ရခိုင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္က နယ္ျခားေစာင့္တပ္အပိုင္နယ္ေျမထဲက ရဲကင္းတခုကေန လြန္ခဲ့တဲ့ရက္ပိုင္က စိတ္ႂကြမူး ယစ္ေဆး၀ါး ၃ သိန္းနီးပါး ဖမ္းဆီးရမိခဲ့ပါတယ္။ ဒီဖမ္းဆီး မႈေနာက္ဆက္တြဲနဲ႔ ဘဂၤလားနယ္စပ္ ေမာင္းေတာၿမိဳ႔အေျခအေနကို ေဒသခံျမန္မာတဦးကို ဆက္သြယ္ေမျမန္းခဲ့ပါတယ္။ ေမာင္ေတာရဲကင္းမွာ မူးယစ္ေဆး၀ါးေတြ ဖမ္းဆီးရမိမႈနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ထူးျခားခ်က္ေလး ေျပာျပပါလား။ “ေက်ာက္ပဲလူ ကင္းစခန္းေပါ့ အဲဒီမွာ သူက ဖမ္းထားတာက ၃၊ ၄ ရက္ေလာက္ရွိၿပီေျပာတယ္။ က်ေနာ္တို႔ၾကားတာကေတာ့ အဲဒါကို သူတို႔က မူးယစ္ေဆး၀ါး ၆ သိန္းေလာက္ ဖမ္းမိတယ္ေပါ့၊ ဖမ္းရတဲ့အခ်ိန္မွာ ကယ္ရီ (သယ္သူ) သမားကို ၃ သိန္းေလာက္ေပးလိုက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ ၃ သိန္းေလာက္ ယူထားလိုက္တယ္။ အဲဒါ ပိုင္ရွင္ကေန ရဲမွဴးကို ဖုန္းနဲ႔တိုင္လိုက္တယ္၊ အဲလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ သတင္းၾကားပါတယ္။ အဲဒါ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း မညီၾကလို႔ အဲဒီလိုလည္း ေျပာသံၾကားတယ္။ သူတို႔ထဲက သတင္းေပါက္ၾကားၿပီးေတာ့ အဲဒီလိုပုံစံမ်ဳိးျဖစ္တယ္၊ ေနာက္ပိတ္ဆုံး ပိုိင္ရွင္က ရဲမွဴးကို ဖုန္းဆက္ၿပီးေျပာလိုက္တယ္လို႔ေျပာတယ္။ ခုႏွစ္ေယာက္ကို ေတာ့ ဖမ္းထားၿပီးၿပီ သူတို႔ကိုေလ။” အဲဒါ ရဲနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းက ၾကားတာလား။ “ဒီမွာကလည္း ဘယ္လိုေျပာမလဲဆုိေတာ့ ဒီေနရာက တကယ့္ကို မူးယစ္ေဆး၀ါးနယ္ေျမတခုလို ျဖစ္ေနတယ္၊ အဲဒါ အကုန္လုံး ဒီလူခ်ည္းပဲ ေျပာင္းလိုက္။ သူတုိ႔ပဲ အေျခခံလုပ္စားေနသလို ျဖစ္ေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔ေဒသက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ဆိုး၀ါးေနၿပီ။ ေအး အဲဒီလိုပဲ လက္နက္ကိုင္ေတြကပဲ ကယ္ရီလုပ္တယ္။ သူတို႔ကပဲ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ သူတို႔လုပ္တယ္။ အဲလိုနဲ႔ပဲ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ လူငယ္ေတြ ေတာ္ေတာ္ေလးပ်က္စီးေနၾကတယ္။ ” မူးယစ္စိတ္ႂကြေဆးက အဲဒီမွာ ေဆးတျပားကို ဘယ္ေလာက္ေပါက္လဲ။ “အဲဒါကေတာ့ သူ႔ရဲ႕အရည္အေသြးနဲ႔ဆိုင္ပါတယ္။ အာရ္ ဆဲဗင္းတို႔ဘာတို႔ဆုိရင္ ၃ ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ေတာင္ရွိတယ္လို႔ ၾကားပါတယ္။ အာရ္ ဆဲဗင္းဆုိတာ အေကာင္းဆုံးလို႔ ေျပာၾကတာပဲ။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြေရာ အကုန္လုံးသုံးေနၾကတယ္၊ ျပႆနာက အမ်ားႀကီး။ အခုလို ရဲေတြက မူးယစ္ေဆး၀ါးထဲမွာ ပါ၀င္ေနတာက အမ်ားစုျဖစ္ေနေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အခက္အခဲျဖစ္ေနတယ္။” မူးယစ္ေဆး၀ါးေတြက ဘယ္ကိုသြားတာလဲ။ ဘယ္ကေနလာတာလဲ။ “ဟုတ္တယ္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို သြားေနၾကတာ။ ဒါေပမယ့္သြားေနၾကတယ္ဆိုေပမယ့္ ဒီဘက္မွာလည္း က်န္ခဲ့တာေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။” မူးယစ္ေဆး ဒီလိုအမ်ားအျပားဖမ္းဆီးရမိတာ အရင္ကေရာျဖစ္ဖူးလား။ ျဖစ္႐ုိးျဖစ္စဥ္ပဲလား။ “အရင္ကလည္း ဖမ္းမိတာေတြရွိတယ္။ ၅ သိန္းတို႔၊ ၆ သိန္းတို႔၊ ဆယ္သိန္းေတာင္ရွိတယ္။” ဖမ္းမိတဲ့အခါ ဘာျဖစ္လဲ။ “ဖမ္းမိတဲ့အခါ ဘာျဖစ္မလဲ၊ သူ႔ဟာနဲ႔သူပဲ (ရယ္လ်က္)။ ဖမ္းမိတဲ့ေကာင္ ေထာင္က်တာ၊ ဒါေပမယ့္ ဆက္စပ္တရားခံေတြကေတာ့ ဘာမွ တခါမွ ဖမ္းမိၿပီးေတာ့ ကိုင္တြယ္တာ တခါမွ မရွိဘူး။ သူ႔ဟာနဲ႔သူပဲ (ရယ္လ်က္) ၿပီးသြားၾကတာပဲ။ လက္၀ယ္ေတြ႔တဲ့ေကာင္ပဲထိတာေပါ့။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူေပါ့ဗ်ာ။ ရာဇာေတြ ႀကီးစိုးေနတာကိုး။” ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ျခမ္းမွာေရာ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွိမ္နင္းမႈပုံစံက ဘယ္လိုလဲ၊ တင္းက်ပ္လား။ “သူတို႔လည္း ေတာ္ေတာ္ေလးလုပ္တာပဲ၊ ဒါေပမယ့္ မႏိုင္ဘူးေလ။ က်ေနာ္တို႔ မူးယစ္ေဆး၀ါး ေၾကာင့္ ဒီဘက္မွာေတာင္ လက္နက္ေတြ စိမ့္၀င္လာတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဘာေၾကာင့္ဆို က်ေနာ္တို႔ တလေက်ာ္ ၂ လေလာက္က ေမာင္ေတာနဲ႔ ငါးမိုင္ေလာက္ကြာတဲ့ေနရာမွာျဖစ္သြားတဲ့ဟာ၊ ဖား၀ဲေခ်ာင္းထက္ ရယက ရုံးမွာ ေသနတ္နဲ႔ လုပ္ၾကံသြားတဲ့ကိစၥ၊ မနက္ကိုးနာရီေလာက္ႀကီး။ အဲဒါဆို က်ေနာ္တို႔တာ က်ေနာ္တို႔ဘ၀မွာ ၾကားေတာင္ မၾကားဖူးဘူး။ ရယကရုံးကိုလာၿပီးေတာ့ ၀ါႏူဟာရင္ဆိုတာ ဘယ္သူလဲဆိုၿပီးေတာ့ နာမည္ဘယ္သူပါဆုိတာနဲ့႔ ဆိုင္ကယ္နဲ႔ ၂ ေယာက္လာၿပီး ရယကရုံးမွာ အစည္းအေ၀းလုပ္ေနတုန္း ဆယ့္ငါးေပအကြာေလာက္ကေန ပစၥတိုနဲ႔ ၃၊ ၄၊ ၅ ခ်က္ေလာက္ပစ္လိုက္တာ အကုန္လုံး အခ်က္တိုင္းထိတယ္။ ပစ္ၿပီး ဆိုင္ကယ္ျပန္ေမာင္းၿပီးေျပးသြားေရာ။ အဲဒီတရားခံလည္း အခုထက္ထိ ရွာလို႔မရေသးဘူး။ ကုလားအခ်င္းခ်င္းေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ကုလားအခ်င္းခ်င္းပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ လုံျခဳံေရး က်ဳိးေပါက္တာေပါ့။” ျမန္မာဘက္ကေန ဘဂၤလားဘက္ကို နယ္စပ္ကုန္အေရာင္းအ၀ယ္ေတြေရာ ေကာင္းရဲ႕လား။ “ကုန္အေရာင္းအ၀ယ္ဘာမွမရွိဘူးေလ၊ ကုန္အေရာင္းအ၀ယ္ဆိုလို႔ အရင္တုန္းက ပုစြန္တို႔ ဘာတို႔ နည္းနည္းပါးပါး။ အခုလည္း နည္းနည္းပါးပါးေလာက္ပဲသြားတာပါ၊ မေျပာပသေလာက္ပဲ။ သူ႔ဆီကက်ေတာ့ စားကုန္ေတြျပန္၀င္တယ္။ ဘီစကြတ္တို႔၊ အခ်ဳိရည္တို႔၊ ကိုကာကိုလာတို႔၊ ပလပ္စတစ္ပုံးေတြ၊ ေရတေကာင္း၊ အိုးေတြ၊ သြပ္ထည္ေတြေလာက္ပါပဲ၊ ႀကီးႀကီးမားမားေတာ့ မရွိပါဘူး။” အစိုးရသစ္က တဖြဲ႔လုံးလိုလို ရခိုင္ျပည္နယ္ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္ဖြံ႕ျဖဳိးေရးလာလုပ္ေနတာ ဘာထူးျခားလဲ။ “ဘာထူးျခားမလဲ၊ ဘာမွ မထူးျခားဘူး။ အကူအညီေတြလည္း ဘာမွမလာဘူး။ အေျပာပဲရွိၾက တယ္၊ လုပ္တဲ့ကိုင္တဲ့အထဲမွာလည္း တ၀က္၊ တ၀က္ အဲဒီလို။ လမ္းေတြလုပ္တယ္၊ တံတားေတြေဆာက္တယ္ဆိုရင္ အကုန္လုံး ျဖတ္၊ ျဖတ္၊ ျဖတ္၊ ျဖတ္နဲ႔ အဲဒါ ပိုက္ဆံတရာေလာက္ဆိုရင္ ၅၀ ေလာက္နဲ႔ပဲ ဒီမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကတာ။ အဲဒီလို အကုန္လုံး ဟိုကျဖတ္၊ ဒီကျဖတ္နဲ႔ အဲလိုအမ်ားႀကီး။” ေမာင္ေတာမွာ လွ်ပ္စစ္မီး မဟာဓာတ္အားလိုင္းက လာလား၊ ဘယ္ေစ်းရွိလဲ။ “မရွိဘူး၊ မရွိဘူး၊ မဟာဓာတ္အားလိုင္း က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ မေရာက္ေသးဘူး ခုထက္ထိ၊ က်ေနာ္တို႔က ကိုယ့္မီးလင္းေရးကို ကုိယ္လုပ္ၿပီးေတာ့ အဲဒီလိုတရက္မွ ေလးနာရီေလာက္ပဲ ေပးႏိုင္တယ္။ ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္နဲ႔ပဲ ေမာင္းတာေပါ့။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ပုိင္းက အခင္းနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး ေမာင္ေတာေဒသခံေတြအၾကား စိတ္လုံျခဳံမႈအေျခအေန ဘာသံေတြၾကား၊ ဘယ္လိုရွိသလဲ။ “ဘာသံေတြရယ္ေတာ့ သိပ္ေတာ့မရွိေတာ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဟိုဘက္မွာ အိုင္အက္စ္ေတြ ၀င္ေနတာနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အေျခအေနလည္း သိတဲ့အတိုင္းပဲ။ ဘယ္ေန႔၀င္လာမလဲမသိဘူး ဆုိတဲ့ အေၾကာက္တရားေတြနဲ႔ပဲ ေနေနရတာေပါ့။ ရတက္မေအးေပါ့။ စိတ္လုံျခဳံမႈိကေတာ့ ေျပာ မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ေျပာစရာပဲ။ လူမ်ားၿပီးေတာ့ ပြဲမစည္ျဖစ္ေနတယ္။ လုံျခဳံေရးအဖြဲ႔က ခ်ထားတာ နည္းတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ခ်ထားတဲ့အတိုင္းလည္း သစၥာရွိဖို႔လိုတယ္ေလ။ ဟုတ္တယ္ မဟုတ္လား။ ပိုက္ဆံ ၂ ေထာင္ေပးရင္လည္း ၀င္ခုိင္းလိုက္၊ တေသာင္းေလာက္ေပးရင္လည္း ၀င္ခိုင္းလိုက္နဲ႔ အဲဒီလိုပဲ ၀င္လာမစဲ တသဲသဲနဲ႔၊ ထြက္ရင္လည္းထြက္၊ ၀င္ရင္လည္း၀င္ အဲဒီလို။ အဓိကအဲဒီအပိုင္းေတြေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ဒီ လုံျခဳံေရးက်ဳိးေပါက္တယ္ဆိုတာ သစၥာမဲ့လို႔ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ နတ္ျမစ္တေလွ်ာက္ေပါ့။ နတ္ျမစ္ကမ္း႐ုိးတန္းတေလွ်ာက္ေပါ့။ ဒါေတြကိုထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔အ တြက္ သစၥာရွိဖို႔လိုပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က လူမ်ဳိးခြဲျခားစိတ္လည္းမရွိဘူး။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမွာေနလို႔ရွိရင္ ကိုယ့္ႏိုင္ငံဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာရမယ္၊ ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား။ ႏိုင္ငံသားဆို ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရး၊ တိုင္းရင္းသားဆို တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရး၊ ႏိုင္ငံျခားသားဆို ႏိုင္ငံျခားသားအခြင့္ အေရး ကိုယ့္ဟာနဲ႔ကိုယ္ ကိုယ္စီကုိယ္စီ။ ကိုယ့္အခြင့္အေရးနဲ႔ကိုယ္ပဲ ျဖစ္သင့္တယ္ေပါ့။ ဒါေတြကိုအမ်ားႀကီးလုပ္ဖို႔ လိုပါေသးတယ္။