ျမန္မာျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးအေရြ႕အေျပာင္း၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၊ ပုဂၢလိကပိုင္ျပဳမႈ၊ ေငြေရးေၾကးေရး၊ ဘဏ္၊ေလေၾကာင္းလုိင္း၊ ကုန္သြယ္ေရး၊ အစိုးရသစ္ရဲ႕စီးပြားေရးမူ၀ါဒ၊ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသိုက္အ၀န္း(ေအအီးစီ)ရဲ႕ စိန္ေခၚမႈန႔ဲ အခြင့္အလမ္းေတြအေၾကာင္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ကုမၸဏီမ်ား ညြန္ၾကားမႈဦးစီးဌာန ညြန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးကို ဒီဗြီဘီရဲ႕ ဒု-အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးခင္ေမာင္၀င္းက   ေတြ႕ဆံုေမးျမန္း ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။ ေမးျမန္းေဆြးေႏြးခ်က္အျပည့္အစံု ------- ေမး-ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - ၂၀၀၇ မွာတပ္မေတာ္အစိုးရပဲ ရွိေသးတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက တပ္မေတာ္အစိုးရလက္ထက္မွာ Market Oriented စီးပြားေရးကို သြားေနၿပီ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးေပါ့ေလ။ ေျပာင္းေနတယ္ဆိုေပမယ့္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာက ပိတ္ဆို႔တာေတြ၊ ကန္႔သတ္တာေတြ ရွိတဲ့အတြက္ ထင္သေလာက္ ခရီးမေပါက္ခဲ့ဘူးေပါ့ေလ။ တကယ့္တကယ္ ေျပာင္းသြားတာကေတာ့ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္မွာ ေျပာင္းသြားတယ္လို႔ ယူဆတယ္ေပါ့။ အဲဒီကာလႏွစ္ခုစလံုးမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ အရာရွိတေယာက္အေနနဲ႔ အဲဒီကာလမွာ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး အေျပာင္းအလဲ အေရြ႕ကို ဘယ္လိုသံုးသပ္ျပလို႔ရမလဲ။ ေျဖ- ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “ပထမ ေျပာခ်င္တာက တပ္မေတာ္အစိုးရ ကာလေပါ့။ တပ္မေတာ္အစိုးရကာလမွာ တကယ္ေတာ့ အစိုးရမွာလည္း ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ပါပဲ။ တိုင္းျပည္က ဆန္ရွင္ (Sanction) မ်ဳိးစံုနဲ႔ ျဖစ္ေနတယ္။ Export Promote ဘယ္လိုပဲလုပ္လုပ္ ကိုယ့္ Market က က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ မရွိဘူး။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို ဘယ္ေလာက္ပဲ ဖိတ္ေခၚခဲ့ေပမယ့္လည္း ဘယ္သူမွ ဟုတ္တိပတ္တိ လာမလုပ္ၾကဘူးဆိုေတာ့ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ မ်ဳိးစံုနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘာျဖစ္ခဲ့လဲဆိုေတာ့ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ေတြကို ေဖာက္ထြက္ဖို႔ မ်ဳိးစံုႀကိဳးစားရင္းနဲ႔ တပ္မေတာ္အစိုးရ ကာလမွာ ဘာသြားျဖစ္လဲဆိုေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးေတြ သြားၿပီးက်လာတယ္။ ဒါကေတာ့ Regulation ေတြေပါ့။ တပ္မေတာ္အစိုးရက ကိုယ့္ရဲ႕ အက်ပ္အတည္းကို လြန္ေျမာက္သြားေအာင္ လိုအပ္တဲ့ အမိန္႔ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ၿပီးေတာ့ က်ားကန္ၿပီး ႀကိဳးစားတယ္ေပါ့။ က်ားကန္ႀကိဳးစားရင္းနဲ႔ အမိန္႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြက တခါ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးသဖြယ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လာျဖစ္တယ္ေပါ့။ ၿခံဳေျပာရရင္ေတာ့ ေဈးကြက္စီးပြားေရးကို တပ္မေတာ္အစိုးရလက္ထက္မွာ က်င့္သံုးခဲ့တယ္ဆိုေပမယ့္လည္း ထင္သေလာက္ ခရီးမေပါက္ခဲ့ဘူးေပါ့။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - တကယ့္တကယ္ ေျပာင္းလဲသြားတာကေတာ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္လို႔ ေျပာလို႔ရတာေပါ့။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “မွန္ပါတယ္။ သမၼတႀကီးဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္ ေရာက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဘာျဖစ္လာလဲဆိုေတာ့ တိုင္းျပည္ကလည္း ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အဝန္းရဲ႕ ေထာက္ခံမႈေတြ ျပန္ၿပီးရလာတယ္။ အစိုးရကလည္း တကယ္ေျပာင္းလဲလိုစိတ္ရွိတဲ့ အစိုးရဆိုတာ လုပ္ရင္းကိုင္ရင္းနဲ႔ သိလာတယ္ေပါ့ေနာ္။ တပ္မေတာ္အစိုးရ လက္ထက္လည္း လုပ္တယ္။ တတ္ႏိုင္သေရြ႕ ေျပာင္းဖု႔ိ ႀကိဳးစားတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္မွာလည္း ေျပာင္းဖို႔ လုပ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္ ေရာက္တဲ့အခါမွာ ဘာျဖစ္သြားလဲဆိုေတာ့ ေျပာင္းဖို႔ႀကိဳးစားတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔က နားအၾကားတင္ မဟုတ္ေတာ့ဘူးေပါ့ေနာ္။ အျမင္ရွိလာတယ္။ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ပါဝင္လာရတယ္။ ေနာက္ ဒီအစိုးရတဖဲြ႔လံုးရဲ႕ စိတ္ဆႏၵျပင္းျပမႈေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရတယ္။ လုပ္ေတာ့ Reform လို႔ ေျပာရရင္ တပ္မေတာ္အစိုးရ လက္ထက္ကေတာ့ မရွိခဲ့သေလာက္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္မွာေတာ့ တိုင္းျပည္ နည္းနည္းေလး ပြင့္သြားတဲ့အခ်ိန္၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အဝန္းထဲ ျပန္ေရာက္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံတကာ အေထာက္အပံ့ေလးေတြရေတာ့ လုပ္ရတာ ပိုၿပီးေကာင္းလာတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတာဆိုတဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ သံုးေလးခ်က္ေလာက္ ရွင္းျပလို႔ရမလား။ ဘာေတြက ဘယ္လိုက႑ေတြမွာ ဘယ္လို ေျပာင္းသြားၿပီးေတာ့ ဘယ္လို သိသိသာႀကီး ေျပာင္းလဲသြားလဲဆိုတာ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “ပထမဆံုး နံပါတ္တစ္ေပါ့ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးကို တကယ့္ကို အေမာ့ဘက္ကို ဆဲြပါေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့  ပထမဆံုး လုပ္တဲ့ဟာက ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္ ၂၀၁၁ ခုမွာ ေျမဆိုင္ရာအမိန္႔နဲ႔ ေငြဆိုင္ရာအမိန္႔ဆိုတဲ့ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ ႏွစ္ခု ထုတ္တယ္။ အစိုးရကေနၿပီးေတာ့။ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာ ၃၉ က ေျမဆိုင္ရာအမိန္႔ထုတ္တယ္။ ၄၀ က ေငြဆိုင္ရာအမိန္႔ေပါ့။ ဘာလဲဆိုေတာ့ အဲဒီေခတ္က ၁၉၈၈၊ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒ ရွိေနတယ္။ ရွိေသာ္ျငားလည္း ဥပေဒႀကီးက ေခတ္ေနာက္က်သြားၿပီ။ အဲဒီေခတ္က အဲဒီဥပေဒမွာ ဘာဆိုထားလဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားတေယာက္က သူသြင္းလာတဲ့ ေဒၚလာေတြအားလံုးကို တရားဝင္ ေငြလဲႏႈန္းနဲ႔ပဲ လဲမယ္ဆိုတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ႀကီးရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္သူမွလာၿပီး အမိုက္ခံၿပီး လာမလုပ္ၾကဘူး။ ဒါကိုသိေတာ့ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ဒီအမိန္႔ကို ေက်ာ္လႊားၿပီးေတာ့ ဒီဥပေဒကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ေအာင္ အစိုးရအဖြဲ႔ကေန အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ ထုတ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ သူယူလာတဲ့ ႏိုင္ငံျခားေငြေတြကို ေဈးကြက္ေပါက္ေဈးအတိုင္း လဲခြင့္ျပဳမယ္ေပါ့။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - ဟိုတုန္းက တရားဝင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေငြလဲႏႈန္းကို အခု ေဈးကြက္အတိုင္းပဲေပါ့။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “ေဈးကြက္အတိုင္းပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗဟိုဘဏ္တို႔က ေငြလဲႏႈန္းကို Manage လုပ္ၿပီး မသြားေသးဘူး။ မသြားေပမယ့္ ဒီအစိုးရက စၿပီးသယ္လာတဲ့ေငြကို ေဈးကြက္ႏႈန္းအတုိင္း လဲခြင့္ျပဳမယ္ဆိုတာ အစိုးရက အာမခံေပးလိုက္တယ္။ ဒါ ပြင့္သြားတဲ့ တခ်က္ေပါ့။ ဒုတိယအခ်က္က ေျမေပါ့။ အဲဒီေခတ္က ႏိုင္ငံျခားသားတေယာက္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စီးပြားေရးလုပ္ခ်င္ရင္ ေျမကို ပုဂၢလိကေျမ ငွားခြင့္မရွိဘူး။ အစိုးရေျမပဲ ငွားခြင့္ရွိတယ္။ အစိုးရေျမမငွားရင္ ဘာမွလုပ္လို႔မရဘူး။ အဲဒီေတာ့ စက္မႈဇုန္ေတြမွာ ရွိေသာ္ျငားလည္း ငွားလို႔မရဘူး။ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ၄၀ ဆိုတာထုတ္တယ္။ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ ၄၀ က ေျမကို ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ငွားခြင့္ျပဳတဲ့ အမိန္႔ေပါ့။ အဲဒီႏွစ္ခု ေပၚတဲ့အခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ စၿပီးတိုင္းျပည္ထဲကိုဝင္လာတယ္။ အဲဒီမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ ဒုတိယ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတခုက ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၁၉၈၈ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒႀကီးကို ပိုၿပီးေကာင္းေအာင္ ျပင္လိုက္တယ္ေပါ့။ ဒါက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ေကာင္းတယ္ေပါ့။ ဒီဟာ ျပင္လိုက္တဲ့အခါမွာ ဒါရဲ႕ရလဒ္က ၂၀၁၃၊ ၂၀၁၄၊ ၂၀၁၅၊ အခုအခ်ိန္အထိပါ။ ဆက္တိုက္ ဆက္တိုက္ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ တႏွစ္ထက္တႏွစ္ သိသိသာသာ တိုးလာတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံက လက္ရွိ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒက ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္း မီတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရလား။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “ႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္။ ၂၀၁၂ ဥပေဒက တကယ္တမ္းက်ေတာ့ မမီဘူး။ ၂၀၁၂ ဥပေဒက Hybrid ေပါ့။ ႏိုင္ငံတကာက လိုလားတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေလးေတြ နည္းနည္းပါးပါး ပါတယ္။ ျပည္တြင္းမွာျဖစ္ေနတဲ့ ပကတိအေျခအေနေတြလည္း ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၁၆ မွာ ေပၚလာတဲ့ ဥပေဒက ဘာလုပ္လိုက္လဲဆိုေတာ့ အရင္တုန္းက ရွိေနတဲ့ Foreign Investment Law ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒေရာ ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒ ႏွစ္ခုေပါင္းလိုက္တယ္။ ႏိုင္ငံသားလုပ္လည္း ဒီဥပေဒပဲ၊ ႏိုင္ငံျခားသားလုပ္လည္း ဒီဥပေဒပဲ လုပ္လိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဥပေဒက်ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ေကာင္းသြားတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြလည္း ပါလာတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို လြယ္ကူရွင္းလင္းေအာင္လုပ္တဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြလည္း ပါလာတယ္။ အခု ၂၀၁၆ ကေတာ့ ၂၀၁၂ ထက္ေတာ့ အမ်ားႀကီး ပိုေကာင္းသြားတာေပါ့။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - “တခ်ဳိ႕က ေဝဖန္ေထာက္ျပၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္က လုပ္လာတယ္။ အခုဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီ လူထုေခါင္းေဆာင္ အစိုးရလည္း ျဖစ္ေနၿပီဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကေတာ့ အားရၾကတယ္။ အားေပးၾကတယ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဟာ ထင္သေလာက္ မဝင္ေသးဘူးလို႔ ေျပာေနတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒါ ဟုတ္ပါသလား။ ဘယ္လိုျမင္လဲ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “မႏွစ္က အေနအထားေပါ့ေလ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဘ႑ာေရးႏွစ္နဲ႔ ေျပာရရင္ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဒီအစိုးရရဲ႕ ပထမဆံုး ဘ႑ာႏွစ္ေပါ့။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘ႑ာေရးႏွစ္က ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေပါ့။ အဲဒီႏွစ္မွာ MIC က ဘယ္ေလာက္ အတည္ျပဳေပးလဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၉ ဘီလီယံ အတည္ျပဳေပးလိုက္တယ္။ မႏွစ္ကေတာ့ ၆ ဘီလီယံေက်ာ္ေက်ာ္ပဲ အတည္ျပဳႏိုင္တယ္ေပါ့။ ဒါ လက္ရွိ အစိုးရသစ္ရဲ႕ ပထမႏွစ္ေပါ့။ ၾကည့္လိုက္ရင္ ၃ ဘီလီယံေပါ့။ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၃၀၀၀ ေလာက္ ေလ်ာ့သြားတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဒီကိန္းဂဏန္းကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆုိရင္ မွန္ပါတယ္။ မႏွစ္က ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ က်သြားတယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေသာ္ျငားလည္းပဲ က်သြားတဲ့ အေၾကာင္းေလးေတြလည္း နည္းနည္းေတာ့ ရွိတာေပါ့။ ပထမဆံုး ျဖစ္တဲ့ဟာကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က တကမာၻလံုး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ က်တယ္ေပါ့။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြ အရလည္း တကမာၻလံုးရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈက ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ က်တယ္။ အာဆီယံမွာလည္း အနည္းငယ္က်တယ္။ ဒါက ကမာၻလံုးနဲ႔ ေဒသတြင္းျဖစ္တဲ့ အေနအထားေပါ့။ သို႔ေသာ္ ျပည္တြင္းမွာ ဘာျဖစ္ခဲ့လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသားအမ်ားစုက အစိုးရသစ္ရဲ႕ ေပၚလစီကို ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္။ ဒီအစိုးရက ဘယ္လိုသြားမွာလဲဆိုတဲ့ ဒီေမးခြန္းေလးေတြက သူတို႔ အေတာ္မ်ားမ်ား ေခါင္းထဲမွာရွိတယ္။  ဒါကလည္း အခ်က္တခ်က္ပါတယ္ေပါ့။ အစိုးရကို ေစာင့္ၾကည့္ၿပီးမွ ဝင္မယ္ဆိုတာလည္း ပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ဘာလဲဆိုေတာ့ အခု က်ေနာ္ေျပာခဲ့တဲ့ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒကလည္း မျပ႒ာန္းေသးဘူး။ ဒီဥပေဒကို ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါမွာ လက္ရွိဥပေဒ ၂၀၁၂ ဥပေဒထက္ ပိုေကာင္းတဲ့ အခ်က္ေလးေတြ၊ အထူးအားျဖင့္ အကာအကြယ္ေပးတဲ့ အခ်က္ေလးေတြက ပိုေကာင္းေတာ့ ဒီဟာကို တခ်ဳိ႕က ေစာင့္ၾကတာလည္း ပါတယ္ေပါ့။ ဒီအခ်က္ေလးေတြေၾကာင့္မို႔ မႏွစ္ကေတာ့ တျမန္မႏွစ္ကထက္စာရင္ ေလာ့်သြားတယ္ေပါ့။ အဲဒီလိုေလးေတြ ျဖစ္သြားတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - “ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးက ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္မွာလည္း ဒီေနရာ ဒီရာထူးပဲ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရ လက္ထက္မွာလည္း ဒီေနရာ ဒီရာထူးပဲ။ လူေတြက ေထာက္ျပၾကတာေပါ့ေနာ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရေလာက္ အခု ဒီအစိုးရလက္ထက္မွာ စီးပြားေရးက မေကာင္းဘူး။ စီးပြားေရးက က်လာတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒါကို ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး ဘယ္လို ရွင္းျပလို႔ရမလဲ။” ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “စီးပြားေရးက်ခဲ့တယ္ဆိုတာ သမၼတႀကီး ဦးထင္ေက်ာ္ေရာ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိၢဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေရာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဝန္ခံထားၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ရဲ႕နယ္ဘက္မွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ အစိုးရ အရာရွိတေယာက္အေနနဲ႔ က်ေနာ္ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ႏွစ္ခုကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ပထမႏွစ္မွာ အစိုးရသစ္ စတက္လာတဲ့ ပထမႏွစ္ကာလမွာ ဘယ္လို ဥပမာေပးရမလဲဆိုေတာ့ ေဘာလံုးအသင္း အသစ္ဖဲြ႔လိုက္သလို Player မ်ဳိးစံုကို ေဒသအသီးသီးကေန ေခၚလာၿပီး စကစားခိုင္းတဲ့အခါမွာ အဓိက Team work မရေသးတာလို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ျမင္ပါတယ္။ Team work မရေသးလို႔ က်ေနာ္တို႔က Harmonize မျဖစ္ဘူး။ စီးပြားေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လုပ္ကိုင္တာဝန္ယူရတဲ့ ဌာနေတြမွာ တဖက္နဲ႔တဖက္ ခ်ိန္ဆ လဲြေနတာေလးေတြ၊ အယူအဆ လဲြေနတာေလးေတြ၊ အေပးအယူ မမိတာေလးေတြေပါ့။ ဒါမ်ဳိးေလးေတြရွိေတာ့ ဒီ Impact ေၾကာင့္ ဒါ ျဖစ္တယ္လို႔ ပထမအခ်က္ေပါ့။ ကိုယ့္ရဲ႕ ျပည္တြင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အေနအထားကို နယ္ဘက္အရာရွိတေယာက္အေနနဲ႔ ျမင္တဲ့အျမင္ေပါ့။ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္ ခုနက ေျပာခဲ့သလို Global Economy ကလည္း Impact ရွိပါတယ္။ မႏွစ္ကေတာ့ တကမာၻလံုး စီးပြားေရးက်ခဲ့တဲ့ အေနအထားရွိေနတာ ဒီ Impact ေတြကလည္း ပါပါတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အခု က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာေငြလဲႏႈန္းကေလ ျမန္မာေငြတန္ဖိုးက သိသိသာသာ က်လာတယ္။ ေျပာရရင္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ လက္ထက္နဲ႔ ျပန္ႏိႈင္းယွဥ္ၾကရေအာင္။ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ေက်ာ္ေတာင္မွ တန္ဖိုးက်တယ္ ေျပာၾကတယ္။ ျမန္မာေငြတန္ဖိုး က်တာက ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးကို ဘယ္လိုထိလဲ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “တကယ္ေတာ့ ေဒၚလာတန္ဖိုး တက္လာတာ ျမန္မာေငြတန္ဖိုး က်တာေတာ့ ထိပါတယ္။ အေကာင္းျမင္တဲ့သူေတြကေတာ့ ေျပာတာေပါ့။ ပို႔ကုန္မွာေတာ့ ေကာင္းသြားတယ္လို႔ ျမင္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ အရွိအတိုင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ ေဒၚလာတန္ဖိုးတက္ၿပီး ျမန္မာေငြတန္ဖိုး က်တာကေတာ့ ျမန္မာစီးပြားေရးမွာေတာ့ Impact ျဖစ္တယ္။ ဒါကို ဘယ္လိုမွ ဖံုးကြယ္လို႔မရဘူး။ သြင္းကုန္မ်ားတာလည္း ပါပါတယ္။ ေဒၚလာေဈး က်တဲ့အပိုင္းကေတာ့ မ်ဳိးစံုရွိတာေပါ့ေနာ္။ အစိုးရရဲ႕ Budget Deficit ဘတ္ဂ်က္လိုေငြျပေနတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြ ပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ကမၻာမွာလည္း ေဒၚလာေဈးက တက္သြားတာလည္း ပါတယ္။ ဒီ Impact လည္း ပါတာ ရွိပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က တခ်ဳိ႕ကလည္း ေဝဖန္တာက သြင္းကုန္ ေတြ တအားမ်ားလို႔ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ေဝဖန္ခ်က္လည္း တခ်ဳိ႕ ရွိၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္က တကယ္တမ္း ေျပာရရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ ကုန္သြယ္မႈကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ ပို႔ကုန္ ကိန္းဂဏန္း အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ သြင္းကုန္ ကိန္းဂဏန္း အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ကို ၾကည့္လိုက္ရင္ သြင္းကုန္ေတြက မ်ားၿပီး ပို႔ကုန္ေတြက နည္းတယ္ဆိုတာမ်ဳိး ေတြ႔ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔က်တဲ့အျမင္ကေတာ့ သြင္းကုန္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တုိင္းျပည္က ေငြထြက္သြားတဲ့ သြင္းကုန္ေတြ မဟုတ္ဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ပစၥည္းေတြ သြင္းလာလို႔ တခ်ဳိ႕က သြင္းကုန္ေတြ မ်ားတယ္လို႔ ေျပာတာရွိတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈပစၥည္းေတြဆိုတာ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က ေငြေတြကို ထုတ္ၿပီး ဝယ္ၿပီးသြင္းလာတာ မဟုတ္ဘူး။ အစကတည္းကိုက ဟိုတိုင္းျပည္ကေန ပစၥည္းေတြ သြင္းလာၾကတာ။ ဆိုလိုတာက Balance of payments ေပါ့၊ ႏိုင္ငံရဲ႕ ေငြေပးေငြယူ ရွင္းတမ္းမွာ သက္ေရာက္မႈ မရွိပါဘူး။ အဓိကျဖစ္သြားတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ နံပါတ္တစ္သည္ အေမရိကန္ ေငြေၾကးမာလာတဲ့ အခ်က္သည္ တခ်က္ပါတယ္။ နံပါတ္ႏွစ္က သြင္းကုန္ ကိစၥလည္း အနည္းငယ္ပါတယ္။ ဒါ ႀကီးမားတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ နံပါတ္သံုးကေတာ့ Export ေပါ့။ Export ဘက္မွာ အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ မထြက္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြ ပါတယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ျမင္တယ္ေပါ့ေနာ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အဲဒီ Export ကိစၥကို က်ေနာ္ ဒီအစီအစဥ္မွာပဲ ပုဂၢလိကက႑ စီးပြားေရးသမားတခ်ဳိ႕ကုိ အင္တာဗ်ဴး ေဆြးေႏြးတဲ့အခါမွာ အားလံုးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး တခ်ဳိ႕လူေတြက ဘံုတူညီေျပာတဲ့ အခ်က္တခ်က္ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါက က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံကေနၿပီး ႏုိင္ငံျခားကို ပို႔တဲ့အခ်ိန္မွာ နယ္စပ္ျဖတ္ၿပီး သြားရတယ္။ အိႏိၵယရယ္၊ တ႐ုတ္ရယ္၊ ထိုင္းရယ္ေပါ့ေလ။ အဲဒီမွာ တခ်ဳိ႕ဟာေတြက ႏိုင္ငံျခားတင္ပို႔တဲ့ကုန္ အစိုးရေပၚလစီက သူတို႔အားေပးတဲ့ေနရာမွာ မရွိတဲ့အတြက္ ေမွာင္ခိုလမ္းကေန လုပ္ေနရတယ္ ဆိုတာမ်ဳိး ေျပာေနၾကတယ္။ ေမွာင္ခိုျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရလည္း ရသင့္ရထိုက္တဲ့ အခြန္အခ မရဘူး။ ကိုယ့္ဘက္ကလည္း အနိမ့္ေဈးနဲ႔ ခံလိုက္ရတယ္။ ႏွစ္ခါနာတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါမ်ဳိး ေထာက္ျပတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ အဲဒါ ဘယ္လိုမာ်း ရွင္းျပလို႔ရမလဲ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “အတိုင္းအတာတခုအထိ ဟုတ္တယ္။ ေမွာင္ခိုဆိုတာမွာ ႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္။ ကိုယ့္အစုိးရက ခြင့္မျပဳလို႔ တဖက္ႏိုင္ငံကို ေမွာင္ခိုပို႔ရတာ။ ဒါ တပိုင္းရွိတယ္။ ဒုတိယပိုင္းက ကိုယ့္အစိုးရက ခြင့္ျပဳတယ္၊ တဖက္ႏိုင္ငံအစိုးရက ခြင့္မျပဳလို႔ ေမွာင္ခိုပို႔ရတာ။ ေမွာင္ခိုက ႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ပထမတခ်က္ေပါ့။ ကိုယ့္အစိုးရက ခြင့္မျပဳလို႔ မပို႔ရဘူးဆိုတာက ကိုယ့္အစိုးရက မူဝါဒပိုင္းဆိုင္ရာ  ျပန္ၿပီးသံုးသပ္ရမယ့္ အခ်ိန္ေပါ့။ ဥပမာတခုေပးရရင္ က်ေနာ္တို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္လက မူဝါဒ ျပင္လိုက္တာ ရွိတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ ကြၽဲ၊ ႏြား အရွင္ေတြကို ႏိုင္ငံျခားပို႔ခြင့္ ပိတ္ထားတယ္။ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ လယ္ယာလုပ္ငန္းကို ထိခိုက္မွာစိုးလို႔ဆိုၿပီး။ သုိ႔ေသာ္ ဘယ္ေလာက္ပဲပိတ္ပိတ္ ယိုးဒယားဘက္က Import Data ကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ သူတို႔ရဲ႕ Top Ten ကုန္စည္ေတြထဲမွာ ျမန္မာျပည္က ဘာေတြသြင္းလဲဆိုတဲ့ အဓိကကုန္ေတြထဲမွာ ကြၽဲ၊ ႏြား အရွင္ေတြက ထိပ္ဆံုးက သြားၿပီးပါေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေပၚလစီ ျပန္စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ေပါ့ေနာ္။ ဒါကို သိျမင္ၿပီးေတာ့ ဒီအစိုးရလက္ထက္မွာ ကြၽဲ၊ ႏြားေတြကို ေသခ်ာထိန္းေက်ာင္းၿပီးေတာ့မွ ျပည္ပကို ျပန္ၿပီးပို႔ခြင့္ျပဳလိုက္တယ္။ ဒါက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မူပိုင္းဆိုင္ရာ ျပန္စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ေလးေတြေပါ့။ နံပါတ္ႏွစ္က ကိုယ့္အပိုင္းမွာပဲ ျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ တခ်ဳိ႕ Procedure ပိုင္းေတြမွာ ျပန္ၿပီး စဥ္းစားသင့္တဲ့အပိုင္းေတြ ရွိတယ္။ ဆိုလိုတာက Exporter ေတြကို မလိုလားအပ္တဲ့ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးေတြ မျဖစ္ဘဲနဲ႔ ေရွာေရွာ႐ႉ႐ႉ ပို႔သြားလို႔ရေအာင္ ဒီဟာေလးေတြ စဥ္းစားဖို႔ရွိတယ္။ တဖက္ႏိုင္ငံအပိုင္း ေျပာရရင္ တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံေတြက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆိုရင္ တရားဝင္ဆန္ပို႔လို႔မရဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို Officially သၾကားပို႔လို႔မရဘူး။ တဖက္အစိုးရက ပိတ္ထားတာေပါ့ေနာ္။ ဒါမ်ဳိးေတြက်ေတာ့ Biliteral ေပါ့၊ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ညိႇႏိႈင္းၿပီး ျပန္သြားၿပီး လုပ္သြားမယ့္အပိုင္းေပါ့။ ေမွာင္ခိုေၾကာင့္မို႔လို႔ Export ပိုင္းမွာ အခက္အခဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာလည္း အတိုင္းအတာတခုအထိေတာ့ မွန္ပါတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အခု ဆက္ေဆြးေႏြးခ်င္တာက Privatization ေပါ့ေနာ္။ ဟိုအရင္တုန္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံက Socialist Economy ဆိုေတာ့ Planned Economy စီမံကိန္းစီးပြားေရးစနစ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ကပဲ အားလံုးပိုင္တယ္။ တပ္မေတာ္အစိုးရ လက္ထက္မွာ Market ကို ေျပာင္းဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္။ မေအာင္ျမင္ဘူး။ ၿပီးေတာ့ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ ျဖစ္လာတယ္။ နည္းနည္းအဆင့္တခု တက္လာတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပုဂၢလိကက႑ ႏုိင္ငံပိုင္ စီးပြားေရးေတြ၊ တခ်ိန္က ႏိုင္ငံေတာ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ပုဂၢလိက လဲႊေပးတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြမွာ အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရရင္ Privatization ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါေတြကို ဘယ္လိုသံုးသပ္မလဲ။ ဘယ္အဆင့္ေတြ ေရာက္ေနလဲ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “ဒါက က်ေနာ္ ခြဲေျပာခ်င္ပါတယ္။ ပထမတခုက ပုဂၢလိကက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အခု ဒု-သမၼတႀကီး ဦးျမင့္ေဆြ ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္တို႔က က႑ႀကီး ၅ ခု အေျခခံၿပီးေတာ့ ပုဂၢလိကက႑ တက္လာေအာင္ က်ေနာ္တို႔က ေဆာင္ရြက္ေပးေနတယ္။ ပထမတခုက ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့ ေပးႏိုင္တဲ့ကိစၥ၊ ဒုတိယအခ်က္က ကုန္သြယ္မႈနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ က႑ေပါ့။ ဒါေလးေတြ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လိုလုပ္မလဲေပါ့။ တတိယက ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ နည္းဥပေဒ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းဆိုင္ရာ ဘယ္လိုလုပ္မလဲေပါ့။ ေနာက္ နံပါတ္ေလး အခ်က္က အစိုးရရဲ႕ အခန္းက႑ကို ဘယ္လိုျပန္ၿပီး ျပင္ဆင္ စုဖဲြ႔ၿပီးေတာ့ လုပ္ကိုင္မလဲေပါ့။ ဒါမ်ဳိးေတြ က်ေနာ္တို႔ စဥ္းစား ေဆာင္ရြက္တဲ့အပိုင္းေတြ ရွိတာေပါ့ေနာ္။ ဒီဟာမ်ဳိးေတြ ေပတံနဲ႔ သြားေနၾကတာ။ ဒါက တပိုင္းေပါ့။ တဖက္က Privatization ဆိုတဲ့အပိုင္းက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကေန လာခဲ့တာကိုး။ ႏိုင္ငံပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက အတိုင္းအတာတခုအထိ တိုင္းျပည္ထဲမွာ ရွိေနရမွာ။ ရွိေတာ့ ႏိုင္ငံစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာလည္း သူ႔ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈက တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္းလာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ စြမ္းေဆာင္ရည္က်တာေတြကို စဥ္းစားတိုင္းမွာ ႏိုင္ငံအမ်ားစုက ႏွစ္မ်ဳိး စဥ္းစားေလ့ရွိတယ္။ တခုက Efficiency တက္လာေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ Corporate စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈေတြ ျပန္ျပင္တယ္ေပါ့။ Efficience ျဖစ္ေအာင္ ျပန္ၿပီးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ၾကတယ္ေပါ့။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့ Privatization ကို သြားတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွာ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ Coporatization တကယ္လုပ္ၿပီဆိုရင္ သိပ္ထူးထူးျခားျခား ျပင္စရာမရွိဘူး။ လက္ရွိအဖဲြ႔အစည္းေတြကို ပိုၿပီး Efficience ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးလို႔ရတယ္။ ဒါက အခ်ိန္တိုအတြင္း လုပ္လို႔ရတယ္။ ခုနက Privatization က်ေတာ့ ဘာျဖစ္လာလဲဆိုေတာ့ လုပ္တတ္ရင္ ေကာင္းတယ္၊ မလုပ္တတ္ရင္ တိုင္းျပည္အတြက္ အႏၲရာယ္ႀကီးတယ္။ အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ Socialist Economy ကေနၿပီးေတာ့ Market Oriented ကို သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ေအာင္ျမင္သြားတဲ့ လုပ္ငန္းေတြရွိသလို မေအာင္ျမင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက်ေတာ့ ေအာင္ျမင္သြားတာေတြ အမ်ားႀကီး ေတြ႔ရတယ္။ ဗီယက္နမ္ ေအာင္ျမင္တယ္ေပါ့။ အေရွ႕ဥေရာပိုင္ႏိုင္ငံေတြ Privatization Process ေတြက မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူးေပါ့။ ဒါမ်ဳိးေလးေတြ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၿခံဳေျပာရရင္ေတာ့ Privatization ဆိုတဲ့ သေဘာကေတာ့ ၾကည့္လိုက္ရင္ အစိုးရလုပ္ငန္းတခုက အမ်ားျပည္သူကို ဝန္ေဆာင္မႈေပးေနတဲ့ လုပ္ငန္း။ အ႐ံႈးခံၿပီး လုပ္ရမယ့္ လုပ္ငန္းမ်ဳိးဆိုရင္ေတာ့ ဆက္ၿပီးေတာ့ အစိုးရက တာဝန္ယူကို ယူထားရမယ္ေပါ့ေနာ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ အစိုးရက ဒီလုပ္ငန္းက ပုဂၢလိကကို ေပးျခင္းအားျဖင့္ ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းလာမွာမ်ဳိးဆိုရင္ ပုဂၢလိကကို ေပးပစ္ရမယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ Public goods & services ေပါ့။ Public goods & services ေပးတဲ့လုပ္ငန္းေတြသည္ အစိုးရက လုပ္ကို လုပ္ေပးရမယ္။ တခုကေတာ့ Commercialize လုပ္မယ့္လုပ္ငန္း။ ဒါကေတာ့ Privatization သြားကိုသြားရမယ္။ အဲဒီလို ႏွစ္ပိုင္းခဲြျခားၿပီးေတာ့ လုပ္ေလ့လုပ္ထ ရွိၾကတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အၾကမ္းဖ်င္း ၿခံဳေျပာလိုက္ရင္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ Privatization လုပ္ေနတက လမ္းေၾကာင္းမွန္ကိုသြားေနတာလား။ ဒါမွမဟုတ္ လမ္းေရာ လဲြေနေသးလား။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “လက္ရွိအေနအထားမွာေတာ့ Privatization က သိပ္ထဲထဲဝင္ဝင္ သြားတာ မရွိေသးဘူးေပါ့။ ၿပီးခဲ့တဲ့ဟာေတြ ျပန္ၾကည့္ရင္ေတာ့ တခ်ဳိ႕ ေတာ္ေတာ္ေလး လဲြခဲ့တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ Privatization ဆိုတဲ့သေဘာက စြမ္းေဆာင္ရည္က်ေနတဲ့ ႏိုင္ငံပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုကို ပုဂၢလိကကို လဲႊၿပီး စြမ္းေဆာင္ရည္တက္လာေအာင္ လုပ္လိုက္တာ။ ဒီစက္႐ံုက အစိုးရလက္ထဲမွာ အစိုးရက ဦးေဆာင္လုပ္ေနတာမွာ တႏွစ္ကို ပစၥည္း အခု ၁၀၀ ပဲ ထုတ္ႏိုင္တယ္။ အခု ၁၀၀ ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ သံုးတဲ့ဟာက ေငြ ၁၀၀၀ ေလာက္ သံုးေနရတယ္။ ဒါကို Private ကို ေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ အခု ၁၀၀ မွာ ၂၀၀ ျဖစ္မယ္၊ ၃၀၀ ျဖစ္မယ္။ သံုးရတဲ့ေငြကလည္း ၈၀၀ ျဖစ္မယ္၊ ၁၀၀၀ ျဖစ္မယ္။ ဒီရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ၾကတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္အျမင္မွာ ဘာေတြလဲြခဲ့လဲဆိုေတာ့ Privatization လို႔ ေျပာခဲ့ေသာ္ျငားလည္း တကယ္ေတာ့ Privatization ရဲ႕ အႏွစ္သာရကို သိပ္မေရာက္ဘဲနဲ႔ ႏိုင္ငံပိုင္ပစၥည္းေတြကို ပုဂၢလိကကို ေရာင္းလိုက္တဲ့သေဘာ သြားၿပီးသက္ေရာက္တယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - လက္ရွိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အစိုးရ လက္ထက္မွာ ဒါေတြ ျပင္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးအေနနဲ႔ ျမင္လား။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “Privatization ကေတာ့ အတိုင္းအတာတခုအထိေတာ့ ေျခလွမ္းစႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ ဒီကာလတို အစိုးရက တႏွစ္ခဲြေလာက္ ကုန္သြားၿပီကိုး။ ေနာက္ထပ္ ၃ ႏွစ္ခဲြေလာက္ က်န္တယ္ေပါ့။ ဒီ Privatization Process က ၃ ႏွစ္ခဲြေလာက္နဲ႔ လုပ္ႏိုင္ဖုိ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး ခက္ပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ ေဖာင္ေဒးရွင္းတခုေပါ့ေနာ္။ အရင္ ေဖာင္ေဒးရွင္းတခု ခ်ႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ Privatization နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ Legal Framework ေတြေပါ့။ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥေတြကို ဆဲြေကာင္းဆဲြႏိုင္လိမ့္မယ္။ ဆက္စပ္တဲ့ SOE reform လိုဟာမ်ဳိးေတြေပါ့ေနာ္။ State-owned enterprise ေတြေပါ့ေနာ္။ အစိုးရပိုင္ လုပ္ငန္းေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ ကိစၥေတြကို၊ ဒီပ႐ိုဂရမ္ေတြကို ဆဲြေကာင္းဆဲြႏိုင္လိမ့္မယ္။ သို႔ေသာ္ Privatization Process ႀကီးကို ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္ေလာက္ေအာင္ထိေတာ့ အခ်ိန္မလံုေလာက္ဘူးလို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ျမင္ပါတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - ဆက္ေဆြးေႏြးခ်င္တာက Access to Finance။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အထူးသျဖင့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ တက္လာၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ ေငြလဲႏႈန္း သတ္မွတ္တာက အစ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပုဂၢလိကဘဏ္ေတြ အမ်ားႀကီး ခ်ေပးလိုက္ၿပီးေတာ့ Access to Finance လြယ္ကူလုပ္ေပးလိုက္တယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်င္းေတာ့ Financial Sector မွာလည္း reform လုပ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီထဲမွာ ေထာက္ျပေဆြးေႏြးခ်င္တဲ့ တခ်က္က က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ခ်ေပးထားတဲ့ ဘဏ္ေတြက အလြန္မ်ားမေနဘူးလား။ တဖက္က ေကာင္းတာေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္တာ ေကာင္းတယ္။ သိပ္မ်ားေနတဲ့အတြက္ ဘယ္သူကမွ ေဈးကြက္ထဲမွာ Viable မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ဥပမာ Airline၊ Banking၊ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ Economy သည္ ထိုင္းထက္ အမ်ားႀကီး အဆငယ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ထိုင္းထက္ Banking ေရာ၊ Airline ေရာ အရမ္းမ်ားတယ္။ Airline ဆိုရင္ ထိုင္းရဲ႕ Airline နဲ႔ မယွဥ္ႏိုင္ဘူး။ Banking ဆိုရင္လည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ Bank ေတြရဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈစရိတ္က ထိုင္းထက္ အဆမ်ားစြာ ေဈးႀကီးေနတယ္။ အဲဒါက ေရရွည္မွာ ဒီေလာက္ လိုင္စင္အမ်ားႀကီး ထုတ္ေပးထားတာက မွန္ကန္တဲ့ေပၚလစီ ဟုတ္ရဲ႕လား၊   Financial Sector က႑မွာ ဘဏ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိေနတဲ့ဟာက။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္ ေျပာရရရင္ေတာ့ က်ေနာ္နဲ႔ မၾကာခဏ အယူအဆ မတူတာေလးေတြ ရွိတယ္ေပါ့။ က်ေနာ့္ရဲ႕ အျမင္ကေတာ့ Bank ေတြက လိုအပ္တာထက္ ပိုမ်ားေနတယ္။ တကယ္ေတာ့ Bank က မမ်ားသင့္ဘူး။ ဘဏ္ခဲြေတြပဲ မ်ားမ်ားရွိသင့္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းမွာ ဘဏ္ခဲြေတြ ေရာက္သြားရမယ္။ ေက်းလက္ကေန လူေတြလည္း Access to Bank ေပါ့။ က်ေနာ္ဆိုလိုတာက ဘဏ္ေတြကို ေက်းလက္က လူေတြလည္း လြယ္လြယ္ကူကူ သံုးႏိုင္ရမယ္။ ၿမိဳ႕နယ္တင္မကဘူး၊ တိုက္နယ္အဆင့္ေလာက္ထိ ဘဏ္ေတြေရာက္သြားရင္ ပိုေကာင္းတယ္ေပါ့။ က်ေနာ္ျမင္တာကေတာ့ ဘဏ္ခဲြေတြ မ်ားမ်ားလိုတယ္၊ ဘဏ္ေတြ မ်ားမ်ားမလိုဘူး။ ဒါ က်ေနာ့္ရဲ႕ အျမင္ေပါ့။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - က်ေနာ္တို႔လည္း အဲဒီလို သံုးသပ္တဲ့လူေတြ ရွိတယ္ေလ။ ေနာက္တခု Airline ဆိုၾကပါစို႔။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက Airlines အေရအတြက္က ထိုင္းထက္ မ်ားတယ္။ ဘဏ္လည္း ထိုင္းထက္မ်ားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံက ဘဏ္ေတြေရာ၊ Airlines ေတြေရာ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ခု AEC က ျဖစ္လာေတာ့မယ္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားမွာ ဘယ္ႏိုင္ငံသားပဲျဖစ္ျဖစ္ ေဈးေပါတဲ့ Airline ပဲ သံုးမွာပဲ။ ေနာက္ဆံုး ထိုင္းကိုသြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ထိုင္း Airline နဲ႔ အဆံုးသတ္သြားတယ္။ Airline က႑မွာလည္း ဒီလို ျဖစ္ေနသလားလို႔ေပါ့ေလ။ လိုင္စင္ေတြ အမ်ားႀကီး ထုတ္ေပးထားၿပီးေတာ့ ဘယ္သူမွ မယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဘဲ အ႐ံႈးေပၚတဲ့ Airlines ေတြလည္း ရွိတယ္။ ေစာေစာကေျပာတဲ့ Privatization က မမွန္မကန္ ပံုမက်ပန္းမက် ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ သေကၤတေတြလား။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “တကယ္ေတာ့ Airline ေတြ မ်ားတာလည္း မွန္တယ္။ မ်ား႐ံုတင္ မဟုတ္ဘူး။ အကုန္လံုးနီးနီးက ႐ံႈးေနၾကၿပီ။ ဒါက ဒီ Business ႐ႈေထာင့္က ၾကည့္လိုက္ရင္ သိပ္ၿပီးေတာ့ သဘာဝသိပ္မက်ဘူး။ မျဖစ္သင့္တဲ့အ႐ံႈးလို႔ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္။ ခုနကေျပာတာ မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ထိုင္းနဲ႔ယွဥ္လိုက္ရင္ Airlines ေတြက အမ်ားႀကီး။ က်ေနာ္တို႔မွာ မ်ားေနတယ္။ Airline တလိုင္း တလိုင္းကလည္း Airline သာ ေျပာတယ္၊ ေလယာဥ္လည္း သိပ္မမ်ားဘူး။ တစီးႏွစ္စီးပဲ ပါတယ္။ ဒီေလာက္နဲ႔ Airline တလိုင္းေထာင္ၿပီး သူတို႔ကလုပ္တာ။ အဲလုိလုပ္တာထက္စာရင္ Airlines နည္းနည္းနဲ႔ အစီးေရမ်ားမ်ား၊ ေခါက္ေရမ်ားမ်ား၊ ကြင္းမ်ားမ်ား၊ ျပည္တြင္းမွာ Domestic Flights ေတြ ဆင္းႏိုင္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ အားလံုးနီးနီးလည္း ႐ံႈးေနၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါ အမွားသ႐ုပ္ျပတခုေပါ့။ ေနာက္လူေတြ သင္ခန္းစာယူရမယ့္ Business အမွားတခုေပါ့။ သူက တကယ္ေတာ့ Private Sector ရဲ႕ Openess ေပါ့ေနာ္။ Privation Sector ကို ဖြင့္ေပးလိုက္တဲ့အခါမွာ လုိအပ္တာထက္ နည္းနည္းပိုမ်ားတယ္ေပါ့ေနာ္။ Privatization ေတာင္မွ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ Private liberalization ေပါ့။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက liberalize လုပ္သင့္တာရွိတယ္။ သို႔ေသာ္ တပိုင္းတစ လုပ္သင့္တာေလးေတြ ရွိတယ္။ လုံးဝ မလုပ္သင့္တာေလးေတြလည္း ရွိတာေပါ့။ Airl line လိုမ်ဳိး ကိစၥမ်ဳိးေတြကေတာ့ ဒါ အျပည့္အဝ liberalize ဘယ္သူ ေလၽွာက္ေလၽွာက္ ေပးမယ္ဆိုတာမ်ဳိး မျဖစ္သင့္ဘူးေပါ့။ ဥပမာ Telecom လုပ္တာဆိုရင္ မွန္တယ္ေပါ့။ Telecom က Limited liberalization ေပါ့ေနာ္။ ကန္႔သတ္ၿပီးေတာ့မွ Telcom Service Provider ကို ၄ ေယာက္ပဲ ေပးမယ္ဆိုၿပီးေတာ့မွ ကန္႔သတ္ၿပီးေတာ့ စနစ္တက် လုပ္လုိက္တဲ့အခါမွာ Telcom Sector က အကုန္တက္လာတယ္။ အားလုံး အက်ဳိးအျမတ္ျဖစ္တယ္ေပါ့။ ” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အဲဒီလိုမ်ဳိး မွားယြင္းေနတဲ့ Privatization က႑က ကိစၥေလးေတြကို ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးတို႔ DICA အေနနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ MIC အေနနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒါေတြကို အဲဒီတာဝန္အရ မဟုတ္ရင္ေတာင္မွ ဒီဟာေတြကို သံုးသပ္ႏိုင္တဲ့ အရာရွိႀကီးတေယာက္အေနနဲ႔ အစိုးရကို အႀကံေပးတာမ်ဳိး၊ အႀကံေပးႏိုင္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းလိုမ်ဳိးေရာ ရွိလား။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “အႀကံေပးႏိုင္တာေတာ့ Relation ေပါ့ေနာ္။ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ဌာနအေနနဲ႔ အထက္အႀကီးအကဲေပါ့။ ဝန္ႀကီးဌာန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဌာနနဲ႔ လက္ပြန္းတတီး ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ ဝန္ႀကီးဆိုလည္း သူက MIC ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္တယ္၊ က်ေနာ့္ရဲ႕ဝန္ႀကီးလည္း ျဖစ္တယ္။ သူကိုယ္တိုင္လည္း တိုင္းျပည္ေကာင္းေအာင္ တတ္ႏိုင္သမၽွ လုပ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ အႀကံေပးတာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသူ နားေထာင္ပါတယ္။ တခါတေလက်လည္း အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးတာလည္း ရွိတယ္ေပါ့။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ေတာ့ Team work ေလးေတာ့ နည္းနည္းလိုေနေသးတယ္။ အခုက ဝန္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ Interministerial Consultation တို႔ ဒါမ်ဳိးေလးေတြ ပိုလုပ္ႏိုင္ရင္ ပိုေကာင္းမယ္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕သေဘာက ေပၚလစီပိုင္းကို ဝင္ၿပီး Intervene လုပ္တဲ့ဟာမ်ဳိးက နည္းၿပီးေတာ့ ဝန္ႀကီးဌာနအသီးသီးက တင္ျပလာတဲ့ Business ေတြကို က်ေနာ္တို႔က စိစစ္ၿပီး Approved လုပ္ေပးရတဲ့အပိုင္းမွာ မ်ားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ MIC ရဲ႕ အပိုင္းသည္ ဒီ့ထက္ပိုၿပီးေတာ့ Proactive ျဖစ္တဲ့ Role မွာ ပါသင့္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါက က်ေနာ့္ရဲ႕ အျမင္ေပါ့။ ဝန္ႀကီးဌာနေတြရဲ႕ Interministerial Cooperation အျပင္ Consultation ေပါ့။ ဒါေလးလည္း ဒီ့ထက္ပိုအားေကာင္းရင္ တိုင္းျပည္ရဲ႕အေရြ႕ ပိုျမန္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အခု အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရ စီးပြားေရးမူဝါဒ စၿပီးလုပ္တာ ရွိတယ္ေလ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးဆိုရင္ ထဲထဲဝင္ဝင္ ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး ျဖစ္မွာေပါ့။ အဲဒီမူဝါဒက ခုနက ေျပာေနတဲ့ Privatization လုပ္ဖုိ႔ လဲြေနတာကို လမ္းတည့္ေအာင္လုပ္ဖို႔ Inline ျဖစ္လား။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “စီးပြားေရးမူဝါဒ ၁၂ ခ်က္ ခ်ထားတယ္။ ၁၂ ခ်က္က စီးပြားေရးမူဝါဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ ကိစၥေလးေတြကို အမ်ဳိးသားစီးပြားေရး ပူးေပါင္းညိႇႏိႈင္းမႈေကာ္မတီ NECC (National Economic Cooperation Committee) ဆိုတာေလး ရွိပါတယ္။ အဲဒီေကာ္မတီက အၿမဲတမ္း တစိုက္မတ္မတ္ Monitor လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ၾကည့္ေနပါတယ္။ ေပၚလစီ ၁၂ ခ်က္ကို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အရင္အစိုးရလက္ထက္က စီးပြားေရးနဲ႔ပတ္သက္တာ ေပၚလစီ ၄ ခ်က္ေပါ့။ အခု ၁၂ ခ်က္ခ်တယ္။ ေဝဖန္ခ်က္ေတြ မ်ဳိးစုံရွိပါတယ္။ ေပၚလစီေတြက သိပ္ေဝဝါးဝါးႏိုင္တယ္။ ေပၚလစီေတြက သိပ္မ်ားတယ္။ စသျဖင့္ ဒီလိုေတြ ေဝဖန္ခ်က္ေတြကေတာ့ ထုတ္ျပန္တဲ့ေန႔ကတည္းက ထြက္ေနၿပီေပါ့ေနာ္။ ဒီလိုေလးေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ့္အျမင္ ေျပာရရင္ေတာ့ ဘာမွ စီးပြားေရးမူဝါဒေတြ မရွိဘဲနဲ႔ လုပ္ေနတာနဲ႔စာရင္ မူဝါဒက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ Light House ရွိသြားတယ္ေပါ့။ ဒါကိုၾကည့္ၿပီး က်ေနာ္တို႔က လုပ္သြားလို႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း က်ေနာ္တို႔က ၁၂ ခ်က္ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အခါမွာေတာ့ တခ်ဳိ႕ဟာေလးေတြက အခ်ိန္ယူရမယ့္ကိစၥေလးေတြ ပါပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကိစၥေလးေတြက ဥပေဒကို ျပင္သင့္တဲ့ ကိစၥေလးေတြ ပါတယ္။ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းျပင္တာက အခ်ိန္တိုတိုနဲ႔ ၿပီးတယ္။ ဥပေဒျပင္ရတာကေတာ့ အခ်ိန္တိုတိုနဲ႔ မၿပီးႏိုင္ဘူးေပါ့။ ၁၂ ခ်က္ကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ Longterm သြားရမယ့္ကိစၥေတြ ရွိတယ္။ Medium term သံုးေလးႏွစ္နဲ႔ ၿပီးသြားႏိုင္တဲ့ ကိစၥေလးေတြ ရွိတယ္။ Short term သြားရမွာေတြ ရွိတယ္။ ဒီ ၁၂ ခ်က္လံုး ဒီအစိုးရလက္ထက္မွာ အင္ျပည့္အားျပည့္ ရာႏႈန္းျပည့္ ၿပီးသြားႏိုင္မလားဆိုတာေတာ့ မၿပီးႏိုင္ဘူး။ အတိုင္းအတာတခုအထိ အေျခတည္မိမယ္။ အတိုင္းအတာတခုအထိ ခရီးေရာက္သြားမယ္။ တခ်ဳိ႕အခ်က္ေတြ ၿပီးသြားမယ္။ တခ်ဳိ႕အခ်က္ေတြ ဆက္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ က်န္မယ္ေပါ့။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အခု AEC ျဖစ္လာေတာ့မယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း အဆုိးေရာ အေကာင္းေရာ၊ စိတ္လႈပ္ရွားတာေရာ၊ ရင္ခုန္တာေရာ၊ ႀကိဳက္တာေရာ မႀကိဳက္တာေရာ မ်ဳိးစံုႀကိဳဆိုေနၾကတယ္။ တံ႔ုျပန္ေနၾကတယ္။ AEC ဆိုတာလည္း ေရွာင္လဲႊလို႔မရဘူး။ Negotiation Process မွာ ဒီအစိုးရကလည္း ပါမွာပဲ။ အဲဒီ AEC ျဖစ္လာရင္ ဘယ္လုိျဖစ္လာမယ္လို႔ ျမင္လဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးအတြက္ ဘယ္လိုေနရာေတြမွာ အားသာခ်က္ အေကာင္းဘက္က ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုေနရာမွာ ကိုယ္ခံရမယ့္ဘက္က ျဖစ္ႏိုင္လဲ။ ဘယ္လို သံုးသပ္လို႔ရလဲ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “AEC က က်ေနာ္တို႔အတြက္ တကယ္ကို အဆုိးေရာ အေကာင္းေရာ ႏွစ္ခုစလံုးကို ယူေဆာင္ေပးလာမယ့္ အစီအစဥ္တခုေပါ့။ တကယ္ေတာ့ AEC က အာဆီယံ ၂၀၁၂-၂၀၁၃  ႏွစ္ႏွစ္မွာ က်ေနာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အာဆီယံစီးပြားေရးအရာရွိအေနနဲ႔ေပါ့  ASEAN ကို က်ေနာ္ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ သြားလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ အာဆီယံတာဝန္ေတြ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ AEC က ဘယ္ေလာက္ Ready ျဖစ္သလဲေမးရင္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ တကယ္သေဘာတူခဲ့တာက အာဆီယံေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာတူထားတာက ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၁ ရက္ေန႔မွာ အာဆီယံ ၆ ႏိုင္ငံ AEC သြားၾကမယ္။ စတည္ေထာင္တဲ့ ၆ ႏိုင္ငံေပါ့၊ က်န္တဲ့ ၄ ႏုိင္ငံ CLMV (ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ျမန္မာ၊ ဗီယက္နမ္) တို႔ကေတာ့ ၂၀၁၈ ထိ  ၃ ႏွစ္ Handicap ေပးတယ္ေပါ့။ ၂၀၁၄ ထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ ဆီယမ္ရိၿမဳိ႕ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံမွာ က်ေနာ္တို႔က အာဆီယံ အစည္းအေဝး တက္တယ္။ Senior Economics Officer အခ်င္းခ်င္း တုိင္ပင္တယ္။ မင္းတို႔ေတြ Readiness ျဖစ္ၿပီလား၊ ၂၀၁၅ ဇန္နဝါရီ ေရာက္ေတာ့မယ္။ ကပ္ေနၿပီ။ ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ Founding Member ၆ ႏိုင္ငံလည္း စင္ကာပူကလဲြရင္ က်န္တဲ့ႏိုင္ငံေတြ Ready မျဖစ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ၄ ႏိုင္ငံလည္း မျဖစ္ဘူး၊ အဲဒီေတာ့ တို႔ရဲ႕ Minister ေတြကို တို႔ Propose လုပ္ရင္ မေကာင္းဘူးလား၊ ၂၀၁၅ ဆိုတာက ၂၀၁၅ လို႔ပဲပါတယ္။ ဇန္နဝါရီေတြ ေဖေဖာ္ဝါရီေတြ ပါတာမဟုတ္ဘူး။ တို႔က ၂၀၁၅ ဇန္နဝါရီ ၁ ရက္ေန႔အစားတို႔ ဒီဇင္ဘာ ၃၁ ကို ေရႊ႕ဖို႔ ဝိုင္းအႀကံေပးရင္ မေကာင္းဘူးလားလို႔ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးျဖစ္တယ္။ အားလံုး သေဘာတူၿပီးေတာ့ Minister ေတြကို ေဆြးေႏြးတယ္၊ အားလံုး Minister ေတြ ေဆြးေႏြးၿပီး အကုန္ဆုတ္လုိက္တယ္ေပါ့။ ၂၀၁၅ ဒီဇင္ဘာ ၃၁ ကို။ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာက Readiness ေပါ့။ ျမန္မာျပည္တင္ မဟုတ္ဘူး။ အာဆီယံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားလည္း Ready မျဖစ္ၾကဘူး။ အာဆီယံစီးပြားေရးအသုိက္အဝန္း (AEC) က ၂၀၁၅ မွာ စခဲ့ၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံလည္း ေနာက္ႏွစ္ဆိုရင္ Fully Participate ျဖစ္ၿပီ။ ျဖစ္ေတာ့ ဘာေတြ ေကာင္းလာမလဲ၊ ဘာေတြ ဆိုးလာမလဲ။ အေကာင္းအဆိုးေပါ့။ ေကာင္းတာက Investment ႐ႈေထာင့္က ၾကည့္လိုက္ရင္ အမ်ားႀကီး ေကာင္းတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အာဆီယံရဲ႕ ေမၽွာ္မွန္းခ်က္က Single Production Base အာဆီယံႏိုင္ငံသည္ တခုတည္းေသာ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ေဒသႀကီးတခု ျဖစ္သြားမယ္။ ဆိုလိုတဲ့သေဘာက ဥပမာ ေမာ္ေတာ္ကားတစီး ထုတ္မယ္။ မေလးရွားမွာ ဘက္ထရီ လုပ္မယ္။ ထိုင္းမွာ ေဘာ္ဒီလုပ္မယ္။ စင္ကာပူမွာ အင္ဂ်င္လုပ္မယ္။ ၿပီးရင္ ျမန္မာျပည္မွာ သယ္လာၿပီး ဆင္ရမယ္။ အဲဒီလို သယ္လာတဲ့အခါ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ဂ်ဴတီ မေကာက္ၾကေၾကး။ ကိုယ္ အားသာရာ ကိုယ္ထုတ္။ အာဆီယံပစၥည္းေတြက Global Market မွာ Competitive ျဖစ္မယ္။ Single Production Base ကို အာဆီယံက ေမၽွာ္မွန္းခဲ့တာ။ အဲဒီလို ေမၽွာ္မွန္းခဲ့တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ဘာေကာင္းလဲဆိုေတာ့ နံပါတ္တစ္ Natural Resource သေဘာဝအရင္းအျမစ္ ေပါတဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္တယ္။ ကိုယ့္ျပည္ရဲ႕ Resource ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အသံုးခ်ႏိုင္ရမယ္။ နံပါတ္ႏွစ္က လူသားအရင္းအျမစ္ အားေကာင္းတယ္ေပါ့။ လူေတြက Skill မျဖစ္ေသးေသာ္လည္း ေလ့က်င့္ေပးလိုက္ရင္ လြယ္လြယ္နဲ႔ တတ္လြယ္တယ္။ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ေနာက္တခ်က္က လုပ္ခႏႈန္းထားက က်န္တဲ့ႏိုင္ငံနဲ႔ယွဥ္ရင္ ေတာ္ေတာ္နည္းေနေသးတယ္။ ဒါက ကိုယ့္အတြက္ ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ Location Advantage တည္ေနရာ အေလးသာမႈ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရထားတယ္ေပါ့။ Single Production Base ကို သြားတဲ့အခါမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အားသာတဲ့အခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရေတာ့ အမ်ားႀကီး ေမၽွာ္မွန္းလို႔ရတယ္။ ေနာက္တခုက ပိုေကာင္းတာက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ထုတ္လုပ္တဲ့ ပစၥည္းတခုက Country of Original ျမန္မာဆိုရင္ EU Market မွာ GSP ရတယ္။ အေမရိကန္ Market မွာ GSP ရတယ္။ ဒီ GSP ဆိုတာက မေလးရွား မရဘူး၊ ထိုင္း မရဘူး၊ စင္ကာပူ မရဘူး၊ အင္ဒိုနီးရွားလည္း မရဘူး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရတယ္။ ဒါ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အားသာခ်က္။ Investment ႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ AEC သည္ အမ်ားႀကီးေကာင္းတယ္။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္အတြက္ အမ်ားႀကီး ေကာင္းတယ္။ သို႔ေသာ္ ကုန္သြယ္မႈ ႐ႈေထာင့္ကၾကည့္ရင္ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အျခားအာဆီယံႏိုင္ငံက ထုတ္တဲ့ပစၥည္းေတြသည္ ကုိယ့္ေဈးကြက္ထဲကို  အေကာက္ခြန္ တျပားမွ ေပးေဆာင္စရာမလိုဘဲ ဝင္လာမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပည္တြင္းမွာရွိေနတဲ့ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈေဈးကြက္ စိန္ေခၚမႈ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္က Export ကို ဟုတ္တိပတ္တိ အသံုးမခ်ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အာဆီယံက ေပးထားတဲ့ Export အခြင့္အလမ္းႀကီးေပါ့။ ကိုယ့္ပစၥည္းက သူမ်ားႏိုင္ငံကို ပို႔ရင္ အေကာက္ခြန္ဇီး႐ိုးပဲေလ။ ကိုယ္က ဒီအခြင့္အလမး္ကို အသံုးမခ်ႏိုင္ရင္ ကိုယ့္ထဲကို သြင္းလာတဲ့ ကုန္ေတြက မ်ားၿပီးေတာ့ ပို႔တဲ့ကုန္ေတြက နည္းသြားရင္ Trade Deficit ကုန္သြယ္မႈလိုေငြ  ပိုႀကီးလာႏိုင္တယ္။” ဦးခင္ေမာင္ဝင္း - အဲဒီလိုကိစၥမ်ဳိးကို ေျပာင္းျပန္ျဖစ္သြားေအာင္ အစိုးရ လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ ေပၚလစီ ဘာမ်ားျဖစ္မလဲ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး - “နံပါတ္တစ္က Investment Promotion လုပ္ေပးရမယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ျမႇင့္ရမယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈျမႇင့္မွ က်ေနာ္တို႔က Export တက္မယ္ေပါ့။  အဲဒီေတာ့ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ျမႇင့္ကို ျမႇင့္ရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၆ Investment Law ျပ႒ာန္းၿပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ားႀကီး ဖြင့္လိုက္တယ္။ ကန္႔သတ္ထားတာေတြ ေျဖလၽွာ့လိုက္တယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္က အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနတာ။ အစိုးရက အလြန္အကြၽံ ဖြင့္ခ်လိုက္ၿပီလို႔ ျမင္ေနတာ။ တကယ္က မဟုတ္ဘူး။ အစိုးရက အလြန္အကြၽံဖြင့္တာ မဟုတ္ဘူး။ အစိုးရက ၂၀၁၈ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္လာမယ့္ အက်ဳိးဆက္အတြက္ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က ပို႔ကုန္မ်ားမ်ား ထြက္သြားေအာင္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းေတြကို ဖြင့္ၿပီး လက္ခံလိုက္တာ။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ လုပ္မယ္။ Export မ်ားမ်ားလုပ္မယ္။ ဒါမ်ဳိးေတြ မ်ားမ်ားဝင္လာေအာင္ေပါ့။ ဆိုလိုတာကေတာ့ Investment Promotion ကေန Trade Deficit ကို Counter ျပန္လုပ္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ထားတာ ျဖစ္တယ္။ အစိုးရပိုင္းက ဘာျပင္ထားလဲ ေမးရင္ နံပါတ္တစ္ ျပင္တာက Investment Law အသစ္နဲ႔ liberalization ကို ပိုလုပ္ထားတယ္။ တိုင္းျပည္အတြက္ Investment ပိုမ်ားမ်ားဝင္လာေအာင္ က်ေနာ္တို႔က ဖြင့္ၿပီးေတာ့ Investment မ်ားမ်ားဝင္ျခင္းအားျဖင့္ ပို႔ကုန္မ်ားမ်ားထြက္ၿပီး Trade Deficit ကြာဟခ်က္ႀကီးလာတာကို ေလၽွာ့ခ်ႏိုင္ေအာင္ နံပါတ္တစ္ ျပင္တယ္။ နံပါတ္ႏွစ္က ကိုယ့္လူေတြ Private Sector Development ျဖစ္ေအာင္ အားေကာင္းေအာင္  ပုဂၢလိက ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ဒု-သမၼတ ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့ Private Sector ကို ဘယ္လို Develop လုပ္ေပးႏိုင္မလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ျပင္တယ္။ Private Sector မွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အခက္အခဲေတြကို နားေထာင္တယ္။ ေျဖရွင္းေပးတယ္ေပါ့။ ႏွစ္ပိုင္း ျပင္တယ္ေပါ့။ Export အတြက္ကို က်ေနာ္တို႔က ႀကိဳစဥ္းစားတယ္။ ေနာက္ ကိုယ့္လူေတြကို ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး နည္းနည္းနဲ႔ လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္ဘဝကို ပိုျမင့္လာေအာင္လုပ္ေပးတယ္ေပါ့။” အခုလို ရွင္းျပေပးတဲ့အတြက္ ဦးေအာင္ႏုိင္ဦးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ (ယခုေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခ်က္ကို DVB Common Ground ဖြ႔ံၿဖဳိးစီးပြားမိတ္ဖက္စကားရုပ္သံ အစီအစဥ္မွ ေကာက္ႏုတ္တင္ျပထားတာပါ။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးနဲ႔ မိတ္ဖက္စကားေျပာ ႐ုပ္သံ အစီအစဥ္ကို DVB TVChannel ကေန ႏို၀င္ဘာ ၄ ရက္၊ စေနေန႔ ည ၇း၃၀နာရီမွာ ထုတ္လႊင့္ေပးသြားဖို႔ရွိပါတယ္။)