ရခိုင္ျပည္နယ္ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္းဟု ေမးလာခဲ့လၽွင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ဘက္ျခမ္းမွ မထင္မရွား ကမ္း႐ိုးတန္း ျပည္နယ္တခုဟုပင္ ေျဖဆိုရေပလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ထိုမထင္မရွား ျပည္နယ္ေလးသည္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္အတူ ႏိုင္ငံတကာ မ်က္ႏွာစာတြင္ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။ အတိအက် ေဖာ္ျပရမည္ဆိုလၽွင္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ စခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္အၿပိဳင္ ပဋိပကၡမ်ားျဖင့္ အသက္ဝင္ လႈပ္ရွားလာခဲ့ေသာ၊ ႏိုင္ငံတကာစိတ္ဝင္စားမႈကို အထူးရရွိလာခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္တခုပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုျပည္နယ္ကေလးတြင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး အဓိက႐ုဏ္းမ်ားေၾကာင့္ လူအေသအေပ်ာက္မ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္။ လူေပါင္း တသိန္းေလးေသာင္း ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ခဲ့သည္။ ထိုျဖစ္ရပ္ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္အေပၚ ႏိုင္ငံတကာက အာ႐ံုပိုစိုက္လာသည္ဟု International Crisis Group က ေဖာ္ျပထားသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းအရ အဆိုပါ ကမ္း႐ိုးတန္း ျပည္နယ္ေလးတြင္ လူဦးေရ ၃ ဒသမ ၁၈ သန္းခန္႔ ရွိၿပီး တိုင္းေဒသႀကီးနွင့္ ျပည္နယ္ ၁၄ ခုတြင္ အဆင္းရဲဆံုးဟု ဆိုႏိုင္သည္။ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲမႈႏွင့္အတူ ေခတ္အဆက္ဆက္ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ နိမ့္က်ရာမွ အဆင္းရဲဆံုး ျပည္နယ္တခု ျဖစ္လာခဲ့ျခင္းသည္ ေမၽွာ္လင့္ၿပီးသား အေနအထားတခုဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ထူေျပာသည့္ (Fault Line) တခု ျဖစ္လာခဲ့ျခင္းမွာေတာ့ ရခို္င့္ေနာင္ေရးအတြက္ ရင္မေအးစရာလည္း ျဖစ္လာသည္။ သမိုင္းထဲက ရခိုင္ ရခိုင္တြင္ ဓညဝတီေခတ္၊ ေဝသာလီေခတ္၊ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဆိုသည့္ ေခတ္ႀကီးေလးေခတ္ ေပၚထြန္းခဲ့ၿပီး သမိုင္းတေလၽွာက္ ယဥ္ေက်းမႈလည္း အေတာ္ထြန္းကားခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၄၀ တြင္ စတင္ခဲ့ေသာ ေျမာက္ဦးမင္းဆက္သည္ မဟာသမၼတမင္းလက္ထက္တြင္ အဆံုးသတ္သြားခဲ့သည္။ ၁၇၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏ သိမ္းယူျခင္းခံရသည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၄ တြင္ ပထမ အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားၿပီး အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ရခိုင္ကို အဂၤလိပ္က သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္မွ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္အထိ ရခိုင္ျပည္သည္ ႏိုင္ငံေရးအရ နိမ့္ပါးခဲ့သည္ ဆိုေသာ္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး ပညာရွင္အမ်ားအျပား ေပၚထြန္းခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ပညာရပ္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္၊ စာေပအႏုပညာနယ္ပယ္တို႔့တြင္ ရခိုင္ပညာရွင္မ်ား ေပၚထြန္းခဲ့ၾကသည္။ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႔ကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ေသာ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမမွအစ နန္းရင္းဝန္ျဖစ္ခဲ့ေသာ ဆာေပၚထြန္း အလယ္၊ ကိုလိုနီပညာေရးကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားအဆံုး ရခိုင္ပညာရွင္၊ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္၊ ရခိုင္ေတာ္လွန္ေရးသမား အမ်ားအျပား ရွိခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ရခိုင့္ဂုဏ္ကို ေဆာင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္မ်ား ရွိခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္ ရခိုင္ ယေန႔ေခတ္တြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အေျခအေနသည္ တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ယုတ္ ယိုယြင္းလာေနသည္။ ကုလသမဂၢ၏ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ သတ္မွတ္ခ်က္ႏွင့္ၾကည့္လၽွင္ တရက္ဝင္ေငြ ၁ ဒသမ ၂ ေဒၚလာေအာက္ကို ေရာက္ေနေသာ ရခိုင္လူဦးေရမွာ ၇၀ ရာခိုင္နႈန္းခန္႔ ရွိေနသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ လူဦးေရ ႏွစ္သန္းေက်ာ္မွာ အလြန္အမင္း ဆင္းရဲမႈ (Extreme Poverty) ထဲ နစ္ေနသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ ယင္းအခ်က္သည္  ရခိုင္ျပည္နယ္ အစိုးရႏွင့္အတူ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ တရပ္လံုးအတြက္ ေခါင္းခဲစရာ ျပႆနာတခု ျဖစ္ေနသည္။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ စိုးရိမ္ေရမွတ္ ေရာက္ရွိေနျခင္း၊ ျပည္မႏွင့္ သီးျခားကဲ့သို႔ ရွိေနၿပီး လံုၿခံဳေရးတြင္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနရျခင္း စသည့္ ျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ရခိုင္ ျပည္သူျပည္သားမ်ား၊ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီိးရွား စသည့္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကရသည္။ ျမန္မာ-တ႐ုတ္ နယ္စပ္ရွိ ေရႊလီမွတဆင့္ တ႐ုတ္ျပည္ထဲသို႔ သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ရင္း ဒုကၡမ်ိဳးစံုခံေနရသည့္ ရခိုင္မ်ားလည္း ရွိသည္။ ယေန႔ေခတ္ ရခိုင္သားမ်ား ျပည္ပ၌ အလုပ္လုပ္ရန္ ေနရပ္ဇာတိကို စြန္႔ခြာေနသည့္ ျဖစ္ရပ္သည္ အရွိန္အဟုန္ျပင္းျပင္းႏွင့္ စီးဆင္းေနေသာ ေရစီးေၾကာင္း (Trend) သဖြယ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သို႔တိုင္ေအာင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ လူဦးေရသည္လည္း မက်ဆင္းသြား။ ယင္းအခ်က္ကို ၂၀၁၄ သန္းေခါင္စာရင္းက မီးေမာင္းထိုးျပေနသည္။ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းတြင္  ၁ သန္း ၇ သိန္း ရွိခဲ့ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ လူဦးေရသည္ ၁၉၈၃ ခုနစ္က ေကာက္ခံခဲ့ေသာ  သန္းေခါင္စာရင္းတြင္ ၂ သန္း ၄ ေသာင္း ရွိေနသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ၃ သန္း ၁ သိန္း ၈ ေသာင္း ရွိသည့္အတြက္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက ၅၆ ရာခုိင္ႏႈန္း တိုးလာသည္ကို ေတြ႔ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အလုပ္အကိုင္ ရွားပါးမႈႏွင့္ ဆင္းရဲမႈေၾကာင့္ ရခိုင္သားမ်ား ကိုယ့္ျပည္ကိုယ့္ရြာကို စြန္႔ခြာၾကခ်ိန္တြင္ နယ္ေျမခ်င္း ထိစပ္ေနေသာ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွႏိုင္ငံဘက္မွ  ရခိုင္ျပည္နယ္ဆီသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းလာသူေတြ မ်ားလာျခင္းမွာလည္း အေၾကာင္းတရားတခုပင္ ျဖစ္သည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ လူဦးေရ ၆၀ ရာႏႈန္းသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳး၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားျဖစ္ၿပီး က်န္ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္မ်ား ျဖစ္ေနသည္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာႏွင့္ မိ႐ိုးဖလာ နတ္ကိုးကြယ္သူ ၁၀ ရာခိုင္နႈန္း ရွိေနသည္ဟုု Inter- national Crisis Group ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ႏိုင္ငံတကာအျမင္ထဲက ရခိုင္႐ုပ္ပံု ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ရခိုင္ျပည္ကိုလည္းေကာင္း၊ သူတို႔၏ အမ်ိဳး ဘာသာ၊ သာသနာကိုလည္းေကာင္း အလြန္တရာ ခ်စ္တတ္ၾကသည္။ ရခိုင္ဆုိသည္ကား  ရကၡိတ ဆိုသည့္စကားမွ လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳး ဘာသာ၊ သာသနာေစာင့္ထိန္းသူဟု အဓိ္ပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ ရခိုင္သားမ်ားသည္ ငယ္စဥ္ကပင္  အဆိုပါ လက္ခံနားလည္မႈျဖင့္ ႀကီးျပင္းလာၾကရသည္သာ မ်ားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အမ်ိဳး ဘာသာ သာသနာကိစၥမ်ားႏွင့္  ပတ္သက္လၽွင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးအမ်ားစုသည္ အကဲဆတ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ဆိုသည္ကို ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားသည့္ ေနရာတခုအျဖစ္သာ ကမာၻက သိေနသည္။ ထို႔ျပင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ ျမင္သည့္ အျမင္မွာလည္း သိပ္မေကာင္းလွ။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈေၾကာင့္ ျပည္ပထြက္ခြာ အလုပ္လုပ္ရသည့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားကို ဆင္းရဲသားလူတန္းစား၊ အလုပ္ၾကမ္းသမားမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ ရခိုင္ဆိုလၽွင္ လူမ်ဳိးစြဲစိတ္ဓာတ္ရွိသူ၊ ရန္လိုသူဟူေသာ အျမင္မ်ားသာ လႊမ္းမိုးသည္။ ဥပမာ ထိုင္းႏိုင္ငံ လိပ္ကြၽန္းလူသတ္မႈေၾကာင့္ ရခိုင္သားတို႔၏ ပံုရိပ္မွာ အ႐ုပ္ဆိုးသလို ျဖစ္ရသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား အလုပ္သမား ေလးသန္း ဝန္းက်င္ ရွိသည္။ ယင္းအနက္မွ ရခိုင္လူမ်ိဳး ႏွစ္ေယာက္က တရားခံ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ပဋိပကၡေၾကာင့္ အဆိုးျမင္ခံခဲ့ရေသာ ရခိုင္၏ပံုရိပ္သည္ ထိုလူသတ္မႈေၾကာင့္ ပိုပ်က္ယြင္းသြားမည္လားဟု စိုုးရိမ္ရသည္။ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆင္းရဲသည္သာမက စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပါ ဆင္းရဲသည္ဟု အထင္ခံရလၽွင္ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔အတြက္ နစ္နာလွသည္။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ ယေန႔ေခတ္ ရခိုင္လူမ်ဳိးတုိ႔၏ ပကတိ အမွန္တရားမွာ ပညာတတ္ နည္းပါးၿပီး အလုပ္သမား လူတန္းစားသာ မ်ားျပားေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေရွးယခင္ေခတ္မ်ားမွာလို ပညာရွိ မေပါမ်ား။ ကမာၻ႔အဆင့္မီ ပညာရွင္ေတြ မရွိသေလာက္ ရွားလာသည္။ ဒီအတိုင္း ဆက္သြားလၽွင္ ပညာတတ္ ရခိုင္ဟူ၍ ညႊန္ျပစရာ မရွိသည့္အျဖစ္သို႔ ေရာက္သြားႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ အနာဂတ္ကား ရင္ေလးစရာ ျဖစ္ေနသည္။ ထို႔ျပင္ စားဝတ္ေနေရး ျပႆနာအတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွာ သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ရင္း ဇာတိ ရခိုင္ျပည္ကို ျမတ္ႏိုးသည့္ စိတ္ဓာတ္မ်ား ေလ်ာ့ပါးသြားႏုိင္ေသးသည္။ သို႔ဆိုလၽွင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို သာယာလွပေအာင္၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းမည့္ စဥ္းစား ေတြးေခၚမႈမ်ားလည္း တျဖည္းျဖည္း ဆိတ္သုဥ္းသြားေပလိမ့္မည္။ အခြင့္အလမ္းႏွင့္ စိန္ေခၚမႈ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ပထဝီ အေနအထားအရ အားသာခ်က္ေရာ၊ အားနည္းခ်က္ပါ ရွိေနသည္။ အားသာခ်က္မွာ ရခိုင္ကမ္းလြန္မွ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ ထြက္ေနျခင္းႏွင့္ ေက်ာက္ျဖဴကဲ့သို႔ ေရနက္ဆိပ္ကမ္း တည္ေဆာက္ႏိုင္သည့္ ပထဝီ အေနအထားရွိေနျခင္း ျဖစ္သည္။ သဘာဝတရားမွ ေပးေသာ လက္ေဆာင္မ်ားျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ကို စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည္။ တၿပိဳင္နက္တည္းတြင္ စိန္ေခၚမႈမ်ားလည္း ရွိေနသည္။ လူဦးေရ သန္း ၁၆၀ ရွိေနသည့္ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ႏုိင္ငံႏွင့္ နယ္ေျမထိစပ္ေနျခင္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ ႀကီးမားေသာ စိန္ေခၚမႈတရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္ဘက္ျခမ္းေဒသမ်ား၏ ရာသီဥတု ဆိုးရြားမႈ၊ ဆင္းရဲမြဲေတမႈနွင့္ ထိုလူဦးေရ ေပါက္ကြဲမႈမ်ားကို မၽွေဝယူရမည့္ အေနအထား ျဖစ္လာျခင္းမွာ ဆင္းရဲမြန္းက်ပ္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ ဘူးေလးရာ ဖ႐ံုဆင့္သကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္။ အဆိုးဆံုးမွာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈႏွင့္ ဘာသာစကား မတူျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုကြဲျပားမႈတို႔က ပဋိပကၡအတြက္ စနက္တံမ်ား ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ရခိုင္ကမ္းလြန္မွ ထြက္ေနသည့္ သယံဇာတမ်ားသည္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္  ေျမာက္ဘက္အရပ္ရွိ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံတခု၏ အသက္ေသြးေၾကာ ျဖစ္လာသည္။ ထို႔အတူ ေက်ာက္ျဖဴ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းသည္လည္း ထိုႏိုင္ငံႀကီးအတြက္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ေသာ ထြက္ေပါက္တခု ျဖစ္လာသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ အခြင့္အေရးဟုုလည္း ေခၚႏိုင္သလို စိန္ေခၚခ်က္မ်ားဟုုလည္း ဆိုႏုိင္သည္။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ စီမံခန္႔ခြဲမႈ လြဲမွားယြင္းသြားခဲ့ပါလၽွင္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားသာ ျဖစ္သြားေပလိမ့္မည္။ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ားအေနႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အနာဂတ္ကို လွပေအာင္ ဖန္တီးႏိုင္ရန္အတြက္  စီမံခန္႔ခြဲမႈ အတတ္ပညာမ်ား လိုအပ္ေနပါသည္။ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒမ်ားကို ကြၽမ္းက်င္ရန္ လိုအပ္ေနပါသည္။ လူမ်ဳိးခ်စ္စိတ္ႏွင့္အတူ ပညာခ်စ္စိတ္ ျပင္းထန္ရန္ လိုအပ္ေနပါသည္။ စိန္ေခၚမႈမ်ားႏွင့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားကို အခြင့္အလမ္းမ်ား အျဖစ္ကို ေျပာင္းပစ္ႏိုင္ရန္အတြက္ တဦးခ်င္းက ပညာတတ္မ်ား ျဖစ္ရန္ ေဆာလ်င္စြာ လိုအပ္ေနပါသည္။ ပညာအနိမ့္အျမင့္ႏွင့္ လူမ်ဳိးအဆင့္အတန္း ၂၀၁၄ သန္းေခါင္စာရင္း ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ေက်ာင္းသားဦးေရမွာ ၄ သိန္းေက်ာ္သာ ရွိၿပီး ေက်ာင္း လံုးဝမေနဘူးသူ ဦးေရမွာ ၂ သန္း ၉ သိန္းခန္႔ ရွိေနသည္။ ေက်ာင္းတက္ဖူးေသာ္လည္း လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ စာသင္ၾကားႏိုင္ျခင္း မရွိသူ ဦးေရ ၁ သန္း ၂ သိန္းခန္႔ ရွိေနသည့္အတြက္ တကယ္တမ္း ေက်ာင္းတက္ႏိုင္သူ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ လူဦးေရ၏ ၂၂ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ အနာဂတ္ရခိုင္တြင္ ပညာတတ္ရွားပါးမည့္ အေျခအေနကို ယင္းကိန္းဂဏန္းက ျပေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိအေနအထားသည္ ဆုတ္ယုတ္မႈဘက္ကို သြားေနသည္ဟုပင္ ဆိုႏိုင္သည္။ ယင္းသို႔ ဆုတ္ယုတ္မႈဘက္သို႔ ဦးတည္ေနျခင္းကို မေျပာင္းလဲႏိုင္ပါက ရခိုင့္ေနာင္ေရးသည္ ေဝဝါးေမွးမွိန္ေနေပလိမ့္မည္။ သယံဇာတေပါသည့္တိုင္  ပညာမရွိပါက ကုန္ၾကမ္းေရာင္းစားသည့္အဆင့္က တက္မည္မဟုတ္။ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ ရင္ေပါင္တန္းရန္ မဆိုထားႏွင့္၊ ကိုယ့္ျပည္နယ္ကိုယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ရမည္ဆိုလၽွင္ပင္ လူသားအရင္းအျမစ္ နည္းပါးျခင္း ျပႆနာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရလိမ့္မည္။ ယင္းမွာ ႀကီးမားေသာ ျပႆနာတခု ျဖစ္သည္။ ယင္းျပႆနာကို မည္သို႔ေျဖရွင္းရမည္ ဆုိသည္ကိုလည္း အေရးတႀကီး စဥ္းစားရန္ လိုအပ္ပါသည္။  ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အနာဂတ္ကို လွပစြာ ပံုေဖာ္ႏိုင္ရန္ ဆုိပါက  ရခုုိင္လူမ်ိဳးမ်ား ပညာတတ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ကိန္းဂဏန္းျဖင့္ ေဖာ္ျပရန္ ခက္ခဲေသာ္လည္း ယေန႔ေခတ္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ပညာမဲ့ အလုပ္သမားေတြသာ အမ်ားအျပား ျဖစ္ေနသည္။ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ တိုးပြားေရး လံုေလာက္သည့္ အားေပးမႈမ်ိဳးကို မရရွိခဲ့ျခင္းမွာ အေၾကာင္းရင္းတခု ျဖစ္ေသာ္လည္း မွားယြင္းခဲ့ေသာသမိုင္းကို သင္ခန္းစာယူ႐ံုမွတပါး အျခားမရွိပါ။ စင္စစ္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ အျခားသူမ်ားထက္ ညံ့ဖ်င္းေနျခင္းေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ ဆင္းရဲေနျခင္းမဟုတ္။ ပညာမဲ့ေနရျခင္းမဟုတ္။ အခြင့္အေရး ရမည္ဆိုလၽွင္ ကမာၻ႔ပညာရွင္အဆင့္အထိ တက္ေရာက္လာႏိုင္ခဲ့သည့္ ရခိုင္မ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။ မၾကာေသးခင္က ကမာၻ႔ထိပ္တန္း နာနိုသိပၸံပညာရွင္ ၁၀၀ ဦးတြင္ စာရင္းသြင္းျခင္း ခံခဲ့ရေသာ ေဒါက္တာေစာေဝလွမွာ ရခုိင္လူမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ေစ လက္ရွိတြင္ ရခိုင္အမ်ားစုမွာ ဆင္းရဲေသာ ပညာမ့ဲမ်ားသာ ျဖစ္ေနသည္။ ဆင္းရဲျခင္းကို ေၾကာက္စရာေကာင္းသည္ဟု ျမင္တတ္ၾကေသာ္လည္း ပညာမဲ့ျခင္းက ပို၍ ေၾကာက္စရာေကာင္းသည္ကို သတိမျပဳမိသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္။ ပညာမဲ့ျခင္းက အဆင္ျခင္မဲ့ေစလိမ့္မည္။ အမွား၊ အမွန္ မခြဲျခားတတ္ေအာင္ လုပ္ေပးပါလိမ့္မည္။ သူတပါး ေသြးထိုးရာေနာက္ကို ပါသြားေစလိမ့္မည္။ ကိုယ့္ၾကမၼာ ကိုယ္ မဖန္တီးႏိုင္ေသာ ဘဝကို ေရာက္သြားေစလိမ့္မည္။ အမုုန္းတရားတို႔့၏ လႊမ္းမိုးမႈကို ခံရမည္။ အၾကမ္းဖက္ ေျဖရွင္းနည္းထဲသို႔ က်သြားေစသည္။ ပဋိပကၡသံသရာထဲမွာ တဝဲလည္လည္ ျဖစ္ရလိမ့္မည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ မိမိတို႔ ဆင္းရဲနိမ့္ပါးရျခင္းအေပၚ မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုုးသပ္ရန္ လိုပါသည္။ ဆင္းရဲရျခင္း၏ တကယ့္အေၾကာင္းရင္းမွန္ကို သိမွ ဆင္းရဲျခင္းက လြတ္ကင္းမည္။ နာၾကည္းခ်က္မ်ားျဖင့္ အမုန္းပြားေနၿပီး အၾကမ္းဖက္ တံု႔ျပန္မႈျဖင့္သာ အခ်ိန္ကုန္ေနမည္ ဆိုပါက ျပႆနာ ပိုႀကီးထြားလာဖို႔သာ ရွိသည္။ ဆင္းရဲတြင္းမွသည္ ငရဲတြင္းသို႔ ထပ္ဆင္းရျခင္းမ်ဳိး ျဖစ္သြားပါလိမ့္မည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ စစ္ပြဲမ်ားျဖင့္ ကမာၻေက်ာ္ေနေသာ ပါလက္စတိုင္းေဒသမ်ိဳး မျဖစ္သြားရန္ သတိထားရေပမည္။ ဘံုေဘဘားမားကုမၸဏီ သစ္ခိုးသည္ကို မေျဖရွင္းတတ္ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ သူ႔ကၽြန္ဘဝ ေရာက္ခဲ့ရသည့္အျဖစ္ကို မေမ့ဖို႔ လိုပါသည္။ လူမ်ဳိးတိုးတက္ေရးအတြက္ လူမည္း သင္ခန္းစာ အေမရိကန္ ဥပမာကို ျပဆိုခ်င္ပါသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ေက်းကၽြန္အဆင့့့္ျဖင့္  ေရာင္းခ်ခံရသည့္ လူမ်ားမွတဆင့္ ဆင္းသက္လာခဲ့သည့္ လူမည္းမ်ားသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ၏ ဟိုဘက္ကာလတြင္ အႏွိမ္ခံမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။ ကား၊ ရထားေပၚမွာပင္ လူျဖဴကို လူမည္း ေနရာဖယ္ေပးရသည္။ လူမည္းမ်ားကို လူျဖဴမ်ားရွိသည့္ ေနရာသို႔ပင္ သြားခြင့္မျပဳၾက။ လူမည္းမ်ားႏွင့္ ထိုက္တန္သည္ဟု သတ္မွတ္သည့္ေနရာမွာ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ႏွင့္ စက္႐ံုမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ထိုေနရာမ်ားတြင္ ေက်းကြၽန္သဖြယ္ အလုပ္လုပ္ရသည္။ အႏွိပ္စက္ခံရသည္။ နီဂ႐ိုးမ်ား၊ ေအာက္တန္းစားမ်ား၊ ေက်းကြၽန္မ်ားဟု ႏွိမ္ခ်ေျပာဆုိျခင္း ခံၾကရသည္။ သို႔ႏွင့္ လူမည္းမ်ားသည္ လူျဖဴမ်ားအေပၚ နာၾကည္းခဲ့ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕က အၾကမ္းဖက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ လူမည္း ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕က အၾကမ္းဖက္ျခင္းေၾကာင့္ လူမည္းမ်ား၏ ဘဝသည္ ေျပာင္းလဲ တိုးတက္မည္မဟုတ္ဟု ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားထဲတြင္ ဘြတ္ကာ တီ ဝါရွင္တန္ (Booker T. Washinton) ပါဝင္သည္။ “ငါတို႔ လူမည္းေတြ အႏွိမ္ခံရတာ အသားမည္းတာေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး၊ ပညာမတတ္လို႔ အႏွိမ္ခံရတာ။ ပညာတတ္လာတဲ့ တေန႔မွာ တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံလာလိမ့္မယ္၊ ေနရာေတြ ေပးလာလိမ့္မယ္” ဆိုသည့္ ၾသဝါဒျဖင့္ ဦးေဆာင္မႈေပးခဲ့ေသာ ဘြတ္ကာ တီ ဝါရွင္တန္၏ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမႈသည္ လူမည္းမ်ားအတြက္ အက်ပ္အတည္းမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္ေရးလမ္းညႊန္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဘြတ္ကာ တီ ဝါရွင္တန္သည္ သူကိုယ္တိုင္ ေက်ာင္းမ်ားေထာင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ နီဂ႐ိုး ေနာင္ေရး (The Future of American Negro) ဆိုသည့္ စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ လူမည္းမ်ားသည္ သူ၏ လမ္းညႊန္ခ်က္အတိုင္း ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ ႏွစ္ေပါင္း တရာေလာက္ ပညာကို ေဇာင္းေပး ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ အစပိုင္းမွာ ကိုယ္ကာယပိုင္း ႀကံ့ခုိင္မႈေၾကာင့္ အားကစားေတြ ထူးခၽြန္လာသည္။ ေနာက္ပို္င္း အားကစားသာမက အႏုပညာတြင္ပါ ထူးခြၽန္လာသည္။ ဥပမာ- မိုက္ကယ္ဂ်က္ဆင္ ေရးသားေသာ We are the world ေတးသီခ်င္းကို တမာၻလံုးက လိုက္ဆိုခဲ့ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးပညာရပ္မ်ားတြင္ ထူးခၽြန္လာသည္။ ဥပေဒေရးရာ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ား ေပၚထြန္းလာသည္။ အလားတူ သိပၸံပညာရပ္တြင္ပါ ထူးခၽြန္လာၾကသည္။ အခ်ိန္ကာလတခုကို ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ထိုႀကိဳးစားမႈ၊ သည္းခံတတ္မႈ၏ အသီးအပြင့္ကို လူမည္းမ်ား ခံစားခဲ့ရၿပီ ျဖစ္သည္။ ထိုမွန္ကန္သည့္အျမင္ႏွင့္ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေၾကာင့္ပင္ တခ်ိန္က လူမည္းအမ်ိဳးအႏြယ္မွ ဆင္းသက္လာခဲ့သည့္  ဘာရက္ အိုဘားမား သမၼတျဖစ္လာတဲ့အထိ ေအာင္ျမင္လာခဲ့သည္။ နာၾကည္းခံစားၿပီး တံု႔ျပန္ေန႐ံုနွင့္ မၿပီး။ အမုန္းတရားျဖင့္လည္း လူမ်ဳိး၏ အဆင့္အတန္းကို မတိုးျမႇင့္ႏိုင္၊ ပညာျမင့္မွသာ လူမ်ဳိးတင့္ႏိုင္ေၾကာင္း လူမည္းတို႔က သင္ခန္းစာေပးခဲ့ပါသည္။ ပညာေခတ္အတြက္ ရခိုင္မ်ဳိးဆက္သစ္တို ့တာဝန္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းေနရသည့္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းသည္  အမ်ားက ႏွိမ္ေနေသာေၾကာင့္ မဟုတ္ေပ။ ကိုယ္ပိုင္အရည္အခ်င္းကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္သာ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းေနရသည္ဟု အမွန္ျမင္ရန္ လိုုပါသည္။ ပညာမတတ္ေသာေၾကာင့္သာ နိမ့္က်ေနျခင္း ျဖစ္သည္ဟုု ေကာက္ခ်က္ခ်ရန္ လိုသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ပညာမထြန္းကားသေရြ႕ ရခိုင္ေတြ ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနဦးမည္ ျဖစ္သကဲ့သို ့ ရခိုင္ေဒသသည္လည္း ပဋိပကၡမ်ားအတြက္ ဘူမိနက္သန္ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ဘဝတိုးတက္ေရးအတြက္ အသိပညာ ျမင့္မားမႈသည္ အဓိကျဖစ္ပါသည္။ အသိပညာ ျမင့္မားလာလၽွင္ ျပႆနာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဖယ္ရွားၿပီးသား ျဖစ္သြားေပလိမ့္မည္။ မိမိတို႔ပိုင္နက္ကို တိုင္းတပါးက ဝင္ေရာက္ေစာ္ကားခဲ့လၽွင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က တြန္းလွန္ရေပမည္။ ယင္းအခ်က္မွာ သံသယျဖစ္စရာ မလိုပါ။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား အဆင့္အတန္း ျမင့္မားဖို႔ဆိုလၽွင္ ပညာတတ္ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားရန္မွတပါး အျခားမရွိပါ။ ယေန႔ေခတ္သည္ ပညာကို ေတာင္းဆိုေသာေခတ္ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးလုပ္မည္ ဆုိလၽွင္လည္း စီးပြားေရးပညာတတ္ရန္ လိုပါသည္။ သိပၸံပညာရွင္ ျဖစ္ခ်င္လၽွင္လည္း  သိပံၸပညာတတ္ဖုိ႔ လိုပါသည္။ ထို႔အတူ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မည္ ဆိုလၽွင္လည္း အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ပညာတတ္ရန္ လိုပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပညာကို မတတ္ကြၽမ္းေသာသူမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္အတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ တခုတည္းသာ မဟုတ္။ တတိုင္းျပည္လံုး ဆင္းရဲမြဲေတခဲ့ရၿပီးေပၿပီ။ အာဏာရွိ႐ံုႏွင့္ တိုင္းျပည္တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့မည္ဆိုလၽွင္ ဘုရင္စနစ္ က်ဆံုးစရာ မရွိပါ။ သို႔ျဖစ္ရာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား မည္မၽွပင္ ဆင္းရဲသည္ မွန္ေစကာမူ အသိပညာတြင္သာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရမည္ဆိုေသာ အသိကို စြဲၿမဲေနဖို႔ လိုပါသည္။ လက္ရွိအခ်ိန္သည္ ပညာေခတ္အတြင္းသို႔ ဝင္ရန္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ား ရွိေနပါသည္။  ႀကိဳးစားဖို႔သာ လိုပါသည္။ ယခင္ေခတ္လို တံခါးပိတ္ထားေသာေခတ္မ်ဳိး မဟုတ္ေတာ့။ ယေန႔မ်ိဳးဆက္သစ္တို႔၏ တာဝန္သည္ ရခိုင္ကိုခ်စ္ဖို႔၊ ရခိုင္ရဲ႕အနာဂတ္ကို ဖန္တီးဖို႔ တာဝန္ရွိဟု ယူဆပါက ပညာကို မည္သည့္အတိုင္းအတာအထိ တတ္ေအာင္ လုပ္မည္နည္း ဆိုသည့္ ေမးခြန္းကိုလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ျပန္ေမးရန္ လိုအပ္လိမ့္မည္။ ရခိုင္ေဒသကို အသိပညာျဖင့္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္မည္ဆိုသည့္ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈ ရွိသည္ဆိုပါက ရခိုင္တြင္ အနာဂတ္ ရွိေနေပဦးမည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား အသိပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္မ်ား ျဖစ္လာပါက ရခိုင္ျပည္နယ္က   သဘာဝသယံဇာတမ်ားကို “မင္းတို႔နဲ႔ မထိုက္တန္ပါဘူး” ဆိုၿပီး ဗိုလ္က်ရယူမႈမ်ားလည္း နည္းသြားပါလိမ့္မည္။ တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံေရးမ်ား ရွိလာေပလိမ့္မည္။ ေလးေလးစားစား ေနရာေပးလာလိမ့္မည္။ သယံဇာတေပါမ်ားႂကြယ္ဝေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ပထဝီႏိုင္ငံေရးအရ မဟာဗ်ဴဟာက်ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ကမာၻေပၚတြင္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ အလွပဆံုး ေဒသတခုအျဖစ္ စာရင္းဝင္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို ပညာတတ္ လူငယ္မ်ားကသာ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခြင့္ရပါမည္။ တိုးတက္ေအာင္ ဦးေဆာင္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္မ်ိဳးခ်စ္မ်ားအေနႏွင့္ ပညာကို ျမတ္ႏိုးရန္ လိုေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင့္ေနာင္ေရးအတြက္ မည္သို႔လုပ္ၾကမည္နည္းဟု ေမးလၽွင္… ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ပညာတတ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ၾကရမည္ဟူေသာ  စကားတခြန္းတည္းသာ ေျပာရန္ရွိပါသည္။       ။ ယမင္းျမတ္ေအး