ေမြးကင္းစ ေမးခုိင္ေရာဂါ ကာကြယ္ပါ
DVB
·
November 9, 2017
''ကေလးေလးက ဘာျဖစ္မွန္း မသိဘူး။ ႏုိ႔မစုိ႔ဘူး။ ပါးစပ္ကုိ အတင္းေစ့ထားတယ္''
''ကေလးက တကိုယ္လံုး ေတာင့္ေနတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေကာ့ေကာ့တက္ေနတယ္''
''ကေလးက ကုိင္လုိက္တာနဲ႔ ဆတ္ခနဲ ဆတ္ခနဲ ျဖစ္သြားတယ္။ စုိးရိမ္ရလားဟင္''
စသည္ျဖင့္ ေမြးကင္းစေဆာင္သုိ႔ အတြင္းလူနာအျဖစ္ တက္ေရာက္လာေသာ ေမြးကင္းစ လူနာေလးမ်ား၏ မိခင္မ်ားထံမွ ၾကားရေသာ အသံမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထုိအသံမ်ားသည္ စာေရးသူ ဝန္ထမ္းအျဖစ္ အလုပ္ဝင္စအခ်ိန္ျဖစ္သည့္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ ေက်ာ္က မၾကာခဏ ၾကားရပါသည္။ ယခုေနာက္ပုိင္းတြင္ ရံခါသာ ၾကားရပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ေမြးကင္းစ ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္း လြန္စြာနည္းပါးသြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသလဲ …
ေမြးကင္းစ ေမးခုိင္ေရာဂါသည္ ေအာက္ဆီဂ်င္မရွိသည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္ေသာ အနာ၊ ျပည္၊ မသန္႔ရွင္းသည့္ အေရျပား အစရွိသည္တုိ႔တြင္ ေပါက္ဖြား ပြားမ်ားေလ့ရွိေသာ ဘက္တီးရီးယားပုိး Clostridium tetani ေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသည္။ ထုိပုိးမွ အဆိပ္တမ်ဳိး ထုတ္ပါသည္။ ထုိအဆိပ္ေၾကာင့္ လူနာ၏ ႂကြက္သားမ်ား ဆတ္ခနဲ ဆတ္ခနဲျဖစ္ျခင္း၊ ဇက္လန္ျခင္း၊ ေက်ာေကာ့ျခင္း၊ တက္ျခင္း အစရွိေသာ လကၡဏာမ်ား ျပေလ့ရွိပါသည္။
ကုိယ္တြင္းသုိ႔ ဘယ္လုိေရာက္ပါသလဲ …
ေမြးကင္းစကေလးမ်ားတြင္ ထုိဘက္တီးရီးယားပုိးသည္ ေမြးရာပါ ပါလာျခင္းမဟုတ္ပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ နယ္တြင္ေနသူမ်ား၊ ေတာရြာေနသူမ်ားသည္ အိမ္တြင္ပင္ အရပ္လက္သည္မ်ားႏွင့္ ေမြးဖြားေလ့ရွိၾကပါသည္။ ေမြးဖြားခန္း သန္႔ရွင္းမႈ မရွိသည့္အျပင္ အေရးအႀကီးဆံုး ကိရိယာျဖစ္သည့္ ခ်က္ႀကိဳးျဖတ္ေသာ ဓား၊ ခ်ည္ေသာႀကိဳးတုိ႔မွ တဆင့္လည္းေကာင္း၊ ကုိင္တြယ္ေသာသူ၏ မသန္႔ရွင္းေသာ လက္မွလည္းေကာင္း၊ ေမးခုိင္ပုိး ဝင္ေရာက္ႏုိင္ပါသည္။ ၎ျပင္ ေမြးဖြားၿပီးေသာအခါ ခ်က္ကုိ ပစၥည္းမ်ိဳးစံု အုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ အုပ္ေဆး၊ ေဆးတုိ႔ပတ္ႀကီး၊ နႏြင္း အစရွိသည္ျဖင့္ တေက်ာင္း တဂါထာ တရြာတပုဒ္ဆန္း အံ့မခန္းအုပ္ၾကသည္မွာ ရႊံ႕ေစး၊ ျမင္းေခ်း၊ ႏြားေခ်းပင္ မက်န္ပါေခ်။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ထုိပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ ေရာဂါပုိးပါလုိ႔လားဟု ေမးစရာရွိပါသည္။ မဟုတ္ပါ။ ထုိပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ ေရာဂါပုိး မပါပါ။ ထုိပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ခ်က္ကုိအုပ္လုိက္လွ်င္ ထုိပစၥည္းမ်ား၏ အုပ္ထားသည့္ေနရာတြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ မရႏုိင္သျဖင့္ ထုိေမးခုိင္ပုိးမ်ား စိတ္ႀကိဳက္ ေပါက္ဖြား ပြားမ်ားႏုိင္သည့္ေနရာ ျဖစ္သြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ကေလးႀကီးမ်ားတြင္မူ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရ ျပည္တည္ျခင္းမ်ားကုိ မသန္႔ရွင္းေသာလက္ျဖင့္ ညႇစ္ျခင္း၊ နားကုိ ကလစ္ျဖင့္ေကာ္ျခင္း စသည္တုိ႔မွ ေရာဂါပုိး ဝင္ႏုိင္ပါသည္။
ေရာဂါလကၡဏာျပရာမွာ
ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္တြင္ ေရွးဦးစြာ ျပေသာလကၡဏာမွာ ႐ုတ္တရက္ ႏုိ႔မစုိ႔ေတာ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မိခင္ျဖစ္သူက ပါးစပ္ကုိ အတင္းဖြင့္ေလ၊ ပါးစပ္သည္ ပုိ၍ တင္းတင္းေစ့သြားေလ ျဖစ္ပါသည္။ ဤအခ်ိန္တြင္ လြန္စြာ သတိထားရပါသည္။ ႏုိ႔မဝင္မွာကုိ စုိးရိမ္ၿပီး ႏုိ႔အတင္းထည့္လွ်င္ သီးသြားၿပီး ႏုိ႔ရည္မ်ား အသက္လမ္းေၾကာင္းတြင္း ေရာက္သြားၿပီး ႐ုတ္တရက္ ေသဆံုးႏုိင္ပါသည္။
ေနာက္လကၡဏာတခုမွာ ပါးစပ္သာ တင္းတင္းေစ့သြားသည္ မဟုတ္ဘဲ မ်က္ႏွာရွိ ႂကြက္သားမ်ား တင္းလာၿပီး မ်က္ႏွာတခုလံုး ၿခံဳငုံၾကည့္လွ်င္ ပလတ္စတစ္မ်က္ႏွာဖံုး စြပ္ထားဘိသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါမည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေက်ာေကာ့ျခင္း၊ တကုိယ္လံုး ဆတ္ခနဲ ဆတ္ခနဲျဖစ္ျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ အစာမ်ဳိေသာ ႂကြက္သားမ်ား တင္းျခင္းေၾကာင့္ ႏုိ႔မ်ားသီးၿပီး ျပာႏွမ္းသြားျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္လာသည္။
လႈံ႔ေဆာ္မႈ ျပဳမိလွ်င္ …
ကေလးအား တို႔မိ ထိမိလွ်င္၊ အသံေပးလွ်င္၊ အလင္းေရာင္မ်ားေသာေနရာ၌ ထားလွ်င္ အစရွိသည္ျဖင့္ အာ႐ုံတခုခုျဖင့္ ေတာင့္သြားတတ္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ကေလးအား တတ္ႏုိင္သေရြ႕ မလိုအပ္ဘဲ မကိုင္တြယ္ရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ ကေလး၏အနီးတြင္ က်ယ္ေလာင္ေသာအသံျပဳျခင္း မဆိုထားႏွင့္ တိုးတုိးစကားေျပာ႐ုံျဖင့္ပင္ လႈံ႔ေဆာ္ရာေရာက္ေၾကာင္းကိုလည္း အထူးသတိျပဳရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ စူးရွေသာ အလင္းေရာင္သည္လည္း လံႈ႔ေဆာ္မႈအာ႐ုံျဖစ္သျဖင့္ အေမွာင္ခန္းတြင္ထားရန္ မလိုေသာ္လည္း ျပတင္းတံခါးမ်ားကို ခန္းဆီးအေရာင္ရင့္ရင့္ျဖင့္ ကာရံထားရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္။
ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ပ်က္ေသာအခါ …
ကိုယ္ခႏၶာအပူခ်ိန္၊ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္၊ အသက္႐ႉႏႈန္း၊ ေခြၽးထြက္ႏႈန္း၊ သလိပ္ထြက္ႏႈန္း အစရွိသည္တို႔ကို ပံုမွန္ေဘာင္အတြင္း၌ အၿမဲရွိေနရန္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ ဦးေႏွာက္အာ႐ုံေၾကာ အလုပ္သည္လည္း ထိခိုက္ပ်က္စီးသြားၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ကိုယ္၏အပူခ်ိန္သည္ ျခစ္ျခစ္ေတာက္ပူလုိက္၊ ေရခဲတံုးကဲ့သို႔ ေအးသြားလုိက္ႏွင့္ အစြန္းႏွစ္ဖက္သို႔ ေရာက္ပါေတာ့သည္။
ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းသည္လည္း လြန္စြာေႏွးသြားလိုက္၊ နာရီစက္သံပမာ လြန္စြာျမန္လာလိုက္ႏွင့္ ႏွလံုးပန္းလ်သည္အထိ ဒုကၡေပးတတ္ပါသည္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္သည္လည္း က်လုိက္၊ တုိးလိုက္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးထိခိုက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ပါေတာ့သည္။ အသက္႐ႉႏႈန္း လြန္စြာျမန္ေသာအခါရွိသလုိ အလြန္ေႏွးေႏွး႐ႉခ်ိန္လည္း ရွိသည့္ျပင္ မၾကာခဏ အသက္႐ႉရပ္ရပ္သြားၿပီး ျပာႏွမ္းသြားတတ္ပါသည္။
ရံခါ ေခြၽးသီးေခြၽးေပါက္မ်ားက်ၿပီး တကိုယ္လံုး စိုရႊဲေနတတ္သလုိ ရံခါ အသားအေရ ေျခာက္ကပ္ ပူေလာင္ေနတတ္ပါသည္။ သလိပ္ထြက္ႏႈန္း အလြန္မ်ားျပားတတ္ၿပီး သီးသြားတတ္ကာ ျပာႏွမ္းသြားတတ္ပါသည္။
ေနာက္ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ား
ေမြးကင္းစ ေမးခိုင္ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးရျခင္း အေၾကာင္းမ်ားမွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔မွာ -
- ေသြးဆိပ္ပ်ံ႔ႏွံ႔ျခင္း Sepsis
- လြန္စြာျပင္းထန္ေသာ အဆုတ္ေရာင္ျခင္း (Very severy pneumonia)
- ႏို႔ရည္သြင္းေသာ ႏွာေခါင္းပုိက္ကို မၾကာခဏ အသစ္လဲမေပးသျဖင့္ အူလမ္းေၾကာင္းသို႔ ေရာဂါပိုးတို႔ ဝင္ေရာက္ၿပီး ဝမ္းေလွ်ာဝမ္းပ်က္ျဖစ္ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။
- ကုိယ္ဝန္ရွိၿပီဆုိလွ်င္ သက္ဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားတြင္ ကုိယ္ဝန္အပ္သင့္ပါသည္။ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ထုိးေပးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ကာလတြင္ ေအာက္ထစ္ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ႏွစ္ႀကိမ္ ထုိးေပးျခင္းအားျဖင့္ ေမြးကင္းစ ေမးခုိင္ေရာဂါကုိ ကာကြယ္ႏုိင္ပါသည္။
- ေဆး႐ုံတြင္ ေမြးသည္ျဖစ္ေစ၊ အိမ္တြင္ ေမြးသည္ျဖစ္ေစ ကြၽမ္းက်င္ေသာ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းႏွင့္ ေမြးၿပီး သန္႔ရွင္း၍ ေရာဂါပုိးစင္ၾကယ္ေသာ အေနအထားျဖင့္ ေမြးဖြားရန္ လုိအပ္ပါသည္။
- အထူးသျဖင့္ ခ်က္ႀကိဳးကုိခ်ည္ျခင္း၊ ျဖတ္ျခင္းသည္ အလြန္သန္႔ရွင္းေသာ အေျခအေနတြင္ ျပဳလုပ္ရန္ လုိအပ္ပါသည္။
- ေမြးဖြားၿပီးေနာက္လည္း ခ်က္ကုိ မည္သည့္အရာဝတၳဳႏွင့္မွ် အုပ္ထားျခင္း မျပဳလုပ္သင့္ေပ။ အရက္ျပန္ထည့္၍ ရသည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း အရက္ျပန္၏ သန္႔ရွင္းမႈ၊ အသံုးျပဳေသာ ဝါဂြမ္း၏ စင္ၾကယ္မႈတုိ႔ကုိ အထူးသတိျပဳရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဘာမွမထည့္ဘဲ ခ်က္ကုိ သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္းထားလွ်င္လည္း ရပါသည္။
- ေမးခုိင္ေရာဂါႏွင့္ပတ္သက္၍ အထူးသျဖင့္ ေမြးကင္းစ ေမးခုိင္ေရာဂါႏွင့္ပတ္သက္၍ ျပည္သူလူထုအား၊ အထူးသျဖင့္ မိခင္ေလာင္းမ်ားအား က်န္းမာေရး ပညာေပးရန္ အထူးလုိအပ္ပါသည္။ သတင္းစာ၊ စာေစာင္၊ ေရဒီယုိ၊ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား အစရွိေသာ က်ယ္ျပန္႔စြာ ပညာေပးႏုိင္ေသာ မီဒီယာမ်ားကုိ အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။
- က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားအားလည္း မၾကာခဏ ဉာဏ္သစ္ေလာင္းသင္တန္းမ်ား ေပးသင့္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ 'လက္သည္း' မ်ားအား သန္႔ရွင္းစြာ၊ ပုိးကင္းစင္စြာ ေမြးဖြားနည္းသင္တန္းမ်ား ယခုေပးေနသည္မွာ လြန္စြာထိေရာက္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။