ဖက္ဒရယ္ဆုိေသာ ေဝါဟာရကို ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေျပာဆုိခဲ့သည္မွာ ၁၉၆၀-၆၁ ပတ္ဝန္းက်င္ေလာက္က ျဖစ္မည္ထင္ပါသည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ျပည္လမ္း အသံလႊင့္႐ံုခန္းမေဆာင္တြင္ ပထမအႀကိမ္ ဖက္ဒရယ္မူေဆြးေႏြးပဲြႀကီးကို စတင္ခဲ့ၿပီး မတ္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ေဆြးေႏြးပဲြကို အဆုိပါအသံလႊင့္႐ံုမွာပင္ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ထိုစဥ္က တည္ဆဲ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ အသစ္ေရးဆဲြေရး ျဖစ္ပါသည္။ လြတ္လပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဆံုးေသာ အဆိုပါ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၀၁ ႏွင့္ ၂၀၂ တို႔တြင္ ျပည္နယ္မ်ားသည္ အေျခခံဥပေဒအာဏာ သက္ေရာက္ၿပီး ၁၀ ႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ ခဲြထြက္လိုက ခဲြထြက္ခြင့္ျပဳထားသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ တပ္မေတာ္က အာဏာသိမ္းလိုက္သည့္အတြက္ ဖက္ဒရယ္မူ ေဆြးေႏြးပဲြမ်ား ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့ပါေတာ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒလည္း တပါတည္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ပုိင္းတြင္ကား ဖက္ဒရယ္ဆိုသည္မွာ ခဲြထြက္ေရးျဖစ္သည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုကာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးခြင့္မ်ား ပိတ္ပင္တားျမစ္သည့္ ေခတ္ႀကီးကို ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကရသျဖင့္ ဖက္ဒရယ္အေၾကာင္း ထဲထဲဝင္ဝင္ ေျပာဆိုေဆြးေႏြး သိျမင္ခြင့္ မရခဲ့ၾကေတာ့ေခ်။ သို႔ျဖစ္ေလရာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဖက္ဒရယ္ဆိုသည့္ ေဝါဟာရႏွင့္ ဖက္ဒရယ္အေၾကာင္း ေလ့လာေျပာဆုိမႈမ်ားမွာ ထုိစဥ္မွစ၍ ေသဆံုးသြားခဲ့သည္ဟု ဆုိႏိုင္သည္။ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ၾကာ ေသဆံုးသြားခဲ့ေသာ ဖက္ဒရယ္သည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြမ်ားႏွင့္အတူ ယခုအခါ ျပန္လည္ရွင္သန္ခြင့္ရခဲ့ျပန္ပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ ေသရြာမွ ျပန္လာသူကဲ့သုိ႔ ပစၥဳပၸန္ကို ေကာင္းစြာသိမွတ္ႏိုင္ျခင္း မရိွေသးဘဲ ကမူး႐ႉးထိုး ျဖစ္ေနပံုရေလသည္။ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံ ဒုတိယအႀကိမ္ ေဆြးေႏြးပဲြတြင္ ဖက္ဒရယ္ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ အေျခခံမူမ်ားအေၾကာင္းကို က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးခြင့္ ရလာၾကျပန္ပါသည္။ ဤသည္မွာ ေကာင္းေသာကိစၥျဖစ္ၿပီး ဖက္ဒရယ္ ေဆြးေႏြးပဲြႏွစ္ခု၏ အဓိကျခားနားခ်က္မွာ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ဖက္ဒရယ္ေဆြးေႏြးပဲြ ျပဳလုပ္စဥ္က တပ္မေတာ္သား ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ဖိတ္ၾကားျခင္းမရိွသျဖင့္ မတက္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့ၾကျခင္းႏွင့္ ယခု ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံတြင္ တပ္မေတာ္သား ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ပါဝင္တက္ေရာက္ခြင့္ရသည့္အျပင္ တည္ဆဲ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ သို႔မဟုတ္ အသစ္ေရးဆဲြေရးမွာ တပ္မေတာ္၏ သေဘာတူညီခ်က္ မရလၽွင္ မျဖစ္သည့္ အေနအထားေအာက္တြင္ က်င္းပရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ယခုက်င္းပေနေသာ ေဆြးေႏြးပဲြေၾကာင့္ေတာ့ တပ္မေတာ္က ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာ ျပန္သိမ္းမည္ကို စိုးရိမ္ရန္ အေနအထားေတာ့ မရိွပါေခ်။ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရ၏ ဒီမိုကေရစီဖက္ဒရယ္ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရ တက္လာၿပီးေနာက္ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံ က်င္းပမည္၊ ဒီမိုကေရစီဖက္ဒရယ္စနစ္ကို ခ်ီတက္မည္ဟု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ထုတ္ေဖာ္ ေၾကညာလိုက္ေသာအခါ ပင္လံုညီလာခံလို႔ နာမည္တပ္ရင္ ခဲြထြက္ခြင့္ပါ ေပးရမည္ ဆိုေသာ အသံမ်ား ဆူညံလာခဲ့သည္။ ထင္မွတ္ထားသည့္အတိုင္းပင္ ပထမအႀကိမ္ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံ စတင္က်င္းပေသာအခါ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔တခ်ိဳ႕ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးပါတီအခ်ိဳ႕ကပါ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအလိုက္ ကိုယ္စားျပဳသည့္  ျပည္နယ္ကိုယ္စီဖဲြ႔၍ အားလံုးတန္းတူေရး အေျခခံမူျဖင့္ ပူးေပါင္းတည္ေဆာက္ၾကမည့္ ဆိုဗီယက္ေခတ္ပံုစံ ဖက္ဒရယ္စနစ္ (Ethnofederalism) ကုိ တင္ျပလာၾကသည္မ်ား ရိွခဲ့သည္။ အေၾကာင္းမွာ ဖက္ဒရယ္ဝိညာဥ္ ေသဆံုးသြားေသာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တဝိုက္က ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမားတို႔ အာ႐ံုထားၾကသည္မွာ ဆိုဗီယက္၏ လူမိ်ဳးတိုင္း တန္းတူေရး၊ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ ဖန္တီးခြင့္ရိွေရး အေျခခံမူေအာက္တြင္ စိတ္တူကိုယ္တူ ပူးေပါင္းကာ ခဲြထြက္လိုက ခဲြထြက္ခြင့္ရိွသည့္ ဖက္ဒရယ္ပံုစံ ျဖစ္သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တဝိုက္က ဖက္ဒရယ္အေရး ေဆြးေႏြးခဲ့သည့္ ပုဂိၢဳလ္မ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီက်င့္သံုးေသာ အေမရိကန္ ဖက္ဒရယ္၊ ဂ်ာမနီ ဖက္ဒရယ္၊ ကေနဒါ ဖက္ဒရယ္ စသည္တို႔အေပၚ အာ႐ံုမေရာက္ေခ်။ အေၾကာင္းမွာ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ား၏ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ လူမိ်ဳးကို အေျခမျပဳသည့္ျပင္ ခဲြထြက္ခြင့္လည္း မပါဝင္သည့္အတြက္ ျဖစ္ပံုရေလသည္။ ယခု ဒုတိယအႀကိမ္ ၂၁ ရာစုပင္လံုညီလာခံ ၆ ရက္ က်င္းပေသာအခါတြင္ “ႏိုင္ငံေတာ္၏ နယ္ေျမအပိုင္းအျခား ဟူသမၽွသည္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ မည္သည့္အခါမၽွ ခဲြမထြက္ရ” ဆိုေသာ ျပ႒ာန္းခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားမႈမ်ား ျဖစ္ၾကရသျဖင့္ အဆိုပါအခ်က္ႏွင့္ ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနသည့္ အျခားအခ်က္ ၇ ခ်က္ကိုပါ အတည္မျပဳႏိုင္ေသးဘဲ ေနာက္ပိုင္းမွ ေဆြးေႏြးရန္ ခ်န္ထားခဲ့ၾကရသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဆိုဗီယက္ေခတ္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ - လူမိ်ဳးအေျချပဳ တန္းတူညီမၽွသည့္ သမၼတႏိုင္ငံမ်ားျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းေသာ (Ethnofederalism) ႏွင့္ (Right to secession) ေခၚ ခဲြထြက္ခြင့္ အဆက္အစပ္ကို ေလ့လာၾကည့္မိသည္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ၏ ဆိုရွယ္လစ္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္တြင္ မဟာေအာက္တုိဘာေတာ္လွန္ေရးျဖင့္ ဇာဘုရင္ကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ေသာ ဆိုဗီယက္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီသည္ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံကုိ တည္ေထာင္လိုက္သည္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံသည္ ဇာဘုရင္၏ ပေဒသရာဇ္အင္ပါယာကို ဆက္ခံၿပီး စတုရန္းမိုင္ ၈ ဒသမ ၆ သန္း (စတုရန္းကီလိုမီတာ ၂၂ ဒသမ ၄ သန္း) က်ယ္ဝန္းသည့္ ကမာၻ႔အႀကီးမားဆံုးေသာ တိုင္းျပည္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံကို သမၼတႏိုင္ငံ ၁၅ ခုျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းထားၿပီး  ပါဝင္ဖဲြ႔စည္းထားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ တန္းတူညီမၽွမႈ ရိွသည္။ ဆိုရွယ္လစ္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ အေျခခံမူအရ လြတ္္လပ္ေသာ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခြင့္ျဖင့္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါဝင္ပူးေပါင္း ဖဲြ႔စည္းထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဖက္ဒရယ္စနစ္ က်င့္သံုးသည့္ ဆိုဗီယက္ ဆိုရွယ္လစ္သမၼတႏိုင္ငံမ်ား၏ ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိထားေလသည္။ စတင္ဖဲြ႔စည္းသည့္စာခ်ဳပ္ (The treaty of the creation of USSR - 1922) ပုဒ္မ ၂၆ တြင္ ခဲြထြက္ခြင့္ရိွသည္ဟု အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ တဖန္ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ အတည္ျပဳျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒ အခန္း (၈)၊ ပုဒ္မ [၇၂] တြင္လည္း ခဲြထြက္ခြင့္ကို အသိအမွတ္ျပဳထားေလသည္။ တည္ေထာင္ၿပီးသည္မွ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မ်ားအထိ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ႏွင့္ လြတ္လပ္သည့္ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားကို ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္း မရိွသျဖင့္ အမ်ိဳးသားေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ခဲြထြက္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား ႀကီးႀကီးမားမား မေပၚခဲ့ေခ်။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၈၅ ခုႏွစ္ မီေခးဂိုဘာေခ်ာ့ဗ္ အာဏာရလာၿပီးေနာက္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ ပဲရယ္စတိြဳက္ကာႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာေရး ေပၚလစီ ဂလပ္စ္ေနာ့တို႔ကို က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ဆိုဗီယက္ ယူနီယံကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီအစည္းအေဝးက ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားမႈကို စြန္႔လႊတ္ခဲ့ၿပီး လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားကို ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုႏွစ္ထဲတြင္ပင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ တဝန္းလံုးရိွ သမၼတႏိုင္ငံ ၁၅ ခုတြင္ လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ား က်င္းပခဲ့ရာ လစ္သူေရးနီးယား၊ အက္စ္တိုးနီးယားႏွင့္ လတ္ဗီးယားတုိ႔ အပါအဝင္ သမၼတႏိုင္ငံ ၆ ခုတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပဲြ အႏိုင္ရလာသည့္ လစ္သူေရးနီးယန္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔ (ဆာယူဒစ္-Sajudis) ၏ ေခါင္းေဆာင္ ဗီေတာတပ္စ္လင္န္ဗားဂ်စ္ကို လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လိုက္ၾကၿပီးေနာက္ လႊတ္ေတာ္က ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ မတ္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာေလသည္။ သူ႔ေနာက္တြင္ အျခားေသာ ဆိုဗီယက္ ဆိုရွယ္လစ္သမၼတႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္သည့္ အက္စ္တိုးနီးယားက မတ္လ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ လည္းေကာင္း၊ လတ္ဗီးယားက ေမလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ လည္းေကာင္း အသီးသီး လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာခဲ့ၾကသည္။ အဆုိပါ ၃ ႏိုင္ငံမွာ ဆုိဗီယက္ယူနီယံ စတင္ဖဲြ႔စည္းစ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္က ပါဝင္ခဲ့ၾကေသာႏိုင္ငံမ်ား မဟုတ္ၾကဘဲ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း ၁၉၄၄ ခုႏွစ္က ဆိုဗီယက္ယူနီယံက တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္ ခဲြထြက္သည္ဟု မေၾကညာဘဲ လြတ္လပ္ၿပီဟု ေၾကညာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ႐ုရွားဖက္ဒေရးရွင္း၏ သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံရေသာ ေဘာရစ္ယဲ့ဆင္က အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ေလသည္။ ၿပိဳကဲြမႈကို မတားဆီးႏိုင္ၾကၿပီ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအတြင္း ဂိုဘာေခ်ာ့ဗ္၏ ေပၚလစီမ်ားေၾကာင့္ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳကဲြသြားမည္ကို မလိုလားေသာ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စု၏ ဒုတိယသမၼတ၊ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးႏွင့္ ေကဂ်ီဘီ ေထာက္လွမ္းေရး အႀကီးအကဲတုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ကာ ဂိုဘာေခ်ာ့ဗ္ထံမွ အာဏာသိမ္းယူရန္ ႀကိဳးစားၾကေသာ္လည္း ျပည္သူလူထုႏွင့္ တပ္နိီေတာ္က မေထာက္ခံသျဖင့္ မေအာင္ျမင္ဘဲ ႐ံႈးနိမ့္သြားေလသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လႏွင့္ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ဆုိဗီယက္သမၼတႏိုင္ငံ ၁၀ ႏိုင္ငံက ခဲြထြက္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ၾကၿပီး ဒီဇင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ေနာက္ဆံုးက်န္ေနေသာ ယူကရိန္းက ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပဲြ က်င္းပခဲ့ရာ မဲေပးသူ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက ဆိုဗီယက္ယူနီယံမွ ခဲြထြက္ရန္ မဲေပးခဲ့ၾကေလသည္။ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ႐ုရွားဖက္ဒေရးရွင္းလႊတ္ေတာ္က ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုစာခ်ဳပ္ ပ်က္ျပယ္ေၾကာင္း ေၾကညာလိုက္ၿပီး ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္သို႔ ေရာက္ရိွေနေသာ ႐ုရွားဖက္ဒေရးရွင္း၏ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အားလံုးကိုလည္း တာဝန္မွ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းလိုက္ေလသည္။ သမၼတႏိုင္ငံေပါင္း ၁၅ ခု စုေပါင္း၍ ျပည္ေထာင္စုအျဖစ္ ဖြဲ႔တည္ထားသည့္ ႏိုင္ငံတခုတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ ႐ုရွားဆုိဗီယက္ ဆိုရွယ္လစ္ဖက္ဒေရးရွင္းက ခဲြထြက္လိုက္သည့္ အခိ်န္ကတည္းက ၿပိဳကြဲေတာ့မည္ ဆိုသည္ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါၿပီ။ ျပည္ေထာင္စု၏ သမၼတႀကီးျဖစ္ေသာ ဂိုဘာေခ်ာ့ဖ္၏အာဏာမွာ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ေတာ္၏ အျပင္ဘက္နားသို႔ပင္ သက္ေရာက္မႈ မရိွေတာ့ေခ်။ သို႔ျဖစ္၍ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ ဆိုဗီယက္သမၼတ ဂိုဘာေခ်ာ့ဗ္သည္ သမၼတရာထူးကို စြန္႔လြႊတ္လိုက္ၿပီး အာဏာအားလံုးကို ႐ုရွားဖက္ဒေရးရွင္းသမၼတ ေဘာရစ္ယဲ့ဆင္အား လဲႊအပ္လိုက္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ေလသည္။ ဘာေၾကာင့္ ၿပိဳကဲြ ဆိုဗီယက္ယူနိီယံ ၿပိဳကဲြသြားၿပီးေနာက္ စီးပြားေရး အဆက္အသြယ္မ်ား ျပတ္ေတာက္သြားၾကၿပီး ျပင္းထန္ဆိုးရြားေသာ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္း ဆိုက္ခဲ့သည္။ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ေဟာင္း ႏိုင္ငံမ်ားသာမက အေရွ႕ဥပေရာပ ဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံေဟာင္းမ်ားတြင္ပါ လူေနမႈအဆင့္အတန္း နိမ့္က်လ်က္ ႀကီးမားေသာ ကပ္ေဘးသင့္ခဲ့ၾကသည္။ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းျခင္းမွာ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားက ျဖစ္ပြားေသာ မဟာစီးပြားပ်က္ကပ္ႀကီးထက္ ပိုမိုဆိုးရြားသည္။ ဆင္းရဲျခင္း၊ စီးပြားေရးအရ မညီမမၽွ ျဖစ္ျခင္းတို႔မွာ ၁၉၈၈-၈၉ မွ ၁၉၉၃-၉၅ တို႔အၾကားတြင္ ပိုမိုျပင္းထန္သည္။  ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ႐ုရွားစီးပြားေရးကပ္ေဘး မက်မီကပင္လၽွင္ ႐ုရွား၏ ဂ်ီဒီပီမွာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကဲြမီ အရင္ႏွစ္မ်ား၏ ထက္ဝက္သာ ရိွေတာ့သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ လူထုစစ္တမ္း ေကာက္ယူမႈတခုတြင္ ႐ုရွားႏိုင္ငံသား ၅၇ ရာခုိင္ႏႈန္းက ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳကဲြသြားမႈကို ဝမ္းနည္းေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့ၾကၿပီး ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက ဝမ္းနည္းမႈမရိွေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ႐ုရွား သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားက လူငယ္မ်ားထက္ ပို၍တမ္းတၾကသည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလက ယူကရိန္းတြင္ ျပဳလုပ္ေသာ လူထုစစ္တမ္း ေကာက္ယူမႈတခုတြင္ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုၿပိဳကဲြမႈကို ဝမ္းနည္းသည္ဟု တံု႔ျပန္ၾကသည္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ ၿပိဳကဲြသြားမႈတြင္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာႏွင့္ ပုဂိၢဳလ္ေရးဆိုင္ရာ အားၿပိဳင္မႈ စသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာ ရိွေသာ္လည္း ႐ုရွားဖက္ဒေရးရွင္း၏ လက္ရိွသမၼတ ပူတင္၏ မွတ္ခ်က္စကားမွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းသည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂၅ ရက္ေန႔က ႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္က ေျပာဆိုရာတြင္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳကဲြမႈမွာ လီနင္၏ သမၼတႏိုင္ငံမ်ား ခဲြထြက္ခြင့္ရွိသည္ ဆိုသည့္ သေဘာထားေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ျပစ္တင္ေျပာၾကားေလသည္။ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္က ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ (The treaty of the creation of USSR) ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ဖဲြ႔စည္းျခင္းစာခ်ဳပ္ ေနာက္ဆံုးပုဒ္မ ၂၆ တြင္ သမၼတႏိုင္ငံမ်ားသည္ ျပည္ေထာင္စုမွ ခဲြထြက္ခြင့္ရိွသည္ဆိုထားၿပီး ေနာက္ပိုင္း ေရးသားျပ႒ာန္းသည့္ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္၊ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ အေျခခံဥပေဒမ်ားတြင္လည္း ခဲြထြက္ခြင့္ကို ဆက္လက္ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရေလသည္။ သမၼတပူတင္၏ နိဂံုးခ်ဳပ္စကားကို ဖတ္လိုက္ရေသာအခါ စာေရးသူတြင္ ေမးစရာ ေမးခြန္းႏွစ္ခု ရိွလာသည္။ ပထမ တခုမွာ… “လီနင္ေခတ္ေနာက္ပိုင္း လူမ်ားက အဘယ္ေၾကာင့္ အဆိုပါ ခြဲထြက္ခြင့္ ျပ႒ာန္းခ်က္ကို ေစာေစာစီးစီး မျပင္ဆင္ခဲ့ၾကသနည္း” ဟူသည္ႏွင့္။ ဒုတိယတခုမွာ…. “ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒပါ ခဲြထြက္ခြင့္ႏွင့္ ၆၂ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းပဲြအေပၚ မည္သို႔ မွတ္ခ်က္ေပးလိုပါသလဲ”  ဟူ၍….။ ကိုးကား - Wikipedia : Wikisource ရဲထြန္း (သီေပါ)