အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ အရင္က ျပ႒ာန္းဥပေဒ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ျပင္ဆင္ခ်က္အျဖစ္ ထပ္မံျပ႒ာန္းတာေတြကို မၾကာခဏ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ “ျပင္ဆင္ခ်က္ ဘာလို႔လုပ္ရသလဲ” မျပည့္စုံတာေတြကို ထပ္ျဖည့္ဖို႔ ေခတ္နဲ႔ေလ်ာ္ညီေအာင္ ျပဳျပင္ဖို႔၊ ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့ မညီညြတ္မႈေတြထဲမွာ အရင္က ျပ႒ာန္းခဲ့တာေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကို ေျပာင္းလဲဖို႔၊ မတူညီတဲ့ ဝန္ႀကီးဌာန ေျပာင္းလဲမႈအလိုက္ ျပင္ဆင္ျပ႒ာန္းဖို႔နဲ႔ လူထုဆႏၵအရ မၽွတမႈကို ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ျပ႒ာန္းဥပေဒကို ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ခ်က္ လုပ္ေဆာင္ၾကရတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံလို စနစ္တခုကေန စနစ္တခုကုိ ေျပာင္းလဲေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္ဟာ လိုအပ္မွာ အေသအခ်ာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ျပင္ဆင္ခ်က္ေတြဟာ ေဝါဟာရနဲ႔ ဝန္ႀကီးဌာနေလာက္သာမက ဥပေဒရဲ႕ အႏွစ္သာရကိုပါ ျပင္ဆင္ ေျပာင္းလဲသင့္တယ္လို႔ ယူဆၾကသူေတြ၊ ေဆြးေႏြးၾကသူေတြကလည္း ရွိေန၊ ေထာက္ျပေနၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ေထာက္ျပေနခ်ိန္မွာပဲ မၾကာမီက ႐ုပ္သံထုတ္လႊင့္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္း ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ျပင္ဆင္ခ်က္ ဥပေဒၾကမ္းအေၾကာင္း မေျပာမီ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႐ုပ္/သံေပၚေပါက္ရာ သမိုင္းစဥ္ကို ျပန္ၾကည့္ဖို႔လိုပါမယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အသံလႊင့္မီဒီယာကို ၁၉၄၆ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ စတင္ထုတ္လႊင့္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ႐ုပ္သံမီဒီယာက ၁၉၇၉ မွာ စမ္းသပ္ထုတ္လႊင့္ခဲ့တာပါ။ စတင္စဥ္ကေတာ့ ရန္ကုန္တဝိုက္ပဲ ထုတ္လႊင့္ခဲ့တာ။ ႐ံုးေတြ၊ တကၠသိုလ္၊ ေက်ာင္းေဆာင္ေတြမွာေတာ့ အစိုးရပံ့ပိုးမႈနဲ႔ ၾကည့္႐ႈလို႔ရေနပါၿပီ။ ၁၉၈၀ မွာေတာ့ ျပည္သူေတြထံ စတင္ထုတ္လႊင့္ ျပသခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ယွဥ္ရင္ ေနာက္က်ခဲ့ပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္းျဖစ္တဲ့ ထိုင္းႏုိင္ငံကေတာ့ ျမန္မာထက္ ေစာစြာ ေပၚခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၅ မွာေတာ့ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားစက္ေတြ ေရာက္ရွိလာျခင္းနဲ႔အတူ ဗြီဒီယိုစက္ေတြလည္း ေရာက္ရွိလာခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္ထဲမွာပဲ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားနဲ႔ ဗြီဒီယုိဥပေဒကို စတင္ ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ထဲမွာေတာ့ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားနဲ႔ ဗီြဒီယိုဥပေဒအသစ္ ထပ္မံျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီဥပေဒျပ႒ာန္းျခင္းနဲ႔အတူ ၈၅ ခုႏွစ္ ဥပေဒကို ႐ုပ္သိမ္းလိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဗီြဒီယုိနဲ႔ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားကို သီးျခားခြဲထုတ္ကာ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားနဲ႔ အသံလႊင့္ျခင္းကို ပူးေပါင္းၿပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံလႊင့္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဥပေဒထြက္ၿပီး ၅ လ အၾကာမွာေတာ့ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံလႊင့္ျခင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔ကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဥပေဒ မထြက္မီကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီဂ်စ္တယ္ တီဗီြလိုင္းေပါင္း ၆၀ ခန္႔ေလာက္ ရွိေနပါၿပီ။ အဲဒီထဲက ၄၅ လိုင္းက ခ်ေပးသြားၿပီးပါၿပီ။ ဘယ္သူေတြကို ဘယ္လိုပုံစံနဲ႔ လိုင္းခ်ေပးထားသလဲဆိုတာ ဘယ္သူမွ မသိခဲ့ရပါဘူး။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိခဲ့ဘူးလို႔ သုံးသပ္သူေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ သတင္းရပ္ကြက္မ်ားကေတာ့ မီဒီယာ လက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈကို က်ဴးလြန္ရာေရာက္တယ္လို႔ သုံးသပ္ၾကပါတယ္။ ေဈးကြက္ကို ဘယ္လို လက္ဝါးႀကီးအုပ္ၿပီး ဘယ္လို ေဈးကြက္လက္ဦးမႈ ယူခဲ့သလဲ။ အခ်ိန္ဆြဲထားျခင္းေၾကာင့္ မမၽွတတဲ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ ျပန္လည္ရွင္းျပဖို႔ လိုမယ္ ထင္ပါတယ္။ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား ထုတ္လႊင့္ရာမွာ အင္နာေလာ့ (Analogue) နဲ႔ (Digital) ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အင္နာေလာ့နဲ႔ ၾကည့္႐ႈသူ သန္း ၃၀ ေလာက္ ရွိပါတယ္။ လက္ရွိ ဒီေဈးကြက္ကို လက္ဦးမႈရထားတာက အစိုးရေဟာင္း အသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ နီးစပ္သူေတြပါ။ သူတို႔ ေဈးကြက္ဦးၿပီးမွ က်န္တဲ့ ႐ုပ္/သံ မီဒီယာေတြက ဝင္လာရမွာပါ။ အရင္လူေဟာင္း ခ႐ိုနီေတြ ေဈးကြက္ခိုင္ၿပီး ေနာက္မွ ဝင္လာသူေတြဟာ မၿပိဳင္ဆိုင္ရခင္ကတည္းက ႐ႈံးေနတဲ့အတြက္ အားလုံးကေတာ့ ႐ုပ္/သံဥပေဒေျပာင္းရင္ ဒီအခ်က္ေတြကိုပါ ျပဳျပင္ၾကလိမ့္မယ္လို႔ ေမၽွာ္လင့္ေစာင့္စားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႐ုပ္/သံဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ ထြက္ေပၚလာေတာ့ ေမၽွာ္လင့္သလို မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ ၂၀၁၇ ခု ႏိုဝင္ဘာ ၁၃ ေန႔မွာေတာ့ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားနဲ႔ အသံထုတ္လႊင့္ျခင္းဆိုင္ရာကို ျပင္ဆင္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္း မူၾကမ္းကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပင္ဆင္ခ်က္မွာေတာ့ ပုဒ္မ ၁၄ ခုနဲ႔ အပိုဒ္ခြဲ၊ ပုဒ္မခြဲေပါင္း ၁၈ ခု ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာၾကတာက “အမ်ားႀကီး ျပင္ထားတာေတာ့ မေတြ႔ရဘူး။ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက တႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူထားေပမယ့္ သိပ္ၿပီးထူးျခားတဲ့ အေျပာင္းအလဲ မျမင္ရဘူး။ ဝန္ႀကီးဌာန ကြပ္ကဲတာ၊ အေခၚအေဝၚ ေျပာင္းတာေလာက္က တဝက္ေလာက္ ထိေတြ႔တယ္”လို႔ ဦးျမင့္ေက်ာ္က သုံးသပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ (DVB Law Lab) ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာ ဥပေဒေရးရာ အစီအစဥ္မွာ “႐ုပ္/သံ ထုတ္လႊင့္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္သည့္ ဥပေဒၾကမ္း” ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခ့ဲပါတယ္။ ဒီအစီအစဥ္မွာ တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းရဲ႕ အေမးကိုေတာ့ ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးခိုင္ေမာင္ရည္က “နည္းပေဒရွိမွ ဥပေဒက အသက္ဝင္တာ။ ျပင္ဆင္ခ်က္မွာ မယ္မယ္ရရ ဘာမွမေတြ႔ရဘူး။ ႐ုပ္သံဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႔မွာေရာ ေကာင္စီမွာေရာ အစိုးရအဖြဲ႔ ပါဝင္မႈ မ်ားလြန္းၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ႐ႈပ္ေထြးေနတယ္။ ႐ုပ္သံလုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေဝဝါးေနတာ ေတြ႔ရတယ္” လို႔ ေဆြးေႏြးသြားပါတယ္။ သတင္းပညာ သိပၸံသင္တန္းညႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးစိန္ဝင္းကလည္း “မူအရ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေရးကို အေျခခံရမွာ။ လက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈ ပေပ်ာက္ဖို႔ လုပ္ရာမွာ အစြန္းေရာက္သြားတယ္။ တခ်ိဳ႕အရာေတြမွာ အစိုးရက ေခါင္းခံစရာမလိုဘဲ ေခါင္းခံေနတယ္” လို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ႏွစ္ဦးစလုံး တူညီတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ကေတာ့ ေကာင္စီကို သီးျခား လြတ္လပ္ခြင့္ေပးဖို႔၊ ပုဂၢလိက႐ုပ္သံေတြအတြက္ ေဈးကြက္မၽွတေအာင္လုပ္ဖို႔ လိုေနတဲ့အတြက္ ဒီအခ်က္ေတြကို ျပင္ဆင္ခ်က္မွာ ထည့္သြင္းေပးသင့္ေၾကာင္း တင္ျပေဆြးေႏြးသြားခဲ့ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးတင္ဆက္မႈ ၿပီးသြားေပမယ့္ ျပင္ဆင္ခ်က္မွာ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကို အေလးအနက္ထား ထည့္သြင္းစဥ္းစားပါ့မလားလို႔ သံသယေတြကလည္း ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေဈးကြက္လက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈေတြ၊ မမၽွတတဲ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈေတြကိုေရာ အဂတိကင္းကင္းနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ျပ႒ာန္းႏိုင္ပါ့မလား ဆိုတာကို စဥ္းစားရင္း ယေန႔အခ်ိန္ထိ ခြင့္ျပဳခ်က္ရထားတဲ့ ႐ုပ္သံေတြ ထုတ္လႊင့္မႈ ၾကန္႔ၾကာေနတာကေရာ ေဈးကြက္လက္ဦးမႈ ရထားသူေတြကို ပိုတဲ့ အခြင့္အေရးေပးၿပီး ပန္းဝင္ေအာင္ အေထာက္အပံ့ ျပဳေနသလားလို႔ သုံးသပ္သူေတြကလည္း ရွိေနေၾကာင္းပါခင္ဗ်ား။     ။ ထြန္းေဇာ္ေဌး