ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔အဖဲြ႔အစည္းနဲ႔ သတင္းမီဒီယာရဲ႕အခန္းက႑
DVB
·
January 17, 2017
အာဏာမရိွေသာ္လည္း ၾသဇာရိွသည့္ မ႑ိဳင္
၁၇၈၇ ခုႏွစ္ေလာက္က ေသာမတ္ဂ်က္ဖာဆင္ဟာ အက္ဒြပ္ကာရင္တန္ဆီကို ဒိီလို စာေရးခဲ့ဖူးတယ္။ တကယ္လို႔ “သတင္းစာေတြမရိွတဲ့ အစိုးရနဲ႔ အစိုးရမရိွတဲ့ သတင္းစာ ဘယ္ဟာေရြးမလဲ”လို႔ ေမးလာခဲ့ရင္ အစိုးရမရိွတဲ့သတင္းစာကို ေရြးမယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ သူ ဆုိလိုတဲ့အဓိပၸာယ္က လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းစာေတြဟာ အစိုးရတရပ္ကို ထိန္းေက်ာင္းေရးမွာ အလြန္အေရးႀကီးတဲ့ အခန္းကပါဝင္တယ္လို႔ ဆုိလုိတာပါ။
ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆိုတာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားေတြက သူတို႔ကို ကိုယ္စားျပဳမယ့္ ဥပေဒျပဳသူေတြ၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို လြတ္လပ္စြာ မဲေပးေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ခြင့္ရိွတဲ့ အစိုးရစနစ္တရပ္လို႔ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ လြတ္လပ္ဆႏၵမဲအမ်ားစု ေထာက္ခံမႈနဲ႔ တက္လာတဲ့အစိုးရဟာ “ျပည္သူမ်ားအတြက္ ျပည္သူမ်ားရဲ႕ ျပည္သူ႔အစိုးရ (a government of the people, by the people and for the people.) ျဖစ္ေနသင့္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေနေအာင္ ထိန္းေက်ာင္းရာမွာ လြတ္လပ္တဲ့မီဒီယာရိွမႈက အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ လြတ္လပ္တဲ့မီဒီယာကုိ ဥပေဒျပဳေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္မ်ားနဲ႔အၿပိဳင္ စတုတၳမ႑ိဳင္လို႔ သတ္မွတ္ၾကတာပါ။ စတုတၳမ႑ိဳင္အေနနဲ႔ မီဒီယာဟာ က်န္တဲ႔မ႑ိဳင္သံုးရပ္က လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနမႈမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာရိွေစဖို႔နဲ႔ ျပည္သူလူထု အက်ိဳးစီးပြားကာကြယ္ဖို႔ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့တာဝန္ကို ယူရပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ႕ ဒီမ႑ိဳင္ေလးရပ္မွာ မီဒီယာမ႑ိဳင္ဟာ အာဏာပါဝါမရိွေသာ္လည္း ၾသဇာရိွပါတယ္။ အျခားမ႑ိဳင္သံုးရပ္က ျပည္သူလူထုနဲ႔ ျပည္သူ႔အက်ိဳးစီးပြါးအေပၚ မေတာ္မတရား လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္လာရင္ ျဖစ္ေစ၊ အာဏာကို အလဲြသံုးစဲြလာရင္ ျဖစ္ေစ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဝဖန္ေထာက္ျပျခင္းျဖင့္္ ျပည္သူလူထုကို အသိေပးရပါတယ္။ ဒီလို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔အသိေပးမႈ ေတြက ေရြးေကာက္ပဲြေတြအေပၚ မ်ားစြာ သက္ေရာက္မႈရိွပါတယ္။ ႐ိုးသားၿပီး လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရိွတဲ့ အစိုးရတရပ္ဟာ ေနာက္တႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ အႏိုင္ရႏိုေျခမ်ားသလို အက်င့္ပ်က္ၿပီး ျပည္သူအေပၚ တာဝန္ယူစိတ္မဲ့တဲ့ အစိုးရတရပ္ဟာ ႐ံႈးနိမ့္ဖို႔ မ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဏာမရိွေသာ္လည္း ၾသဇာရိွတဲ့ စတုတၳမ႑ိဳင္ဟာ ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔ေဘာင္မွာ ဘက္လိုက္မႈကင္းၿပီး အမွန္တရားနဲ႔ ျပည္သူလူထုအကိ်ဳးစီးပြားဘက္က ရပ္တည္ဖို႔ အလြန္ပဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ မီဒီယာဟာ ျပည္သူလူထုထံ သတင္းစကားေတြေပးတဲ့အခါ အျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ မွန္ကန္တိက်ဖို႔နဲ႔ မ်က္ႏွာမလိုက္ဖို႔ အေရးႀကီးတယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အကိ်ဳးစီးပြားအတြက္ ဘယ္ဟာအေကာင္းဆံုးလဲဆိုတာ သူတုိ႔ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ေရြးခ်ယ္မႈ ျဖစ္ေစသင့္တယ္။ ျပည္သူလူထုကို လမ္းမွားေရာက္ေအာင္ တလဲြဥိီးေဆာင္တာမိ်ဳး မျဖစ္သင့္ဘူး။ မီဒီယာမ်ားက လိုက္နာရမယ့္ ဒီလိုက်င့္ဝတ္ေတြဟာ စတင္ေပၚေပါက္လာကတည္းက တပါတည္း ပါလာၾကတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
သတင္းစာမ်ားစတင္ေပၚေပါက္လာပံုသမိုင္းအက်ဥ္း
မီဒီယာလို႔ဆုိရာမွာ သတင္းစာ၊ ေရဒီယိုနဲ႔ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ သတင္းစာဟာ မီဒီယာေလာကမွာ ေရဒီယို၊ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားေတြထက္ အရင္ေပၚလာတာျဖစ္ၿပီး စတင္ေပၚေပါက္လာပံုက အလြန္စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ ေလာက္ ဥေရာပရဲ႕ ရီေနးဆင့္ေခတ္ကာလ (ဥေရာပသမိုင္းရဲ႕ ၁၄ ရာစုႏွင့္ ၁၆ ရာစုၾကားကာလ)မွာ ကုန္သည္ေတြက သတင္းစကားေတြကို ေရးသားၿပီး တေယာက္နဲ႔တေယာက္ လက္ဆင့္ကမ္း ဖတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေရးသားခ်က္ေတြဟာ စစ္ပဲြသတင္းေတြနဲ႔ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး စတဲ့ လူေတြ စိတ္ဝင္စားစရာကိစၥေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းစာရဲ႕ေရွ႕ေျပး ပံုႏွိပ္စာကေတာ့ ၁၄၀၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း ဂ်ာမနီမွာလက္ကမ္း စာေစာင္အျဖစ္ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့တာပါ။ ဒီလက္ကမ္းစာထဲမွာ မၾကာခဏဆိုသလို လူေတြ စိတ္ဝင္စားေစမယ့္ အေၾကာင္းအရာတခိ်ဳ႕ကို အေသးစိတ္ခ်ဲ႕ကား ေရးထားတာမိ်ဳးေတြ ပါဝင္ေလ့ရိွတယ္။ အဲဒီထဲက ထင္ရွားတာ တခုက ထရန္ဆစ္ေဗးနီးယား (ယခု ႐ူေမးနီးယား အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းေဒသ) ေဒသမွာေနတဲ့ ဂ်ာမန္ေတြအေပၚ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ လိင္အၾကမ္းဖက္မႈေတြ က်ဴးလြန္တဲ့ “ဗလာ့တိပစ္ဒရာကူးလ္” (Vlad Tsepes Drakul) လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးစုတ္ဖုတ္ေကာင္ မင္းညီမင္းသား တပါးအေၾကာင္းျဖစ္ၿပီး လူေတြ အေတာ္စိတ္ဝင္စားၾကပါတယ္။ သူဟာ ေနာက္ပိုင္း ေရွးရိုးစဥ္လာ ပံုျပင္ေတြမွာ ေသြးစုတ္ဖုတ္ေကာင္ ၿမိဳ႕စား (Count Dracula) တဦးအျဖစ္ ထင္ရွားလာသူပါ။
အဂၤလိပ္စကားေျပာတဲ့ ကမာၻမွာေတာ့ သတင္းစာရဲ႕အစဟာ ကိုးရန္ေတာ့စ္ (corantos) လို႔ ေခၚတဲ့ လက္ကမ္းသတင္းစာေစာင္မ်ားပဲ ျဖစ္တယ္။ ပထမဦးဆံုး ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္နဲ႔ ထုတ္ေဝႏိုင္တာကေတာ့ ၁၆၂၂ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ခဲ့တဲ့ အပတ္စဥ္သတင္း The Weekly News ပဲ ျဖစ္ၿပီး၊ ပထမဆံုး အဂၤလိပ္သတင္းစာစစ္စစ္ကေတာ့ ၁၆၆၆ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေဝတဲ့ လန္ဒန္ေဂဇက္ သတင္းစာပါ။
အေမရိကန္မွာေတာ့ ပထမဆံုးသတင္းစာဟာ ၁၆၉၀ ခုႏွစ္မွာ ေဘာ့စ္တြန္ၿမိဳ႕မွာ စတင္ေပၚထြက္ခဲ့တာပါ။ အဂၤလိပ္အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ ထုတ္ေဝခဲ့လို႔ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလို အႏိွပ္ကြပ္ခံရပါတယ္။ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝသူ အဖမ္းခံရၿပီး၊ သတင္းစာေတြ အားလံုး ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီကိစၥကို ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ေပ်ာက္ ေနခဲ့ၾကတာျဖစ္ၿပီး ၁၈၄၅ ခုႏွစ္က်မွ က်န္ေနတဲ့ သတင္းစာ အေဟာင္းတေစာင္ကို ၿဗိတိသ်ွစာၾကည့္တိုက္မွာ ေတြ႔ခဲ့ရလို႔သာ ဒီကိစၥကို သိခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပထမဦးဆံုး ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္နဲ႔ ထုတ္ေဝႏိုင္ခဲ့တဲ့ သတင္းစာက ၁၇၀၄ ခုႏွစ္မွာ စာတိုက္မႉးတဦးျဖစ္တဲ့ ဂြၽန္ကမ့္ဘဲလ္က စတင္ခဲ့တဲ့ ေဘာ့စ္တြန္သတင္းစာေစာင္ (Boston News-Letter) လို႔ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။ ဒီသတင္းစာကို အဂၤလိပ္ကိုလိုနီအစိုးရက အႀကီးအက်ယ္ ေငြေၾကးစိုက္ထုတ္ ကုန္က်ခံခဲ့ေပမယ့္ ေစာင္ေရနည္းနည္းသာ ႐ိုက္ႏွိပ္ရလို႔ ႐ံႈးလုမတတ္ပါပဲ။ ေနာက္ထပ္ေပၚလာတဲ့ သတင္းစာႏွစ္ေစာင္ကိုေတာ့ ၁၇၂၀ ခုႏွစ္မ်ား ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဖီလာဒဲလ္ဖီးယားနဲ႔ နယူးေယာ့တို႔မွာ ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးစစ္ပဲြႀကီးမျဖစ္ပြားခင္ ႏွစ္ဒါဇင္ေလာက္ရိွတဲ့ သတင္းစာေတြ အလွ်ဳိအလွ်ဳိထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသတင္းစာေတြမွာ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ ေရးတဲ့ အေမရိကန္ကို အဂၤလန္ကေန လံုးဝလြတ္လပ္ေရးအရယူဖို႔ဆိုတဲ့ အျမင္အယူအဆဟာ လူထုအေပၚ မ်ားစြာၾသဇာသက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစပါတယ္။
အေမရိကန္လြတ္ေျမာက္ေရးစစ္ပဲြ ၿပီးဆံုးတဲ့ ၁၇၈၃ ခုႏွစ္ေလာက္မွာေတာ့ သတင္းစာ စုစုေပါင္း ၄၃ ေစာင္ ထုတ္ေဝေနပါၿပီ။ ပံုႏိွပ္သတင္းစာေတြက ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ရဲ႕ အေရးကိစၥေတြမွာ အေရးႀကီးတဲ့အခန္းက႑က ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ သတင္းစာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း စတင္ခါစ ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးအျမင္အယူအဆမိ်ဳးစံုကို ကိုယ္စားျပဳေရးသားေနၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေရးသားပံုေတြက ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ရဲ႕ ေခတ္ဦးကာလစတိုင္ စည္းကမ္းကလနားသတ္မွတ္မႈမရိွ ပရမ္းပတာေရးၾကတာ မ်ားပါတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားက ယခုေခတ္စံခ်ိန္စံႏႈန္းနဲ႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ သူတပါးကို ဂုဏ္သိကၡာထိခိုက္နစ္နာေအာင္ အတင္းအဖ်င္း ေရးၾကတာမ်ိဳးေတြပါ။ ဒါေတြအားလံုးက ထြက္ေပၚလာစ သမၼတႏိုင္ငံေတာ္သစ္ရဲ႕ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဘဝထဲမွာ ၿပိဳင္ဘက္အုပ္စုေတြ အခ်င္းခ်င္း အာဏာအတြက္ တြန္းတြန္းတိုက္တိုက္ လုပ္ေနၾကတာကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနခဲ့တာပါ။
၁၇၉၁ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဥပေဒၾကမ္းကုိ အတည္ျပဳၿပီး ပံုႏွိပ္မီဒီယာရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကို ေနာက္ဆံုးအာမခံခ်က္ေပးႏို္င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာေတာ့ အေမရိကန္သတင္းစာမ်ားဟာ တမိ်ဳးသားလံုးဆိုင္ရာကိစၥေတြမွာ အခ်က္အခ်ာက်တဲ့ေနရာကေန စတင္ပါဝင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။ အဲဒီကစလို႔ ျပည္နယ္တိုင္းလိုလိုမွာ သတင္းစာထုတ္ေဝမႈ ထြန္းကားလာတာ ၁၈၁၄ ခုႏွစ္ေလာက္ေရာက္ေတာ့ တႏိုင္ငံလံုး ထုတ္ေဝေနတဲ့ သတင္းစာေပါင္း ၃၄၆ ေစာင္ရိွေနပါၿပီ။
ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔ေဘာင္မွ သတင္းမီဒီယာမ်ားအတြက္လုိအပ္ခ်က္
ဒီမိုကရက္တစ္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတရပ္မွာ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းမီဒီယာေတြအေနနဲ႔ ….
အစိုးရရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈကင္းလြတ္ဖို႔၊ ဆင္ဆာတည္းျဖတ္မႈမရိွဖို႔၊ စိတ္ပိုင္း-႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖိအားမ်ားမရိွဖို႔၊ ႏိုင္ငံေရးအရ မ်က္ကန္းဘက္လိုက္ျခင္း ကင္းရွင္းဖို႔နဲ႔ သတင္းမီဒီယာ က်င့္ဝတ္မ်ားကို လိုက္နာဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္မ်ားထဲက တခုမဟုတ္ တခု ရိွေနခဲ့ရင္ စတုတၳမ႑ိဳင္ရဲ႕ တာဝန္ေတြကို ေက်ပြန္ေအာင္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါ။
က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီေန႔ကာလမွာ အစုိးရထိန္းခ်ဳပ္မႈကင္းတဲ့၊ သတင္းဆင္ဆာ တည္းျဖတ္မႈမရိွတဲ့ အေျခအေနကို ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ အတြင္း ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ ျဖတ္သန္းေနပါၿပီ။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရိွတယ္လုိ႔ ေယဘုယ်ေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ပုဒ္မ ၆၆(ဃ)လို ျပ႒ာန္းခ်က္မိ်ဳးေၾကာင့္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ဖိအားေပးခံရမႈမ်ားေတာ့ရိွေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပုဒ္မရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကို ေျပာရရင္ေတာ့ အသေရဖ်က္မႈေျမာက္၊ မေျမာက္ တရား႐ံုးရဲ႕ အဆုံးအျဖတ္မရခင္မွာပဲ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ဖမ္းဆီးျခင္းခံရတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပုဒ္မ ၆၆(ဃ) မွာ ပါဝင္တဲ့ အသေရဖ်က္မႈဆိုင္ရာ စြပ္စဲြခ်က္ကို သီးျခားခဲြထုတ္ျပ႒ာန္းသင့္တယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။
တဖက္မွာလည္း သတင္းမီဒီယာမ်ားအေနနဲ႔ မွန္ကန္တိက်တဲ့ အခ်က္အလက္မရိွဘဲ သူတပါး ဂုဏ္သိကၡာထိခိုက္နစ္နာေစမယ့္ အေရးအသားမ်ိဳးကို ေသခ်ာစြာ ဂ႐ဳတစိုက္ ေရွာင္ရွားသင့္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သတင္းေရးသားရာမွာ ႏိုင္ငံေရးအရ ဘက္လိုက္မႈကင္းဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ဘက္လိုက္တဲ့ က်င့္ဝတ္ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားဟာ ျပည္သူအေပၚ တာဝန္မေက်ပြန္ရာေရာက္တဲ့အျပင္ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဖတ္ရႈအားေပးမႈလည္း တေန႔တျခား နည္းပါးလာႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ျမင္မိပါေၾကာင္း သံုးသပ္တင္ျပအပ္ပါတယ္။
ရဲထြန္း (သီေပါ)
စာကိုး : A brief history of newspaper by Phil Barber, Cambridge, Mass.
: Wikipedia အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း
