စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ေႏွးေကြးျခင္းနဲ႔ ျမန္မာကုမၸဏီမ်ားအနာဂတ္
DVB
·
April 28, 2017
ကမာၻ႔စီးပြားေရးစနစ္ အေျပာင္းအလဲေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ကင္းကြာေနသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကလို႔ ဆိုရမွာပါ။ ကမာၻမွာ ၁၈ ရာစု စက္မႈေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲခ်ိန္အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာက ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္တို႔ရဲ႕ လယ္ထြန္မဂၤလာဆင္းေနခ်ိန္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။
သူတို႔ဆီမွာေတာ့ ေျမယာကို စြန္႔ခြာလို႔ ၿမိဳ႕ျပေတြေပၚ တက္လာၿပီး စက္႐ံု အလုပ္႐ံုေတြ တည္ေထာင္လာတယ္။ ဘူဇြာလူတန္းစားေတြ ေပၚလာတယ္။ ဘူဇြာ ေပၚလာျခင္းနဲ႔အတူ ကုမၸဏီေတြလည္း ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့တယ္။ သူတို႔ဆီမွာေတာ့ ကုမၸဏီ အေတြ႔အႀကံဳဟာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။
ျမန္မာျပည္မွာ ကုမၸဏီဆိုတဲ့ စီးပြားေရးအဖြဲ႔အစည္း ေရာက္တာဟာ ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး ေနာက္က်ခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္လို႔ ေျပာေနၾကေပမယ့္ အဂၤလိပ္အစိုးရနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ခဲ့တာ မဟုတ္ဘူး။ တကယ္ေတာ့ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီနဲ႔ ျမန္မာဘုရင္ ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ဒီအခ်ိန္ထိ ျမန္မာတို႔မွာ ကုမၸဏီဆိုတဲ့ စီးပြားေရးပံုသဏၭာန္ မရွိေသးပါဘူး။
ပထမစစ္မွာ ရခိုင္နဲ႔ တနသၤာရီကို အဂၤလိပ္တို႔ ရရွိၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီရဲ႕ ေရွ႕ေဆာင္ေရွ႕ရြက္ျပဳမႈနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီေတြ ေရာက္လာၾကတယ္။ ရခိုင္နဲ႔ တနသၤာရီေဒသေတြမွာေတာ့ ကုမၸဏီ စေပၚေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားပိုင္ ကုမၸဏီနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ အခုထိ မေတြ႔ရေသးပါဘူး။ အိႏၵိယ ကုန္သည္ႀကီးေတြ ေရာက္လာတယ္။ ကုမၸဏီေတြ ေထာင္ၾကတယ္။
သိသိသာသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့တာက ၁၈၅၂ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ဒုတိယစစ္ ျဖစ္ၿပီးခ်ိန္မွ အစျပဳခဲ့တာပါ။ ဆန္ကုန္သည္ႀကီးေတြ၊ သစ္ကုမၸဏီ၊ ေရနံ၊ မီးရထား မီးသေဘၤာ၊ ဆိပ္ကမ္းကုန္တင္ကုန္ခ်မွအစ လုပ္ငန္းအေတာ္မ်ားမ်ား စီးပြားေရးသင္းပင္းနဲ႔ ကုမၸဏီေတြ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ပေဒသရာဇ္ကာလ စီမံခန္႔ခြဲမႈမွာပဲ ရွိေနဆဲပါ။
ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုး အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ က်ေရာက္ၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ ကမာၻ႔စီးပြားေရး နဲ႔အတူ ျမန္မာစီးပြားေရး တိုးတက္လာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကုမၸဏီနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒကို ၁၉၁၃ ခုႏွစ္ေရာက္မွ ျပ႒ာန္းႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ဗမာႏိုင္ငံ ကုမၸဏီမ်ားအက္ဥပေဒ (Burma Companies Act 1913) ဆိုၿပီး ၂၀ ရာစုဆန္းစမွ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဒီဥပေဒကို အေထာက္ကူျဖစ္ေစဖို႔ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္မ်ားေတာ့ ကုန္သြယ္ေရး အျငင္းပြားမႈဥပေဒ (Trade DisPutesAct) ကို ျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဥပေဒကိုေတာ့ ေခတ္မမီေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ႐ုပ္သိမ္းလိုက္ပါတယ္။ “ျမန္မာႏိုင္ငံကုမၸဏီမ်ားအက္ဥပေဒ”ကေတာ့ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ပိုင္း ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွာ အနည္းငယ္ျပဳျပင္ၿပီး ဆက္လက္သံုးစြဲခဲ့တယ္။ ၁၉၅၇ မွာေတာ့ “ကုမၸဏီမ်ား စည္းမ်ဥ္း”ကို ျပ႒ာန္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္ တပ္မေတာ္ အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ပုဂၢလိကပိုင္ စက္႐ံု အလုပ္႐ံုေတြနဲ႔ ကုမၸဏီေတြကိုပါ ျပည္သူပိုင္အျဖစ္ သိမ္းယူၿပီး ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ကို ခ်မွတ္အေကာင္ထည္ေဖာ္ခဲ့တယ္။ ဒီအခ်ိန္ကစလို႔ ပုဂၢလိကပိုင္စီးပြာေရးနဲ႔အတူ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာလည္း ရပ္ဆိုင္းသြားပါေတာ့တယ္။
ေသခ်ာျပန္တြက္ၾကည့္ေတာ့ ျမန္မာေတြရဲ႕ ကုမၸဏီအေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ အသိဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ခန္႔သာ ရွည္ၾကာခဲ့တယ္။ ဒီကတည္းက ကင္းျပတ္ခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ ၁၉၈၈ ေနာက္ပိုင္း ျပန္လည္အသက္ဝင္လာခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေခတ္က ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီမ်ားအက္ဥပေဒကို အနည္းငယ္ျပင္ဆင္ၿပီး တံခါးဖြင့္ စီးပြားေရးကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းနဲ႔ အဆင္မေျပႏိုင္ေတာ့တဲ့အတြက္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ထဲမွာပဲ အစိုးရသစ္က အမ်ားျပည္သူ ေလ့လာႏိုင္ဖို႔ ကုမၸဏီမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းကို ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီတပတ္ရဲ႕ “ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာ ဥပေဒေရးရာ” အစီစဥ္မွာ ေဆြးေႏြး တင္ဆက္ဖို႔ အေၾကာင္းဖန္လာတာပါ။ တကယ္ေတာ့ ကုမၸဏီဥပေဒဟာ ျမန္မာလူထုနဲ႔ စိမ္းေနေသးတယ္ ဆိုတာလည္း အမွန္ပါ။ ဒီဥပေဒနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးစရာေတြကလည္း မ်ားျပားလွပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ အစီအစဥ္ တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းက ဥပေဒရဲ႕ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေမးျမန္းရာမွာ ဦးေအးလြင္ (ျမန္မာႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႈေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ဝင္)ကေတာ့ “ႏိုင္္ငံတကာစံႏႈန္းနဲ႔အညီ ေရးဆြဲထားတာပါ” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါ႐ိုက္တာတေယာက္၊ ကုမၸဏီတခုနဲ႔ ဖြဲ႔ခြင့္ရွိေနတဲ့ ကိစၥရပ္ကေတာ့ ျပန္စဥ္းစားေပးရမယ္ ထင္တယ္လို႔လည္း ဦးေအးလြင္က ဥပေဒရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္အျဖစ္ ေျပာသြားလိုဟန္ပါပဲ။ တဆက္တည္းမွာပဲ တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ ေနဦးမင္းစိန္က “ႏိုင္ငံျခားသားေတြရဲ႕ ပိုင္ခြင့္ကို ေလၽွာ႔ခ်ေပးတာဟာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္နွံမႈ လာေအာင္ မက္လုံးေပးထားတာပါ။ ကုမၸဏီ က်င့္သားမရေသးမီမွာ လစ္ဟာမႈေတြေတာ့ ရွိေနမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေရရွည္မွာေတာ့ ဒီဥပေဒဟာ ကုမၸဏီေတြအတြက္ အဆင္ေျပသြားမွာပါ”လို႔ သူ႔ထင္ျမင္ခ်က္ကို ေဆြးေႏြးသြားပါတယ္။
ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးလိုသူေတြရဲ႕ မယုံမရဲစိတ္ကို ေဒၚခင္ေထြးျမင့္(ႏိုင္ငံျခား Law Farm အႀကံေပး)က “ႏိုင္ငံျခား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြက ဥပေဒထက္ေက်ာ္ၿပီး လုံေလာက္တဲ့ အကာအကြယ္ကို ေတာင္းၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ဥပေဒကို မယုံေသးဘူးဆိုတဲ့သေဘာ ေဆာင္ေနတယ္”လို႔ ဆိုပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူ ေလ့လာဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ကုမၸဏီမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒၾကမ္း ထြက္ေပၚလာေပမယ့္လည္း အလြယ္တကူ ေလ့လာဖို႔ေတာ့ ခက္ခဲမွာပါ။ အခန္းေပါင္း ၃၂ ခန္းပါရိွတဲ့ ဥပေဒၾကမ္းဟာ ကုမၸဏီလုပ္ငန္းနဲ႔ စိမ္းေနေသးတဲ့ ႏိုင္ငံသားလုပ္ငန္းရွင္ေတြ ေလ့လာေရး သုံးသပ္ႏိုင္စြမ္းဟာ စိန္ေခၚမႈတခုလို ျဖစ္ေနမလားလို႔ ထင္ျမင္မိပါတယ္။ တၿပိဳင္တည္း ႏိုင္ငံသားလုပ္ငန္းရွင္ေတြဟာ ႏိုင္ငံျခား လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ေငြအား၊ နည္းပညာအားနဲ႔ လုပ္ႏိုင္စြမ္းအားေတြမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ပါ့မလား ဆိုတဲ့ သံသယကလည္း ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ စိုးရိမ္စိတ္ကို ျဖစ္ေပၚေစတာလည္း အမွန္ပါပဲ။
ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဘက္ လွည့္ၾကည့္ျပန္ေတာ့လည္း ကုမၸဏီဥပေဒအေပၚ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားရဲ႕ မယုံၾကည္ႏိုင္ေသးျခင္းက အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစျပန္ပါတယ္။ အဆိုးဝါးဆုံးကေတာ့ ခ႐ိုနီစီးပြားေရးခ်ဳပ္ကိုင္မႈကေန လြတ္လပ္စြာ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ေပးထားတဲ့ ကုမၸဏီမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒေအာက္ကို ခ႐ိုနီေတြ တရားမၽွတစြာ ဆက္လက္ ရပ္တည္လာပါ့မလား ဆိုတာကလည္း ျပႆနာတရပ္ ျဖစ္လို႔ေနျပန္ပါတယ္။ အစကတည္းက သေႏၶမမွန္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့စီးပြာေရးေလာကကို ျပန္လည္တည့္မတ္ဖို႔ဆိုရင္ ကုမၸဏီမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒၾကမ္းဟာ ခိုင္က်ည္တဲ့ဥပေဒ ျဖစ္ဖို႔လိုမွာပါ။ ဥပေဒရဲ႕ ခိုင္က်ည္တိက်မႈ အားေပ်ာ့သြားခဲ့ရင္ေတာ့ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေႏွးေကြးသြားႏိုင္သလို ကုမၸဏီေတြရဲ႕ အနာဂတ္ဟာလည္း စားရင္မဲ့အင္းမဲ့ အရင္လို အေျခအေနနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ေႏွးေကြးဆုံးႏိုင္ငံအျဖစ္ တေက်ာ့ျပန္မွာကို စိုးရိမ္မိပါေၾကာင္း။
ဒီဗီြဘီ
