၂၀၁၁ ခုနွစ္ဟာ မိုး​႐ြာသြန္း​မႈမ်ား​ခဲ့​တဲ့​နွစ္ တနွစ္ ျဖစ္ခဲ့​ပါတယ္။ ဘယ္​ေလာက္ အတိုင္း​အတာထိ​ေအာင္ မိုး​႐ြာသြန္း​မႈမ်ား​ခဲ့​တာပါလဲ။ ဘာ​ေၾကာင့္​ မိုး​မ်ား​ခဲ့​တာလဲ။ ၂၀၁၁ခုနွစ္ထဲ လူ​ေသဆံုး​မႈ႐ွိခဲ့​တဲ့​ သဘာဝ​ေဘး​က​ေရာ မိုး​မ်ား​တာ​ေၾကာင့္​ ျဖစ္ခဲ့​တာပဲလား​။ မိုး​ေလဝသနဲ့​ဇလ​ေဗဒဦး​စီး​ဌာနက လက္​ေထာက္ညြွႊန္ၾကား​ေရး​မႉး​ ဦး​ခ်စ္​ေက်ာ္ကို ဆက္သြယ္​ေမး​ျမန္း​ထား​ပါတယ္။ က်​ေနာ္တို့​ ၂၀၁၁ ခုနွစ္မွာ ျဖစ္ခဲ့​တဲ့​ ရာသီဥတုအ​ေနအထား​ကို ျပန္ၾကည့္​မယ္ဆိုရင္ အဓိကဇာတ္လိ္ုက္က မိုး​လို့​ေျပာလို့​ ရမလား​။ တနွစ္လံုး​ မိုး​မျပတ္ ႐ြာသြန္း​ခဲ့​တာ အဓိကလို့​ ​ေျပာလို့​ရမလား​။ ဆရာတို့​ ဘယ္လိုျမင္မိပါလဲ။ “ဟုတ္ပါတယ္။ မိုး​ပါ။ တနိုင္ငံလံုး​မွာ ႐ြာသြန္း​ျမဲထက္ ​ေက်ာ္တာၾကီး​ပဲ။ ႐ြာသြန္း​ျမဲကို ခါတိုင္း​နွစ္​ေတြဆိုရင္ ​ေက်ာ္​ေတာ့​ေက်ာ္တာ​ေပါ့​။ စခန္း​တရာမွာ ၃၅၊​ ၄၀ ​ေလာက္က​ေက်ာ္တာ​ေပါ့​ေနာ္။ ဒီနွစ္က​ေတာ့​ စခန္း​ ၁၀၀ မွာ ၉၀ ​ေလာက္​ေက်ာ္တယ္။ ႐ြာသြန္း​ျမဲထက္​ေက်ာ္တယ္။ မိုး​မ်ား​တယ္။ ဇန္နဝါရီက​ေန အခုထိက ၂၀၁၁ ဇန္နဝါရီက​ေန ဒီဇင္ဘာထိက မိုး​မ်ား​တဲ့​အ​ေျခကို ​ေတြ့​ရတယ္။ အဲဒါမိုး​က မ်ား​တာ​ေတာ့​ အ​ေၾကာင္း​နွစ္မ်ိုး​ေပါ့​။ မုတ္သုံက ႐ြာတယ္။ ျပီး​ခဲ့​တဲ့​ ၂၀၁၁ နွစ္စမွာလည္း​ လာနီညာ႐ွိတယ္။ ​ေနာက္တခါ မုန္တိုင္း​ငယ္​ေတြ​ေၾကာင့္​ ႐ြာတယ္။ ​ေနာက္တခါ အ​ေနာက္ဘက္က လာတဲ့​ ​ေလ​ေပြလွိုင္း​ေတြ​ေပါ့​။ ​ေျမာက္ပိုင္း​ကို ျဖတ္တဲ့​အခါမွာလည္း​ ႐ြာတယ္။ အဲလိုအ​ေၾကာင္း​ေတြ​ေၾကာင့္​ ဒီနွစ္က​ေတာ့​ မိုး​မ်ား​တယ္။” အဲဒီ​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ ၂၀၁၀ တုန္း​က​ေတာ့​ အပူမ်ား​တယ္။ အပူလြန္ကဲခဲ့​တယ္။ ၂၀၁၁ မွာ​ေတာ့​ မိုး​မ်ား​ျပန္​ေတာ့​ ရာသီဥတု​ေတြ သိသိသာသာ တနွစ္နဲ့​တနွစ္ မတူ​ေအာင္​ေျပာင္း​လဲ​ေနတာက ဘာ​ေၾကာင့္​ပါလဲ။ “တကမၻာလံုး​ ရာသီဥတု​ေျပာင္း​လဲတယ္။ ရာသီဥတု ဘာ​ေၾကာင့္​ေျပာင္း​လဲသလဲဆိုရင္​ေတာ့​ သူ့​ရဲ့​ အရင္း​အျမစ္က​ေတာ့​ အိုဇုန္း​လြွႊာ​ေပါက္တာရယ္။ စက္ရံုအလုပ္ရံု​ေတြက မီး​ခိုး​ျပာမႈန္​ေတြ ထုတ္လြွႊတ္တာ မ်ား​တာရယ္၊​ အဲဒီအတြက္​ေၾကာင့္​ ကမၻာၾကီး​က ပံုမွန္ထက္ ပို​ေနြး​လာတယ္။ ပံုမွန္ထက္ပို​ေနြး​တာက နွစ္တိုင္း​ၾကီး​ ပို​ေနြး​လာသလား​ဆို​ေတာ့​ မဟုတ္ဘူး​။ အလြန္ပူတဲ့​နွစ္ပူတယ္။ ​ေလ်ာ့​က်သြား​တဲ့​နွစ္ ​ေလ်ာ့​က်သြား​တယ္။ အဲ​ေတာ့​ ပူမယ့္​နွစ္​ေတြက​ေတာ့​ အဆံုး​သတ္သြား​တာ​ေပါ့​။ အဲဒီနွစ္​ေတြက​ေတာ့​ အပူခ်ိန္​ေတြဘာ​ေတြ ထပ္ကုန္တာ​ေပါ့​။ အပူ​ေလ်ာ့​သြား​တဲ့​ေန့​ေတြက်​ေတာ့​ မိုး​ေတြက ႐ြာလာတယ္။ အဲဒါ​ေၾကာင့္​ ခုနလို ပူလိုက္မိုး​မ်ား​လိုက္ ျပီး​ရင္ျပန္​ေအး​သြား​လိုက္၊​ ​ေအး​သြား​တယ္ဆိုတာ အခုလို လာနီညာ​ေတြဘာ​ေတြ ျဖစ္ရင္​ေတာ့​ ျပန္​ေအး​သြား​တာ​ေပါ့​။ ဒါ​ေတာင္မွ လာနီညာျဖစ္တိုင္း​ ​ေအး​တာလား​ဆို​ေတာ့​ လာနီညာျဖစ္တိုင္း​ ​ေအး​တာမဟုတ္ဘူး​။ အခုနွစ္ဆိုရင္ လာနီညာ​ေၾကာင့္​ အာ႐ွတိုက္က သိပ္မ​ေအး​ဘူး​။ အာ႐ွတိုက္က သိပ္မ​ေအး​ဘူး​ဆိုတာကို ​ေတြ့​ရတယ္။” ေနာက္တခုက ဒီနွစ္ကို မုန္တိုင္း​နဲ့​ပတ္သက္တဲ့​ ထူး​ျခား​ခ်က္ ဘာ​ေတြ့​ရလဲ။ “မုန္တိုင္း​အၾကီး​ေတြ​ေတာ့​ မျဖစ္ဘူး​။ ဘဂၤလား​ပင္လယ္​ေအာ္ကို ​ေျပာတာ​ေနာ္။ အတၱလနၱိတ္ သမုဒၵရာတို့​ ဘာတို့​ ​ေျပာတာမဟုတ္ဘူး​။ အဲ​ေတာ့​ ဘဂၤလား​ပင္လယ္​ေအာ္မွာ မုန္တိုင္း​အၾကီး​ၾကီး​ေတာ့​ မျဖစ္ဘူး​။ ဒါ​ေပမယ့္​ အဲဒီမုန္တိုင္း​ငယ္​ေလး​ေတြ အဆင့္​ေလာက္နဲ့​ပဲ ​ေကာ့​ဘဇား​နား​က​ေန ျဖတ္တဲ့​ ၂၀၁၁ ​ေအာက္တိုဘာ ၁၉ - ၂၀ မွာ ျဖတ္သြား​တဲ့​ မုန္တိုင္း​ငယ္​ေလး​က လူ​ေတြ​ေသ​ေလာက္​ေအာင္ လ်ွပ္တျပက္ မိုး​ေတြ႐ြာျပီး​ေတာ့​ ​ေရ​ေတြၾကီး​တယ္။ အဲဒီ​ေနရာက ပံုမွန္အား​ျဖင့္​ မိုး​နည္း​တဲ့​ေနရာ​ေတြျဖစ္​ေတာ့​ အဲဒါ​ေၾကာင့္​ မိုး​မ်ား​ျပီး​ ​ေရၾကီး​တာကို သူတို့​အ​ေနနဲ့​ အ​ေတြ့​အၾကံုမ႐ွိဘူး​။ ၾကိုတင္ျပင္ဆင္မႈလည္း​ မ႐ွိဘူး​။ အဲဒီအတြက္ ဘာျဖစ္လည္း​ဆို​ေတာ့​ သူတို့​ရဲ့​ အသက္အနၱရာယ္ ထိခိုက္​ေစတယ္။ သူတို့​ရဲ့​ ပစၥည္း​ဥစၥာ​ေတြ ဆံုး​႐ွံုး​ခဲ့​တယ္။ က်​ေနာ္တို့​က​ေတာ့​ အျမဲတမ္း​​ေမ်ွာ္လင့္​တယ္။ သဘာဝ ​ေဘး​အနၱရာယ္​ေတြ ျဖစ္နိုင္တဲ့​အခြင့္​အလမ္း​ေတြကို က်​ေနာ္တို့​က ​ေန့​စဥ္​ေစာင့္​ၾကည့္​ရတာဆို​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ရဲ့​ ထုတ္ျပန္ခ်က္​ေတြအ​ေပၚမွာလည္း​ သူတို့​က မွီျငမ္း​ျပီး​ေတာ့​ နား​လည္​ေအာင္လုပ္ျပီး​ ဘယ္လို​ေ႐ွာင္တိမ္း​ရမလဲဆိုတာကို သူတို့​ကိုယ္တိုင္ ပါဝင္ျပီး​လုပ္မွ ျဖစ္မယ္။ ဘာျဖစ္လို့​လဲဆို​ေတာ့​ သူတို့​ေဒသ​ေတြကိုလည္း​ က်​ေနာ္တို့​က ​ေန့​တိုင္း​မသြား​နိ္ုင္ဘူး​ေလ။ သို့​ေသာ္ က်​ေနာ္တို့​က ဘယ္က​ေန ​ေျပာ​ေနရလဲ​ဆို​ေတာ့​ ​ေရဒီယိုက​ေန ​ေျပာျပနိုင္တယ္။ တီဗြီက​ေန ​ေျပာျပနိုင္တယ္။ သူတို့​ဖုန္း​နဲ့​ေမး​ရင္ ​ေျဖ​ေပး​တယ္။ အဲဒီလိုမ်ိုး​ေတြ လုပ္ဖို့​လိုတယ္ဆိုတဲ့​ ကနဦး​အသိ​ေလး​ကို သူတို့​ကို သိ​ေစခ်င္​ေသး​တယ္။” ခုနက ​ေဆြး​ေနြး​သြား​တဲ့​အထဲမွာ အဲဒီတုန္း​က မုန္တိုင္း​နဲ့​ပတ္သက္ျပီး​ ရခိုင္ကိုပဲဝင္မယ္ဆိုျပီး​ ဆရာတို့​ေျပာ​ေနတာ။ အဲဒီတုန္း​က ဆရာ​ေျဖတဲ့​ထဲမွာလည္း​ ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္း​ေဒသမွာ ႐ုတ္တရက္မိုး​ၾကီး​ျပီး​ ​ေျမျပိုတာတို့​ ​ေရၾကီး​တာတို့​ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္လို့​ ​ေျပာပါတယ္။။ ဒါ​ေပမယ့္​ သဘာဝအရ ရခိုင္ကိုသြား​ျပီး​ေတာ့​ မည္း​ေန​ေတာ့​ မထင္ဘဲနဲ့​ ကုန္း​တြင္း​မွာ ဝင္​ေန​ေတာ့​ ဆရာခုနက ​ေျပာတဲ့​ ျပည္သူ​ေတြရဲ့​ သိတတ္မႈ awareness အပိုင္း​ေပါ့​။ အဲဒါ​ေတြ​ေကာ အခုျဖစ္သြား​တဲ့​အ​ေပၚမွာ သင္ခန္း​စာယူျပီး​ေတာ့​ပဲျဖစ္ျဖစ္ ​ေနာင္ကို ဘယ္လိုလုပ္မယ္လို့​ စိတ္ကူး​ထား​လဲဆရာ။ သတိ​ေပး​ဖို့​ေပါ့​။ “အဲဒါကဘာနဲ့​လုပ္မလဲဆို​ေတာ့​ အရင္လုပ္​ေနတဲ့​ ယူအန္ဒီပီ (ကုလသမဂၢဖြံ့​ျဖိုး​ေရး​အစီအစဥ္) အဖြဲ့​အစည္း​ေတြ႐ွိတယ္။ UN Action Aid ဆိုတဲ့​အဖြဲ့​။ ဒီအဖြဲ့​အစည္း​က နာဂစ္ျဖစ္ခဲ့​တဲ့​ ​ေဒသ​ေတြမွာ public aware လုပ္တယ္။ သူတို့​ရဲ့​ လုပ္တဲ့​ လုပ္ငန္း​သက္တမ္း​ျပီး​ေတာ့​ လုပ္ငန္း​ေတာ့​ရပ္သြား​ျပီ။ သို့​ေသာ္လည္း​ အခု​ေအာက္တိုဘာမွာ ျဖစ္တဲ့​ဟာ​ေလး​ကို သင္ခန္း​စာယူျပီး​ေတာ့​ သူတို့​က ျမန္မာနိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း​ေဒသ​ေတြ ႐ွမ္း​ကုန္း​ျပင္ျမင့္​ ​ေဒသ​ေတြမွာလည္း​ သဘာဝ​ေဘး​အနၱရာယ္နဲ့​ ပတ္သက္တဲ့​ public awareness ActionAid အလုပ္​ေတြကို သူတို့​သြား​လုပ္ခ်င္တယ္။ က်​ေနာ္တို့​ဆီက လိုအပ္တဲ့​ နည္း​ပညာပိုင္း​ဆိုင္ရာ အကူအညီ​ေပါ့​။ ဆိုလိုတာက က်​ေနာ္တို့​က မွတ္ခ်က္​ေတြ ​ေရး​ေပး​ရမွာ​ေပါ့​။ လ်ွပ္တျပက္ ​ေရၾကီး​တယ္ဆိုတာ ဘယ္လိုအဓိပၸာယ္၊​ အဲလို​ေရၾကီး​ရင္ ဘယ္လို​ေ႐ွာင္႐ွား​ရမယ္။ ျပင္ဆင္ရမယ္ဆိုတဲ့​ ဟာ​ေတြ​ေပါ့​။ က်​ေနာ္တို့​က ျမန္မာလို​ေရး​ေပး​ရမယ္။ သူတို့​က သင္တန္း​ဆရာ​ေတြ ​ေ႐ြး​ခ်ယ္ျပီး​ေတာ့​ သင္တန္း​ဆရာ​ေတြကို သင္​ေပး​ရမယ္။ အဲဒီသင္တန္း​ဆရာ​ေတြက သြား​ျပီး​ေတာ့​ ​ေက်း​လက္​ေတြမွာ သူတို့​နဲ့​အတူတူ ​ေနျပီး​ေတာ့​ စာသင္မယ္ဆိုတဲ့​ဟာမ်ိုး​။ ပညာ​ေပး​ လုပ္မယ္။ အဲဒါ​ေတာ့​ စီစဥ္​ေနပါတယ္။” အဲဒါကို ဘယ္​ေတာ့​ေလာက္ အ​ေကာင္အထည္​ေဖာ္မယ္လို့​ အစီအစဥ္႐ွိပါလဲ။ “အဲဒါ​ေတာ့​ ActionAid နဲ့​ အဆိုျပုထား​တယ္။ အထက္က ရန္ပံု​ေငြ​ေတြဘာ​ေတြလည္း​ အထက္က ယူအန္ဒီပီလက္​ေအာက္ခံ အဖြဲ့​အစည္း​ေတြကို တင္ရဦး​မွာကို။ သူတို့​ဘက္က အဆင္သင့္​ျဖစ္တယ္ဆိုရင္​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​က သူတို့​လိုခ်င္တဲ့​မွတ္စု​ေတြ အခ်က္အလက္​ေတြ ျပင္ဆင္ထား​ျပီး​သား​ပဲ။ သူတို့​ ပို့​ခ်ခိုင္း​တဲ့​အခ်ိန္ သြား​ေရာက္ပို့​ခ်​ေပး​ရမွာပါ။”