ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အေဖတူ အေမကြဲ ညီအစ္ကိုေတာ္သူ ကင္ဂ်ံဳနမ္ဟာ မေလးရွားႏိုင္ငံမွာ ၁၃-၂-၂ဝ၁၇ ေန႔က လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ေသဆံုးသူရဲ႕မ်က္ႏွာမွာ ေတြ႔ရွိရတဲ့ အဆိပ္ဟာ VX nerve agent အဆိပ္ ျဖစ္တယ္လို႔ မေလးရွားရဲတပ္ဖြဲ႔ အဆိပ္အေတာက္ဌာနက ထုတ္ေဖာ္ေျပာလိုက္ပါတယ္။ VX nerve agent အဆိပ္ဆိုတာ ဘာလဲ လူအေျမာက္အျမားကို WMD ေသေစႏိုင္တဲ့ အဆိပ္လက္နက္လို႔ ကုလသမဂၢက သတ္မွတ္ထားတာပါ။ ပယင္းေရာင္ရွိတယ္။ အဆီေရျဖစ္တယ္။ အရသာမရွိ။ အနံ႔မရွိ။ အဆိပ္နဲ႔ထိရင္ အေရျပားကေန ေသြးထဲေရာက္မယ္။ အာ႐ံုေၾကာ အခ်က္ေပးမႈကို ဖ်က္ဆီးမယ္။ အေရျပားေပၚမွာ တစက္က်တာနဲ႔ မိနစ္ပိုင္းအတြင္း ေသဆံုးႏိုင္တယ္။ အဆိပ္ကနည္းရင္ မ်က္လံုးေတြနာမယ္။ အျမင္အားနည္းမယ္။ အိပ္ခ်င္မယ္။ အန္မယ္။ ျဖန္းေဆးလည္းရွိတယ္။ အေငြ႔လည္းရွိတယ္။ ေရနဲ႔ အစားအေသာက္ထဲမွာ ခပ္ႏိုင္တယ္။ စိုက္ပ်ိဳးထြက္ကုန္ေတြကိုလည္း အဆိပ္သင့္ေစႏိုင္တယ္။ မ်ိဳခ်လို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ အေငြ႔႐ႉလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ အေရျပားေပၚတင္လို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ မ်က္စိထဲခပ္လို႔ျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ထဲေရာက္တယ္။ အဝတ္အစားေပၚ တင္ေပးထားရင္ မိနစ္ ၃ဝ ၾကာ ရွိေနမယ္။ ဓာတုအေခၚက S-2 Diisoprophylaminoethyl methylphosphonothiolate ျဖစ္တယ္။ ဒီအဆိပ္ကို ၁၉၉၃ ကတည္းက တားျမစ္ထားတယ္။ လူသတ္မႈအတြက္ မေလးရွားက ေျမာက္ကိုရီးယားကို စြပ္စြဲခ်က္မလုပ္ေပမယ့္ ထင္ေၾကးေတြက ေျမာက္ကိုရီးယားလက္ခ်က္လို႔ ညႊန္ျပေနပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ႏွစ္ေယာက္ကို ကြာလာလမ္ပူေလဆိပ္ စီစီတီဗီြထဲမွာ သူနဲ႔အတူ ျမင္ခဲ့ရတယ္။ တေယာက္က ေသဆံုးသူရဲ႕မ်က္ႏွာကို ပြတ္ေပးေနတာနဲ႔ ခဏေနေတာ့ လက္သြားေဆးတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သူတို႔ကို ဖမ္းထားၿပီးပါၿပီ။ ကြာလာလမ္ပူမွာရွိတဲ့ ေျမာက္ကိုရီးယားသံ႐ံုးနဲ႔ ေလေၾကာင္းလိုင္းက တာဝန္ရွိသူတခ်ိဳ႕ကိုလည္း စစ္ေဆးခ်င္ေနတယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယား လူမ်ိဳးတေယာက္ကိုလည္း ဖမ္းထားပါတယ္။ ေသဆံုးသူဟာ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ကင္ဂ်ံဳအီးလ္ရဲ႕ အ႐ိုက္အရာကို ဆက္ခံဖို႔ အလားအလာရွိခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖမ္းထားၿပီးသူေတြ- ၁။ စီစီတီဗြီထဲက အမ်ိဳးသမီးတေယာက္က ဗီယက္နမ္သူ ဒိုအန္သီဟြမ္ (၂၈ ႏွစ္) ျဖစ္တယ္။ ၂။ အင္ဒိုနီးယားသူ စီတီ အိုင္စယာ (၂၅ ႏွစ္) ျဖစ္တယ္။ ၃။ ေျမာက္ကိုရီးယားသား ရိဂြန္ခ်ိဳ၊ ၄၇ ႏွစ္၊ ၄။ မူဟာမက္ ဖာရိ ဂ်ာလာလူဒင္၊ စီတီ အိုင္စယာရဲ႕ မေလးရွားလူမ်ိဳး ရည္းစား၊ ေမးျမန္းစစ္ေဆးလိုသူေတြ- ၁။ ဟီယြန္ ကြန္ ေဆာင္း၊ ၄၄ ႏွစ္၊ အတြင္းဝန္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားသံ႐ံုး၊ ကြာလာလမ္ပူ၊ ၂။ ကင္ အုတ္ အီးလ္၊ ၃၇ ႏွစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယား အဲယားေကာ္႐ိုေလေၾကာင္း၊ ဝန္ထမ္း၊ ၃။ ရီဂ်ဴး၊ ၃ဝ ႏွစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားလူမ်ိဳး၊ ၿပဳံယမ္းေရာက္ေနၿပီ ယူဆ၊ ၄။ ရီ ဂ်ီ ဟိုင္ေယာင္၊ ၃၃ ႏွစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားလူမ်ိဳး၊ ယခု ၿပဳံယမ္းေရာက္ေနၿပီယူဆ၊ ၅။ ေဟာင္ ဆြန္ ဟက္၊ ၃၄ ႏွစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားလူမ်ိဳး၊ ယခု ၿပဳံယမ္း ေရာက္ေနၿပီ ယူဆ၊ ၆။ အို ဂ်ံု ဂီးလ္၊ ၅၅ ႏွစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားလူမ်ိဳး၊ ယခု ၿပဳံယမ္း ေရာက္ေနၿပီ ယူဆ၊ ၇။ ရီ ေဂ်း နမ္၊ ၅၇ ႏွစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားလူမ်ိဳး၊ ယခု ၿပဳံယမ္း ေရာက္ေနၿပီ ယူဆ၊ ေျမာက္ကိုရီးယားရဲ႕ တျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာ သြားေရာက္ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈသမိုင္း ၁၉၈၆ ခုႏွစ္၊ ဘလူးေဟာက္စ္ ေခၚ ေတာင္ကိုရီးယားသမၼတအိမ္ျပာေတာ္ကို လက္ေရြးစင္ ေျမာက္ကိုရီးယားကြန္မန္ဒို ၃၁ ေယာက္ကို ေစလႊတ္ၿပီး သမၼတ ပတ္ခ်ံဳဟီးကို လုပ္ႀကံဖို႔ ႀကံစည္ခဲ့တယ္။ သူတို႔တေတြ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕နားက ေတာင္ေတြေပၚမွာ ပုန္းခိုေနခဲ့တယ္။ အရပ္သားေတြ ေတြ႔တယ္။ သူတို႔က ေရွာင္ထြက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေတာင္ကိုရီးယား လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔က သတင္းရၿပီး လိုက္ရွာတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယား စစ္ယူနီေဖာင္းေတြဝတ္ၿပီး ဆိုးလ္ၿမိဳ႕ထဲ ဝင္လာၾကတယ္။ သူတို႔ကိုလိုက္ရွာတဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားစစ္သားေတြ အေယာင္ေဆာင္တယ္။ သမၼတအိမ္နဲ႔ မီတာ ၁ဝဝ ေလာက္မွာ ေမးျမန္းခံရတယ္။ ပစ္ခတ္မႈျဖစ္တယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားလူမ်ိဳး ၉ဝ ေက်ာ္ ေသဆံုးတယ္။ တေယာက္သာ အရွင္ဖမ္းမိၿပီး က်န္ကြန္မန္ဒိုေတြက ေသနတ္ဒဏ္ရာနဲ႔ ေသတယ္။ တခ်ိဳ႕က သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ သတ္ေသၾကတယ္။ ၁၉၇ဝ ေက်ာ္ကေန ၁၉၈ဝ ေက်ာ္အတြင္း ဂ်ပန္လူမ်ိဳးေတြကို ေျမာက္ကိုရီးယားကေန ျပန္ေပးဆြဲခဲ့တယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယား သူလွ်ဳိတြကို ဂ်ပန္စကားေျပာနဲ႔ ထံုးစံေတြ သင္ေပးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဖမ္းေခၚခံရသူေတြထဲမွာ ၁၃ ႏွစ္သမီးလည္း ပါတယ္။ ႐ုရွားပိုင္ ဗလာဒီ ေဗာ့စေတာ့မွာ ေျမာက္ကိုရီးယားလူမ်ိဳးေတြ ေထာင္ေက်ာ္ ေနထိုင္ၾကတာကို ေတာင္ကိုရီးယားအရာရွိ ခြၽဳိင္ဒပ္ကီအန္က ေစာင့္ၾကည့္ရတယ္။ ၁၉၉၆ ေအာက္တိုဘာမွာ သူ အသတ္ခံရတယ္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ေျမာက္ကိုရီးယား ႏိုင္ငံေရးသမား ဝွန္ဂ်န္းယို ေတာင္ကိုရီးယားကို လြတ္ေျမာက္သြားတယ္။ တျခားထင္ရွားသူ ယီဟန္ယြန္ကေတာ့ ပစ္သတ္ခံရတယ္။ ဘက္ေျပာင္းလာသူ အေယာင္ေဆာင္တဲ့ ေျမာက္ကိုရီးယား သူလွ်ဳိ ၂ ေယာက္ကိုေတာ့ ေတာင္ကိုရီးယားက ဖမ္းမိတယ္။ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ အာဇာနည္ဗိမာန္မွာ ဧည့္သည္ေတာ္ ေတာင္ကိုရီးယားသမၼတ ခ်န္ဒူးဝွမ္ကို လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ဖို႔ ဗံုးခြဲတာက ေျမာက္ကိုရီးယားလက္ခ်က္ ျဖစ္တယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယားေထာက္လွမ္းေရး ၃ ေယာက္ ပါဝင္တယ္။ သူတို႔ထဲက တေယာက္ ေသဆံုးၿပီး ႏွစ္ေယာက္ ဖမ္းမိတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယား ဝန္ႀကီး ၄ ဦးနဲ႔ အထက္တန္းအရာရွိ ၁၇ ေယာက္ ေသဆံုးတယ္။ ဆိုက္ေရာက္ခ်ိန္ ေနာက္က်လို႔ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ သမၼတက လြတ္ေျမာက္တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း အစိုးရက ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ သံအဆက္အသြယ္ ျဖတ္လိုက္တယ္။ ၂ဝဝ၇ မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ သံျပန္ဆက္လိုက္တယ္။ ၃-၄-၂ဝ၁၂ ေန႔မွာ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးနဲ႔ တပ္မေတာ္ ဒုတိယေခါင္းေဆာင္ ဒု-ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးေရႊမန္းဟာ ၿပံဳယမ္းၿမိဳ႕ေတာ္ကို သြားၿပီး ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံ သေဘာတူ စာခြၽန္လႊာ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ကို လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္တဲ့ ဟာသ႐ုပ္ရွင္ ျမန္မာျပည္မွာ ျပသခြင့္ပိတ္ပင္၊ လွ်ဳိ႔ဝွက္ ေျမေအာက္ဥမင္ေတြ တူးတာနဲ႔ စစ္ေရးသံုး ဒံုးက်ည္ထုတ္လုပ္ဖို႔ ေျမာက္ကိုရီးယားဆီကေန အကူအညီယူတယ္လို႔ မီဒီယာသတင္းေတြက ဆိုပါတယ္။ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ ရယူတာကိုလည္း သံသယရွိေနတယ္။ အေမရိကန္အစိုးရက ေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္။ ကင္ အီလ္ ဆြန္း (၁၉၁၂-၁၉၉၄) ဟာ ေျမာက္ကိုရီးယား ကြန္ျမဴနစ္အာဏာရွင္နဲ႔ ကင္ မ်ိဳးဆက္ကို ထူေထာင္ခဲ့သူ ျဖစ္တယ္။ သူ႔လက္ထက္မွာ ေျမာက္ကိုရီးယားလူေပါင္း ၁ ဒသမ ၆ သန္းကို ေသေစခဲ့တယ္။ သူ မေသခင္ သူ႔သား ကင္ဂ်ံုအင္းလ္ (၁၉၄၁-၂ဝ၁၁) ကို ဆက္ခံေစခဲ့တယ္။ ကင္ဂ်ံုအင္းလ္ မေသခင္ သူ႔တတိယသား လက္ရွိေခါင္းေဆာင္ ကင္ ဂ်ံဳ အန္းကို ဆက္ခံေစခဲ့တယ္။ ေဒါက္တာတင့္ေဆြ