ေရြးေကာက္မွာလား ခန္႔ထားမွာလား ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒ
DVB
·
August 16, 2017
ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒလို႔ ေျပာလိုက္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖဲြ႔စည္းတည္ေဆာက္ပုံေရာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဘယ္လို အုပ္ခ်ဳပ္မႈပုံသဏၭာန္ လုပ္ေဆာင္မယ္ ဆိုတာေတြကိုပါ ထည့္သြင္း ေရးဆြဲၾကရစၿမဲပါ။
အစကတည္းက ယဥ္သကို ဆိုသလို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား စီးဆင္းပုံဟာ ဗဟုိအစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဖြဲ႔တည္ပုံနဲ႔ တိုင္း/ျပည္နယ္အစိုးရတို႔ ဖြဲ႔တည္ပုံနဲ႔ ကြာျခားတယ္။
တိုင္း/ျပည္နယ္ ဖဲြ႔ပုံစီးဆင္းတာက ပါလီမန္ဆန္ၿပီး၊ ဗဟိုအစိုးရဖြဲ႔ပုံက သမၼတ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ ဖဲြ႔စည္းပံု ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီအုပ္ခ်ဳပ္မႈပုံစံ ႏွစ္ခု ကြာျခားခ်က္ေၾကာင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားမွာ လစ္ဟာမႈေတြ ျဖစ္ေပၚေနတာကို ေတြ႔လာရပါတယ္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ပြဲ က်င္းပရာမွာ ရပ္/ေက်း တိုင္း/ျပည္နယ္ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အသီးသီးအတြက္ အခြင့္အေရး ရွိေနေပမယ့္ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္တာမ်ိဳးေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။
ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒရဲ႕ အခန္း (၅) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုတဲ့ အခန္းကို ၾကည့္ျပန္ေတာ့ ပုဒ္မ (၂၈၈) မွာ “ခ႐ိုင္အဆင့္ႏွင့္ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္းမ်ားအား တာဝန္ေပး ေဆာင္ရြက္ေစရမည္”လို႔ ပါရွိေနပါတယ္။
ဒါဆိုရင္ေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပါ အခန္း(၁) ႏိုင္ငံေတာ္အေျခခံမူမ်ား ပုဒ္မ (၄) “ႏိုင္ငံေတာ္၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသည္ ႏိုင္ငံသားမ်ားထံမွ ဆင္းသက္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္တဝန္းလုံး၌ တည္သည္”ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ျငင္းဆန္ရာ ေရာက္ေနတယ္လို႔ ယူဆရန္ အေၾကာင္းတရပ္ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္မွာ ႏိုင္ငံသားမ်ားထံက အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ဆင္းသက္ခြင့္ မရွိျခင္းလား။ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံတဝန္းလံုး တည္ရွိမႈမွာ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ မပါဝင္ျခင္းလားဆိုတဲ့ အေမးမ်ား ေပၚလာေစတယ္။
ဥပေဒအခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡျဖစ္ရင္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ အဆုံးအျဖတ္ျပဳရပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ တခုတည္းအတြင္းက ပုဒ္မအခ်င္းခ်င္း ေရွ႕ေနာက္ညီညြတ္မႈ မရွိတာေတြ၊ ေနာက္ပုဒ္မက ေရွ႕ပုဒ္မကို ေခ်ဖ်က္သလို ျဖစ္ေနတာေတြကိုေတာ့ အေျခခံဥပေဒခုံ႐ံုးကပဲ ေျဖရွင္းခ်က္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆက္စပ္ပုဒ္မေတြက အေျခခံရမယ့္ မူေတြကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး ျပ႒ာန္းျခင္းဟာ သင့္ေလ်ာ္မႈရွိပါရဲ႕လားဆိုတာ စဥ္းစားဆင္ျခင္စရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒီဗြီဘီရဲ႕ Law Lab ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာ ဥပေဒေရးရာ အစီအစဥ္မွာ ျမန္မာအေရး ေလ့လာသူ ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိန္း၊ Institute For strategy and policy Myanmar ရဲ႕ ဒါ႐ိုက္တာ ဦးေအာင္သူၿငိမ္းနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ေဆာင္ရြက္မႈေကာ္မတီက ေဒၚသၪၨာရႊန္းလဲ့ရည္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။
အစီအစဥ္တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းက “လက္ရိွအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား အခင္းအက်င္းကို ဘယ္လိုသုံးသပ္ပါသလဲ”လို႔ ေမးျမန္းရာမွာ ဦးေအာင္သူၿငိမ္းက “ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ ေဒသႏၲရ အစိုးရဆိုတာ ရွိတယ္။ သူတို႔က စည္ပင္ရယ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးရယ္၊ ကိုယ္စားလွယ္ရယ္ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႔စည္းထားတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ၁၉၅၃ ခုႏွစ္ ေဒသႏၲရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရွိခဲ့ဖူးတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး၊ ျမဴနီစပယ္တို႔နဲ႔ ေပါင္းစပ္ ဖြဲ႔စည္းထားတာပါ။ မ.ဆ.လ လက္ထက္မွာ ပ်က္စီးသြားခဲ့တယ္။ လက္ရွိ အေျခေနအရ သြားသင့္တာက စည္ပင္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးတို႔နဲ႔ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားသူေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ ဖဲြ႔စည္းသင့္ပါတယ္”လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္းကလည္း အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကို ေထာက္ျပၿပီး “အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ျပည္သူက တိုက္႐ိုက္ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္သူေတြနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္သြားခဲ့ၾကတာပါ။ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွာလည္း၊ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ မပါရလို႔ ပိတ္ပင္ထားတာ မရွိပါဘူး။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က ဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီး အေကာင္ထည္ေဖာ္လို႔ ရပါတယ္လို႔ တင္ျပသြားပါတယ္။
ေဒၚသၪၨာရႊန္းလဲ့ရည္ကေတာ့ “ဥပေဒျပဳေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပူးလို႔မရဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အပိုင္းမွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဝင္ေရာက္မစြက္ဖက္ရဘူး။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္က ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္႐ံုပဲ ျဖစ္သင့္တယ္”လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဦးေအာင္သူၿငိမ္းကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးဟာ နည္းပညာပိုင္းအရ ျဖည့္ဆည္းရုံပဲျဖစ္သင့္တယ္။ ဒီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္ပါဝင္တာနဲ႔ အနည္းဆုံး လာဘ္စားမႈ ကိုေတာင္ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆထားပါတယ္။ လူထုကိုယ္စားလွယ္မပါပဲ ဒီအတိုင္းဆက္သြားရင္ လူထုဟာ အစိုးႏွစ္ရပ္ကို ရင္ဆိုင္ေနရသလိုပါပဲလို႔ သုံးသပ္သြားပါတယ္။
ေဆြးေႏြးခ်က္အားလုံးကေတာ့ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔သာ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္သင့္ေၾကာင္းကို အဓိကထားေဆြးေႏြးသြားၾကပါတယ္။ ဒါအျပင္ ေဒသႏၱရ ရန္ပုံေငြထားရွိျခင္းျဖင့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ သမာသမတ္က်မႈကိုမ ျဖစ္ေစႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႔ ဥပေဒမွာ လူထုကိုယ္စားလွယ္အတြက္ Right to Recall ကိုလည္း ထည့္သြင္းရန္လိုေၾကာင္း တို႔ကိုပါ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြး သြားၾကပါတယ္။
ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြက ရႈေထာင့္အစုံကတင္ ျပၾကတာျဖစ္တဲ့အတြက္လည္း သတိမူစရာေတြ ပါဝင္ေနတာပါ။ အခုခ်ိန္ထိေတာ့ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒၾကမ္းအျဖစ္ ေရာက္မလာေသးပါဘူး။
သူရဦးေရႊမန္းရဲ႕ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္၊ ဥပေဒေရးရာႏွင့္အထူးကိစၥရပ္မ်ား ေလ့လာဆန္းစစ္ သုံးသပ္ေရးေကာ္မရွင္ကေတာ့ မူၾကမ္းေရးဆြဲေရးအဖြဲ႕ေတြဆီကို ေပးပို႔ၿပီးျဖစ္တယ္ လို႔ဆို ထားပါတယ္။
လက္ရွိေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယားမွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ေအာက္ေျခအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေတြၾကားမွာ ကြာဟခ်က္ေတြရွိေနပါတယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကို တာဝန္ခံမယ့္ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱယားမွာလူထုကိုယ္စားလွယ္ရွိမေနျခင္းကလည္း လစ္ဟာမႈတစ္ခု ျဖစ္ေနတာပါ။
ဒါအျပင္ ဦးေရႊမန္းေကာ္မရွင္ရဲ႕ ထုတ္ျပန္မႈမရွိေသးတဲ့မူ အရဆိုရင္ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုေပးထားတဲ့လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာဟာ ႀကီးမားလြန္းေနပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၄၄ ထုတ္ ခြင့္အထိပါ ရွိေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။
အဲ့ဒီလိုႀကီးမားတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ိဳးကို လူထုကိုယ္စားလွယ္မပါဘဲ ဝန္ထမ္းတစ္ဦး တေယာက္လက္ထဲ လူထုၾကမၼာကို အပ္ထားရမယ္ဆိုတာကေတာ့ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္သင့္တဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယားမွာ လူထုကိုယ္စားလွယ္ပါဝင္မွ သင့္ေလ်ာ္မယ္လို႔ထင္ျမင္ခ်က္ကိုေဆြးေႏြးတင္ျပလိုက္ပါတယ္။
ထြန္းေဇာ္ေဌး