YBS စနစ္ႏွင့္ ေရွ႕စိန္ေခၚမႈမ်ား - အယ္ဒီတာစကားဝုိင္း
DVB
·
January 25, 2017
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း ခရီးသည္ပို႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တာဝန္ယူထားတဲ့ မထသကုိ ဖ်က္သိမ္းၿပီး YBS လို႔ေခၚတဲ့ စနစ္သစ္တခုကုိ ဇန္နဝါရီလ ၁၆ ရက္ေန႔က အစားထုိးၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစနစ္ကို စတင္တဲ့အခ်ိန္ကစၿပီး ေန႔တိုင္းလိုလို အဆင္မေျပမႈေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း ခရီးသည္ပို႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အေျပာင္းအလဲတရပ္ကို လိုအပ္ေနတဲ့ ျပည္သူလူထုေတြ အပါအဝင္ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြ၊ ပုဂၢလိက အဖဲြ႔အစည္း အသီးသီးကလည္း အင္တိုက္အားတိုက္ လူအင္အား၊ ပစၥည္းအင္အား ႐ုပ္ဝတၳဳမ်ဳိးစံုနဲ႔ ကူညီၾကတာကိုလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ YBS စနစ္ဟာ ေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနပါေသးတယ္။ ဒီေန႔ အယ္ဒီတာစကားဝိုင္းအစီအစဥ္မွာ ဒီအေၾကာင္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အျမင္သေဘာထားေတြကို ေဆြးေႏြးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ကိုေဇယ်ာလိႈင္နဲ႔ စာေရးဆရာ ကိုေနဘုန္းလတ္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“အားလံုးပဲ က်ေနာ္တုိ႔ အေတြ႔အႀကံဳေတြအရ ဇန္နဝါရီလ ၁၆ ရက္ေန႔ကတည္းက YBS စနစ္ကို စၿပီးေတာ့ ခံစားေနၾကရၿပီေပါ့ေနာ္။ ဒီမွာ အခက္အခဲတခ်ဳိ႕၊ ညည္းညဴသံေတြ၊ မေက်လည္မႈေတြလည္း ေတြ႔ေနရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီစနစ္မွာ ေျပာၾကတဲ့အသံေတြ အထြက္မ်ားဆံုးကေတာ့ ကားအစီးေရ မလံုေလာက္တဲ့ ျပႆနာေပါ့ေနာ္။ ဒါကို လူေတြ အဓိကထား ေျပာေနၾကတယ္။ မနက္ ႐ံုးတက္ခ်ိန္၊ ညေန ႐ုံးဆင္းခ်ိန္ေတြမွာ အဆိုးဆံုးပဲ။ အဲဒီေတာ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ကို က်ေနာ္ ေမးခ်င္ပါတယ္။ နည္းနည္း ကေသာင္းကနင္းျဖစ္ေနတဲ့ အေနအထားက ဒီစနစ္ စက်င့္သံုးဖို႔အတြက္ ေသေသခ်ာခ်ာ စစ္တမ္းမေကာက္ခဲ့လို႔ ျဖစ္ရတဲ့ သေဘာမ်ဳိးလို႔ ေျပာေနၾကတယ္။ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေပါ့ေနာ္။”
ကုိေနဘုန္းလတ္
“အဓိကကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျဖစ္ေစခ်င္တာက Research and Development ေပါ့ေနာ္။ ေသခ်ာ သုေတသနျပဳၿပီး အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္းၿပီးေတာ့ စနစ္တက် လုပ္မွသာလွ်င္ ဖံြ႔ၿဖိဳးမႈဆီ သြားႏိုင္မွာ။ အခုဟာက်ေတာ့ စမ္းလုပ္ၾကည့္တဲ့ သေဘာမ်ဳိးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႔ရတယ္။ အေျပာင္းအလဲကေတာ့ လုပ္ကိုလုပ္ရမယ့္ကိစၥပါ။ လုပ္လည္းလုပ္ရမယ္။ ျပည္သူလည္း လက္ခံတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း တကယ္လို႔ စနစ္တက်သာ ေသခ်ာစီစဥ္ၿပီးမွ လုပ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဒီေလာက္ ကေသာင္းကနင္း မျဖစ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ အခုဟာက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ကေသာင္းကနင္းျဖစ္တယ္။ အားလံုးကလည္း ဝိုင္းကူရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆို တခ်ဳိ႕အခ်က္အလက္ေတြဆို ၁၆ ရက္ေန႔ကေန ၂၀ ရက္ေန႔အတြင္းမွာပဲ ဟိုဟာေျပာင္းလိုက္၊ ဒီဟာေတြထပ္တိုးလိုက္ဆိုတဲ့ အေျခအေနေတြကလည္း Research မရွိခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ အေနအထားတခုကို လက္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“ဟုတ္ကဲ့။ ကိုေဇယ်ာလိႈင္ကိုလည္း ေမးခ်င္ပါတယ္။ ၾကားရတဲ့ သတင္းတခုကလည္း မထသကေန YBS ကို ေျပာင္းလိုက္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေမာ္ေတာ္ကားကလည္း ဒီကားပဲ။ စေတကာခြာၿပီး ကပ္လိုက္တယ္။ ေမာင္းတ့ဲသူကလည္း ဒီယာဥ္ေမာင္း။ စပယ္ယာကလည္း ဒီစပယ္ယာ။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ေတြမွာ Mind Set က က်န္ေနတုန္းပဲ။ အခု က်ေနာ္တုိ႔ ၾကားေနရတာေတြက ယာဥ္စီးခ ပိုေတာင္းတဲ့ ျပႆနာတို႔။ ေနာက္တခုက ခရီးသည္အေပၚမွာ ဆက္ဆံတဲ့ အေနအထားကလည္း ၁၆ ရက္ေန႔ တရက္ေလာက္ပဲ နည္းနည္းေလး ေျပာင္းသလို ျဖစ္ေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္း ဒံုရင္း ဒံုရင္းပဲ။ အဲဒီေတာ့ ကိုေဇယ်ာလိႈင္၊ ဒီလို ေျပာင္းေပမယ့္ ယာဥ္ေမာင္းေတြ၊ စပယ္ယာေတြရဲ႕ Mind Set မေျပာင္းႏိုင္ဘဲနဲ႔ ဒီစနစ္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မလား။”
ကုိေဇယ်ာလိႈင္
“ဟုတ္ကဲ့။ ခုနက ဦးခင္သန္း ေျပာတဲ့အထဲမွာ ကားေဟာင္းေတြပဲ စေတကာ ေျပာင္းကပ္တယ္၊ ဒီလူေတြပဲ၊ ဒီယာဥ္ေမာင္းေတြပဲ။ အဲဒီထက္ပိုလာတဲ့ ျပႆနာတခုက က်ေနာ္တို႔ အရင္သြားေနက်လမ္းေၾကာင္းေတြ ေပ်ာက္သြားတာပဲ။ ခုနက ကိုေနဘုန္းလတ္ ေျပာသလုိပဲ ဒါ အခ်ိန္ယူၿပီးေတာ့ Mind Set ေျပာင္းဖို႔ဆိုတာက အခ်ိန္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ယူရတဲ့ကိစၥ။ ျပည္သူေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ သိခ်င္တဲ့ကိစၥက အဲဒီ ဇန္နဝါရီ ၁၆ ရက္ေန႔မွ မေျပာင္းရင္ မရေတာ့ဘူးလားလို႔ေပါ့။ အဲဒီေမးခြန္းကို လူထုက သိခ်င္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေန႔မွ မေျပာင္းဘူးဆိုရင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က သူ႔တာဝန္ကေန တခုခု ျဖစ္မွာလားေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က အေျပာင္းအလဲကို လိုလားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လည္း ဒီပါတီကို လူထုက ေရြးခ်ယ္ခဲ့တာ။ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ရမယ္ဆိုတာ လက္ခံတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္နည္းနဲ႔ ေျပာင္းမလဲဆိုတဲ့ ပံုစံေပါ့ေလ။ ဒီမွာ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ရတာက အိမ္ႀကီးတလံုးကို ၿဖိဳၿပီး ျပန္ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ အဲဒီအိမ္မွာေနတဲ့ မိသားစုဝင္ေတြကို လံုၿခံဳတဲ့ တေနရာရာမွာ က်ေနာ္တို႔ ထားေပးၿပီးမွ ဒီအိမ္ကို ၿဖိဳလိုက္ဖို႔လိုတယ္။ အခုျမင္ရတာက အိမ္ျပင္မယ္ေပါ့။ အိမ္ကေတာ့ ျပင္ကိုျပင္ရေတာ့မွာ။ အိမ္က ေဆြးေနၿပီဆိုေတာ့။ ခ်က္ခ်င္း ဝုန္းခနဲ ဖ်က္လိုက္ၿပီးကာမွ ဒီအိမ္မွာေနတဲ့ မိသားစုဝင္ေတြက ဘယ္မွာေနရမွန္း မသိဘဲနဲ႔ အခုမွ ဟိုေဘးအိမ္က လာေနပါဦး၊ ဟုိအိမ္က ထမင္းစားပါဦး ေခၚတဲ့ပံုစံ ျဖစ္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ အားလံုးက ကေသာင္းကနင္းေပါ့ေလ။ အမွန္ကေတာ့ တေနရာမွာ လံုၿခံဳတဲ့ အိမ္ကေလးတခု ထားေပးၿပီးမွ ဒီအိမ္ကို အသစ္ျပန္ေဆာက္ၿပီး ျပန္တည္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေျပာင္းလဲမႈက ပိုၿပီး အဆင္ေျပမွာပါ။”
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“ဟုတ္ကဲ့။ ကိုေနဘုန္းလတ္ ေမးခ်င္ပါတယ္။ ဒီမနက္လည္း က်ေနာ္ ကားစီးလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကားက ဘယ္လိုျဖစ္လဲဆိုေတာ့ ခုနကေျပာသလိုပဲ။ တရက္ကေတာ့ ဟုတ္တုတ္တုတ္။ အခုက ၿပိဳင္ေမာင္းလာတာေတြပါ ရွိလာတယ္။ အရင္ပံုစံအတိုင္းပဲ မေျပာင္းဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္တခုက ကားေတြ ထပ္တာ ျပႆနာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ တခါတေလက်ရင္ ကားက နံပါတ္တူပဲ၊ ႏွစ္စီး ၿပိဳင္ၿပီးရပ္လာတယ္။ တခါတေလက်ရင္လည္း မိနစ္ ၃၀ ေလာက္ ေစာင့္ရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုျဖစ္ေနတာက လႊတ္တဲ့ေနရာမွာ ျပႆနာရွိတာေၾကာင့္လား၊ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈေၾကာင့္လား။ ဘယ္လိုအခက္အခဲေတြ ရွိေနတာ ျဖစ္ႏိုင္လဲ။”
ကုိေနဘုန္းလတ္
“က်ေနာ္ရတဲ့ အင္ေဖာ္ေမးရွင္းအရေတာ့ ယာဥ္လိုင္းတလိုင္းကို ကုမၸဏီတခုတည္းက ကိုင္တာမဟုတ္ဘူးဗ်။ တခ်ဳိ႕လုိင္းေတြမွာ က်ေနာ္က ႏွစ္စီးသြင္း၊ အစ္ကိုက သံုးစီးသြင္း၊ အဲဒီလိုမ်ဳိးေတြ သြင္းတဲ့အခါမွာ လိုင္းတလိုင္းလံုးကို Manage လုပ္တဲ့လူက အဲဒီသြင္းထားတဲ့ အံုနာေတြကို ေကာင္းေကာင္း Control မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီမွာ ၃ မိနစ္ျခားစီထြက္ပါ ဆိုတာကလည္း အဆင္မေျပဘူး။ လိုင္းတလိုင္းလံုးကို က်ေနာ့္ကားေတြပဲ က်ေနာ္က ထည့္ထားၿပီး က်ေနာ္က Manage လုပ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါ ေကာင္းေကာင္း Control လုပ္လို႔ရတယ္။ အခုဟာက အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္သိရတယ္။ ဒီလိုင္းေတြမွာ ဝင္ေနတဲ့သူေတြက မတူတဲ့အခါက်ေတာ့ စုေပါင္းေျပးဆဲြတဲ့စနစ္ေလ။ ကုမၸဏီစနစ္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဒါ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကလည္း ေျပာတယ္။ အဲဒီလို စုေပါင္းၿပီးထည့္တဲ့အခါမွာ အံုနာေတြအခ်င္းခ်င္းကိုက ငါ့ကားကို ငါလႊတ္ခ်င္တဲ့အခ်ိန္ လႊတ္မယ္ ဆိုတာမ်ဳိး။ အဲဒီလို အေနအထားမ်ဳိးေတြ ျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္သိရတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးျဖစ္တာကို ရွင္းဖုိ႔အတြက္ အဓိကက ဂိတ္မႉးေတြေပါ့ေနာ္။ ဂိတ္မႉးေတြကို ေသခ်ာ Manage လုပ္ဖုိ႔ ဂိတ္မႉးေတြ ေသခ်ာေရြးၿပီးထားရမယ္။ ၿပီးရင္ အဲဒီဂိတ္မႉးေတြရဲ႕ လိုင္းေတြအေပၚမွာ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈကိုလည္း အျပည့္အဝ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ဂိတ္မႉးလႊတ္တဲ့အတိုင္းပဲ သြားရမယ္ ဆိုတာမ်ဳိး ျဖစ္ရမယ္။ အဲဒီလိုမွလည္း အဆင္ေျပလိမ့္မယ္။ အခုဟာ မဟုတ္ဘူး။ လႊတ္ခ်င္သလို လႊတ္ေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဂိတ္မႉးေတြကလည္း အရင္အေဟာင္းေတြ မ်ားတဲ့အခါက်ေတာ့ သူတုိ႔ကိုယ္တိုင္က ဒီဟာကို သိပ္ၿပီး အဆင္မေျပတာေတြ သြားေတြ႔ရတယ္။ ေသခ်ာမေျပာင္းခ်င္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြ ေတြ႔ရတယ္။ ဂိတ္မႉးေတြကို ေသခ်ာစနစ္တက် ျပန္ခန္႔ၿပီးေတာ့ ေသခ်ာ Manage လုပ္မွ အဆင္ေျပလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ထင္တယ္။”
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြီဘီ)
“အခု ေျပာေနတာကေတာ့ ဂိတ္စလႊတ္တာကေန ေျပာေနတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ဂိတ္စကေန ဂိတ္ဆံုးဆို လမ္းေၾကာက အရွည္ႀကီး။ ၾကားမွာေရာ အရင္တုန္းကလိုမ်ဳိး စစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ေတြေရာ ရွိဖို႔ မလိုအပ္ဘူးလား။”
ကုိေနဘုန္းလတ္
“ၾကားမွာကေတာ့ ဟုတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ကားေတြဆို လမ္းတဝက္က လွည့္ျပန္တယ္ ဆိုတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကားေတြဆို သတ္မွတ္ယာဥ္ေၾကာအတိုင္း မေမာင္းဘဲနဲ႔ ေမာင္းတာေတြရွိတယ္။ အဲဒါေတြကလည္း ျဖစ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ဗ်ာ ဂိတ္မႉးရွိၿပီဆိုရင္၊ ဂိတ္မႉးရဲ႕အစနဲ႔ ဟိုဘက္အဆံုးမွာ မွတ္လို႔ရတယ္။ ဒီကားက ထြက္သြားတယ္။ ဟိုဘက္မွာ ျပန္ဝင္လားဆိုတာ မွတ္လို႔ရတယ္။ ေနာက္တခုက လမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္မွာဆိုရင္ တယ္လီဖုန္း၊ ဂ်ီပီအက္စ္စနစ္နဲ႔ ဒီကားက ဒီလမ္းေၾကာင္းအတုိင္း သြားလားဆိုတာ တကယ္တမ္းကေတာ့ နည္းပညာနဲ႔ လုပ္လုိ႔ရတယ္။ အဲဒါကေတာ့ နည္းပညာနဲ႔ လုပ္လိုက္ရင္ေတာ့ ခုနကေျပာသလို လူေတြေတာ့ မလုိဘူးေပါ့ေလ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအဆင့္ကို မေရာက္ေသးခင္မွာ လမ္းေတြတေလွ်ာက္မွာ ယာဥ္မွတ္တဲ့လူေတြလည္း ထားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထားသင့္ပါတယ္။ အခ်ိန္ထိန္းေတြေပါ့။”
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“ေနာက္ တဘက္ကလည္း ယာဥ္ေမာင္းေတြ၊ ယာဥ္ေနာက္လုိက္ေတြဘက္က ၾကားရတာက သူတုိ႔က အခုျဖစ္ေနတာက ပံုမွန္အခ်ိန္ဆို မနက္ ၅ နာရီကေန ည ၉ နာရီ။ အဲဒီလိုဆိုေတာ့ သူတုိ႔က အလုပ္ခ်ိန္က နည္းနည္းေနာေနာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ၁၅ နာရီေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ သူတုိ႔က ၁၀ နာရီ နားခဲ့သည္ရွိေသာ္ မနက္ ၅ နာရီ ထရမွာ အဆင္မေျပဘူးေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ တဆိုင္းတည္းစနစ္နဲ႔ သြားေနသလိုမ်ဳိးပဲ ျဖစ္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါကို ယာဥ္ေမာင္းေတြဘက္ကလည္း အဆင္ေျပေအာင္ အဆိုင္းကိစၥကို ဘယ္လိုလုပ္ေပးရမယ္ထင္လဲ ကိုေဇယ်ာလိႈင္။”
ကုိေဇယ်ာလိႈင္
“ဒီစနစ္ စမယ္ဆိုကတည္းက ေတာ္ေတာ္စဥ္းစားမိတယ္။ Story Mapping ေပါ့ေလ။ က်ေနာ္တို႔ ဆဲြတဲ့အခါက်ေတာ့ ခုနက ကိုေနဘုန္းလတ္ ေျပာသလိုပဲ အစိုးရက ဒါကို ဘယ္လိုမ်ား Plan ခ်ထားလဲ။ သူေျပာေတာ့ JICA က Plan လုပ္ထားတဲ့ Survey ရွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒီ Survey ကေရာ ဘယ္ေလာက္အထိ က်ေနာ္တို႔က အားကိုးရမလဲဆိုတဲ့၊ အခုထိ Survey ဟာေပါက္ေတြက ပိတ္လို႔မၿပီးတာေပါ့ေနာ္။ စိတ္ဝင္စားစရာက အလုပ္သမားဥပေဒမွာေတာင္မွ အလုပ္ခ်ိန္ တရက္ကို ၈ နာရီ။ ေနာက္တခုရွိတာက အလုပ္သမားဥပေဒအျပင္မွာ လူေတြက အိုဗာတိုင္း ဆင္းမယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ လူတေယာက္ရဲ႕ခံႏိုင္ရည္ ဘယ္ေလာက္အထိ ရွိမလဲေပါ့။ အရင္တုန္းက စနစ္ကေတာ့ ကိုယ္ရ ကိုယ္ယူစနစ္ ဆိုေတာ့ လူေတြက ေလာဘနဲ႔ ေမာင္းႏွင္ေနၾကတာ။ အခုက ကိုယ္ရ ကိုယ္ယူစနစ္ မဟုတ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ေငြျပန္အပ္မယ္ဆိုတဲ့ ျပႆနာေတြ ေပၚလာတယ္။ အဲဒီမွာ ယာဥ္လုပ္သားေတြရဲ႕ Motivate ေပါ့။ ဒီအလုပ္ေပၚမွာ သူတုိ႔ လုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ ရွိပါဦးမလား။ ေနာက္တခုရွိတာက အဲဒီလိုမ်ဳိး လူက သူ႔ရဲ႕အလုပ္က သူ႔ကို အက်ဳိးမျဖစ္ထြန္းဘူးဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ ေဒါသစိတ္နဲ႔ ဆက္ဆံရင္ အမ်ားျပည္သူနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ကိစၥ။ ဒီလိုမ်ဳိး Impact ကိုေရာ သူတုိ႔မွာ ပါသလားေပါ့ က်ေနာ္က သိခ်င္တာ။ အစိုးရက အၿမဲေျပာတယ္။ JICA က Survey ေတြ သူသံုးတယ္ ေျပာတယ္။ အဲဒီ Survey ထဲမွာ ဘာေတြပါသလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မသိရဘူး။ က်ေနာ္တို႔ စိုးရိမ္ဆံုးက ဘာကိုစိုးရိမ္သလဲဆိုေတာ့ အစိုးရက ဒါကို ေျပာင္းလဲတာ က်ေနာ္တို႔က လက္ခံတယ္။ ႀကိဳက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါကို လံုေလာက္တဲ့ ႀကိဳတင္အသိေပးမႈ မရွိခဲ့ဘူး။ ယာဥ္လုပ္သားေတြကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ဖုိ႔အပိုင္း၊ ယာဥ္ပိုင္ရွင္ေတြ ျပင္ဆင္ဖုိ႔အပိုင္း၊ ေနာက္ ျပည္သူေတြအပိုင္း။ အဲဒီထက္ဆိုးတာက ဒီမွာပါဝင္ၿပီး ကူညီတဲ့ ေဗာ္လံတီယာေတြကို သူတို႔အတြက္ က်ေနာ္ ဂုဏ္လည္းဂုဏ္ယူတယ္။ စိတ္လည္းမေကာင္းဘူးဗ်။ ဆက္တိုက္ကို ပင္ပန္းတယ္။ အခု ဒီေန႔ဆို က်ေနာ္ေတြ႔တယ္။ ေဗာ္လံတီယာေတြ ေတာ္ေတာ္ပန္းလာတယ္။ က်ေနာ္ ခုနကစီးလာတဲ့ ပုဇြန္ေတာင္ စာတိုက္မွတ္တိုင္မွာ ေဗာ္လံတီယာ တေယာက္မွ မေတြ႔ရေတာ့ဘူး။ ဒါ သူတုိ႔အျပစ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ လူထုကို ႀကိဳတင္အသိေပးရင္ လူထုကလည္း ဒီစနစ္ကို သူတို႔ ဘယ္လိုမ်ား ပါဝင္လုိ႔ရမလဲဆိုတာ Contribute လုပ္လုိ႔ရတယ္။ အခုက လူထုက ပါဝင္ပါတယ္။ လူထုပါဝင္လို႔လည္း ဒီအေျပာင္းအလဲက ဒီေလာက္ထိ ေတာင့္ခံႏိုင္တာလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။”
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“အခုႀကံဳရတဲ့ ျပႆနာတခ်ဳိ႕က ကားျပတ္တဲ့ကိစၥေပါ့။ အထူးသျဖင့္ ညပိုင္း။ က်ေနာ္တုိ႔ သတိထားမိသေလာက္ ၈ နာရီေနာက္ပိုင္းဆို ကားက သိပ္မရွိေတာ့ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ၿမိဳ႕တြင္းမွာေနတဲ့လူက သိပ္ျပႆနာမရွိဘူး။ ဆင္ေျခဖံုးေနရာေတြ ျပန္မယ့္လူေတြ အင္မတန္ကို ဒုကၡေရာက္တယ္။ ကားသမားေတြဘက္ကလည္း အသံထြက္လာတာက သူတို႔ CNG မလံုေလာက္ဘူးတဲ့။ CNG က တေန႔လံုး ဆဲြထားတဲ့အတြက္ မေလာက္ေတာ့ဘူး။ သြားျပန္ထည့္ဖုိ႔ကလည္း အဆင္မေျပဘူးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ကိုေနဘုန္းလတ္၊ CNG တခုတည္းနဲ႔ သြားေနလို႔ အဆင္ေျပပါ့မလား။ တျခားနည္းလမ္းအေနနဲ႔ ကားေၾကာမျပတ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရင္ အဆင္ေျပမလဲ။”
ကုိေနဘုန္းလတ္
“အဲဒါကေတာ့ အဆိုင္းနဲ႔ပဲဆိုင္တယ္။ အမွန္အတိုင္းေျပာရင္ CNG တကယ္ ျပတ္တာလား၊ မျပတ္တာလား။ တကယ္ျပတ္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း မဆဲြခ်င္ေတာ့လို႔ လမ္းဆံုးေအာင္ မဆဲြဘဲနဲ႔ အဲဒီလို ျဖစ္သြားတယ္။ အေစာႀကီးကတည္းက ယာဥ္လိုင္းကုမၸဏီေတြက ေကာင္းေကာင္း Manage လုပ္ႏိုင္ရင္ ဒါ ဘာမွ ျပႆနာမျဖစ္ဘူး။ အေစာႀကီးကတည္းက ယာဥ္ဘယ္ႏွစီးရွိမယ္၊ အဲဒီယာဥ္မွာလည္း CNG ထည့္တယ္ဆုိရင္ CNG နဲ႔ ဘယ္ေလာက္သြားလို႔ရမလဲ။ အဲဒါဆိုရင္ သူ႔ကို အဲဒီတာဝန္ေပးေပါ့။ အဲဒီလို CNG ထည့္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ လမ္းကေန လွည့္ျပန္သြားတယ္ဆိုတာက Management မလုပ္ႏိုင္လို႔သာျဖစ္တာ။ အေစာႀကီးကတည္းက CNG လမ္းတဝက္မွာ ကုန္မယ္ဆိုရင္ မလႊတ္နဲ႔ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဒါေတြက က်ေနာ္ျမင္တာက Management ကို ေသခ်ာလုပ္ႏိုင္မွ အဆင္ေျပလိမ့္မယ္။ ဒီအတိုင္းသြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တု႔ိဆို ဒီေန႔ ေဗာ္လံတီယာေတြ ရပ္ၿပီဗ်ာ။ ဒီ ၅ ရက္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလး တခ်ဳိ႕ဟာေတြ အဆင္ေျပတယ္ဆိုတာက ေဗာ္လံတီယာအားေတြ အမ်ားႀကီးပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေဗာ္လံတီယာ Team ဆိုတာ ရွိသလို ဘယ္သူမွ တာဝန္မေပးဘဲနဲ႔ ကိုယ့္အသိစိတ္ဓာတ္နဲ႔ကိုယ္ ျပည္သူက ကားေတြ ထြက္ၿပီးဆဲြေပးေနလို႔။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ မေန႔ကဆိုလည္း ဆူးေလေရွ႕မွာ ရဲကားေတြေပၚ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး တက္ေနၾကတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးေတြ ရွိေနလို႔သာ ေခ်ာေမြ႔ေနတဲ့ အေနအထား ရွိတာ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ၿမိဳ႕နယ္တိုင္း ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းမွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တိုင္းက ကိုယ့္နည္းကုိယ့္ဟန္နဲ႔ ရွင္းေနၾကရတာ။ အဲဒီအေျခအေနမွန္ကို နားလည္ဖို႔ေတာ့လိုတယ္။ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘဲ အရမ္းအဆင္ေျပေနတယ္ဆိုတဲ့ သံုးသပ္မႈမ်ဳိး သံုးသပ္ရင္ေတာ့ ဒီစေန၊ တနဂၤေႏြၿပီး တနလၤာေန႔မွာ ျပႆနာတက္လိမ့္မယ္။”
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“ေနာက္တခုက က်ေနာ္တို႔ အၿမဲတမ္းႀကံဳေနရတဲ့ ကားချပႆနာ။ ကားခပိုေတာင္းတဲ့ကိစၥ။ မေန႔ကဆိုလည္း ပူပူေႏြးေႏြးပဲ ၁၀ မိုင္ဘက္မွာ။ ကားခ ျပန္မအမ္းလို႔ဆိုၿပီးေတာ့ စပယ္ယာနဲ႔ ထိုးၾက ႀကိတ္ၾကတယ္ဆိုတာ ၾကားလိုက္တယ္။ အဲဒီလိုပဲ ၿမိဳ႕တြင္းလိုင္းေတြ ၁၀၀ ဆိုေပမယ့္ မရဘူးဗ်။ ၂၀၀ တန္ေပးရင္ ျပန္မအမ္းေတာ့ဘူး။ ဘယ္သူမွလည္း မေျပာခ်င္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကိုေဇယ်ာလိႈင္၊ ကားခကို စနစ္တက်ျဖစ္ေအာင္၊ သူတို႔လည္း ပိုမေတာင္းရဲေအာင္၊ ေပးတဲ့လူလည္း ရဲရဲတင္းတင္း ေပးႏိုင္ေအာင္ေပါ့ေနာ္။ ဘယ္လိုစနစ္မ်ဳိးနဲ႔လုပ္ရင္ ေကာင္းမလဲ။”
ကိုေဇယ်ာလိႈင္
“အဲဒီထဲမွာ က်ေနာ္ထင္တာ ႏွစ္ပိုင္းေပါ့ေနာ္။ လူထုက ထိတာ တပုိင္း၊ ယာဥ္လုပ္သားေတြ ထိတာ တပိုင္းေပါ့။ အမွန္က အဲဒီစနစ္ကို အေစာႀကီးကတည္းက ေငြမကိုင္ဘဲနဲ႔ အီလက္ထေရာနစ္ ေပးေခ်မႈစနစ္နဲ႔ သြားမယ္။ ဒါဆိုရင္ ဒ႐ိုင္ဘာေတြ၊ စပယ္ယာေတြ ေငြမျမင္ရေတာ့ဘူး။ အံုနာလည္း ေငြမရေတာ့ဘူး။ သူတုိ႔လိုခ်င္ရင္ အာဏာပိုင္အဖဲြ႔ဆီမွာ သြားထုတ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီစနစ္လည္း မရွိဘဲ ထြက္လိုက္တယ္။ အဲဒီအတြက္ ဒီျပႆနာေပၚလာတယ္။ အဲဒီေတာ့ ခရီးသည္နဲ႔ ယာဥ္လုပ္သားေတြၾကားမွာ ျပႆနာတက္တယ္။ ေနာက္တခုက ဒီေငြအတိုင္း ေကာက္ခံတယ္ပဲ ထားဦး။ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းစီးရတဲ့အခါမွာ၊ မေန႔က ဒဂံုေတာင္ အသံၾကားတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ေရႊျပည္သာ၊ လိႈင္သာယာဘက္က ပုဂၢိဳလ္ေတြ။ သူတုိ႔အတြက္က တရက္ကို ၆၀၀ ေလာက္ ပုိသံုးတယ္ဆိုရင္ လက္ဖက္ရည္တခြက္၊ ဟင္းတခြက္စာ သူတုိ႔ ေလ်ာ့တယ္ေပါ့ေနာ္။ ပိုက္ဆံရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ထဲကလူက မသိသာေပမယ့္ ၿမိဳ႕ျပင္ကလူက သူ႔အတြက္က သိသာတယ္။ ေနာက္ အစိုးရ သတ္မွတ္တဲ့ႏႈန္းက တရက္မွ ၃၆၀၀ ရွိတာ။ ဆိုေတာ့ သူ႔ေငြနဲ႔ သူ႔မိသားစု ရပ္တည္ဖို႔က ခက္လာရင္ ဒါ ေရရွည္မွာ ျပႆနာရွိလာမယ္။ ခုနကေျပာတဲ့ တလမ္းတည္းေရာက္မယ့္ကိစၥမ်ဳိးေတြ၊ အဲဒါအျပင္ စရိတ္သက္သာစြာနဲ႔ ေရာက္မယ့္နည္းလမ္း၊ ေနာက္ထပ္ၿပီးေတာ့ အေႂကြျပႆနာေပါ့ေလ။ အဆင့္ဆင့္စဥ္းစားၿပီးမွ ေငြေပးေခ်တဲ့စနစ္ကို ျပဳျပင္ႏိုင္မွ ဒီစနစ္က အဆင္ေျပမယ္။ ေနာက္ လမ္းေၾကာင္းကိုလည္း ျပင္ဖုိ႔လိုတာ က်ေနာ္တုိ႔ သြားေတြ႔ရတယ္။"
ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ)
“ေနာက္ဆံုးေမးခြန္းကေတာ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ကို ေမးခ်င္ပါတယ္။ YBS စနစ္ကို အေျပာင္းမွာ သိသိသာသာ အားရစရာေကာင္းတဲ့တခ်က္က ေဗာ္လံတီယာေတြ။ သူတုိ႔ကိုေတာ့ အသိအမွတ္မျပဳလို႔ကို မရဘူး။ ေဗာ္လံတီယာ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ကားသမားတခ်ဳိ႕ရဲ႕ အၿငိဳျငင္ခံၿပီးေတာ့ေတာင္မွ လုပ္ေနရတဲ့ ေဗာ္လံတီယာေတြ ရွိသလို ျပည္သူလူထုက ကိုယ့္ကို ေဗာ္လံတီယာလို႔ သတ္မွတ္ခ်င္မွ သတ္မွတ္မယ္၊ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ သက္ႀကီးရြယ္အိုထိပါ ပါလာၿပီးေတာ့ လုပ္ေနရတဲ့လူေတြ ေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္တခုက ဆဲြေပးတဲ့ ယာဥ္ပိုင္ရွင္ေတြ၊ တကၠစီ တႏိုင္ဆဲြေပးတယ္၊ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္လည္း ဘာသာေရးအဖဲြ႔အစည္းေတြကလည္း လာဆဲြေပးၾကတာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကိုေနဘုန္းလတ္အေနနဲ႔ စနစ္အေျပာင္းအလဲမွာ ဒီေဗာ္လံတီယာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကူညီေပးတဲ့ ေစတနာရွင္ေတြကို ဘယ္လုိ အမွာစကား ေျပာခ်င္ပါလဲ။”
ကုိေနဘုန္းလတ္
“ဒီေဗာ္လံတီယာေတြ၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈေပါ့ေနာ္။ အရမ္းအားရဖို႔ေကာင္းတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြပါမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လူမႈအေျချပဳ အဖဲြ႔အစည္းေတြ ပါမယ္။ ဒီစနစ္ကို ဝိုင္းကူမွျဖစ္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ အကုန္လံုး ထြက္လာၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခက္တာက ေဗာ္လံတီယာ Management လုပ္ဖုိ႔အတြက္ဆိုၿပီး က်ေနာ့္ကို အကူအညီေတာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္လည္း အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္နည္းတယ္ဗ်။ နည္းေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ကတိုက္က႐ိုက္ကို စီစဥ္ရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း တကယ္တမ္းက်ေတာ့ လုပ္ေဆာင္မႈေတြၾကည့္တဲ့အခါမွာ အားရစရာေကာင္းပါတယ္။ လူမႈအေျချပဳအဖဲြ႔အစည္းေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြက သိပ္ၿပီးေတာ့ ဒီလို လႈပ္ရွားမႈမ်ဳိးကို ေျပာျပစရာမလိုဘူး။ သူတို႔ နားလည္တယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးေတြရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို အသိအမွတ္ျပဳတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔က အဲဒါကို အသိအမွတ္ျပဳ႐ံုနဲ႔ မရဘူးဗ်။ အခုဆိုရင္ ဒါႀကီးက ႐ုပ္ၿပီဆိုရင္ ေပၚလာမယ့္ကြက္လပ္ကို ဘယ္လုိျဖည့္မလဲ။ အခုက က်ေနာ္တုိ႔ စဥ္းစားတယ္။ တနလၤာေန႔အတြက္ကို က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လိုဝင္ကူမလဲလို႔ ထပ္စဥ္းစားရမယ့္သေဘာ ျဖစ္ေနတယ္။ စေန၊ တနဂၤေႏြက သိပ္ျပႆနာမရွိေလာက္ဘူး။ စေန၊ တနဂၤေႏြ က်ေနာ္တုိ႔ ေစာင့္ၾကည့္မယ္။ တနလၤာေန႔ကို ဘယ္လိုအစီအမံနဲ႔သြားမလဲဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတာင္ က်ေနာ္တို႔က ျပန္စဥ္းစားေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ အစိုးရကို က်ေနာ္ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တာကေတာ့ ေဗာ္လံတီယာေတြရဲ႕အားကို သံုးတာ မွန္ေပမယ့္လည္း ဒီေဗာ္လံတီယာေတြကို ျပန္ၿပီးေတာ့ တခုခု အသိအမွတ္ျပဳတာမ်ဳိး လိုခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုက သူတုိ႔ရဲ႕လံုၿခံဳေရးတို႔၊ သူတို႔ရဲ႕စြန္႔လႊတ္မႈေတြ ဒါေတြကိုလည္း အသိအမွတ္ျပဳၿပီး နားလည္ေပးရမယ္ ထင္တယ္။ အဲဒါမွလည္း အဆင္ေျပမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ခဏခဏ ဝင္ကူေနရတယ္၊ ၿပီးေတာ့ အၾကာႀကီး ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိးက ခဏခဏ မရႏိုင္ဘူး။”
ကုိေဇယ်ာလိႈင္
“ေဗာ္လံတီယာဆိုတာလည္း ျပည္သူပဲ။ အဲဒီေတာ့ ေျပာခ်င္တာက အစိုးရအေနနဲ႔ တခုခုလုပ္မယ္ဆုိရင္ ျပည္သူကို ႀကိဳၿပီးေတာ့ အသိေပးၿပီးမွ ျပည္သူကို အသိအမွတ္ျပဳေစခ်င္တာေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ၿပီး Public Policy လုပ္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ျပည္သူေတြရဲ႕ ပါဝင္မႈကို ဦးစားေပးေစခ်င္တာပါ။ ေဗာ္လံတီယာ ဆိုတာကလည္း ျပည္သူထဲက ျပည္သူပါ။”
ကုိေနဘုန္းလတ္
“က်ေနာ္ တခုျဖည့္ေျပာခ်င္တာကေလ သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရးက Public Service ဗ်။ Public ကို အစိုးရကေပးရမယ့္ Service။ ဒါေပမယ့္ အခု ဒီ ၅ ရက္ ျဖစ္ေနတာက Public Public Service ျဖစ္ေနတယ္။ Public က Public ကို Service ျပန္ေပးေနရတယ္။ အဲဒါကိုက နည္းနည္းလြဲေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီ ၅ ရက္တာအတြင္း ကိစၥေတြကို ေသခ်ာေလ့လာသံုးသပ္ သင္ခန္းစာယူၿပီးေတာ့ အဲဒီေနာက္မွာ တကယ့္ အစိုးရကေနေပးတဲ့ Public Service ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ဖုိ႔လိုတယ္။”