ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္၏ အဓိပၸာယ္ႏွင့္သမိုင္းေၾကာင္း
DVB
·
June 22, 2017
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လက္ရိွအခိ်န္၌ ေရရွည္တည္တံ့မည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရိွရန္ အားလံုးက ႀကိဳးစားအားထုတ္ေနၾကပါသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးၾကရာတြင္ အားလံုး မပါဝင္ႏိုင္သည့္တိုင္ ပါဝင္ႏိုင္သူအားလံုးက လက္နက္ကိုင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ပထမဦးစြာ လုပ္ေဆာင္ၿပီးေနာက္၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာသည့္နည္းကို ေလၽွာက္လွမ္းေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ထုိသို႔ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာသည့္အခါ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆမ်ား၊ ေဝါဟာရမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေသခ်ာစြာ သေဘာေပါက္ၿပီး ပါဝင္ၾကသည့္ ဘက္အားလံုးမွ နားလည္မႈ တူညီၾကဖို႔ အေရးႀကီးပါသည္။ ယခုအခါ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို ေဆြးေႏြးၾကရင္းျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္၊ ခဲြထြက္ခြင့္ ဆိုသည္တို႔ကုိ ေဆြးေႏြးေနသည့္ကာလသို႔ ေရာက္ရိွေနပါၿပီ။ သို႔ျဖစ္၍ ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ self-determination ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး လက္လွမ္းရာ တတ္ႏုိင္သမၽွ ေလ့လာတင္ျပသြား လိုပါသည္။
ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္၊ သို႔မဟုတ္ နယ္ခ်ဲ႔စနစ္ကို တံု႔ျပန္သည့္လက္နက္
Self-determination ကို ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားက ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ သို႔မဟုတ္ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ ဖန္တိီးခြင့္ဟု ဘာသာျပန္ဆိုေလ့ရိွၾကသည္။
ေမရီယန္ဝက္ဘ္စတာ အြန္လိုင္း အဘိဓာန္က “free choice of one's own acts or states without external compulsion” “ျပင္ပ ပေယာဂ ကင္းရွင္းစြာျဖင့္ တစံုတေယာက္၏ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္သည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ အေျခအေနမ်ား” ဟု လည္းေကာင္း၊ “determination by the people of a territorial unit of their own future political status” “နယ္ေျမေဒသ ယူနစ္တခု၏ ျပည္သူမ်ားက ၎တို႔ အနာဂတ္ ႏိုင္ငံေရး အဆင့္ေနရာကို ဆံုးျဖတ္ျခင္း” ဟု လည္းေကာင္း အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိထားေလသည္။
စက္မႈေတာ္လွန္ေရးအတြင္းႏွင့္ ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ျပည္သူအစုအဖဲြ႔ အမ်ားအျပားသည္ ၎တို႔ မၽွေဝပိုင္ဆိုင္ၾကသည့္ သမိုင္းေၾကာင္း၊ ပထဝီအေနအထား၊ ဘာသာစကားႏွင့္ ဓေလ့ထံုးစံမ်ားကို သိမွတ္ျပဳလာၾကသည္။
အင္ပိုင္ယာမ်ား တိုးခ်ဲ႔လာျခင္းျဖင့္ အရင္းရွင္စနစ္ ဖံြ႔ၿဖိဳးလာသည္ႏွင့္အတူ ႏိုင္ငံေရးအရ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္မႈ အယူအဆသည္လည္း ဝက္ဖားလီးယားစာခ်ဳပ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္လာသည္။ ထို႔နည္းတူ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အယူအဆသည္လည္း ေခတ္သစ္ကမာၻတြင္ ေပၚထြက္လာသည္။
အၿပိဳင္ျဖစ္ေနေသာ အင္အားစုမ်ားအၾကားသာမက၊ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ ခံစားေနရေသာ အုပ္စုမ်ား သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံႀကီးတခုအတြင္း အခြင့္အေရး တန္းတူမရ ျငင္းပယ္ခံထားရသူမ်ားအတြင္း အမ်ိဳးသားေရးဝါဒသည္ စုစည္းညီညြတ္ေသာ သေဘာတရားတရပ္အျဖစ္ ထြက္ျပဴလာခဲ့သည္။ ထိုသို႔ေသာ အေျခအေနေအာက္တြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္သည္ နယ္ခ်ဲ႔စနစ္ကို တံု႔ျပန္သည့္ လက္နက္ေကာင္းတခု ျဖစ္လာသည္။
ထိုသို႔ေသာ ျပည္သူလူထုအုပ္စုမ်ားသည္ နယ္ေျမအေပၚ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ပိုင္စိုးမႈႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးရရိွေစရန္ ႀကိဳးပမ္းေလ့ရိွၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း တခါတရံ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆိုသည့္ အျခားအသြင္သဏၭာန္တမိ်ဳးကို ရရိွတတ္သည္။
အင္ပါယာမ်ားႏွင့္ ကိုလိုနီအရွင္သခင္မ်ား
ကမာၻသမိုင္းတြင္ အမ်ိဳးမိ်ဳးေသာ အင္ပါယာမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ေအာ့တိုမန္၊ ရပ္ရွန္း၊ ၾသစႀတီးယန္း-ဟပ္စ္ဘာ့ႏွင့္ ခ်င္း (Qing Empire) အင္ပါယာ စသျဖင့္ ပထဝီေဒသအလိုက္၊ သမိုင္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ အေျခအေနအလိုက္ မတူကဲြျပားစြာ ေပၚေပါက္ခဲ့ၾကသည္။ ေခတ္သစ္ကာလတြင္ ဥေရာပ၌ ျဖစ္ထြန္းခဲ့ေသာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈကို အင္အားခိ်န္ခြင္လၽွာ ထိန္းညိႇေရးတိုက္ပဲြအျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားက အကဲျဖတ္ေလ့ရိွသည္။ အဆိုပါၿပိဳင္ဆိုင္မႈတြင္ စပိန္ႏွင့္ ေပၚတူဂိီတို႔က စတင္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၿဗိတိသၽွ၊ ျပင္သစ္၊ ဒတ္ခ်္ႏွင့္ ဂ်ာမန္တို႔ ပါဝင္လာသည္။ ၁၉ ရာစုအေစာပိုင္း ကာလ ဥပေရာပရိွ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈသည္ စစ္ပဲြမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။
အထူးထင္ရွားသည့္ စစ္ပဲြမ်ားမွာ နပိုလီယံ စစ္ပဲြမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဤလက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေနာက္ပိုင္းတြင္ ၿဗိတိသၽွအင္ပါယာသည္ လႊမ္းမိုးသည့္ေနရာသို႔ ေရာက္လာၿပီး နယ္ခ်ဲ႔ရာစုအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္လာခဲ့သည္။ တၿပိဳင္နက္တည္းတြင္ အမိ်ဳးသားေရးဝါဒသည္လည္း အင္အားႀကီးမားသည့္ ႏိုင္ငံေရး အိုင္ဒီယုိလိုဂ်ီတခုအျဖစ္ ဥပေရာပတြင္ ေမြးဖြားလာခဲ့ေလသည္။
၁၈၇၀ ခုႏွစ္ ျပင္သစ္-ပရပ္ရွားစစ္ပဲြေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဂ်ာမနီတို႔လည္း အာရွ၊ အာဖရိကႏွင့္ ပစိဖိတ္တခြင္ ကိုလိုနီမ်ား ခ်ဲ႔ထြင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ဂ်ပန္သည္လည္း အင္အားသစ္တရပ္အျဖစ္ ေပၚထြက္လာၿပီး ကမာၻတဝန္မ္း ဘက္ေပါင္းစံု အၿပိဳင္ႀကဲသည့္ ၿပိဳင္ပဲြႀကီး ေပၚလာေလေတာ့သည္။
ပုန္ကန္ထႂကြမႈမ်ားႏွင့္အတူ ႏိုးၾကားလာသည့္ အမိ်ဳးသားေရးဝါဒ
၁၇၇၀ ခုႏွစ္မ်ား အလယ္ေလာက္ဆီက ၿဗိတိသၽွကိုလိုနီ ေျမာက္အေမရိက ကမာၻသစ္၏ စတင္ပုန္ကန္မႈသည္ အမိ်ဳးသားအခြင့္အေရးႏွင့္ ဒီမိုကရက္တစ္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္အတြက္ ပထမဦးဆံုးေသာ တပ္လွန္႔သံ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ တိက်ရွင္းလင္းေသာ ဖြင့္ဆိုခ်က္ျဖစ္သည့္ သဘာဝဓမၼ၊ လူသား၏ ေမြးရာပါရပိုင္ခြင့္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ ျပည္သူလူထု၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ပိုင္စိုးမႈ စသည္တို႔မွာ အဓိကအားျဖင့္ ၿပီးခဲ့သည့္ရာစုႏွစ္အတြင္း ဂြၽန္ေလာ့က္၏ ဉာဏ္အလင္းဖြင့္ ေရးသားခ်က္မ်ားေၾကာင့္ လူတို႔၏ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈမ်ားကို ႏိုးၾကားလာေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေသာမတ္ဂ်က္ဖာဆန္ကလည္း ၁၉ ရာစုတေလၽွာက္လံုး ဥေရာပတိုက္သားမ်ားကို ႏိႈးဆြခဲ့သည့္ “အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာစာတမ္း” ကို ေရးသားျခင္းျဖင့္ ျပည္သူလူထု၏ ဆႏၵသေဘာထားသည္သာ အခရာျဖစ္သည္ ဆုိေသာ အယူအဆကို ပိုမိုတုိးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေစခဲ့သည္။ ျပင္သစ္ ေတာ္လွန္ေရးသည္လည္း ကမာၻေဟာင္းကို အလားတူ ႏိႈးဆြခဲ့ၿပီး ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ ဆိုသည့္ အေတြးအေခၚကို တရားဝင္ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။
၁၉ ရာစုအေစာပိုင္းက ကမာၻသစ္တြင္ စပိန္ကိုလိုနီအမ်ားစုသည္ စပိန္လက္ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ၾကသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ မြန္႐ိုး ေၾကညာခ်က္ျဖင့္ အဆိုပါလြတ္လပ္ေရးမ်ားကို ေထာက္ခံအားေပးခဲ့သည္။ အေမရိကန္ ျပည္သူလူထုႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားက ထိုကဲ့သို႔ေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေထာက္ခံခဲ့ၾကရာ၊ အထူးသျဖင့္ ဂရိလြတ္လပ္ေရးစစ္ပဲြမ်ား (၁၈၂၁-၁၈၂၉) ႏွင့္ ၁၈၄၈ ခုႏွစ္ ဟန္ေဂရီ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကဲ့သုိ႔ေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို အားေပးေထာက္ခံခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ထိုအားေပးေထာက္ခံမႈမ်ားမွာ တျခားေသာ အမိ်ဳးသားအက်ိဳးစီးပြားမ်ားႏွင့္ ထိန္းညိႇေနရသည့္အတြက္ အစိုးရ၏တရားဝင္ ေပၚလစီတခုေတာ့ ဘယ္ေသာအခါမွ ျဖစ္မလာခဲ့ေခ်။
အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္ ၿပီးဆံုးေသာအခါ တိုင္းျပည္ အင္အားေတာင့္တင္းလာသည့္အတြက္ အာလာစကားေဒသ ဝယ္ယူေရးကာလႏွင့္ အေနာက္အိႏိၵယကြၽန္းမ်ား ျဖစ္သည့္ စိန္႔ေသာမတ္စ္ႏွင့္ စိန္႔ဂြၽန္တို႔ကို ၁၈၆၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ဝယ္ယူဖို႔ ႀကိဳးစားေသာအခါ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကို အေျခခံသေဘာတရားအျဖစ္ လက္ခံက်င့္သံုးျခင္း မျပဳခဲ့ေပ။ ထို႔နည္းတူ ဟာေဝယန္ကြၽန္းမ်ားေပၚတြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ၾသဇာႀကီးထြားလာၿပီး ၁၈၉၈ ခုႏွစ္အတြင္း သိမ္းသြင္းလိုက္မႈတြင္လည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားေသာ စပိန္-အေမရိကန္ စစ္ပဲြ ေအာင္ႏိုင္ေသာအခါ ကမာၻတြင္ ၎၏ ၾသဇာႏွင့္ အဆင့္ေနရာ ျမင့္မားလာသည့္အတြက္ စပိန္၏ကိုလိုနီမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကေသာ ဂူအမ္၊ ျပဴတိုရီကိုႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္တို႔ကို ထိုႏိုင္ငံသားမ်ား၏ သေဘာဆႏၵမပါဘဲ သိမ္းပိုက္ျခင္းကို ေထာက္ခံခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ က်ဴးဘားႏိုင္ငံကို ႐ုပ္ေသးႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားခဲ့သည္။
ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ႏွင့္ ခဲြထြက္ခြင့္
တဖက္တြင္ အစဥ္အလာ အင္ပါယာမ်ားအတြင္း အမိ်ဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္မ်ား တဖြားဖြား ေပၚေပါက္လာေနၾကသည္။ ဥေရာပကိုယ္၌သည္ပင္ ၎အတြင္း အမိ်ဳးသားေရးဝါဒမ်ား ထႂကြလာၾကၿပီး ဂရိ၊ ဟန္ေဂရီ၊ ပုိလန္ႏွင့္ ဘူလ္ေဂးရီးယား စသည္တို႔မွာ ၎တို႔၏ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းတိုက္ခိုက္လာၾကေလသည္။
ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒကို စတင္ေဖာ္ထုတ္၊ ျဖန္႔ျဖဴးသူ ကားလ္မာက္စ္က ထိုသို႔ေသာ အမိ်ဳးသားေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေထာက္ခံအားေပးခဲ့ၿပီး လႈမႈျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ မဟာမိတ္ဖဲြ႔မႈမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေသာ အခင္းအက်င္းတရပ္အျဖစ္ ယံုၾကည္ယူဆခ့ဲေလသည္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံကုိ စတင္တည္ေထာင္သူ ဗလာဒီမာလီနင္က “ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ ဆိုသည္မွာ တစံုတရာျဖစ္သည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိျခင္းမွာ မွားယြင္းၿပီး သီးျခားႏိုင္ငံ ထူေထာင္တည္ရိွခြင့္ ျဖစ္သည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမွသာ မွန္ကန္သည္” ဟု ၁၉၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။
၁၉၁၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ႐ုရွား၌ ေဘာ္ရီွဘစ္တုိ႔ အာဏာရလာေသာအခါ ခ်က္ခ်င္း ဆိုသလိုပင္ ပထမကမာၻစစ္ မဟာမိတ္အဖဲြ႔မွ ႏုတ္ထြက္လိုက္ၾကသည္။ ကိုလိုနီမ်ား အပါအဝင္ ႏိုင္ငံမ်ားအားလံုး၏ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကိုလည္း ေထာက္ခံအားေပးေလသည္။ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္ “ဆုိဗီယက္ယူနီယံ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ” ၌ ၎တြင္ ပါဝင္ဖဲြ႔စည္းထားသည့္ (ရီပတ္ဘလစ္) သမၼတႏိုင္ငံမ်ားအား ခဲြထြက္ခြင့္ကိုပါ အသိအမွတ္ျပဳေလသည္။
ဤသည္မွာ ဝီလဆင္၏ အကန္႔အသတ္ရိွေသာ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို စိန္ေခၚလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ ဝီလဆင္က အခ်က္ ၁၄ ခ်က္ပါ ေၾကညာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္လိုက္သည္။
အဆိုပါေၾကညာခ်က္က ကိုလိုနီ အရွင္သခင္မ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားသည္လည္း ျပည္သူူလူထု ဆႏၵသေဘာထားကဲ့သို႔ တန္းတူညီစြာ အေလးထားရမည့္အရာ ျဖစ္ေၾကာင္းျဖင့္ ကိုလိုနီဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္သေဘာထားကို ျပန္လည္ထိန္းညိႇေပးခဲ့သည္။
ဤအခိ်န္ေလာက္မွစ၍ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္အေပၚတြင္ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကရက္မ်ားႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားအၾကား သေဘာထား ျခားနားသြားေလသည္။
၁၉၁၈ ခုႏွစ္ မတ္လက ခ်ဳပ္ဆိုေသာ ဘရက္စ္-လစ္ေတာ့ဗ္စ္က္ စာခ်ဳပ္က ႐ုရွားကို စစ္ပဲြမွ ထြက္သြားေစသည့္ျပင္ အာေမးနီးယား၊ ဖင္လန္၊ အက္စ္တိုးနီးယား၊ လတ္ဗီးယား၊ ယူကရိန္း၊ လစ္သူေရးနီးယား၊ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏွင့္ ပိုလန္တို႔ကို လြတ္လပ္ေရးရေစခဲ့သည္။ စစ္ပဲြ၏ ေနာက္ဆံုးရလဒ္က ေအာ့စ္ႀတိဳ-ဟန္ေဂရီအင္ပါယာ ၿပိဳကဲြသြားေစၿပီး၊ ခ်က္ကိုဆလို ဗက္ကီးယား၊ ဆလိုဗင္း-က႐ုတ္-ဆာ့ဗ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ဆာ့ဗီးယားဘုရင့္ႏိုင္ငံ စသည့္ ႏိုင္ငံသစ္မ်ား ေပၚထြန္းလာသည္။
မည္သုိ႔ဆိုေစကာမူ တခိ်ဳ႕ေသာလူမိ်ဳးမ်ား (အထူးသျဖင့္ ပိုးလ္မ်ား၊ ခ်က္မ်ား၊ ဆာ့ဗ္မ်ားႏွင့္ ႐ိုေမးနီးယန္းမ်ား) ကို သူတို႔ကို မယံုၾကည္ မႏွစ္သက္ေသာ လူမိ်ဳးမ်ားအေပၚ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အာဏာ ေပးအပ္လိုက္ျခင္းက ဒုတိယကမာၻစစ္ ျဖစ္ေစရန္ မိ်ဳးေစ့ခ်ေပးလိုက္သလို ျဖစ္ေစေလသည္။ ထုိ႔အတူ ဂ်ာမနီသည္ ပထမကမာၻစစ္ပဲြတြင္ နယ္ေျမအခိ်ဳ႕ ဆံုးရံႈးရသည္။ ေျမာက္ပိုင္း ဆလက္စ္ဗစ္ ( Slesvig ) နယ္ေျမက ဒိန္းမတ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းလိုေၾကာင္း လူထုဆႏၵခံယူပြဲတြင္ ဆႏၵမဲေပးၾကသည္။ စစ္႐ံႈးသြားေသာ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာက တူရကီသမၼတႏိုင္ငံႏွင့္ ႏိုင္ငံငယ္အမ်ားအျပားအျဖစ္ ကဲြထြက္သြား သည္။
၎တို႔မွာ ယီမင္၊ ဆီးရီးယားႏွင့္လက္ဘႏြန္ (ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဆီးရီးယား၊ လက္ဘႏြန္ႏွင့္ ဟာေဌးႏိုင္ငံ)၊ ပါလက္စတိုင္း( ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထရန္ေဂ်ာ္ဒန္ႏွင့္ အစၥေရး)၊ မက္ဆိုပိုေတးမိီးယား (ေနာက္ပိုင္းတြင္ အီရတ္) တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
ႏိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္အသင္းႀကီး ဖဲြ႔စည္းျခင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသို႔ သြားေရာက္ရာလမ္းအျဖစ္ ဤႏိုင္ငံသစ္မ်ားကို စုစည္းရန္ ရည္ရြယ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ စကားလံုးလွလွ သံုးထားသည့္ ဖက္ဆစ္အမိ်ဳးသားေရးဝါဒ
၁၉၂၀ ႏွင့္ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား စတင္စအခိ်န္တြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္အတြက္ ေအာင္ျမင္ေသာ လႈပ္ရွားမႈတခ်ိဳ႕ ရိွခဲ့သည္။ ဝက္စ္မင္စတာဥပေဒအရ အဂၤလန္သည္ ကေနဒါ၊ နယူးဇီလန္၊ နယူးေဖာင္လန္၊ အိုင္းရစ္ဖရီးစတိတ္၊ ၾသစေၾတးလ်ႏွင့္ ေတာင္အာဖရိကတို႔အေပၚ ၎တို႔၏ဆႏၵမပါဘဲ ဥပေဒျပ႒ာန္းျခင္း မျပဳႏိုင္ဟု ေၾကညာကာ လြတ္လပ္ေရးေပးလိုက္ေလသည္။ အီဂ်စ္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏွင့္ အီရတ္တို႔သည္ ၿဗိတိန္လက္ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ၾကၿပီး လက္ဘႏြန္သည္ ျပင္သစ္ေအာက္မွ လြတ္လပ္ခဲ့သည္။ အိႏိၵယ လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈကဲ့သို႔ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကေတာ့ မေအာင္ျမင္ခဲ့ၾကေသးေပ။ အီတလီ၊ ဂ်ပန္ႏွင့္ ဂ်ာမနီ တို႔က ေဒသနယ္ေျမတခိ်ဳ႕ကို သူတို႔၏ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈေအာက္ ေရာက္ေစရန္ ႀကိဳးစားၾကျခင္းျဖင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္ပဲြသို႔ ဦးတည္ေနေတာ့သည္။
အထူးသျဖင့္ အေဒါ့ဖ္ဟစ္တလာက ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ အခ်က္ ၂၅ ခ်က္ပါ အမ်ိဳးသား ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ ဆိုသည္ကို ထုတ္ျပန္၍ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးေရးဝါဒ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာခဲ့ေလရာ ေၾကညာခ်က္၏ ပထမဆံုးအပိုဒ္တြင္ “ျပည္သူလူထု၏ ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အေျခခံမူျဖင့္ ဂ်ာမန္အားလံုး မဟာဂ်ာမနီႏိုင္ငံတြင္ စုစည္းညီညြတ္ရန္ ကြၽႏ္ုပ္ ေတာင္းဆိုလိုက္သည္” ဟု ေဖာ္ျပပါထားေလသည္။
အာရွတိုက္တြင္ ဂ်န္ပန္ႏိုင္ငံသည္ ႐ုရွား-ဂ်ပန္ စစ္ပဲြႏိုင္လိုက္ၿပီးေနာက္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံတခု ျဖစ္လာေလရာ အေနာက္တိုင္းအင္အားႀကီးႏိုင္ငံတို႔၏ ပိုမိုေလးစားမႈကို ရရိွလာသည္။ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားတြင္ မန္ခ်ဴးရီးယားကို က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္ၿပီးေနာက္ မန္ခ်ဴးရီးယားႏွင့္ အတြင္းမြန္ဂိုးလီးယားအေရွ႕ပိုင္းတို႔တြင္ မန္ခ်ဴးကုိ ႐ုပ္ေသးႏိုင္ငံ ထူေထာင္ေပးခဲ့သည္။ ဂ်ပန္သည္ အျခားေသာ အာရွႏိုင္ငံမ်ားကိုလည္း က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ၿပီး ထုိပံုစံအတိုင္း လုပ္ေဆာင္ကာ မဟာအေရွ႕အာရွ သာတူညီမၽွ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝေရးအဖဲြ႔ႀကီးကို တည္ေထာင္ေလသည္။
ကုလသမဂၢ ပဋိညာဥ္
၁၉၄၁ ခုႏွစ္က ဒုတိယကမာၻစစ္ မဟာမိတ္မ်ားက အတၱလန္တစ္ ေၾကညာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာၿပီး ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အေျခခံမူမ်ားကို လက္ခံအတည္ျပဳၾကသည္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္တြင္ ၂၆ ႏိုင္ငံတုိ႔က အဆိုပါအေျခခံမူမ်ား ပါဝင္သည့္ ကုလသမဂၢ ေၾကညာစာတန္းကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကေလသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ ၿပီးဆံုးသည့္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ ကုလသမဂၢပဋိညာဥ္စာတမ္းကို အတည္ျပဳသည့္အခါ ကုိယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကို ႏိုင္ငံတကာ တရားဥပေဒႏွင့္ သံတမန္ေရးဆိုင္ရာ မူေဘာင္အျဖစ္ ထည့္သြင္းခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္လည္း ပဋိညာဥ္ႏွင့္ တျခားေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားက ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရရိွေစေရးအတြက္ လံုးဝလြတ္လပ္ေရးသည္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္း ျဖစ္ေၾကာင္း ခိုင္မာစြာ ေထာက္ခံျခင္း မျပဳခဲ့သလို အားေပးျခင္းလည္း မျပဳခဲ့ေခ်။ မည္သို႔ပင္ဆုိေစ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္အတြင္း အာရွ၊ အာဖရိကႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းတို႔တြင္ ၃၇ ႏိုင္ငံသည္ ကိုလုိနီအရွင္သခင္မ်ားထံမွ လြတ္လပ္ေရး ရခဲ့ၾကေလသည္။
(ေနာက္တပတ္ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။)
ရဲထြန္း (သီေပါ)