တရားေရးမ႑ိဳင္ကို ဘယ္လို တည့္မတ္မလဲ
DVB
·
March 8, 2017
အစိုးရသစ္ တာဝန္ယူခဲ့တဲ႔ တႏွစ္တာ ကာလထဲမွာ မ႑ိဳင္ႀကီး သံုးရပ္အနက္ တရားေရးက႑ဟာ တိုးတက္မႈမရွိေသးတဲ႔အေၾကာင္း NLD ဗဟို အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႔ အတြင္းေရးမႉး အဖြဲ႔ဝင္ဦးဝင္းထိန္က ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၀ ရက္မွာ ျပဳလုပ္တဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ေမးျမန္းမႈေတြကို ေျဖၾကားတဲ့အထဲမွာ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အာဏာရပါတီအေနနဲ႔ လက္ရိွတရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္ အေပၚ ဘဝင္မက်မႈေတြ ဘယ္ေလာက္အထိ မ်ားျပားေနတယ္ ဆိုတာကို သိသာေစပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တရားေရးမ႑ိဳင္အေပၚ ဘဝင္မက်မႈ၊ စိတ္ မေက်မနပ္မႈေတြ ျဖစ္ေနတာဟာ အာဏာရပါတီတခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး။ မီဒီယာေတြရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြ၊ လႊတ္ေတာ္အစီရင္ခံစာေတြ၊ ျပည္သူလူထုၾကားထဲက ထြက္ေပၚလာတဲ့ အသံေတြကို နားေထာင္ၾကည့္႐ံုနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားေရးမ႑ိဳင္အေပၚ ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးက ယံုၾကည္မႈကင္းမဲ့ေနတယ္ ဆိုတာကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တရားေရးမ႑ိဳင္ တိမ္းေစာင္းေနသလား
ဒီႏွစ္လေလာက္ အေတာအတြင္း မီဒီယာေပၚ တက္လာတဲ႔ သတင္းေတြထဲမွာ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္၊ ျပည္သူတို႔၏ တိုင္ၾကားစာဆိုင္ရာေကာ္မတီကို တိုင္ၾကားစာ အေစာင္ေရ ၄၀၀၀ ေက်ာ္ ေရာက္လာတဲ့အနက္ သုံးပုံ ႏွစ္ပုံေလာက္က တရားေရးနဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ႔ တိုင္ၾကားစာေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ေကာ္မတီဥကၠ႒ဦးဆန္းျမင့္က ေျပာဆိုလိုက္တဲ့ သတင္း၊ တရားစီရင္ေရးက႑ တိမ္းေစာင္းမႈ ျပန္လည္တည့္မတ္ေရး ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သုိ႔ တုိက္တြန္းတဲ့အဆိုကုိ လက္ခံေဆြးေႏြးဖို႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးမွာ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တဲ႔ သတင္း၊ အဂတိလုိက္စားမႈကင္းၿပီး မွန္ကန္စြာ တရားစီရင္ႏုိင္ေရးဆုိင္ရာအဆိုကုိ ဧရာဝတီတုိင္းလႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးတဲ႔သတင္း၊ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီးအတြင္းမွာရိွတဲ႔ တရား႐ံုးေတြကို ပိုမိုထိန္းကြပ္ႀကီးၾကပ္ေပးဖို႔ တိုက္တြန္းေၾကာင္း အဆိုကို မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္မွာ အတည္ျပဳလိုက္တဲ့ သတင္း၊ အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႔ တရားစြဲခံေနရတဲ့ ပြင့္ျဖဴၿမိဳ႕နယ္ တရားသူႀကီး ထြက္ေျပးေနတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းေတြက ျပည္သူလူထုၾကားထဲမွာ ေျပာစမွတ္ျပဳစရာ သတင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားေရးမ႑ိဳင္ တည့္မတ္ေနသလား၊ တိမ္းေစာင္းေနသလား ဆိုတာ ဒီအခ်က္အလက္ ေတြအေပၚ ၾကည့္႐ံုနဲ႔ သိသာပါတယ္။
ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းကာလမွာလည္း ျပည္သူလႊတ္ေတာ္ တရားစီရင္ေရး၊ ဥပေဒေရးရာႏွင့္ တုိင္ၾကားစာမ်ား၊ အသနားခံစာမ်ား စိစစ္ေရးေကာ္မတီက ၂၀၁၂ ဇူလုိင္မွ ၂၀၁၅ ႏုိဝင္ဘာအထိ သံုးႏွစ္တာ ကာလအတြင္း ျပည္သူလူထုက တုိင္ၾကားလာတဲ့ တုိင္စာ ၁ ေသာင္းေက်ာ္မွာ တရား႐ုံးအဆင့္ဆင့္ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ အေပၚ မေက်နပ္လို႔ တုိင္ၾကားတာေတြက အမ်ားဆုံးျဖစ္တဲ႔အေၾကာင္း၊ တရားစီရင္ေရး အပိုင္းမွာ အဂတိတရားေတြ လႊမ္းၿခံဳေနတာကို ေတြ႔ရၿပီး တရားသူႀကီး အဆင့္ဆင့္ဟာ အထက္တရားသူႀကီး အဆင့္ဆင့္ရဲ႕ ႀကီးၾကပ္မႈနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ အေပးအယူကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြင္းဆက္ေတြ ရွိေနတာကို ေတြ႔ရွိရေၾကာင္း၊ အလားတူ ဥပေဒဝန္ထမ္း အဆင့္ဆင့္မွာလည္း ႀကီးၾကပ္သူ အဆင့္ဆင့္ ဝန္ထမ္းေတြဟာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကြင္းဆက္ရွိေနၿပီး နားလည္မႈနဲ႔ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ လြန္စြာနည္းပါးေနတာေၾကာင့္ ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ လူမႈ၊ စီးပြားေရးဘဝေတြ လုံၿခံဳမႈမရွိဟု ခံစားေနရေၾကာင္း၊ တရား႐ုံး၊ တရားလႊတ္ေတာ္ အဆင့္ဆင့္ကို ဒီမုိကေရစီ က်င့္ဝတ္ႏွင့္အညီ ျပင္ဆင္ဖဲြ႔စည္းႏုိင္ေရး ဝိုင္းဝန္းႀကိဳးပမ္းၾကရန္ လုိအပ္ပါေၾကာင္းကိုလည္း ဒီအစီရင္ခံစာမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ႔ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မတ္လထဲမွာ The World Justice က ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ Rule of Law Index 2014 အစီရင္ခံစာအရဆိုရင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈအဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၉၉ ႏိုင္ငံအနက္ အဆင့္ ၈၉ မွာရိွေနၿပီး ေဒသတြင္း အာဆီယံ ၇ ႏိုင္ငံထဲမွာ အဆင့္ ၆ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္ရဲ႕ လက္ရိွအေနအထားဟာ သိသိသာသာကို တိမ္းေစာင္းေနတယ္ဆိုတာ ေတြ႔ျမင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ တိမ္းေစာင္းေနတဲ႔ တရားေရးမ႑ိဳင္ကို ဘယ္လို ျပဳျပင္ၾကမလဲ၊ အျပစ္ဖို႔ေန႐ံုနဲ႔ ၿပီးေနေတာ့မလား၊ တရားေရးမ႑ိဳင္ ျပန္လည္တည့္မတ္လာ ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ ဆိုတာေတြက စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ႔ အခ်က္ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဖဲြ႕စည္းပံုရဲ႕ ေပးထားခ်က္
အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁(က) မွာ “ႏိုင္ငံေတာ္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၏ ခက္မသံုးျဖာျဖစ္သည့္ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရး အာဏာတို႔ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ပိုင္းျခားသံုးစဲြျခင္းႏွင့္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းျခင္းျပဳသည္” လို႔ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ အစိုးရသစ္လက္ထက္ တႏွစ္တာကာလမွာ ဥပေဒျပဳေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ႑ိဳင္ၾကား အာဏာပိုင္းျခားသံုးစဲြတာ၊ အျပန္အလွန္ထိန္းေက်ာင္းတာေတြ ရိွေပမယ္႔ တရားေရးမ႑ိဳင္ကေတာ့ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈအေပၚ လက္ခံလိုတဲ့ သေဘာ မရိွပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ “တရားစီရင္ေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔” ေတြ ဖြဲ႔စည္း ေဆာင္ရြက္မယ့္ကိစၥဟာ မ႑ိဳင္တရပ္က အျခားမ႑ိဳင္တရပ္အေပၚ ေစာင့္ၾကည့္မယ့္ သေဘာ သက္ေရာက္တာေၾကာင့္ အာဏာကို တန္းတူက်င့္သံုးခြင့္ရွိျခင္း ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ရာ ေရာက္တယ္လို႔ တရားေရးဘက္က ယူဆေနတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တဖက္က ၾကည့္ျပန္ေတာ့လည္း တရားစီရင္ေရးစနစ္ထဲမွာ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈေတြ မရိွခဲ့ဘူးဆိုရင္ ဒီလို ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔မ်ိဳး ေပၚလာစရာအေၾကာင္း မရိွႏိုင္ဘူး လို႔ ဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမႈအခင္းတခုခု ျဖစ္လာ ရင္စြပ္စဲြခံရသူ၊ တရားလို၊ တရားသူႀကီး၊ ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္ေတြ၊ တရားေရးဝန္ထမ္းနဲ႔ စာပို႔လုလင္အထိ အလိုအေလ်ာက္ ပါဝင္ပတ္သက္ၾကရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရားစီရင္ေရးက႑ရဲ႕ အဂတိလိုက္စားမႈေတြမွာ တရားသူႀကီးကေန စာပို႔လုလင္အထိ ပါဝင္ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ ထင္သာျမင္သာ ျဖစ္ေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ဖို႔ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးရိွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရား႐ံုး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ ရိွဖို႔လိုတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆသူေတြက ဒီလိုလုပ္တာဟာ တရားစီရင္ေရးအေပၚ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မွာ မဟုတ္ဘဲ တရား႐ံုးတခ်ိဳ႕ ထင္ရာစိုင္း လုပ္ေနၾကတာေတြကို ထိန္းေက်ာင္းဖို႔အတြက္ပဲ ျဖစ္တယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ၊ တရား႐ံုးေတြအေပၚ အယံုအၾကည္ ကင္းမဲ့ေနမႈအေပၚ ေလၽွာ႔ခ်ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ တရား႐ံုး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ လိုအပ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မလိုအပ္သည္ ျဖစ္ေစ ေသခ်ာေနတဲ့ အခ်က္တခုကေတာ့ ျပည္သူလူထုဟာ အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းရွင္းတဲ့ တရားစီရင္ေရး စနစ္တခုကို ေမွ်ာ္လင့္ေတာင့္တေနတယ္ ဆိုတာပါပဲ။
တရားစီရင္ေရးစနစ္ ဘယ္လို ေျပာင္းမလဲ
တရားစီရင္ေရးက႑အေပၚ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ျပည္သူလူထုအေနနဲ႔ လက္ရိွတရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ေျပာင္းလဲေစခ်င္တဲ့ဆႏၵ၊ ယံုၾကည္အားထားရတဲ့ တရား႐ံုး ျဖစ္လာေစဖို႔ လိုလားေနၾကေပမယ့္ ဘယ္နည္းဘယ္ပံုနဲ႔ ေျပာင္းမလဲဆိုတဲ့ေနရာမွာက်ေတာ့ ဝိဝါဒေတြ ကဲြျပားေနတုန္းပါ။ လက္ရိွက်င့္သံုးေနတဲ႔ တရားစီရင္ေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ မူဝါဒေတြအတြက္ တရားေရးဝန္ႀကီးဌာနလို အားေကာင္းတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းတခုရိွဖို႔ လိုတယ္။ တရားစီရင္ေရးစနစ္ထဲမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ ဝန္ထမ္းအဖဲြ႔အစည္းေတြ ဂုဏ္သိကၡာရိွရိွ ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ႏိုင္ငံေတာ္က ပ့ံပိုးေပးဖို႔လိုတယ္။ ဖဲြ႔စည္းပံုျပင္ၿပီး တရားစီရင္ေရးက႑ကို အေျပာင္းအလဲ လုပ္သင့္တယ္ ဆိုတဲ႔ သံုးသပ္မႈေတြ ရိွေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရိွသြားေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကာလအတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ကုစားမႈနည္းလမ္းကေတာ့ ဖဲြ႔စည္းပံုကို ျပဳျပင္ၿပီး အေျပာင္းအလဲ လုပ္ျခင္းကသာ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္ကို ျပန္လည္တည့္မတ္ႏိုင္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။
ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၊ အခန္း (၆) ပါ ျပည္ေထာင္စု တရားသူႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ခန္႔အပ္တာဝန္ေပးတဲ့စနစ္ကို ေျပာင္းလဲသင့္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရး က႑မွာ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတဟာ ျပည္ေထာင္စု တရားသူႀကီးခ်ဳပ္၊ ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းေဒသႀကီး တရားလႊတ္ေတာ္ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ တရားသူႀကီးေတြကို ေရြးခ်ယ္ ခန္႔ထားတဲ႔အတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ႑ဳိင္က တရားစီရင္ေရးမ႑ဳိင္ကုိ ေရြးခ်ယ္ေပးသလို ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ဒီအခ်က္ေတြကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႔ လိုေနပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးမွာ တရားသူႀကီးေတြကို လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားႏိုင္တဲ့စနစ္ ျဖစ္မွသာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ယံုၾကည္မႈကို ပိုမိုရရိွေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒုတိယအခ်က္က သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ တရားသူႀကီးေတြ ထြက္ေပၚလာေရးပါ။ လက္ရိွ တရားလႊတ္ေတာ္အဆင့္ဆင့္မွာ ၿမိဳ႕နယ္၊ ခ႐ိုင္၊ တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ ဆိုၿပီး ရိွပါတယ္။ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ တရားသူႀကီး၊ တရားေရးအရာရွိ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ၿပီး သတ္မွတ္ကာလ ျပည့္မွ ခ႐ိုင္အဆင့္မွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရပါတယ္။ ခ႐ိုင္အဆင့္မွာလည္း သတ္မွတ္ ကာလျပည့္မွ ျပည္နယ္၊ တိုင္းအဆင့္ကို ဆက္လက္ထမ္းေဆာင္ရၿပီး အဲဒီအဆင့္မွာလည္း သတ္မွတ္တဲ့ ႏွစ္ကာလျပည့္မွ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ကို ဆက္လက္ ထမ္းေဆာင္ခြင့္ ရိွပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေျဖာင့္မွတ္မွန္ကန္တဲ႔ တရားသူႀကီးတေယာက္ျဖစ္ဖို႔ ဆိုတာ တရားသူႀကီး၊ တရားေရးအရာရွိ၊ ဥပေဒအရာရိွ လုပ္သက္က အဓိကမက်ဘဲ ေျဖာင့္မတ္ မွန္ကန္မႈရိွၿပီး ျပည္သူလူထုအေပၚမွာ ေမတၱာထားတတ္ဖို႔က ပဓာနက်ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးနယ္ပယ္ထဲကို ဝင္ႏိုင္တဲ႔ ဝင္ေပါက္ဟာ လုပ္သက္ရိွအစိုးရ ဝန္ထမ္း တရားသူႀကီး၊ တရားေရးအရာရွိ၊ ဥပေဒအရာရိွကလဲြၿပီး ျပင္ပဥပေဒပညာရွင္ေတြ ဝင္လို႔မရႏိုင္တဲ့ တလမ္းသြားစနစ္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိမ္းေစာင္းေနတဲ႔ တရားေရး မ႑ိဳင္ကို ျပန္ၿပီး ကုစားႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ လက္ရိွတရားသူႀကီးေတြကို ခန္႔အပ္သလို ျပင္ပက သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ တရားေရးအရာရိွေဟာင္းေတြ၊ တကၠသိုလ္ဥပေဒ ပညာဌာနက ပါေမာကၡနဲ႔ ကထိကေတြ၊ အေတြ႔အႀကံဳရင့္က်က္တဲ႔ တရားလႊတ္ေတာ္ ေရွ႕ေနေတြ၊ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားၿပီး ဂုဏ္သေရရိွ ဥပေဒပညာရွင္ေတြကိုလည္း တရားသူႀကီး ျဖစ္ခြင့္ရိွေအာင္ ဝင္ေပါက္ဖြင့္ထားေပးသင့္ပါတယ္ ။
တရားေရးသူၾကီးေတြရဲ႕ သက္တမ္း
တတိယအခ်က္က တရားသူႀကီးေတြရဲ႕ သက္တမ္းကို ျပင္ဆင္ေရးပါ။ တရားေရးမ႑ိဳင္အေပၚ ထိန္းေက်ာင္းဖို႔ စဥ္းစားၾကတဲ့အခါ ဒီအခ်က္ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ လက္ရိွမွာ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးေတြရဲ႕ သက္တမ္းဟာ အသက္ ၇၀ အထိျဖစ္ၿပီး တိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ တရားလႊတ္ေတာ္ရဲ႕ တရားသူႀကီးေတြက အသက္ ၆၅ ႏွစ္အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ တရားသူႀကီးတစ္ေယာက္ ဘယ္လိုပဲ မေကာင္းသတင္းေတြနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားေနတာပဲျဖစ္ျဖစ္ သက္ေသတခုခု မရိွရင္ စြပ္စဲြျပစ္တင္လို႔မရပါဘူး။ စြပ္စဲြျပစ္တင္လို႔ရတဲ႔ အေၾကာင္းရပ္ ၅ ခ်က္ဆိုတာကလည္း ဘယ္လိုစံႏႈန္းေတြနဲ႔ တိုင္းတာမလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ရိွေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အဂတိလိုက္စားတဲ႔ ကိစၥမ်ိဳးဆိုတာ ဆိတ္ကြယ္ရာမွာပဲ အေပးအယူ လုပ္ၾကတာေၾကာင့္ တရားသူႀကီးတေယာက္ကို အစားထုိးခန္႔ထားလိုရင္ အဲဒီတရားသူႀကီး အသက္ျပည့္ၿပီး ပင္စင္မယူမခ်င္း မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးပါ။ ဒါေၾကာင့္ တရားသူႀကီးေတြကိုလည္း ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ႑ိဳင္လို၊ လႊတ္ေတာ္ သက္တမ္းအတိုင္းသာ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ေတြကို ေျပာင္းလဲႏိုင္စြမ္းက ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရး အေပၚမွာ မူတည္ေနတာေၾကာင့္ ဖဲြ႔စည္းပံုပါ ပုဒ္မ ၄၃၆ မျပင္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ဒီအက်ပ္အတည္းကို ဘယ္လို ေက်ာ္လႊားမလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ရိွပါတယ္။ ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းမွာ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ဖို႔ ႀကိဳးစားစဥ္က ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံု တစံုလံုးအေပၚ အေျခခံၿပီး စဥ္းစားေရးဆဲြခဲ့လို႔ မေအာင္မျမင္ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ လက္ရိွအခ်ိန္မွာ ေတာ့ တရားစီရင္ေရးအခန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတခုတည္းအတြက္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္မယ္ဆိုရင္ တပ္မေတာ္ဘက္က ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္လိမ့္မယ္လို႔ မယူဆတဲ့အတြက္ ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္က ဒီကိစၥအေပၚ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ ညိႇႏိႈင္း အေျဖရွာသင့္ပါတယ္။
နိဂံုး
တကယ္ေတာ့ တရားေရးမ႑ိဳင္မွာ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ရိွေနတယ္ဆိုတာဟာ အက်င့့္ပ်က္ တရားသူႀကီးတခ်ိဳ႕ေတြသာမက တရားစီရင္ေရးစနစ္ထဲမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ႔ တရား႐ံုးဝန္ထမ္း၊ ဥပေဒဝန္ထမ္း၊ ေရွ႕ေန၊ ရဲတပ္ဖဲြ႔ အဖဲြ႔ဝင္ေတြမွာလည္း တာဝန္ရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရားေရးမ႑ိဳင္ ျပန္လည္ တည့္မတ္လာဖို႔ ဆိုရင္ေတာ့ တရားစီရင္ေရးယႏၲရားထဲမွာ ရိွေနတဲ့သူေတြက အရင္ဦးဆံုး ျပဳျပင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တဖက္ကလည္း တရားစီရင္ေရးစနစ္ထဲက ဝန္ထမ္းေတြ ဂုဏ္သိကၡာရိွရိွႏွင့္ ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေထာက္ပ့ံမႈေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္က ပ့ံပိုးေပးဖို႔လိုပါတယ္။ လစာကိစၥကို ထည့္သြင္းမစဥ္းစားႏိုင္ေသးရင္ေတာင္မွ တရား႐ံုးေတြ ဥပဓိ႐ုပ္ေကာင္းလာေစဖို႔၊ ႐ံုးသံုးပစၥည္းကိရိယာေတြ လံုေလာက္မႈရိွဖို႔၊ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ တရားသူႀကီးေတြအထိ ေနအိမ္၊ ကားနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ အျခားေထာက္ပ့ံမႈေတြ ေပးထားႏိုင္ရင္ တရားေရးမ႑ိဳင္ တည့္မတ္လာေရးအတြက္ တစံုတရာ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္ကလည္း တရားသူႀကီးတခ်ိဳ႕ လာဘ္စားမႈျပႆနာျဖစ္လာရင္ ႏုတ္ထြက္လိုက္႐ံုမၽွနဲ႔ အမႈကိစၥၿပီးသြားတာ၊ ေနရာေျပာင္းေရႊ႕ျခင္းျဖင့္ အမႈေပါ့သြားျခင္းမ်ိဳးကို ဟန္႔တားႏိုင္ဖို႔အတြက္ တရားသူႀကီးေတြ မမွန္မကန္လုပ္ရင္ ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူ ႏိုင္တဲ႔ ဥပေဒတရပ္ရပ္ ျပ႒ာန္းဖို႔ လိုေနပါတယ္။ ၿခံဳေျပာရရင္ေတာ့ ဒီအခ်က္အလက္ေတြ အားလံုးဟာ တရားေရးမ႑ိဳင္ ျပန္လည္တည့္မတ္လာဖို႔အတြက္ အေျခခံအေၾကာင္းတရား ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
