရွိေရး အတြက္ပါ။ ဒီအတြက္ သက္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္အသီးသီးက တတ္သိပညာရွင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ေဆာင္ရြက္ သြားပါမယ္။ လူထုကိုလည္း Marijuana ရဲ႕ အက်ိဳးျပဳပံုေတြကို အသိပညာေပးသြားမွာပါ” ေမး။ Marijuana က မ်ားမ်ားသံုးရင္ အႏၱရာယ္ မရွိဘူးလား။ ဆိုးက်ဳိးေတြမခံစားရႏိုင္ဘူးလား။ ေျဖ။ “အခုအခ်ိန္ထိ ေဆးေျခာက္ေၾကာင့္ ေသတဲ့သူ မရွိေသးပါဘူး။ ေရာဂါေဝဒနာ ရရိွသြားသူလည္း မရိွပါဘူး။ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္သုံးတာ၊ အခ်ိန္ရိွသမွ် သုံးေနသူေတြအတြက္ေတာ့ ဆိုးက်ိဳးနည္းနည္း ရိွႏိုင္ပါတယ္။ သတိေမ့တာ၊ ႏွလုံးခုန္မမွန္တာ၊ ကိုယ္အပူခ်ိန္ျမင့္တာရိွပါမယ္။ တန္ေဆးလြန္ေဘးလို႔ ေျပာရင္လည္း မမွားပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အခု က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနတာက စနစ္တက်နဲ႔ ထိန္းေက်ာင္း ႏိုင္ေအာင္ပါ” “အခုလည္း တရားမဝင္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကား၊ သံုးစြဲေနတာေတြရွိတာပဲ။ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမရိွဘူး တရားမဝင္သတ္မွတ္ထားေတာ့ တရားမဝင္ေစ်းကြက္မွာပိုက္ဆံေပးရင္ လိုသေလာက္ရႏိုင္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္မႈမဲ့ အလြဲသုံးႏိုင္ေနၾကပါတယ္ ၿပီးေတာ့ တရားမဝင္ေစ်းကြက္က အရည္အေသြး မျပည့္မီတဲ့ ဘိန္းဆန္ဆန္ေဆးေျခာက္ေတြကို ဥပေဒေဘာင္ ျပင္ပက ဝယ္ၾကရလို႔လည္း က်န္းမာေရးအတြက္ ထိခိုက္ႏိုင္ေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တရားမဝင္ အေရာင္းအ၀ယ္ေတြေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ဒုစ႐ုိက္မႈေတြပါ ျဖစ္လာေစပါတယ္။ ဒါကို တရားဝင္ သတ္မွတ္ၿပီး အသိရွိရွိ သံုးစြဲမယ္ဆိုရင္ ေဆးဖက္ဆိုင္ရာ ကုသေရးအတြက္လည္း အက်ိဳးရိွေစသလို လူ႔က်န္းမာေရးကိုမထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ အပန္းေျဖပစၥည္းအျဖစ္လည္း သုံးစြဲ လာႏိုင္ၾကေစမယ္။ ေဆးေျခာက္သမားေတြဟာ လူနဲ႔ လူ႔ပတ္ဝန္းက်င္ကို ရန္မျပဳၾကဘူးလို႔ စစ္တမ္းေတြအရသိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒုစ႐ိုက္မႈ ေတြလည္း ေလ်ာ့နည္းလာေစပါမယ္” “စနစ္တက်ေလ့လာထားတဲ့ သုေတသနစစ္တမ္းမ်ားအရ Marijuana ကို စနစ္တက်တရားဝင္ အသုံးျပဳခြင့္ေပးခဲ့တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ အတျခားမူးယစ္ေဆးဝါးေတြ သံုးစြဲတာ သိသိသာသာေလ်ာ့က်လာခဲ့ၿပီး အရက္ေသစာေသာက္စားတာနဲ႔ မူးယစ္ေဆးသံုးတာရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ လူမႈေရး၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြလည္း ေလ်ာ့က်လာတယ္လို႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္။ Marijuana ကို အပန္းေျဖေပ်ာ္စရာအျဖစ္ တရားဝင္ အသုံးျပဳခြင့္ေပးတာက ရလာမယ့္ အခြန္ေငြေတြဟာလည္း တိုင္းျပည္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ တေထာင့္တေနရာက အက်ိဳးရွိေစမွာျဖစ္ပါတယ္” ေမး။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေဆးေျခာက္က မူးယစ္ေဆး အျဖစ္ပဲ လူေတြ သိလာၾကတယ္။ တကယ္ပဲ က်န္းမာေရးအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္တယ္ဆိုတာ ဘယ္လို သက္ေသျပ ေျပာႏိုင္မလဲ။ ေျဖ။ “Marijuana ကို စနစ္တက်သံုးရင္ က်န္းမာေရးကို မထိခိုက္ဘူးလို႔ မၾကာေသးခင္ကပဲ ကမာၻ႔ က်န္းမာေရး အဖြဲ႔အစည္းႀကီး WHO က ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပိုမိုျပည့္စုံၿပီးခိုင္လုံတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားေတြ သာဓကေတြအေျမာက္အမ်ားလည္းရိွပါတယ္” ေမး။ ဒါေပမယ့္ေဆးေျခာက္က မေကာင္းတဲ့ နာမည္နဲ႔ပဲ ေက်ာ္ၾကားေနတာေလ။ ဒါကို ဘယ္လိုေျပာမလဲ။ ေျဖ။ “တလြဲ အသံုးခ်ရင္ေတာ့ ဘယ္အရာမဆို နာမည္ပ်က္မွာပါပဲ။ ေနာက္တခုက ေဆးေျခာက္ကို မူးယစ္ေဆးလို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကလို႔သာ မေကာင္းတဲ့ အရာတခုလို႔ လူေတြကိုျမင္ေစခဲ့တာပါ။ နာမည္ဆိုး မရိွပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေလ့လာမႈေတြအရ ေဆးေျခာက္သုံးလို႔ ဘဝပ်က္ သြားတာတို႔၊ ေဆးေျခာက္သုံးၿပီး စိတ္ေဖာက္ျပန္ ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တာမ်ိဳး၊ ေဆးေျခာက္ေၾကာင့္ ေရာဂါ ေဝဒနာတခုခု စြဲကပ္သြားတာ၊ ေဆးေျခာက္ေၾကာင့္ အသက္ေသဆုံးသြားတာေတြ သမိုင္း မွတ္ေက်ာက္ မရိွသလို ေဆးေျခာက္မူးၿပီး ရမ္းကားတယ္ဆိုတာလည္း မရိွပါဘူး။ ေရွ႕မီေနာက္မီ လူႀကီးေတြဆီ ေမးၾကည့္ရင္ေတာင္သိႏိုင္ပါတယ္ ေဆးေျခာက္ေၾကာင့္မထိခိုက္ဖူးပါဘူး” ေမး။ ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားတာကို တရား၀င္အျဖစ္ဘယ္လိုမ်ား ေတာင္းဆိုလို႔ ရႏိုင္မလဲ။ ေျဖ။ “ဒါကေတာ့ အစိုးရနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိသူေတြရဲ႕ အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ Cannabis နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာ ဗဟုသုတေတြကို လူထုၾကားထဲကို ခ်ျပေနတာပါ။ ဒီကိစၥႀကီးက အေျပာင္းအလဲတခုျဖစ္တဲ့အတြက္ Knowledge အေရးႀကီးပါတယ္ စနစ္တခု၊ အေတြးအေခၚတခုကိုေျပာင္းျပန္လွန္ရမွာျဖစ္လို႔ သုံးစြဲသူေတြေရာ၊ အာဏာပိုင္ေတြေရာ ၿပီးေတာ့ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္မွာပါ ဒါကိုလက္ခံႏိုင္ဖို႔ ေသေသခ်ာခ်ာအခ်ိန္ယူၿပီး knowledge sharing (ဗဟုသုတမွ်ေဝတာ) ကို လုပ္သြားမွာပါ။ ၿပီးေတာ့ တျခားႏိုင္ငံေတြက ေဆးေျခာက္တရားဝင္ျဖစ္ေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔လည္း သုေတသနနဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အတူပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္” “အခုလက္ရိွ ေဒသတြင္း အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယ၊ ထိုင္း စတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာလည္း ေဆးေျခာက္ (Hemp/Marijuana) ကို တရားဝင္ခြင့္ျပဳေပးဖို႔ လႈပ္ရွားေနၾကသလို အာဆီယံ ေဒသတြင္းမွာ စင္ကာပူဆိုရင္လည္း အခုႏွစ္ကစၿပီး အစိုးရရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈနဲ႔ သုေတသနေတြလုပ္ေနၾကပါၿပီ။ မေလးရွားမွာဆိုလည္း အစိုးရနဲ႔တရားဝင္ ရရိွေရး လႈပ္ရွားသူေတြ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ၿပီး မွန္မွား၊ သင့္မသင့္ စဥ္းစားေနၾကၿပီ။ အကုန္လုံးနဲ႔ MLMM (Marijuana Legalization Movement Myanmar)  ဆက္သြယ္ခ်ိတ္ဆက္ထားပါတယ္” ေမး။ အခု ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ကေန ေဆးေျခာက္တရား၀င္ေရး လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေန တာေတြကိုေရာ လူေတြ ဘယ္လိုတုံ႔ျပန္တာေတြ ရလဲခင္ဗ်။ ေျဖ။ “ေထာက္ခံသူေတြရိွသလို ကန္႔ကြက္သူေတြလည္းရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကန္႔ကြက္သူေတြက်ေတာ့ ခိုင္လုံတဲ့ သက္ေသမ်ိဳးမရိွဘဲ မ်က္လုံးမိွတ္ကန္႔ကြက္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ ကန္႔ကြက္သူေတြ က်ျပန္ေတာ့လည္း လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၄၀ ေလာက္က သုေတသနေတြကို အခိုင္အမာယူၿပီး မ်က္ေမွာက္ ကာလ သုေတသနေတြနဲ႔ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြ၊ သက္ေသ သာဓကေတြကို ပစ္ပယ္ၾကတယ္။ မသိတာထက္ သူတို႔က အယူအဆအစြဲတခုကို ေျပာင္းလဲလိုပံုမေပၚၾကတာပဲ” “အသက္ ၂၀ ကေန ၃၀ ၾကားလူငယ္ပညာတတ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ဒီအေျပာင္းအလဲကို လက္ခံၾကတယ္။ လိုလားၾကတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ ဒီတလအတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ေပ့ဂ်္ကို Like လုပ္ထားသူ ၂ ေသာင္းေက်ာ္တယ္။ supporter/member (ေထာက္ခံသူ၊ အဖြဲ႔ဝင္) အင္အားကေတာ့ တိုးလာေန တယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔၀င္ေတြရိွတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္မွာ စတာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာ ၁၈ ရက္ကမွျဖစ္ၿပီး လက္ရွိမွာ က်ေနာ္တို႔ ပိုစ့္တခုကို organic reach (ေၾကာ္ျငာေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ ေရာက္လာၾကည့္႐ႈသူ) တေသာင္းေလာက္ကေတာ့ အၿမဲရိွတယ္” ေမး။ ေနာက္ထပ္ တျခားဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ေျပာစရာ ရွိေသးလဲ ခင္ဗ်။ ေျဖ။ “အခု က်ေနာ္တို႔ လႈပ္ရွားမႈက လူေတြကို ေဆးေျခာက္သံုးခိုင္းေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆးေျခာက္ဟာ တျခားမူးယစ္ေဆးေတြလို မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေဖာ္ထုတ္ျပေနတာ ျဖစ္ၿပီး ကုန္ထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ က်န္းမာေရးအတြက္ေရာ ေဖ်ာ္ေျဖမႈအတြက္ တရားဝင္ သံုးစြဲခြင့္ကို ေတာင္းေနတာပါ။ မွားေနတာေတြရွိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ေပ့ဂ်္မွာ ဝင္ေရာက္ေဆြးေႏြးႏိုင္ပါတယ္” ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။