ျမန္မာျပည္မွာ စက္တင္ဘာလဆန္းပိုင္းက  အမ်ဳိးသား လူ့အခြင့္အေရးကို ဖြဲ့စည္းခဲ့ပါတယ္။​​ေကာ္မ႐ွင္အဖြဲ့၀င္ေတြဟာ စစ္အစိုးရလက္ထက္ ၀န္ထမ္းေတြ​ ​ျဖစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေကာ္မ႐ွင္ရဲ့ လြတ္လပ္မႈနွင့္ သမာသမတ္က်မႈအေပၚမွာ ေမးခြန္း ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ လအတြင္း ေကာ္မ႐ွင္က အနယ္နယ္အရပ္ရပ္က တုိင္ၾကားခ်က္ေပါင္း ၃၀၀ အထိ လက္ခံရခဲ့ျပီး၊  ၁၀၀ ေက်ာ္ကိ္ု အေရးယူ ေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့တယ္လုိ့​ ​ေကာ္မ႐ွင္အဖြဲ့၀င္တဦးက ဒီဗြီဘီကို ေျပာပါတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့လက နုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ မလြွႊတ္ခင္ ရက္ပိုင္းေစာျပီး၊ လူ့အခြင့္ေကာ္မ႐ွင္က ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ေနသူေတြကို ျပန္လြွႊတ္ေပးဖုိ့ သမၼတဆီကို​ ​ေမတၱာရပ္ခံတဲ့စာကို သတင္းစာေတြမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္​ က်န္ေနေသးတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်သူေတြကို​ ​ျပန္လြတ္လာဖုိ့ ေကာ္မ႐ွင္အေနနဲ့ အစိုးရကို ထပ္မံေတာင္းဆုိသြားဖို့ ႐ွိတယ္လို့လည္း ဆုိပါတယ္။ ေကာ္မ႐ွင္အဖြဲ့၀င္ ေဒါက္တာေဒၚသန္းနြဲ့ကို  နန္းျမနဒီက ေမးျမန္းထားပါတယ္။ နို၀င္ဘာလ ၂ ရက္ေန့က ႐ွမ္းတုိင္းရင္းသားေတြရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့ မိသားစုေတြက သူတုိ့ရဲ့ အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အမႈကိုျပန္ျပီး စိစစ္ေပးဖုိ့ တင္ထားတယ္လုိ့ေျပာတယ္။ အဲဒါ ဆရာမတို့ လက္ခံရ႐ွိျပီးျပီလား႐ွင့္။ “အဲဒီစာရင္းေတာ့ က်မဆီမွာ မ႐ွိဘူး႐ွင့္။ တင္လာတာေတာ့ တေန့တေန့ အမ်ားၾကီးပဲ ၀င္လာေနတယ္။ ႐ွိသမွ်ေတာ့ အျမန္႐ွင္းေနတယ္။” အခုဆရာမတို့ ဘယ္နွေစာင္ေလာက္ ခန့္မွန္းေျခ လက္ခံရ႐ွိပါသလဲ။ “၃၀၀ ေက်ာ္႐ွင့္။ ဒါေတာင္ မေန့ကစာရင္းပါ။ က်မတုိ့လည္း ေျဖ႐ွင္းျပီးတာေတြ မ်ားပါတယ္။ ၁၀၀ ေက်ာ္ေတာ့ ေျဖ႐ွင္းျပီးပါျပီ။” အဲဒီ ၁၀၀ ေက်ာ္ထဲမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဘယ္လိုအမႈေတြ ပါပါသလဲ။ “ပုဂၢိုလ္ေရးေတြေရာ၊ သာမန္အခြင့္အေရးေရာ၊ လူ့အခြင့္အေရးေရာ သူတုိ့ရဲ့ မိသားစုကိစၥ၊ ေနာက္ ေျမနဲ့ပတ္သက္တဲ့  အျငင္းပြားမႈေတြ၊ အစုံပါပဲ။ လူေတြက သိပ္နားမလည္ေသးဘူး။ မ်ားတယ္ဆုိတာ ဟုိးျပီးခဲ့တဲ့ဟာ  အမ်ားၾကီးေတြ၊ ဆယ္နွစ္ အနွစ္ နွစ္ဆယ္။ အစုံပဲ။ ေျပလည္ေအာင္ေတာ့ individually attention (တဦးခ်င္း အထူးဂ႐ုစုိက္) ေပးျပီး တတ္နုိင္သမွ် ၾကိုးစားျပီးလုပ္ေပးေနပါတယ္။” ေနာက္ျပန္ဆုတ္တဲ့အမႈေတြမွာ ဘယ္နွနွစ္ထိ လက္ခံလဲ႐ွင့္။ ဥပမာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ နွစ္လား။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ နွစ္လား၊ အနွစ္ ၂၀ လား။ “ေစာေစာကေတာ့ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ မလုပ္ရေသးဘူးေပါ့။ ေနာက္ပုိင္းေတာ့ က်မတုိ့ ရည္႐ြယ္ထားတာေတာ့ ဖဲြ့စည္းပုံကို ေရးဆဲြျပီးေတာ့ အတည္ျပုတဲ့ referendum (ျပည္သူ့ဆနၵခံယူပြဲ) ႐ွိတယ္။ တိတိက်က်လည္း ေျပာလုိ့မရဘူး။ ဒီေန့ သတ္မွတ္လုိ့လည္း မရဘူး။ တခ်ို့ကိစၥေတြက ဆက္ေနတာေတြလည္း ႐ွိတယ္။” ဆရာမတုိ့ ေျဖ႐ွင္းေပးတဲ့ ကိစၥေတြထဲမွာ​ ​ျပည္သူေတြအေနနဲ့​ ​ေက်နပ္မႈရသြားတယ္လို့​​ေတြ့ရပါလား။ “ဒါေတာ့ က်မတုိ့ အျပင္က ျပန္လာတဲ့အသံေတာ့ သိပ္မသိေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ့ေဆာင္႐ြက္ေပးသမွ်ေတာ့ တတ္နုိ္င္သေလာက္ေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ေပးေနတာပါ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ့္ဘက္ကပဲ ကိုယ္ၾကည့္တာေတြ မ်ားတယ္။ က်မတုိ့ကေတ့ာ​ ​ေဘာင္ထဲ၀င္တဲ့ဟာကိုေတာ့ အတတ္နုိင္ဆုံး အေကာင္းဆုံး ျဖစ္ေအာင္ေတာ့ လုပ္ေပးတာပဲ။” ဆရာမတို့ရဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေလးကို အၾကမ္းအားျဖင့္ ဗဟုသုတအေနနဲ့ ေျပာျပေပးပါလား႐ွင့္။ စာတေစာင္ ရျပီဆုိရင္ ဆရာမတုိ့ ဘယ္လုိဆက္လုပ္လဲဆုိတာ။ “စာရရင္ စာလက္ခံဌာနပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတို့ကိုယ္တုိင္ပဲ လာပို့ပို့၊ ထုံးစံအတုိင္း စာရင္းလုပ္လုိက္တာေပါ့။ first come first နဲ့ပဲေဖာက္ျပီး အဖဲြ့လုိက္ပဲ ထုိင္ေဆြးေနြးျပီးေတာ့ ပုိ့စရာ႐ွိတဲ့စာေတြဘာေတြ ပို့ပါတယ္။ ေခၚယူေမးျမန္းသင့္တာ လည္း ေခၚယူေမးျမန္းပါတယ္။ ဒါေတြလုပ္ေနပါတယ္။ စလုပ္တဲ့အခါမွာ တခ်ဳိ့လည္း တကယ္အခြင့္အေရး ရသင့္တဲ့ဟာလား၊ ဘာလားဆုိတာ အားလုံးပဲ လူၾကီးေတြ အကုန္လုံးတုိင္ပင္ ေဆြးေနြးပါတယ္။ အကုန္လံုးပဲ ဒါကိုလုပ္တဲ့အခါမွာ ဥပေဒေၾကာင္းလည္း ပါတာေပါ့။ အားလုံးတုိင္ပင္ျပီး ႐ွိ႐ွိသမွ် ဗဟုသုတေတြနဲ့ ဥပေဒေၾကာင္းနဲ့ အကုန္လုံး ေဆြးေနြးျပီး ေဆာင္႐ြက္တာပဲ။” ဆရာမတုိ့ဆီကုိ အမႈတခု တင္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ဘယ္လိုအေျခခံအခ်က္ေတြနဲ့ ျပည့္စုံရမလဲ။ “အဲဒါေတာ့ က်မတုိ့လည္း သတင္းစာထဲမွာလည္း ထည့္ေျပာထားတယ္။ အဓိက ရည္႐ြယ္တာေတာ့ ၂၀၀၈ မွာ အတည္ျပုတဲ့ ဖဲြ့စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒရဲ့ အခန္း ၈ မွာ နုိင္ငံသားမ်ားရဲ့ အခြြင့္အေရးနဲ့ ရပို္င္ခြင့္ဆုိျပီးေတာ့ ႐ွိပါတယ္။ အဲဒါကို မူတည္ျပီးေတာ့ ေျဖ႐ွင္းေပးဖုိ့၊ မရ႐ွိေသးတဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ရ႐ွိေအာင္လုိ့၊ ဒါေပမယ့္ တရား႐ုံးမွာ တရားသူၾကီး ဆုံးျဖတ္ရမယ့္ ကိစၥမ်ိုးကိုေတာ့ ျပီးသြားတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ တရားစီရင္ေရးရဲ့ စီရင္ပုိင္ခြင့္နဲ့ တရားစီရင္ေရးနဲ့ ေဆာင္႐ြက္ရမယ့္ ကိစၥဆုိရင္ မဆုိင္ပါဘူးလို့ ေျပာထားပါတယ္။” ဆရာမတုိ့ နုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္မီေတြနဲ့ေရာ ယွဥ္ျပီးေတာ့မွ လုပ္ေနတာလား႐ွင့္။ “ဟုတ္ကဲ့႐ွင့္။ က်မတုိ့ အာ႐ွမွာေတာ့ က်မတုိ့ေကာ္မ႐ွင္ေရာဆုိ ၅ ခု ျဖစ္သြားျပီေပါ့။ ဆယ္နုိ္င္ငံမွာ။ အဲလိုလုပ္တဲ့ေနရာမွာ မေလး႐ွားတုိ့၊ အင္ဒုိနီး႐ွားတုိ့လည္း သူတုိ့လုပ္ထားတဲ့ ပုံစံေတြလည္း က်မတုိ့ မီွပါတယ္။ က်မတုိ့ေတာင္မွ ပိုျပီးေတာ့ ျပည့္ျပည့္စုံစုံ လုပ္ပါေသးတယ္။” နုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ေပးနုိ္င္မယ္လို့ ဆရာမတုိ့ ေမွ်ာ္လင့္ထားလား႐ွင့္။ “ဟုတ္ကဲ့ အတတ္နုိ္င္ဆုံးေတာ့ အေတာ္ေလးေတာ့ ေျပလည္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလုိပဲ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။” နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ပုံမွန္ ဆရာမတုိ့ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့တာေတြ ႐ွိသလား႐ွင့္။ “က်မတုိ့ သတင္းစာထဲမွာလည္း ထည့္ထားပါတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့တေခါက္က ေရးထားတယ္ေလ။ သမၼတၾကီးထံကို ေကာ္မ႐ွင္ကေန အိတ္ဖြင့္ေပးစာ ေတာင္းဆုိ ထားတာေတြလည္း ေတြ့မိမွာပါ။” ဒီတေခါက္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မွာ ေတာင္းလိုက္တာေတာ့ အက်ဥ္းသားေတြ ေတာ္ေတာ္္မ်ားမ်ား ထြက္လာတာေပါ့။ ေနာက္ထပ္က်န္႐ွိေနတဲ့ အက်ဥ္းသားေတြအတြက္ေကာ ေတာင္းဖို့႐ွိသလား႐ွင့္။ “အဲဒါေတြလည္း က်မတုိ့ ဆက္လက္ ေဆာင္႐ြက္သြားမွာပါ။"