အစိုးရ အေျခခံပညာစာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ တိုင္းရင္းသားစာေပသင္ၾကားေပးေနတာမွာ အခက္အခဲေတြရွိေနၿပီး အစိုးရက ပိုထိေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔လိုတယ္လို႔ တိုင္းရင္းသားစာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ တာဝန္ရွိသူေတြက ေျပာပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြက စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ စာေပေတြကို သင္ေပးေနၿပီး စာသင္ခ်ိန္ရဲ႕ ျပင္ပမွာ တုိင္းရင္းသားစာကုိ သင္ေပးေနရတာပါ။ နမ့္ခမ္းၿမိဳ႕နယ္၊ တအာင္း(ပေလာင္) စာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ ဥကၠ႒ ဦးျမင့္ေက်ာ္က “တေနကုန္ စာသင္ခ်ိန္ၿပီးမွ တိုင္းရင္းသားစာကို သင္ရတာဆိုေတာ့ တခ်ိဳ႕ ေလးငါးရြာေပါင္းၿပီးမွ ေက်ာင္း တေက်ာင္းပဲ ရွိတဲ့ေနရာမ်ိဳးမွာ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ အိမ္ျပန္ဖို႔ ခက္သြားၿပီ။ ၿပီးေတာ့ တခ်ိဳ႕ ေက်ာင္းေတြမွာဆို စေန၊ တနဂၤေႏြေန႔ေတြမွာ သင္ေပးေနတာ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဆရာေရာ၊ ေက်ာင္းသားေရာ စာသင္ၿပီးလို႔ ပင္ပန္းေနတဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ သင္ရတာက မေကာင္းဘူး။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ တပတ္မွာ တခ်ိန္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ပံုမွန္စာသင္ခ်ိန္တြင္းမွာ သင္ေစခ်င္တယ္” လို႔ ေျပာ ပါတယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဆိုရင္ ကြတ္ခိုင္၊ နမၼတူ၊ နမ့္ခမ္း၊ ေက်ာက္မဲ၊ လား႐ိႈး စတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြမွာ တအာင္း(ပေလာင္)စာကို သင္ေပးေနတာပါ။ ဘာသာစကား သင္႐ိုးစာအုပ္ေတြကို လည္း သက္ဆိုင္ရာ စာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ေတြကပဲ ထုတ္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုသင္ဖို႔အတြက္ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ပညာေရးဝန္ထမ္းျဖစ္ၿပီးသား တိုင္းရင္းသား ဆရာေတြက သင္ေပးေနၿပီး တခ်ိဳ႕ေနရာမွာေတာ့ ျပင္ပက စာျပေပးႏိုင္သူေတြကို ခန္႔ထားရတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျပင္ပ စာျပေပးႏိုင္သူေတြကေတာ့ တရားဝင္ဆရာအျဖစ္ စာရင္းမဝင္ပါဘူး။ ကရင္နီ စာေပနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ ဥကၠ႒ ဦးပလူးရယ္က “အစိုးရခန္႔ၿပီးသား ဆရာေတြပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပင္ပက ခန္႔မယ့္သူ ျဖစ္ျဖစ္ က်ေနာ္တို႔အဖြဲ႔ေတြက ျပန္ၿပီး သင္တန္းေပးတယ္။ စာျပေပးသူ အားလံုးအတြက္ ျပည္နယ္အစိုးရက ေထာက္ပံ့ေၾကး တလကို ၃ ေသာင္းစီေပး တယ္။ ဒါကလည္း ႏွစ္ကုန္မွ ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္ ၈ လအတြက္ ရတာပါ။ ၿပီးေတာ့ ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးမႉး႐ံုးမွာ စာရင္းမဝင္ဘူးဆိုရင္ ေထာက္ပံ့ေၾကးမရဘူး” လို႔ ေျပာပါတယ္။ လက္ရွိမွာ ကယားျပည္နယ္နဲ႔ ပဲခူးတိုင္းက ေက်ာင္းေပါင္း ၂၀၀ ေလာက္မွာ သင္ေပးေနႏိုင္တယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ေထာက္ပံ့ေၾကးတခုတည္းနဲ႔ေတာ့ ရပ္တည္ဖို႔မလြယ္တဲ့အတြက္ ဘာသာစာေပသင္တဲ့ သူေတြကို တရားဝင္ ဆရာေတြအျဖစ္ခန္႔ေပးဖို႔ သူတို႔က ေျပာပါတယ္။ လာမယ့္ ပညာသင္ႏွစ္မွာေတာ့ ဒီလို ခန္႔ထားမယ္လို႔ သိထားေပမယ့္ အတိအက်ေတာ့ ေျပာဖို႔ ခက္တယ္လို႔ ကယားျပည္နယ္ ပညာေရးမႉး ဦးအယ္ဒိုဝါးက ဒီဗီြဘီကို ေျပာပါတယ္။ ကယန္းစာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ ဗဟိုေကာ္မတီ အတြင္းေရးမႉး ၂ ဦးလီြးစီက “အခက္အခဲေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးပဲ။ အခုက ဒုတိယတန္း အထိကိုပဲ သင္ေပးေနရတာ။ ဒါက တခ်က္။ ၿပီးေတာ့ ဒီလို သင္တာ ဘယ္ေလာက္ထိေရာက္လဲ ဆိုတာ ျပန္ၿပီး ေလ့လာတာ မရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔ သင္ေနတာက ကယား၊ ရွမ္းနဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္မွာ ဆိုေတာ့ ဒီေလာက္နယ္ပယ္ကို ျပန္ၿပီး ေလ့လာဖို႔ က်ေနာ္တို႔ မတတ္ႏိုင္ဘူး” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဘာသာစကားသင္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တျပည္နယ္နဲ႔ တျပည္နယ္ လမ္းညႊန္တာေတြ မတူတာကလည္း အခက္အခဲ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။ ပအိုဝ္း စာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ အတြင္းေရးမႉး ခြန္ေမာင္ေမာင္ထြန္းက တျဖည္းျဖည္းေတာ့ အတန္းႀကီးေတြကိုလည္း သင္ေပးလာႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လာမယ့္ႏွစ္မွာ ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ သင္ၾကားႏိုင္မယ္ဆိုတာကေတာ့ အတိအက် မသိရေသးပါဘူး။ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားသင္ၾကားေရး ေရရွည္ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔နဲ႔ ပိုၿပီး ထိေရာက္ဖို႔ အတြက္ အဓိကကေတာ့ သင္ၾကားေရးစနစ္ေတြ ပိုၿပီးေကာင္းလာဖို႔၊ သင္ၾကားေပးေနသူေတြ အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ လစာတခုရဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ အဖြဲ႔တာဝန္ရွိသူေတြက ေျပာပါတယ္။