စားသုံးသူကာကြယ္ေရးလား သုံးစြဲသူကာကြယ္ေရးလား
DVB
·
January 19, 2017
ဒီတပတ္ ဒီဗီြဘီရဲ႕ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာဥပေဒေရးရာ (Law Lab) အစီအစဥ္မွာ စားသုံးသူ အကာအကြယ္ေပးေရး ဥပေဒအေၾကာင္း တင္ဆက္မယ္ဆိုေတာ့ မနက္ခင္း ေစ်းဘက္ကို ဦးတည္ၿပီး လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ခဲ့တယ္။ စာနယ္ဇင္းေတြ၊ ႐ုပ္သံမီဒီယာေတြထဲမွာ ပါတဲ့အတိုင္း အေရာင္ရင့္ရင့္ ေဆးဆိုးထားတဲ့ အသီးအႏွံေတြ၊ ဟင္းခတ္ပစၥည္းေတြ၊ ေဆးဆိုးသားငါးေတြ၊ ယင္မနားတဲ့ ေဆးဆိုးငါးပိေတြ စုံလို႔ပါပဲ။ မလတ္ဆတ္တာေတြကို ဖုံးဖိဖို႔ ေဆးဆိုး၊ အေလးခိုး ျပဳလုပ္ရာကတဆင့္ အျမင္တင့္ေအာင္ ေဆးဆိုးတဲ့ေရာဂါက ေစ်းဝယ္သူေရာ ေစ်းေရာင္းသူပါ စြဲသြားၾကတယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ေစ်းကအျပန္လမ္းမွာ စဥ္းစားမိတာက ‘စားသုံးသူ အကာအကြယ္ေပးေရး’ ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရအေပၚ မတင္မက်ျဖစ္ေနျခင္းပါပဲ။ ‘စားသုံးသူ’ လို႔ ေျပာလိုက္ေတာ့ အားလုံးအျမင္မွာ အစားအေသာက္ တခုတည္းနဲ႔ပဲ ပတ္သက္ေနသလိုလို ျဖစ္ေနတယ္။ လူ႔အသုံးအေဆာင္ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေစ်းဝယ္သူေတြကေရာ Consumer ပဲ မဟုတ္ပါလား။ ဒါဆိုရင္ Consumer ကို စားသုံးသူလို႔ ေျပာမယ့္အစား ‘သုံးစြဲသူ’ လို႔ ေျပာတာက ပိုမို သင့္ေလ်ာ္ေလမလားလို႔ ေတြးေတာေနမိတယ္။ “သုံးစြဲသူ အကာကြယ္ေပးေရး ဥပေဒ” လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ အစားအေသာက္သာမက က်န္အသုံးအေဆာင္ပစၥည္းေတြပါ အက်ဳံးဝင္ေစတယ္လို႔ ကိုယ့္အျမင္နဲ႔ ကိုယ့္အထင္ကို ေက်နပ္ရင္း ႐ိုက္ကူးေရးရွိရာဆီကို ထြက္လာခဲ့တယ္။
ထုံးစံအတိုင္း အစီအစဥ္တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းရဲ႕ ပဏာမ အစခ်ီၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ပါဝင္ေဆြးေႏြးၾကမယ့္ ဥပေဒပညာရွင္ ဦးလွမ်ိဳးျမင့္၊ ဦးေမာင္ေမာင္၊ ေဒၚၾကည္ျပာ (ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္) တို႔နဲ႔ ဒီဗီြဘီပရိသတ္ကို မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ေဆြေႏြးပြဲကို စတင္ပါၿပီ။ စားသုံးသူအက်ိဳးကို ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲဆိုတာကို အရင္ စဥ္းစားရမွာပါ။ စားသုံးသူဆိုရာမွာ ကုန္စည္နဲ႔ ဝန္ေဆာင္မႈ ႏွစ္မ်ိဳးလုံးနဲ႔ သက္ဆိုင္တာ။ ကုန္စည္ဆိုရာမွာ စားေသာက္ကုန္ (Food) နဲ႔ (Goods) ဆိုၿပီး ခြဲၾကည့္ဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ အစားအေသာက္၊ ေဆးဝါးနဲ႔ အခ်ိဳ႕ေသာ ကုန္ပစၥည္းေတြအတြက္ FDA က လက္လွမ္းမီေပမယ့္ အခ်ိဳ႕ေသာကုန္ပစၥည္းေတြကေတာ့ FDA နဲ႔ လက္လွမ္းမမီရာမွာ ရွိေနပါတယ္။
ကား၊ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားစက္၊ ေမြ႔ရာ၊ ျခင္ေထာင္အဆုံး ဒီလို ကုန္ပစၥည္းေတြရဲ႕ မ႐ိုးမသားျဖစ္မႈ၊ မမွန္ကန္မႈေတြကိုေတာ့ ဘယ္လိုအကာအကြယ္ေပးမွာလဲ။ သံုးစြဲသူကိုယ္တိုင္ကေရာ ဒါေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ဘယ္ေလာက္ထိ သိေနပါသလဲ။ ဒါေတြကို စစ္ေဆးဖို႔ တိုင္ၾကားစာ လက္ခံဌာနေတြကလည္း လိုအပ္မႈတခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဥပေဒတခု ျပ႒ာန္းၿပီးရင္ အေကာင္ထည္ေဖာ္မယ့္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ရဲ႕ ေန႔စဥ္ တာဝန္ယူမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ နည္းဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ လိုပါတယ္။ စားသံုးသူ အကာအကြယ္ေပးေရးဥပေဒဆိုရင္ နည္းဥပေဒ မရွိေသးပါဘူး။ အေကာင္ထည္ေဖာ္မယ့္ အဖြဲ႔အစည္းမွာလည္း အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ ဝယ္ယူသူအတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းစြာ ဝယ္ယူခြင့္ရွိေရးကို ဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းရာမွာ ပါဝင္သင့္တယ္။
က်န္မာေရးေဆးစစ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးလည္း တခါစစ္ေဆးၿပီးရင္ ထပ္မံစစ္ေဆးတာ မရွိ။ စစ္ေဆးၿပီး က်န္းမာေရးနဲ႔မညီေၾကာင္း ေၾကညာေပမယ့္လည္း အဲဒီကုန္ပစၥည္းအခ်ိဳ႕ကို တီဗြီေၾကာ္ျငာေတြနဲ႔ အျခားေၾကာ္ျငာလို႔ရတဲ့ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႔ျမင္ေနရတယ္။ ပိုဆိုးတာက ပိတ္ပင္ထားတဲ့ ပစၥည္းတခ်ဳိ႕ဟာ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ရွိေနေသးတာပါပဲ။ ဒါေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ၾကပ္မတ္သင့္တယ္။ တကယ္ေတာ့ ေဆြးေႏြးမႈအားလုံးရဲ႕ အဓိကက်တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ နည္းဥပေဒ မရွိတဲ့အတြက္ ေဝဝါးေနျခင္းနဲ႔ အလြယ္တကူ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ စင္တာေတြ ရွိမေနေသးတာပါပဲ။
ခက္ေနတာက အစားအေသာက္၊ ေဆးဝါးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့အပိုင္းမွာ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ စီးပြားကူးသန္း ဝန္ႀကီးဌာန ႏွစ္ခုစလုံးနဲ႔ သက္ဆိုင္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခုနဲ႔တခု ဥပေဒခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္မိဖို႔ကလည္း အေရးပါတဲ့ အေျခအေနမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ မတူညီတဲ့ အေျခအေနေတြမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ကြဲကြဲျပားျပားျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ မတူေပမယ့္ ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ ဥပေဒႏွစ္ခုဟာ အခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡမျဖစ္ဖို႔ကိုလည္း အထူးသတိထားၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေတြဟာ စားသုံးသူကာကြယ္ေရးဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲေရးအတြက္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္တဲ့ အေျခခံအခ်က္ေတြလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒါက စားသုံးသူကာကြယ္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္ေတြပါ။
အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆးဝါးဆိုင္ရာအတြက္ အဆင္ေျပႏိုင္ေပမယ့္ က်န္ကုန္ပစၥည္းေတြ ဝန္ေဆာင္မႈေတြအတြက္ေတာ့ ဥပေဒရဲ႕ သက္ဝင္မႈအတြက္ ဆက္လက္အေျဖရွာၾကရဦးမွာပါ။ သုံးစြဲသူအခြင့္အေရး (တနည္း) ေစ်းဝယ္သူအခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္က ကိုယ့္အခြင့္အေရးကိုပါ မသိနားမလည္ ျဖစ္ေနတာေတြကိုလည္း ပညာေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါေသးတယ္။ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ေတြမွာ ကုန္ဆုံးရက္ မပါတာေတြ၊ ပါဝင္ပစၥည္းအခ်ိဳးအစား မပါတာေတြ၊ အာမခံ ေပးမထားတာေတြကလည္း ေစ်းဝယ္သူ အခြင့္အေရးတခုအျဖစ္ အသိပညာျဖန္႔ဖို႔ လိုအပ္ေနပါေသးတယ္။ ပစၥည္းအတုနဲ႔ မသမာမႈေတြ၊ ကုန္ပစၥည္းတင္သြင္းစဥ္ ပါဝင္တဲ့ မူလျဖန္႔ခ်ိသူ ထည့္သြင္းေပးလိုက္တဲ့ ဆက္စပ္ပစၥည္းေတြ၊ အပိုေဆာင္းေပးတဲ့ အသုံးဝင္ပစၥည္းေတြဟာလည္း ေစ်းဝယ္သူရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြျဖစ္သလို အဲ့ဒါေတြကို အျပည့္အစုံ ထည့္မေပးျခင္းအတြက္လည္း ျပစ္မႈတခုျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အသိရွိဖို႔ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္ၾကမလဲ ဆိုတာကလည္း စဥ္းစားခ်က္မွာ အေလးထားစရာတခုပင္ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ေျပာခ်င္တာက အစားအေသာက္၊ ေဆးဝါးနဲ႔ အခ်ိဳ႕ေသာ ကုန္ပစၥည္းေတြအတြက္ “စားသုံးသူ အကာအကြယ္ေပးေရး ဥပေဒ” နဲ႔ အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ေပမယ့္ အျခား လူသုံးကုန္ပစၥည္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပစၥည္အမ်ိဳးအစားအလိုက္ ဘယ္လို အကာကြယ္ေပးမႈေတြ ရွိမလဲ။ အာမခံခ်က္ေပး႐ံုနဲ႔ လုံေလာက္ပါရဲ႕လား။ ေစ်းဝယ္သူရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ခြင့္အေပၚ ပုံခ်ထား႐ံုနဲ႔ အဆင္ေျပႏုိင္ပါသလား။ လူထုနဲ႔ အလွမ္းေဝးတဲ့ အီလက္ထေရာနစ္ပစၥည္းအခ်ိဳ႕ရဲ႕ ေဘးဥပဒ္လိုမ်ိဳးေတြအတြက္ ဒီဥပေဒက လက္လွမ္းမီပါ့မလားဆိုတဲ့ အေတြးကေတာ့ ဆက္လက္ႀကီးထြားေနဆဲပါ။
စားသုံးသူအကာအကြယ္ေပးေရး ဥပေဒဟာ အမွန္တကယ္ လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ေတာ့ အားနည္းခ်က္မ်ားေနတဲ့ လက္ရိွ “စားသံုးသူ အကာအကြယ္ေပးေရးဥပေဒ” ကို ျပင္ဆင္ဖို႔လိုသလို ဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးမယ့္ အဖဲြ႔အစည္း အားေကာင္းဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ စားသံုးသူေတြ ကိုယ္တိုင္ကလည္း မိမိတို႔ရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြကို သိရိွဖို႔လိုပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔လည္း ပညာေပးမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ေပးဖို႔ လိုေနပါတယ္။ တိုင္ၾကားမွ စစ္ေဆးတာထက္ ပံုမွန္စစ္ေဆးမႈ၊ ေရွာင္တခင္စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနသလို နစ္နာသူေတြဘက္က အလြယ္တကူ တိုင္တန္းႏိုင္တဲ့ စင္တာေတြရိွဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ။
ေနာ္ဘတ္တီဟန္
