လိင္မႈကိစၥဆိုတာ လူရယ္လို႔ျဖစ္လာရင္ အရြယ္ေရာက္လာသူတိုင္း သိထားသင့္တဲ့သဘာဝတစ္ခုပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္  လူူ႕ဘဝမွာ အေရးပါတဲ့တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းျဖစ္ေနတဲ့ လိင္မႈေရးရာကိစၥေတြကို လိင္ပညာေပးအျဖစ္နဲ႔ ေလ့လာသိရွိထားဖို႔ ရွက္ရြံ႔ေနစရာမလိုပါဘူး။ လိင္မႈကိစၥမွာဗဟုသုတရွိမထားတဲ့ မိန္းကေလးေတြဟာ မေတာ္တဆကိုယ္ဝန္ရသြားတာလိုမ်ိဳး လိင္ကိစၥေၾကာင့္မလိုလားအပ္တဲ့ေနာက္ဆက္တြဲေတြ ၾကံဳရတတ္တဲ့ အတြက္ ပိုျပီး သိထားသင့္ပါတယ္။ လိင္ဆက္ဆံမႈနဲ႔ လိင္က်န္းမာေရးအေၾကာင္းအရာေတြကို သိထားမွ ကိုယ့္ဘဝအတြက္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွန္ကန္ျပီး ပိုအဆင္ေျပ၊ပိုေဘးကင္းတဲ့ လိင္မႈဘဝကိုရရွိပိုင္ဆိုင္နိုင္မွာျဖစ္လို႔ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူတိုင္း အတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။ လူတိုင္းသိထားသင့္တဲ့ လိင္မႈေရးရာအခ်က္ ၁၄ ခ်က္ကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။ ၁ ။ လိင္ဆက္ဆံမႈမွာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈတူညီတယ္ ေယာက်္ားေတြက မိန္းမေတြထက္ လိင္ကိစၥမွာပိုစိတ္ပါတယ္ဆိုတဲ႔ယူဆခ်က္ကို သိပၸံနည္းက်အေထာက္အထားရွိမေနပါဘူး။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ေစာင့္ထိန္းရမယ့္ဓေလ့ထံုးစံေတြနဲ႔ ပံုေသအေတြးအေခၚေတြေၾကာင့္ပဲ မိန္းကေလးေတြဟာ သဘာဝအရလိင္ကိစၥမွာသာယာေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကိုရွက္ရြံ႕စိတ္နဲ႔ဖံုးကြယ္ထားၾကပံုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ မိန္းကေလးေတြဟာ ေယာက်ာ္းေလးေတြေလာက္ လိင္ကိစၥကိုစိတ္မပါဘူးဆိုတာကေတာ့ မွားပါတယ္။ ၂။ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အတူေနရံုနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ပါတယ္ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္က ပထမဆံုးအႀကိမ္ ခ်စ္တင္းေႏွာရံုနဲ႔ ကိုယ္ဝန္မရႏိုင္ဘူးလို႔ ၾကားဖူးေကာင္း ၾကားဖူးပါလိမ့္မယ္။ အမွန္ကေတာ့ ေယာက်္ားေလးပဲျဖစ္ျဖစ္ မိန္းကေလးပဲျဖစ္ျဖစ္ အကာအကြယ္မသံုးရင္ေတာ့ ပထမဆံုးအၾကိမ္မွာတင္ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ပါတယ္။ ေယာက်္ားေလးက မိန္းကေလးတစ္ေယာက္နဲ႔ ပထမအႀကိမ္ အတူေနရံုနဲ႔  ကိုယ္ဝန္ရေစႏိုင္ပါတယ္။ မိန္းကေလးအတြက္က ပထမအႀကိမ္ ဓမၼတာလာၿပီးတဲ့အခ်ိန္ကစျပီး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နုိင္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ ငယ္လြန္းတဲ့အရြယ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူပဲျဖစ္ျဖစ္ မလိုခ်င္တဲ့ကိုယ္ဝန္ရရွိျခင္းကို မျဖစ္ရေစဖို႔ Lydia  ကထုတ္တဲ့ Lydia 1SafePill  အေရးေပၚသားဆက္ျခားေသာက္ေဆးရွိပါတယ္။ ဒီေဆးကို ပံုမွန္သားဆက္ျခားေသာက္ေဆး ေသာက္ဖို႔ေမ့တာ၊ လိင္ဆက္ဆံစဥ္ ကြန္ဒံုးေပါက္ျပဲသြားတာ ၊လိင္အၾကမ္းဖက္ခံရတာ စသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ရရွိသြားေစႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာအေရးေပၚေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံျပီး ၇၂နာရီအတြင္း ေသာက္သံုးပါက ၈၉% အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိႏုိင္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္သည္ေတြအေနနဲ႔ ကေလးမလိုခ်င္ေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ သေႏၶတားေဆးသံုးျခင္းက ကိုယ္ဝန္မရနိုင္ေအာင္တားဆီးေပးနုိင္ပါတယ္။ ကြန္ဒံုး ကို အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လိင္ေၾကာင့္ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါ  ေတြကိုပါ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အတူမေနခင္မွာ သင့္အေဖာ္နဲ႔ ဘယ္လိုအကာအကြယ္သံုးမလဲဆိုတာ တုိင္ပင္ၿပီး ေသခ်ာအသံုးျပဳသင့္ပါတယ္။ ၃။ သုက္မလႊတ္ခင္ လိင္တံအျပင္ထုတ္ျခင္းက ကိုယ္၀န္တားဖို႔ စိတ္ခ်ရတဲ့နည္းလမ္းမဟုတ္ပါဘူး။ ဆက္ဆံေဖာ္ အမ်ိဳးသားက သုက္မလႊတ္ခင္ လိင္တံ အျပင္ထုတ္ျခင္းျဖင့္လဲ ကိုယ္ဝန္ရရွိႏိုင္ျခင္းကို မတားဆီးႏိုင္ပါဘူး။ အမ်ိဳးသားေတြ သုက္မလႊတ္ခင္ လိင္စိတ္လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္သုက္မလႊတ္ခင္ ထြက္တဲ့ အရည္ၾကည္ ထဲမွာ သုက္္ေကာင္ေတြ ပါရွိတတ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး ကိုယ္ဝန္ရဖို႔ သုက္ေကာင္ တစ္ေကာင္သာ လိုအပ္တာပါ။ ဒါ့အျပင္ ထိုအရည္ၾကည္ထဲမွာ လိင္ေၾကာင့္ ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါပိုးမႊားေတြပါဝင္တာေၾကာင့္ သုက္မလႊတ္ခင္ အျပင္ထုတ္ျခင္းဟာလည္း လိင္ေၾကာင့္ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြ (STIs) ကိုလည္း မကာကြယ္ႏိုင္ပါဘူး။ တကယ္လို႔ သင့္ဆက္ဆံေဖာ္အမ်ိဳးသားက သုက္မလႊတ္ခင္ အျပင္ထုတ္ေပးမယ္လို႔ ေျပာရင္ မယံုပါနဲ႔။ ဘယ္သူမွ အဲ့ဒီစိတ္ကို မထိန္းႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကြန္ဒံုးကို အသံုးျပဳပါ။ ကြန္ဒံုးက လိင္ဆက္ဆံျခင္းမွ တစ္ဆင့္ကူးစက္ေရာဂါ ကိုလည္း ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္မလိုခ်င္ပါက တျခား သားဆက္ျခား နည္းလမ္းမ်ားကိုလည္း အသံုးျပဳႏုိင္ပါတယ္။ ၄။ ရာသီလာစဥ္ ခ်စ္တင္းေႏွာလွ်င္လည္း ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ပါတယ္ ရာသီလာစဥ္ အတူေနရင္ ကိုယ္ဝန္မရႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ ေကာလာဟလကို ၾကားဖူးမွာပါ။ အမွန္က အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ဘယ္အခ်ိန္မွာမဆို အကာအကြယ္မသံုးဘဲ အတူေနရင္ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ပါတယ္္။ သုက္ေကာင္ေတြက သင့္ကိုယ္တြင္းမွာ ရက္အတန္ၾကာ အသက္ရွင္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ရာသီလာစဥ္ အတူေနေသာ္လည္း အခ်ိန္အတန္ၾကာ အသက္ရွင္ႏိုင္တဲ့ သုက္ေကာင္ေတြက သင့္ကို ကိုယ္ဝန္ရသြားေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သေႏၶတားဖို႔ စိတ္ခ်ခ်င္ရင္ Lydia ရဲ႕ Andalan ၃ လခံ သားဆက္ျခားထိုးေဆးကို ေရြးနိုင္ပါတယ္။Andalan ကို ေသာက္ေဆး ဒါမွမဟုတ္ သားအိမ္တြင္းထည့္ပစၥည္း အစား သံုးနုိင္ပါတယ္။ တစ္ခါထိုးျပီးရင္ ၃လသေႏၶတားႏိုင္စြမ္းရွိျပီး သားဆက္ပံုမွန္ျခားလိုပါက ၃လျပည့္တိုင္း ေနာက္တစ္ခါထပ္ထိုးေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္မလိုခ်င္ဘူးဆိုရင္ တားေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး၊ လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ရန္အတြက္ ကြန္ဒံုးတို႕ကို သံုးသင့္ပါတယ္။Lydia Rosa  ဟာ ေဆးဝါးပမာဏအနည္းငယ္သာပါတဲ့ သားဆက္ျခားေသာက္ေဆးျဖစ္ျပီး သေႏၶတားျခင္းနဲ႔ ရာသီလာခ်ိန္အလြန္အမင္းကိုက္ခဲျခင္းေဝဒနာမ်ားအတြက္လည္း ေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။ Lydia Clair ကေတာ့ ေန႔စဥ္ေသာက္ရတဲ့ သားဆက္ျခားေသာက္ေဆးျဖစ္ျပီး ဝက္ျခံထြက္ျခင္းႏွင့္ အေမႊးအမွ်င္ေပါက္ျခင္းတို႔အတြက္လည္း ေဆးအျဖစ္လည္းသံုးစြဲႏုိင္ပါတယ္။ ရာသီစက္ဝန္းပံုမွန္ ျဖစ္ေစရန္၊ ရာသီမလာခင္ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ား၊ ကိုက္ခဲမႈမ်ားသက္သာေစရန္နဲ႔ ရာသီလာခ်ိန္ေသြးဆင္းမ်ားျခင္းတို႔အတြက္လည္း ေသာက္သံုးႏုိင္ပါတယ္။ ၅။ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္းကို ကုသနုိင္တယ္ လိင္ကိစၥအထြတ္အထိပ္ေရာက္တဲ့အခါ oxytocin  ေဟာ္မုန္းထြက္လာတာက ေကာင္းက်ိဳးတစ္ခုပါ။ အမ်ိဳးသားေရာ အမ်ိဳးသမီးပါ လိင္စိတ္ျပင္းထန္လာခ်္ိန္မွာ ဒီေဟာ္မုန္းထြက္လာတတ္ပါတယ္။ oxytocin  က အနားယူေျပေလ်ာ့ျခင္းနဲ႔ အိပ္ခ်င္စိတ္ကို ပိုျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ပဲ ခ်စ္တင္းေႏွာျပီး ခ်က္ခ်င္းဆုိသလုိ အိပ္ေပ်ာ္သြားတတ္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ၆။ ကြန္ဒံုးေတြမွာ သက္တမ္းကုန္ဆံုးရက္ပါရွိပါတယ္ တျခားကုန္ပစၥည္းေတြလိုပဲ ကြန္ဒံုးေတြမွာလည္း သက္တမ္းကုန္ဆံုးရက္ပါရွိျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ဒံုးတစ္ခုကို ၃ ႏွစ္ကေန ၅ ႏွစ္အတြင္း အသံုးျပဳလို႔ရပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ကာကြယ္မႈအျပည့္အဝရေစဖို႔ ကြန္ဒံုးကုိအသံုးမျပဳခင္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးရက္ကို ၾကည့္ပါ။ ၇။ ခ်စ္တင္းေႏွာတဲ့ ပံုစံေတြကလည္း ကိုယ္ဝန္ရျခင္းကို မတားဆီးႏိုင္ပါဘူး။ ထိုင္ထလုပ္တာေတြ၊ မတ္တပ္ရပ္ခ်စ္တင္းေႏွာတာ၊ ထိုင္လ်က္ခ်စ္တင္းေႏွာတာေတြက ကိုယ္ဝန္မရေစႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ စကားအမွားေတြကိုလဲ မယံုသင့္ပါဘူး။ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ အတူေနလို႔ရတဲ့ ပံုစံ၊ ေနရာဆိုတာ မရွိပါဘူး။ အကာအကြယ္တစ္မ်ိဳးမ်ိုး၊ ကြန္ဒံုးသံုးမွသာ တားဆီးႏိုင္မွာပါ။ ဘယ္လိုပံုစံ ဘယ္လိုေနရာမွာ အတူေနပါေစ၊ သုက္ေကာင္နဲ႔ မ်ိဳးဥ ေပါင္းမိတာနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ရရွိမွာပါ။ ၈။  တစ္ကိုယ္ရည္အာသာေျဖတဲ့အခါ အမ်ိဳးသမီးေတြကလည္း အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ ၾကာခ်ိန္အတူတူပါပဲ။ ေလးမိနစ္ေလာက္ၾကာတတ္ပါတယ္။ ၉ ။ ဒါေပမယ့္ လိင္စိတ္အထြတ္အထိပ္ေရာက္တဲ့အၾကိမ္ေရကေတာ့ ကြာျခားပါတယ္။ အမ်ိဳးသားရဲ႕လိင္စိတ္အထြတ္အထိပ္ေရာက္တဲ့အၾကိမ္ေရက ၃ ၾကိမ္မွာ အမ်ိဳးသမီးဘက္က တစ္ၾကိမ္သာရွိပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စိတ္သာယာမႈအေၾကာင္းကို ထုတ္ေျပာၾကေလ့မရွိတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ၁၀။ ကိုယ့္အေဖာ္နဲ႔ ပြင့္လင္းတဲ့ေျပာဆိုဆက္ဆံမႈရွိတာကလည္း လိင္ဆက္ဆံစဥ္အတြင္း လိင္စိတ္အထြတ္အထိပ္ေရာက္နိုင္ဖို႕ အခြင့္အလမ္းပိုမ်ားေစပါတယ္။ ၁၁ ။ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္ ပိုစိတ္ပါေစတယ္ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေပးျခင္းက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕လိင္စိတ္နိုးၾကြမႈကို ျမွင့္တင္ေပးနိုင္ျပီး အေမာခံနိုင္စြမ္း၊ခြန္အားနဲ႔ ယံုၾကည္မႈကိုပိုရွိေစပါတယ္။  ၁၂။ ခ်စ္တင္းေႏွာတာက ကယ္လိုရီေလာင္ကြ်မ္းေစပါတယ္ အိပ္ရာေပၚမွာ တစ္နာရီေလာက္ အလုပ္ရႈပ္ေနရတဲ့ ခ်စ္တင္းေႏွာျခင္းအမႈက အေျပးအားကစား မိနစ္ ၃၀ စာနဲ႔ ညီမွ်တဲ့ ကယ္လိုရီေလာင္ကြ်မ္းမႈရွိေစနိုင္တယ္လို႔ University of Quebec ရဲ႕သုေတသနမွာေဖာ္ျပထားပါတယ္။ လိင္မႈကိစၥအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသားေတြက တစ္မိနစ္ကို ၄.၂ ကယ္လိုရီ ေလာင္ကြ်မ္းျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြက တစ္မိနစ္ကို ၃.၁ ကယ္လိုရီေလာင္ကြ်မ္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။  တစ္ၾကိမ္ခ်စ္တင္းေႏွာရင္ အမ်ိဳးသားက စုစုေပါင္း ၁၀၁ ကယ္လိုရီနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးက ၆၉ ကယ္လိုရီေလာင္ကြ်မ္းပါတယ္။ ၁၃။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အၾကိမ္ေရမ်ားေလ၊ ပိုျပီးျဖစ္ခ်င္ လိုခ်င္ေလပါပဲ။ ဆန္႔က်င္ဘက္ေျပာရရင္လည္း ဒီအတိုင္းပဲ။ လိင္မဆက္ဆံဘဲ ေနတာ ၾကာလြန္းရင္လည္း လိင္ကိစၥမွာဘယ္ေလာက္သာယာခံစားခဲ့လဲဆိုတာ ေမ့သြားေလာက္ပါတယ္။ ၁၄။ က်ီဂဲလ္ေလ့က်င့္ခန္းေတြက တင္ပါးဆံုၾကြက္သားေတြကိုသန္မာေစတယ္ ဒီၾကြက္သားေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္အတြင္း ထိန္းခ်ဳပ္မႈပိုရေစသလို ခံစားခ်က္ကို ပိုျပင္းထန္ေစပါတယ္။ နည္းကေတာ့ ဆီးကိုေအာင့္ထားသလိုမ်ိဳး ၾကြက္သားကို ညွစ္ထားျပီးမွ ျပန္ေျဖေလ်ာ့ေပးရတာျဖစ္ပါတယ္။ ေရးသားသူ Yun Sandi Nan Mon ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Dr. Thurein Hlaing Win ဤေဆာင္းပါးကို DVB ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။