ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ရခိုင္အေရးကိစၥမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႔ေတြက အင္အားအလြန္အကြၽံ သံုးစဲြခဲ့တယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒဏ္ခတ္ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြ ျပန္လည္လုပ္လာႏိုင္ေအာင္ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္မွာေရာ၊ ၿပီးခဲ့တဲ့တပတ္က ဥေရာပသမဂၢမွာေရာ ျပန္ၿပီး ေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆြးေႏြးမွာျဖစ္ၿပီး ဒီတပတ္ ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ သင့္ဘဝမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ဦးတင္ေမာင္သန္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္ ဦးသန္းဝင္းႏိုင္တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာသိတဲ့အတိုင္းပဲ အခု ရခိုင္ကိစၥမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႔ေတြ အင္အားအလြန္အကြၽံ သံုးစဲြတယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္မွာ အမတ္ ၄၃ ေယာက္က ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ရက္စ္ေတလာဆန္ (Rex Tillerson) ကို အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြ ျပန္လုပ္ဖို႔၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းေတြကို ဗီဇာကန္႔သတ္တာေတြ၊ အရင္တုန္းကလိုမ်ဳိး လက္နက္ေရာင္းခ်မႈ ပိတ္ဆို႔ကန္႔သတ္မႈေတြ ျပန္လုပ္ဖို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ဥေရာပသမဂၢကလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ရက္ သံုးရက္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ လည္ပတ္ခြင့္ဗီဇာကို ပိတ္ၿပီးေတာ့ အဆင့္ျမင့္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ပိတ္ဖို႔ရယ္၊ ေနာက္ ကာကြယ္ေရးအရ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ရပ္တန္႔ဖို႔ လုပ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြက အသစ္ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ျမန္မာျပည္နဲ႔ပတ္သက္ရင္ အဲဒီလို ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေတြက တကယ္ေရာ အလုပ္ျဖစ္ရဲ႕လား၊ အခုလို အေျခအေနမွာေရာ ဒါေတြဟာ တကယ္လက္ေတြ႔ဆန္တဲ့ တံု႔ျပန္မႈလားဆိုတာ ဆရာ စၿပီး ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ သင့္ဘဝမဂၢဇင္း) “ေယဘုယ်အားျဖင့္ဆိုရင္ေတာ့ အေနာက္ဘက္မွာ ျမင္တာကေတာ့ ဒါေတြဟာ အသံုးက်တယ္၊ ထိေရာက္တယ္လို႔ သူတို႔ ယူဆတယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီကေတာ့ ဒါေတြဟာ မထိေရာက္ဘူးလို႔ ျမင္ႏိုင္ၾကတာေပါ့။ ၾကားထဲက ပညာရွင္ေတြ၊ ဥပမာ စတိုင္းဘာ့ဂ္လို ပါေမာကၡမ်ဳိးကေတာ့ ဒါေတြဟာ သက္ေရာက္မႈနည္းႏိုင္တယ္လို႔ သံုးသပ္ထားတာေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ၾကားရတယ္၊ ဖတ္ရတယ္ေပါ့ေလ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီလို အေရးယူလိုက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပန္လည္ တံု႔ျပန္ေဆာင္ရြက္လာရတဲ့ ကိစၥေလးေတြလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္တဲ့အခါမွာ ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ စံႏႈန္းေတြနဲ႔ မညီေစကာမူ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သံုးသပ္ရတဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြ ဖဲြ႔စည္းလာရတာကိုလည္း တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ေတြ႔တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္ တခါ ၾသစေၾတးလ်ပါေမာကၡ တေယာက္နဲ႔ စကားေျပာဖူးတာဆိုရင္ ဒါေတြဟာ တကယ္တမ္း မထိေရာက္ဘူးလို႔ ယူဆေပမယ့္ ျပန္လည္တံု႔ျပန္ခ်က္ေတြ ရတယ္လို႔လည္း သူတုိ႔က ေျပာၾကပါတယ္။ အဲဒီအေျခခံမူေပၚကေနမွ အီးယူကေန၊ အေမရိကန္ကေန စတာေပါ့ေလ။ ဥပမာ ဒီလ ေစာေစာပိုင္းက အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္မွာ တပ္မေတာ္ခ်င္း ဆက္ဆံေရးကို ျမန္မာ့တပ္မေတာ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးကို သူတို႔ ႏွစ္စဥ္လုပ္တဲ့ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒၾကမ္းကို မက္ကိန္းက ျပင္ဖို႔လည္း ႀကိဳးစားခဲ့တာ ေတြ႔ရတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ သူတုိ႔ဘက္က ျမင္တာေတာ့ သက္ေရာက္မႈရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ျမင္တာကေတာ့ သက္ေရာက္မႈ မရွိဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကားထဲမွာလို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ တစံုတရာ သက္ေရာက္မႈရွိတယ္၊ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ ေမၽွာ္လင့္သေလာက္လည္း မဟုတ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လည္း သူတို႔က အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေပ်ာင္းနဲ႔ ဖြင့္ထားတာေတြ ေၾကညာခ်က္ေတြမွာ ေတြ႔ရတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္ရဲ႕ ခရီးစဥ္ေတြကို၊ ေနာက္ၿပီး တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္တခ်ဳိ႕ရဲ႕ ခရီးစဥ္ေတြကို ျပည္ဝင္ခြင့္ဗီဇာ မေပးဘူးဆိုတာ ေျပာသလိုပဲ။ တၿပိဳင္တည္းမွာပဲ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲ တိုးတက္မႈေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ ျပင္ဆင္မယ္ဆိုတဲ့ ကမ္းလွမ္းခ်က္မ်ဳိး သူတို႔ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာ ထည့္ထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ သိပ္ျပင္းျပင္းထန္ထန္ သေဘာမ်ဳိးအထိ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ယူလို႔ေတာ့ မရေသးဘူးလို႔ ထင္တယ္။ သက္ေရာက္မႈ တစံုတရာေတာ့ ရွိလာေအာင္လည္း ဖြင့္ထားတယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာကေတာ့ စံနမူနာအရ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲေအာင္ ဒီလိုမ်ဳိးရွိရင္ အေရးယူမယ္၊ ဒီလိုမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ တိုးတက္မႈရွိရင္ေတာ့ ဒါမ်ဳိးေတြ မလုပ္ဘူးလို႔ ဆရာကေတာ့ သံုးသပ္သြားပါတယ္။ ဆရာ့အေနနဲ႔ကလည္း အခုလိုမ်ဳိး ရခိုင္ကိစၥမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႔ေတြကို အခုလိုမ်ဳိး ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈေတြဟာ တကယ္ေရာ အလုပ္ျဖစ္ပါ့မလား။ အဲဒါေတြရဲ႕ ေနာက္ဆက္တဲြ ဘာေတြျဖစ္ႏုိင္လဲ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါ။” ဦးသန္းစိုးႏိုင္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “က်ေနာ္ကေတာ့ စတင္ၿပီး ေျပာခ်င္တဲ့ကိစၥကေတာ့ ရခိုင္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အၾကမ္းဖက္မႈကို တံု႔ျပန္တဲ့ ျပႆနာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျပႆနာ ဘယ္ဟာအဓိကလဲဆိုတဲ့ ျပႆနာဆိုတာ ပထမ ခဲြျခားဖို႔လိုမယ္။ ဒီလို အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာမွာ အေမရိကန္တပ္မေတာ္ေလာက္ အၾကမ္းဖက္တာ ကမာၻမွာ မရွိဘူးလို႔ ထင္တယ္။ ဒီကိစၥကလည္း အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ စတာပါပဲ။ သို႔ေသာ္ အဲဒီကိစၥကို တန္ျပန္ အေရးယူမႈေတြ လုပ္မယ္ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာသြားသတိရလဲဆိုေတာ့ ဒီလိုကိစၥေတြက အရင္ စစ္ေအးေခတ္ ကာလေတြတုန္းကလည္း၊ အခင္းအက်င္းေတြကလည္း ဒီအတိုင္းပဲ ျပန္ၿပီးျဖစ္ၾကတာပဲ။ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ဗမာျပည္သူေတြက ေမၽွာ္လင့္တဲ့အခါမွာ အေနာက္တိုင္းရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈကို ေမၽွာ္လင့္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေနာက္တိုင္းက Sanction ေတြ ေတာက္ေလၽွာက္လုပ္လာတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ တ႐ုတ္ရင္ခြင္ထဲကို တိုးဝင္ရတာ။ အဲဒီေတာ့ အခု ဒီတခါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားအစိုးရ တက္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ေရာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အလားအလာကို အေနာက္က ဘယ္လို သေဘာထားမွာလဲလို႔ ေမၽွာ္လင့္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အခုလို Sanction ေတြ ေပးဖို႔ ထပ္ၿပီးစဥ္းစားလာတာ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ သိပ္အက်ဳိးမရွိဘူး။ အခုက တဖက္က ဘယ္သူအက်ဳိးရွိလဲဆိုေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ ျမန္မာျပည္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥမွာ အရင္တုန္းက အေရွ႕ေျမာက္ျပႆနာပဲ အဓိကထား ေျပာလာၾကတာ။ ဒါေပမယ့္ အခုက တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ ျမန္မာျပည္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကိစၥမွာ အဲဒီသေဘာတရားေျပာရင္ အခုက အေရွ႕ေျမာက္ကေန အေနာက္ေတာင္အထိ ပါဝင္လာမယ့္ သေဘာေတြ၊ အေနအထားေတြ ေတြ႔ေနတယ္။ အဲဒါေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ အက်ဳိးရွိရဲ႕လားဆိုတာ စဥ္းစားစရာေကာင္းတယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ Sanction လုပ္ခဲ့တာ ႏွစ္အစိတ္ သံုးဆယ္ေလာက္ ရွိမယ္။ ျမန္မာျပည္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ ဒါေတြက ဘာမ်ား လုပ္ႏိုင္လို႔လဲ။ ဒါေတြဟာ သိပ္ၿပီးထိေရာက္မႈ မရွိဘူး။ ကိုယ့္စိတ္ဆႏၵနဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့ လားရာဘက္ကို ဦးတည္သြားႏိုင္တယ္လို႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။” အျပည့္အစုံကို ႐ုပ္သံဖုိင္တြင္ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။