ကခ်င္ေဒသ စစ္ေရးပဋိပကၡျပန္လည္စတင္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁ ခု ဇြန္လကစၿပီး အခုခ်ိန္ထိ တုိင္းရင္းသူအမ်ဳိးသမီးေတြအေပၚ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြမွာ အခုခ်ိန္ထိ တရားမၽွတမႈ မရရွိေသးဘူးလုိ႔ ထြယ္ဂ်ဲန္ဒါႏွင့္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေဖာင္ေဒးရွင္းနဲ႔ ကခ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ရက္က ထုတ္ျပန္လုိက္ပါတယ္။ က်ဴးလြန္ခံရတဲ့အမႈေတြမွာ တရား႐ံုးကုိ တင္ခဲ့ေပမယ့္ ပယ္ခ်ခံရတာေတြ ရွိသလုိ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း တပ္မေတာ္ခုံ႐ံုးမွာပဲ အမႈဖြင့္လုပ္ေဆာင္တဲ့အတြက္ ကာယကံရွင္ဘက္က တရားမၽွတမႈမရဘူးလုိ႔ ကခ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ရက္ ညိႇႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ေရးမႉး ေဒၚခြန္ဂ်ာက ေျပာပါတယ္။ “ပဋိပကၡျဖစ္ပြားတဲ့ေဒသ တုိက္ပြဲျဖစ္ပြားတဲ့ေနရာမွာဆုိရင္ တရားမၽွတမႈက ဘယ္တရား႐ံုးမွ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးမႈ မရွိဘူး။ က်မတုိ႔က အကုန္လုံး မွတ္တမ္းတင္လုိ႔ မရဘူးရွင္။ တခ်ဳိ႕မွတ္တမ္းတင္ထားေပမယ့္ က်မတုိ႔ အစီရင္ခံစာထဲ ထည့္လုိ႔မရဘူးေပါ့။ ကာယကံရွင္ရဲ႕ ဆႏၵအရ အဲဒါမ်ဳိးေတြပါ ရွိေနပါတယ္။ အဲေတာ့ က်မတုိ႔ကုိယ္တုိင္ လုိက္ခဲ့တဲ့ အထင္ကရ အမႈေတြထဲမွာဆုိရင္ ဆြမ္လြတ္ရြယ္ဂ်ာေပါ့။ သူက စစ္ပြဲစတင္ၿပီး ၃ လေလာက္အၾကာမွာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒါ ေနျပည္ေတာ္အထိ လုိက္တယ္။ သုိ႔ေသာ္ အဆင္မေျပဘူး။ ဒုတိယအထင္ကရ အမႈက အသက္ ၇၃ ႏွစ္အရြယ္ အဘြားႀကီးအမႈ၊ ၇၃ ႏွစ္အရြယ္ အဘြားႀကီးရဲ႕ အေပၚကေနၿပီးေတာ့ တပ္မေတာ္သားကုိ ရြာသားေတြကုိယ္တုိင္ ဝိုင္းဖမ္းခဲ့တယ္။ အဲဒီအမႈကုိ ေနာက္တေန႔ကစၿပီး က်မကုိယ္တုိင္ ပါဝင္ခဲ့တယ္။ အခုခ်ိန္မွာ အဘြားႀကီးက ေသဆုံးသြားၿပီ ျဖစ္တယ္။ အမႈကုိေတာ့ က်မတုိ႔ ဒီလုိျဖစ္လာႏုိင္ေျခ ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔ မ်က္ျမင္သက္ေသရဲ႕ အျမင္နဲ႔ အမႈဖြင့္ခဲ့တယ္။ အခုခ်ိန္ထိ ေနျပည္ေတာ္အထိတက္လည္း  တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကေနၿပီးေတာ့မွ ဘာမွထပ္ၿပီးလည္း ေခၚျခင္းလည္း မရွိ၊ ဘာမွပူးတြဲၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းလည္း မရွိတဲ့အတြက္ ဒီတုိင္းပဲျဖစ္ေန တာေပါ့ရွင္။ ဒီအမႈမွာေတာ့ တပ္မေတာ္က တရားမၽွတမႈလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူက ဘာအတြက္ပဲ လုပ္ေပးသလဲဆုိရင္ မူးယစ္ရမ္းကားမႈရယ္၊ တပ္မေတာ္စည္းကမ္း ဥပေဒ ခ်ဳိးေဖာက္မႈရယ္၊ သူတပါးရဲ႕ ၿခံေက်ာ္မႈေပါ့။ အဲဒီ ၃ ခုနဲ႔ပဲ တရားစြဲေပးတယ္။ အမွန္တကယ္ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈအတြက္ စီရင္ေပးမႈမရွိဘူး။” ၁၀ တန္းေက်ာင္းသူ တဦးကုိ က်ဴးလြန္တဲ့ တပ္သားႏွစ္ဦးကုိလည္း တပ္မေတာ္က အရပ္ဘက္ခုံ႐ံုးကုိလႊဲေပးတယ္လုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့ေပမယ့္ တပ္ေျပးအျဖစ္ ေၾကညာေပးခဲ့တဲ့အတြက္ ဖမ္းဆီးလုိ႔မရတဲ့ အေနအထား ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔လည္း ေဒၚခြန္ဂ်ာက ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈခံစားရၿပီး တရား႐ံုးကုိ မေရာက္ေသးတဲ့အမႈ အေျမာက္အျမား ရွိေနေသးေၾကာင္းနဲ႔ ကာယံကာရွင္ရဲ႕ ဆႏၵ၊ လူမႈေရးျပႆနာေတြေၾကာင့္ ေဖာ္ျပလုိ႔မရတဲ့ အမႈေတြဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္မက ရွမ္းျပည္နယ္မွာလည္း မ်ားစြာ ရွိေနေသးေၾကာင္းလည္း ေျပာပါတယ္။ အဓမၼျပဳက်င့္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရတဲ့  ေစတနာရွင္ဆရာမ မရန္လုရာနဲ႔ တန္ေဘာင္ေခါင္န္နန္စင္တုိ႔ရဲ႕ အမႈေတြလည္း အခု တရားခံေတြကို ထုတ္ေဖာ္ႏုိင္မႈမရွိေသးဘဲ ရွိေနၾကာင္းလည္း ဆုိပါတယ္။ လက္ရွိ တႏုိင္းေဒသမွာလည္း ေနာက္ထပ္ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္လုိ႔လည္း ေဒၚခြန္ဂ်ာက ေျပာပါတယ္။ “အခု တႏုိင္းလိုမ်ဳိး ေဒသမ်ဳိးဆုိရင္ အခ်ိန္မေရြး က်ဴးလြန္လုိ႔ရေနတဲ့ အေနအထား ျဖစ္ေနတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဇြန္လ ၁၅ ရက္ေန႔ေနာက္ပုိင္းမွာ ဒီလုံျခံဳရာေနရာကုိ မေရာက္ႏုိင္တဲ့လူ၊ ေဒသကုိ မထြက္ခြာႏုိင္တဲ့ လူအကုန္လုံးကို ေကအုိင္ေအ အၾကမ္းဖက္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္တယ္လုိ႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ နည္းမ်ဳိးစုံနဲ႔ ျဖစ္သြားႏုိင္တယ္။ အခ်ိန္ထိ ထြက္မလာႏိုင္ေသးတဲ့ အမ်ဳိးသမီး၊ ကေလး၊ သက္ႀကီးရြယ္အုိ အမ်ားႀကီး ရွိေနေသးတယ္။” ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရအေနနဲ႔  ကမၻာ့ကုလသမဂၢမွာ အဖြဲ႔ဝင္ႏုိင္ငံ ျဖစ္သလုိ   ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အမွတ္ ၁၃၂၅ နဲ႔ ၁၈၂၀ အရ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္ က်ဴးလြန္သူကို အေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ လံုးဝမေပးဘဲ ထိေရာက္စြာ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကခ်င္ေဒသ အပါအ၀င္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရာ ေဒသအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြအဆံုးသတ္ေရးအတြက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းေတြအျဖစ္  အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို တိုးျမႇင့္ေပးမယ့္ သီးသန္႔မူဝါဒေတြနဲ႔ ဥပေဒေတြခ်မွတ္ဖုိ႔၊   ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရာ ေဒသအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္ပြားတဲ့အခါ က်ဴးလြန္သူအားလံုးကို အျမန္ဆုံး စုံစမ္းစစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ကာ တရားမၽွတမႈရွိေအာင္ ခ်က္ခ်င္း ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေပးဖို႔ ကခ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ရက္က ေတာင္းဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေရးေပၚအေျခအေနေတြအတြက္ အကူအညီ အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ဖို႔ တယ္လီဖုန္း ဒါမွမဟုတ္ လူကိုယ္တိုင္ အျမန္ဆံုးဆက္သြယ္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ အေျခအေနကို ဖန္တီးေပးဖို႔လည္း  တုိက္တြန္းထားပါတယ္။