Avian Influenza A(H5N1) ေခၚ ကူးစက္ျမန္ ျပင္းထန္ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္  တုပ္ေကြးရာသီမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ေတြ႔လာရေၾကာင္း သိရပါတယ္။ တုပ္ေကြးလို႔ ဆိုရျခင္းက တုပ္ေကြး  အဖ်ားေရာဂါဟာ ႏွစ္စဥ္ အခုလို စိုစြတ္ပူျပင္းခ်ိန္ေတြမွာ ျဖစ္ပြားေနေလ့ရွိပါတယ္။ တႏွစ္ကို ႏွစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္ေလာက္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး ေရာဂါကေတာ့ ၾကက္ငွက္ေတြမွာ ျဖစ္ပြားတတ္တဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါတမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆာင္းခိုငွက္ေတြ၊ ေမြးျမဴေရးၾကက္ေတြလို သတၱဝါေတြမွာ ျဖစ္ပြားၿပီး တိရစၦာန္ေတြ အခ်င္းခ်င္း ကူးစက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သူတို႔စြန္႔ပစ္တဲ့ အညစ္အေၾကးေတြကတဆင့္ အဓိကလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အနီးကပ္ေနတဲ့ ေမြးျမဴေရးလုပ္သားေတြ၊ ကူးစက္ခံ ၾကက္ငွက္ေတြကို စားတဲ့လူေတြဆီ ကူးစက္လာပါတယ္။ လူမွာ နဂိုက လူတုပ္ေကြးပိုး ကူးစက္ခံေနရရင္ အဲဒီတုပ္ေကြးပိုးဟာ ပိုမိုျပင္းထန္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ကမၻာေပၚမွာ လူေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္လာတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါတခု ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ အာရွတိုက္ဟာ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြး အဖ်ားေရာဂါ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေဒသတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ငွက္မ်ား၊   ေမြးျမဴေရးၾကက္ငွက္မ်ားမွာ ဒီေရာဂါပိုးက အဓိက ရွိေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ နီးစပ္ရာ လူေတြကို ကူးစက္ပါတယ္။ ေဖာ္ျပခဲ့သလို ၾကက္ငွက္မ်ားနဲ႔ အထိအေတြ႔မ်ားတဲ့လူေတြဆီ ကူးစက္ေလ့ရွိပါတယ္။ က်က္ေအာင္ခ်က္မထားတဲ့ အသားေတြကိုစားတဲ့ လူေတြကိုလည္း ကူးစက္လာပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားနည္းတဲ့ လူေတြဆီကိုပါ တဆင့္ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ ကူးစက္ခံရသူက ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးရင္ သူ႔ရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ကထြက္တဲ့ အရည္ေတြျဖစ္တဲ့ ႏွာရည္၊ ခၽြဲသလိပ္၊ တံေတြး စတာေတြကို ထိေတြ႔မိသူေတြဆီ ကူးစက္လာႏုိင္ပါတယ္။ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုးလိုက္ရင္ အနီးတဝုိက္ ေျခာက္ေပေလာက္အထိ ပ်ံ႔ႏွံ႔ႏုိင္ပါတယ္။ ကူးစက္ခံရသူဟာ အျခားတုပ္ေကြးအဖ်ားေတြလိုပဲ ကိုယ္ပူျခင္း၊ ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲျခင္း၊ ႏွာရည္ယိုျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အစားပ်က္ျခင္း၊ ႏုံးေခြျခင္း စသည္တို႔ ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ အသက္ႀကီးသူမ်ားမွာ ကုိယ္ခံအားစနစ္ရဲ႕ T Cells ေခၚ ေရာဂါပိုးေတြကို ခုခံႏုိင္တဲ့ ဆဲလ္ေတြ နည္းသြားတတ္တာမို႔ ခုခံအားနည္းရင္ ပုိမိုိုျပင္းထန္ေလ့ ရွိပါတယ္။ အလားတူပဲ နာတာရွည္ေရာဂါ ခံစားေနရသူေတြ၊ ကင္ဆာေရာဂါသည္ေတြ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းေနသူေတြမွာလည္း ကူးစက္ခံရလြယ္ၿပီး ျပင္းထန္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္စဥ္ကို ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ ေသေက်ပ်က္စီးမႈကလည္း ဒီအုပ္စုေတြထဲက အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ ငယ္ရြယ္တဲ့ ကေလးေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးေတြဟာ ကိုယ္ခံအားနည္းသူေတြကို ကူးစက္ အႏၱရာယ္ေပးေလ့ ရွိပါတယ္။ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါက A,B,C ဆိုၿပီး အုပ္စုသံုးခု ရွိပါတယ္။ A အုပ္စု လူသားနဲ႔ တိရစၦာန္မွာ ျဖစ္ပြားတတ္ၿပီး ကပ္ေရာဂါအသြင္လည္း ပ်ံ႔ႏွံ႔တတ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္က ပထမဆံုးအႀကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ လူရွစ္ဦးမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လအတြင္းမွာေတာ့ တနသၤာရီတိုင္း ထားဝယ္ၿမိဳ႕နယ္မွာ Influenza Type A/H5N1 Positive ျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ၾကက္ၿခံတခုမွာ ေတြ႔ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အလားတူ ရန္ကုန္တိုင္း မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္ရွိ အိမ္တအိမ္က ၾကက္ေသတေကာင္မွာလည္း ေတြ႔ရေၾကာင္း သိရပါတယ္။ RT-PCR & Real Time PCR Test မ်ားအရ ၂၉.၇.၂၀၁၇ ေန႔က အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနၿပီဆိုတာ သိထားရပါေတာ့မယ္။ သတိျပဳၿပီး ကာကြယ္တာ၊ မိမိတို႔လုပ္သင့္တာေတြ လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္၊ အေၾကာက္လြန္ဖို႔ မလိုတာလည္း ဂ႐ုျပဳရပါမယ္။ ေမြးျမဴေရးၿခံေတြမွာ Biosafety ဇီဝလံုၿခံဳမွုေတြ ေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ ပိုးသတ္ေဆးဖ်န္းျခင္း၊ သားငါးေရာင္းခ်ရာ ေစ်းမ်ားမွာလည္း အလားတူ ေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ ၿခံထဲကိုဝင္တာနဲ႔ ႏွာေခါင္းစည္း၊ လက္အိတ္နဲ႔ အျခား လံုၿခံဳမႈဆုိင္ရာ အစီအမံမ်ား ေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ လက္ေဆးျခင္း၊ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းမႈ ေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ကို ေမြးျမဴေရးနဲ႔ ပတ္သက္သူမ်ားသာမက လူတိုင္း မျဖစ္မေန လုပ္ရပါမယ္။ ၾကက္ဥေတြကိုစားရင္ က်က္ေအာင္ ေၾကာ္ခ်က္စားရပါမယ္။ အျခား တုပ္ေကြးအဖ်ားေရာဂါမ်ားမွာလိုပဲ လူတိုင္း လူစုလူေဝးမ်ားရာကို ေရွာင္ၾကဖို႔၊ အျပင္ထြက္ရင္ Mask ႏွာေခါင္းစည္းမ်ားကို တပ္ဆင္ၾကဖို႔၊ N95 Mask ကို လိုအပ္ရင္သံုးဖို႔ သံုးရင္လည္း စနစ္တက်သံုးၾကဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ကမၻာ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီး (WHO) ရဲ႕ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၅ ရက္ စာရင္းမ်ားအရ ယခုအခါ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၆ ႏုိင္ငံခန္႔မွာ လူေပါင္း ၈၅၉ ဦး ကူးစက္ခံေနရၿပီး ၄၅၃ ဦး ေသဆံုးေနရၿပီလို႔ သိရပါတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ ကူးစက္ခံရသူ  တဝက္ေလာက္ ေသဆံုးေနရတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ A/H5N1 ဟာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္က စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ယခုအခ်ိန္အထိ ကိုးႀကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ျဖစ္ပြားတိုင္း အေရးေပၚထိန္းခ်ဳပ္ေရး စီမံခ်က္မ်ားနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားရာေနရာမွာ ေသဆံုးၾကက္မ်ားကို တြင္းတူးေျမျမႇဳပ္ျခင္း၊ ဇီဝလံုၿခံဳေရးအတြက္ ပုိးသတ္ေဆးဖ်န္းျခင္း၊ ျဖစ္ပြားရာေနရာမ်ားသို႔ ဝင္ထြက္သြားလာမႈ ကန္႔သတ္ျခင္း၊ သန္႔ရွင္းေရး  အထူးေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ၾကက္ဥမ်ား ၾကက္သားမ်ား ကူးသန္းသြားလာမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ဇီဝလံုၿခံဳမႈစည္းမ်ဥ္းမ်ား တိက်စြာလိုက္နာေစျခင္း၊ ေရာဂါျဖစ္သည့္ ၁ ကီလိုမီတာအတြင္း ေရာဂါစံုစမ္းေထာက္လွမ္းျခင္း၊ ေရာဂါပိုးေတြ႔ေသာၾကက္မ်ား၊ ေသဆံုးၾကက္မ်ားကို သုတ္သင္ဖယ္ရွားျခင္း၊ ၿခံလုပ္သားမ်ားရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း စသည္တို႔ကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူတို႔အေနနဲ႔ သံသယရွိၾကက္မ်ား ေတြ႔ရွိပါက သက္ဆိုင္ရာေတြဆီ အျမန္သတင္းပို႔ ဆက္သြယ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အျခား တုပ္ေကြးေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတိုင္း တကုိယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အာဟာရျပည့္ဝစြာ စားသံုးျခင္း၊ ေကာင္းစြာအနားယူျခင္း၊ အိပ္စက္ျခင္း၊ လက္မွန္မွန္ေဆးျခင္း၊ Mask တပ္ဆင္ျခင္းမ်ား အပါအဝင္ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႔မ်ား၊ ဌာနဆိုင္ရာမ်ားနဲ႔လည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကသင့္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးအဖ်ားေရာဂါမ်ားဟာ အဓိအားျဖင့္ ကာကြယ္ေရး ေဆာင္ရြက္ျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ျခင္းသည္သာ အထိေရာက္ဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ မိမိတို႔ကိုယ္ကို ကာကြယ္ပါ (Protect  yourself)။ ေရာဂါကို ကာကြယ္ပါ (Prevent Infection)။ ဒါမွ ထိေရာက္တဲ့ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းမႈ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူတိုင္း အသိရွိရွိ၊ သတိရွိရွိ၊ ႏုိးႏုိးၾကားၾကား ရွိေနၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ “ကာကြယ္ျခင္းသည္သာ အေကာင္းတကာ့ အေကာင္းဆံုး ကုသမႈ ျဖစ္ပါတယ္။” “Prevention is the best of the best treatment.” ေဒါက္တာျမင့္သန္း(ေညာင္ေလးပင္) Reference- Avian Influenza WHO,GLMN 31.7.17