ဖဆပလ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီေခတ္က ျမန္မည္ျပည္မွာ “T Battery” လို႔ ေခၚတဲ့ ဘက္ထရီစက္႐ံုတခု ရွိခဲ့ဖူးတယ္။ ပိုင္ရွင္ကေတာ့ ထားဝယ္သား ေဒါက္တာဦးအုန္းတင္ပါ။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ျပည္သူပိုင္ သိမ္းတဲ့အထဲမွာ သူ႔စက္႐ံုလည္း ပါသြားခဲ့တယ္။ သူ႔စက္႐ံုမွာ လုပ္ခ့ဲဖူးတဲ့ အလုပ္သမားေဟာင္း တေယာက္က အဲဒီကာလရဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ု အခုလို ေျပာျပပါတယ္။ “ဘက္ထရီစက္႐ံုဝင္းရဲ႕ အဝင္တံခါးမွာ ဖီးၾကမ္းငွက္ေပ်ာသီးေတြ အခိုင္လိုက္ ခ်ိတ္ထားတယ္။ ေဘးကခုံ စားပြဲေပၚမွာလည္း ဒန္အိုးႀကီးေတြထဲမွာ ႏြားႏို႔ကို အျပည့္ထည့္ထားတယ္။ ဒန္အိုးေပၚမွာ“မတ္ခြက္” ေတြ တင္ထားပါတယ္။ တံခါးကေန အလုပ္သမားတေယာက္ ဝင္လာတာနဲ႔ အနည္းဆုံး ဖီးၾကမ္း ငွက္ေပ်ာသီးတလုံးနဲ႔ ႏြားႏို႔တခြက္ကို မေသာက္မျဖစ္ ေသာက္္ရပါတယ္။ အလုပ္သမားက စားႏိုင္ရင္ ငွက္ေပ်ာသီးတလံုးမက စားလို႔ ရသလို ႏြားႏို႔ကိုလည္း တခြက္မက ေသာက္လို႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီႏွစ္မ်ိဳးလုံးကို မေသာက္တဲ့၊ မစားတဲ့ အလုပ္သမားကေတာ့ စက္႐ံုထဲ ဝင္ခြင့္မရွိပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဘက္ထရီစက္႐ံုဆိုတာ “ခဲေတြ အက္ဆစ္လို ဓာတုပစၥည္းေတြ”နဲ႔ လုပ္ရတာမို႔ လုပ္ငန္းခြင္အႏၲရာယ္ကင္းရွင္းဖို႔အတြက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့ သေဘာပါ။ “ခဲ” ဆိပ္ကို ဒါေတြကပဲ ႏိုင္တာပါ။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ျပည္သူပိုင္ သိမ္းၿပီးေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးေတြ မရေတာ့ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ တလ တႀကိမ္ အလုပ္သမားမ်ား အလွည့္က် ေဆးစစ္ေဆးေပးျခင္းလည္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔လည္း အသက္အႏၲရာယ္ ေၾၾကာက္လာတာနဲ႔ အလုပ္ထြက္လိုက္ၾကပါတယ္”လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေန႔ အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ အသက္အႏၲရာယ္မကင္းတဲ့ လုပ္ငန္းခြင္ အေနအထားေတြကို ျမင္ေတြ႔ရတိုင္း ဖဆပလေခတ္ အလုပ္သမားႀကီးေတြ ေျပာခဲ့ဖူးတာေတြကို သတိရေနမိပါတယ္။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ ဆိုလည္း ဝတ္စုံကအစ လုံၿခံဳေရးဖိနပ္၊ ခါးပတ္ မပါရွိတာအဆုံး အားလုံးနီးပါးက အႏၲရာယ္ကို လက္ကမ္းေခၚေနသလိုပါပဲ။ ဓာတုပစၥည္းနဲ႔မကင္းတဲ့ စက္႐ံုေတြမွာလည္း ဓာတုအဆိပ္သင့္ျခင္းရဲ႕ အႏၲရာယ္က   လက္ကမ္းႀကိဳေနတာပါ။ ဒါေတြဟာ အလုပ္ရွင္အလုပ္သမားသာမက အစိုးရတရပ္အေပၚမွာလည္း တာဝန္ရွိေနပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ အလုပ္ခြင္စစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အလုပ္သမားသမဂၢေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္လား ဆိုတဲ့ အေမးေတြက ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး DVB (Law Lab) ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာဥပေဒေရးရာ အစီအစဥ္မွာ တင္ျပဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီဥပေဒမ်ိဳးကို အရင္က သီးျခားျပ႒ာန္းထားတာ မရွိခဲ့ပါဘူး။ အလုပ္သမား ေလ်ာ္ေၾကးဥပေဒနဲ႔ လူမႈဖူလုံေရးဥပေဒထဲမွာပဲ ဟိုတစစ ဒီတစ ပါခဲ့တာပါ။ ဥပေဒ ဆိုတာကေတာ့ တခါတည္းနဲ႔ ျပည့္စံုတယ္ဆိုတာေတာ့ မရွိပါဘူး။ ေခတ္အေျခအေန ကြာဟတာနဲ႔ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႔ညီေအာင္ ျပဳျပင္ေပးၾကရစၿမဲပါ။ ဒီဥပေဒက လိုအပ္ေနတာမို႔ အျမန္ဆုံး ျပ႒ာန္းေပးဖို႔ လိုပါတယ္လို႔ တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးေမာင္ေမာင္ဝင္းက ေျပာပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ စက္မႈလက္မႈနဲ႔ ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေပါင္းစုံ အလုပ္သမားသမဂၢအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ႕ ဒုတိယဥကၠ႒ျဖစ္သူ ဦးေနာ္ေအာင္ကလည္း ေထာက္ခံေဆြးေႏြးတင္ျပသလို ၈၈ မ်ိဳးဆက္နဲ႔ ပြင့္လင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အလုပ္သမားအေရး ေဆာင္ရြက္သူ ေဒၚမီးမီးကလည္း အျမန္ျပ႒ာန္းေရးကို ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့ပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္အႏၲရာယ္ ကင္းရွင္ေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးဥပေဒၾကမ္းမွာ အေရးေပၚ ေဆးခန္းေတြ စက္႐ံုတိုင္းမွာ ဖြင့္လွစ္ေပးထားဖို႔ မလိုဘူးလား၊ ဒါ့အျပင္ ဥပေဒ အသက္မဝင္တာကုိ ဘယ္လို လုပ္ေဆာင္သင့္သလဲတဲ့ ဆိုတဲ့ အစီစဥ္ တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းရဲ႕ အေမးကိုေတာ့ ဦးေနာ္ေအာင္က “ဥပေဒတရပ္ကို ေရးဆြဲ အတည္ျပဳျပ႒ာန္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ ဆိုတာေတြဟာ တကယ္ေတာ့ ဘာမွ ခက္ခဲတဲ့ကိစၥေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ပညာရွင္ေတြ အလုပ္သမားသမဂၢ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အတူတကြ ပူးေပါင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ လုပ္ေဆာင္ၾကရမွာပါ။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာေတာ့ ၾကပ္မတ္တဲ့ အပိုင္းကလည္း အေရးႀကီးတယ္။ ဒါကလည္း ၾကပ္မတ္တဲ့သူေတြ အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာနက လုပ္ရမွာပါ။ ၾကပ္မတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ ႀကိဳတင္အသိေပးထားဖို႔ လိုတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေဒၚမီးမီးကေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္ ႀကီးၾကပ္မႈေကာ္မတီက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ပုံမွန္လုပ္ေပးဖို႔သင့္တဲ့အတြက္ ဥပေဒမွာပါ ထည့္သြင္းေရးဆြဲသင့္တယ္လို႔ အႀကံျပဳပါတယ္။ ေဆြးေႏြးခ်က္အားလုံးကို ျပန္သုံးသပ္ၾကည့္ရင္ အားလုံးကေတာ့ “လုပ္ငန္းခြင္ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းေရးနဲ႔ က်န္မာေရးဥပေဒ”ဟာ အရင္က မရွိခဲ့ေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ မရွိမျဖစ္ ျပ႒ာန္းသင့္တဲ႔ ဥပေဒတရပ္အျဖစ္ ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း သေဘာလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီဥပေဒကို မျပ႒ာန္းမီမွာေတာ့ သူနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ “လူမႈဝန္ထမ္းဥပေဒ”နဲ႔လည္း သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးၾကရမွာပါ။ ကေလးသူငယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈဥပေဒ၊ အလုပ္သမား ထိခိုက္နာက်င္မႈ ေလ်ာ္ေၾကးေပးေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြကိုလည္း ျပန္လည္ သံုးသပ္ေပးၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဘယ္ဥပေဒထဲမွာမွ ထဲထဲဝင္ဝင္ ပါဝင္ျခင္းမရွိေသးတဲ့ အမ်ိဳးသမီး အိမ္အကူ အလုပ္သမားေတြအတြက္လည္း ထိေရာက္တဲ့ အကာကြယ္ေပးမႈေတြ ထည့္သြင္း စဥ္းစားေပးသင့္ပါတယ္။ အိမ္အကူအလုပ္သမေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္ဟာ ေဘးအႏၲရာယ္နဲ႔ အနီးဆုံးမွာ ရွိေနတာကိုလည္း ေမ့ေလ်ာ့မထားသင့္ပါဘူး။ တဆက္တည္းမွာပဲ လုပ္ငန္းခြင္ ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းရွင္းေရးနဲ႔ က်န္မာေရးဥပေဒမွာ စာခြၽန္ေတာ္ တင္သြင္းခြင့္ ပိတ္ပင္ထားတဲ့ အခ်က္ကိုလည္း ျပန္လည္ဖ်က္သိမ္းေပးသင့္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပါ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ ရပိုင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ရာက်ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ သက္ဆိုင္ေနတာက အလုပ္သမားေလ်ာ္ေၾကးေငြပါ။ အလုပ္သမားဟာ လူမႈဖူလုံေရး ေၾကးကို လစဥ္ ေပး သြင္းေန ရ ေပမယ့္ သူ႕ရပိုင္ခြင့္ကိုေတာင္ သူမသိရွိပါဘူး။ထိခိုက္နာက်င္မႈအတြက္ ေထာက္ပံ႕ေၾကး ေပးရာမွာ လူမႈဝန္ထမ္းဌာနရဲ႕ အခ်ိန္ဆြဲ ၾကန္႔ၾကာမႈေတြ မရွိရေအာင္ ဥပေဒမွာ တိတိက်က် ထည့္သြင္းေရးဆြဲသင့္ေၾကာင္း  ႀကံျပဳတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။