အခုလတ္တေလာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူ ၁၀ ဦးေက်ာ္ ေသဆုံးတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီး (WHO) အေနနဲ႔ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတာေတြ၊ ေရာဂါကာကြယ္တားဆီး ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေရးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ အႀကံဉာဏ္၊ အကူအညီ အေထာက္အပံ့ ေပးေနတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး WHO ဌာေနကုိယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာ စတီဖန္ေပါလ္ဂ်ဳိ႕စ္ (Stephen Paul Jost) ကို ဒီဗြီဘီက ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေမး - H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး WHO အေနနဲ႔ ဘယ္လုိကုိင္တြယ္ ေျဖရွင္းေလ့ရိွလဲဆုိတာ သိပါရေစ။ ေျဖ။ WHO အေနနဲ႔ H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လုိအပ္တဲ့ နည္းပညာအကူညီေတြ၊ ေဆးဝါးပစၥည္းေတြ၊ Anti Virus ေဆးေတြ၊ ဓာတ္ခြဲခန္းသုံးပစၥည္းေတြ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနကို အေထာက္အပံ့ေပးေလ့ရိွပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔လည္း H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ တုံ႔ျပန္မႈေတြ၊ ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ေနတာေတြကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရိွပါတယ္။ ဇူလုိင္ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက H1N1 နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး WHO ကို အေၾကာင္းၾကားတယ္။ အတူတကြ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈေတြ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ အစြမ္းကုန္ေဆာင္ရြက္ေနတာေတြကိုလည္း WHO အေနနဲ႔ ေတြ႔ရိွပါတယ္။ အသိအမွတ္လည္း ျပဳပါတယ္။ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ အနီးကပ္ ပူးေပါင္းၿပီး အကူအညီေတြ ဆက္လက္ေထာက္ပံ့တာေတြ ေပးသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေမး - H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ႏုိင္တဲ့ပစၥည္း လက္ရိွ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အားနည္းေနတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ ဘာပစၥည္းေတြ အထူးလုိအပ္ေနတယ္လုိ႔ WHO အေနနဲ႔ ျမင္ထားလဲ။ ေျဖ - ဒါက ေကာင္းတဲ့ေမးခြန္းပဲ။ ၁၊ ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ လက္ကို ဆပ္ျပာနဲ႔ ပုံမွန္ေဆးဖုိ႔ပါ။ လက္ကို ပုံမွန္ေဆးျခင္းျဖင့္ H1N1 ရာသီတုပ္ေကြးတင္မက ေရာဂါေပါင္းမ်ားစြာကို ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ပထမဆုံး အႀကံေပးခ်က္ပါ။ ဒုတိယကေတာ့  ရာသီတုပ္ေကြးဟာ ေလထဲကေနတဆင့္ကူးတဲ့ ေရာဂါျဖစ္တယ္။ လူေတြလည္း ႏွာေခါင္းစည္းေတြ တပ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အႀကံျပဳလုိတာကေတာ့ လက္ေဆးျခင္းဟာ ႏွာေခါင္းစည္းတပ္တာထက္ ပုိၿပီး ထိေရာက္တယ္ဆုိတာ အႀကံေပးလုိပါတယ္။ လက္ရိွမွာေတာ့ ေဆး႐ုံေဆးေပးခန္းေတြမွာ တပ္တာမ်ားပါတယ္။ ျပည္သူေတြအၾကားမွာေတာ့ တပ္တာ အကန္႔အသတ္ ရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ ေမး - ႏွာေခါင္းစည္းတပ္တာဟာ ေရာဂါကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကာကြယ္ႏုိင္ပါသလား။ ေျဖ - ႏွာေခါင္းစည္းအသုံးျပဳရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ကုိယ့္မွာ ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ လူတေယာက္ကေနၿပီးေတာ့ ႏွာေခ်လုိက္တာျဖစ္ျဖစ္၊ ေခ်ာင္းဆုိးလုိက္တာျဖစ္ျဖစ္  အမႈန္အမႊားေလးေတြဟာ ေလထဲကို ျပန္႔သြားႏုိင္တယ္ေလ။ ႏွာေခါင္းစည္းတပ္ထားျခင္းျဖင့္ ေရာဂါရိွတဲ့သူကေန တျခားလူကို မကူးေတာ့ဘူးေပါ့။ ေမး - က်ေနာ္တို႔ ၾကားေနရတာ ကာကြယ္ေဆးေတြမရိွဘူး၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ မေလာက္ဘူး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံက တခ်ိဳ႕ေနရာမွာ ရိွေတာင္မရိွဘူးဆုိတာေတြ ၾကားေနရတာေပါ့ေနာ္။ ဒါကို WHO အေနနဲ႔ ဘယ္လုိသိထားလဲ။ ေျဖ - ေဆးမွာ အေရးႀကီးတာက ေဆးနဲ႔အနာ တည့္ဖုိ႔ပါ။ ဥပမာ တုပ္ေကြးေရာဂါႏွစ္ခု တူေနမယ္ဆုိရင္ ေဆးက ထိေရာက္မယ္။ ဒါက အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္ပါ။ ရာသီတုပ္ေကြး ကာကြယ္ေဆးကို WHO အေနနဲ႔ တကမာၻလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ တုပ္ေကြးေရာဂါကို ကာကြယ္ႏုိင္ေၾကာင္း ေထာက္ခံအတည္ျပဳထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက လူနာေတြကိုလည္း ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ အတည္ျပဳၿပီဆုိရင္ နာမူနာေတြကို ႏုိင္ငံျခားကိုပုိ႔ၿပီးေတာ့ ေရာဂါရွာေဖြတာကို က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနကို ကူညီသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ႏုိင္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ တကမာၻလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးေတြကို သုံးႏုိင္ေအာင္ ဦးစားေပးအေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြရိွပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးေတြကို ကာကြယ္ေဆးထုိးႏုိင္ေအာင္ အစြမ္းကုန္လုပ္ေနပါတယ္။ ေမး - H1N1 နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး WHO အေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရကို ဘာအကူအညီေတြ ေပးထားပါသလဲ။ ေျဖ - ဓာတ္ခြဲခန္းေတြကို တုိးတက္လာေအာင္လုပ္ဖုိ႔ က်ေနာ္တို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔အေနနဲ႔ ေရာဂါရွာေဖြတဲ့ေနရာမွာသုံးတဲ့ ဓာတ္ခြဲခန္းပစၥည္းေတြ ေထာက္ပံ့ အကူအညီေတြ ေပးေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူ႔စြမ္းအားအေနနဲ႔ ျပည္ပက ပညာရွင္ေတြကို ဖိတ္ေခၚၿပီးေတာ့ ရာသီတုပ္ေကြး တုံ႔ျပန္မႈမွာ ကူညီဖုိ႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္ထားပါတယ္။ ေရာဂါကုသတာမ်ဳိးမကဘဲ ျပည္သူေတြ မလိုလားအပ္တဲ့ စုိးရိမ္ပူပင္မႈေတြ သက္သာလာေအာင္ မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြေပးဖုိ႔ က်ေနာ္တို႔က က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ေမး - လက္ရိွ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ အေျခအေနဟာ အဆုိးဆုံးအဆင့္မွာ ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရလား။ ေျဖ - ရာသီတုပ္ေကြးဟာ ဘယ္ႏုိင္ငံမဆုိ ဘယ္ေနရာမဆုိ ျဖစ္ပြားႏုိင္တယ္။ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လူအမ်ားႀကီးေသႏုိင္တဲ့ အခါမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ WHO အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေရာ အိႏၵိယမွာေရာ ဂ်နီဗာမွာေရာ ရာသီတုပ္ေကြးဆုိင္ရာ အကူအညီေတြ၊ တုံ႔ျပန္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတာ ရိွပါတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနကို သုံးသပ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ရာသီအလုိက္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အေျခအေနေလာက္ပဲ ရိွတယ္လို႔ သုံးသပ္ပါတယ္။ က်ေန္ာတို႔ရရိွတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္အရဆုိရင္ လူထုေတြကို ဆိုးဆုိးဝါးဝါး ဒုကၡေပးေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ အတတ္ႏုိင္ဆုံး က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနကို အကူအညီေပးၿပီးေတာ့ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေလ့ ရိွပါတယ္။ ေမး - ေနာက္ဆုံးအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး WHO အေနနဲ႔ ျမန္မာအစုိးရကို ဘယ္လုိအႀကံျပဳ တုိက္တြန္းလုိပါသလဲ။ ေျဖ - က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနကို WHO အေနနဲ႔ ရာသီတုပ္ေကြးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မွန္ကန္ထိေရာက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ျပည္သူလူထုကို အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ အသိေပးဖုိ႔။ ရာသီတုပ္ေကြးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သံသယရိွ လူနာေတြကို ေထာက္လွမ္းတဲ့ စနစ္ေတြကို ထားဖုိ႔ အထူးလုိအပ္ေနပါတယ္။ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ေနတာေတာ့ ရိွပါတယ္။ ဒီလုိေထာက္လွမ္းႏုိင္မွ ေရာဂါျဖစ္ရင္လည္း ခ်က္ခ်င္းသိၿပီးေတာ့ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တုံ႔ျပန္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္႐ႉလမ္းေၾကာင္းလုိ ေရာဂါမ်ဳိးကို တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္အားလုံးမွာ ေထာက္လွမ္းႏုိင္တဲ့ နည္းစနစ္ေတြ ရိွထားဖုိ႔ အထူးလုိအပ္ပါတယ္။ ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ စုိးရိမ္မလြန္ဖုိ႔ မွာၾကားခ်င္ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ လုပ္ႏုိင္တဲ့နည္းေတြနဲ႔ ကာကြယ္သြားဖုိ႔ အႀကံျပဳခ်င္ပါတယ္။ လက္မၾကာခဏေဆးတာ၊ ခႏၶာကုိယ္ခံႏုိင္စြမ္းျမင့္မားေအာင္ သင့္တင့္တဲ့ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ လုံလုံေလာက္ေလာက္ အနားယူတာေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ႏွာေခါင္းစည္းတပ္တာေတြေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔အေနနဲ႔ တကမာၻလုံးအတုိင္းအတာနဲ႔ တုပ္ေကြးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ စနစ္တခုရိွပါတယ္။ တုပ္ေကြးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တကမာၻလုံး ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေနဟာ အဆုိးႀကီးမဟုတ္ပါဘူး။ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြက ျဖစ္ပြားႏႈန္း ပုိၿပီးျမင့္မားေနတာေတြလည္း ရိွပါတယ္။ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အင္ဒိုနီးရွားလုိ ႏုိင္ငံမ်ဳိးေပါ့။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာျဖစ္တဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါကို ေအာင္ျမင္စြာ တုံ႔ျပန္ႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။