ဘာသာေပါင္းစံု၊ လူမ်ဳိးေပါင္းစံုကို အကာအကြယ္ေပးႏုိင္မယ့္ အမုန္းစကားျဖန္႔ေဝမႈေတြ တားဆီးေရး ဥပေဒ မူၾကမ္းတခုကို ေရးဆြဲဖို႔ဆံုးျဖတ္ထားေၾကာင္း သာသနာေရးဝန္ႀကီးက ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဥပေဒ မထြက္ေပၚလာေသးခင္မွာေတာ့ အမုန္းစကားျဖန္႔ေ၀ေျပာဆုိသူ မည္သူကိုမဆို တည္ဆဲဥပေဒအရ အေရးယူမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္သံဃမဟာနာယကအဖြဲ႔က အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာအဖြဲ႔ (မဘသ) ကို သံဃာ့စည္းမ်ဥ္းနဲ႔မညီညြတ္ဘူး၊ ႏုိင္ငံေတာ္သံဃာဂိုဏ္းေပါင္းစုံ အစည္းအေ၀းႀကီးကေန အသိအမွတ္ျပဳတာမရွိဘူးလို႔ ထုတ္ျပန္ၿပီးကာစ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံစဥ္မွာ ၀န္ႀကီးက ေျဖဆိုခဲ့တာပါ။ အမုန္းစကား (Hate Speech) ေျပာၾကားခ်က္ဟာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ စတင္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္သက္တမ္းအတြင္းမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖစ္ပြားခဲ့တာေတြ႔ရွိရၿပီး ထိေရာက္စြာ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိဘဲ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ၾကဳံခဲ့ရပါတယ္။ အစိုးရကေတာ့ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈေတြေနာက္ကြယ္မွာ၊ အမုန္းစကားေတြ ေနာက္ကြယ္မွာ ပါ၀င္ပတ္သက္သူေတြကို သိထားေၾကာင္းနဲ႔ အေရးယူခံရမွာျဖစ္ေၾကာင္းသာ ေျပာဆိုသတိေပး ခဲ့တာေတြ႔ရၿပီး ေဖာ္ထုတ္အေရးယူတာ ေက်နပ္ေလာက္ဖြယ္မရွိပါဘူး။ အခု ဘာသာေပါင္းစုံညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔ေတြ ၀ိုင္း၀န္းေရးဆြဲေနၾကတဲ့ အမုန္းစကားျဖန္႔ေ၀မႈတား ဆီးေရး ဥပေဒၾကမ္းဟာ စင္ကာပူႏိုင္ငံမွာ က်င့္သုံးတဲ့ Maintenance of Religious Harmony Act အေျချပဳေရးဆြဲထားၿပီး ဒီႏွစ္မကုန္ခင္ ဥပေဒအသက္၀င္လိမ့္မယ္လို႔ ယူဆေၾကာင္း ေရွ႔ေနဦးကိုနီက ဒီဗြီဘီနဲ႔ ေမးျမန္းခန္းမွာ ေျပာပါတယ္။ သာသနာေရး၀န္ႀကီး သူရဦးေအာင္ကိုက အမုန္းတရားေျပာဆိုေရးသားထုတ္လႊင့္မႈကို အေရးယူ ကိုင္တြယ္ဖို႔အတြက္ ဥပေဒမူၾကမ္းတရပ္ ေရးဆြဲေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒါမူၾကမ္း ၿပီးစီးေနတယ္လည္းၾကားလို႔ အဲဒီထဲမွာ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို ဦးစားေပး ေရးသားထားလဲ သိခ်င္လို႔။ “က်ေနာ္တို႔ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၃၆၄ မွာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရးကို အေၾကာင္းျပၿပီးေတာ့မွ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈျပဳတာတို႔၊ အမုန္းေတြဘာေတြ ေဟာတာ ေျပာတာတို႔ မလုပ္ႏို္င္ေအာင္၊ လုပ္လာလို႔ရွိရင္ လုပ္လာတဲ့လူေတြကို အျပစ္ေပးႏိုင္ေအာင္ ဥပေဒျပဌာန္း ႏုိင္တယ္လို႔ ပုဒ္မ ၃၆၄ မွာ ပါတယ္ဗ်။ ဒါက အခု ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ။ ဒီလို သေဘာတရားမ်ဳိးပဲ ၁၉၄၇ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၁ မွာလည္း ပါတယ္။ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ အစိုးရလႊတ္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ေပါ့ ဥပေဒတရပ္ျပဌာန္းရမယ္ဆိုတာပါတယ္။ အလားတူ ဒီလိုသေဘာတရားပဲ ၁၉၇၄ ဆိုရွယ္လစ္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွာလည္း ပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးပါေပမယ့္လို႔ လက္ရွိတာ၀န္ရွိတဲ့လူေတြက အဲဒါကို မလုပ္ခဲ့ၾကဘူး။ က်ေနာ္ဆိုလိုတာက ေခတ္အဆက္ဆက္ discrimination (ခြဲျခားမႈ) ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရးကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး ခြဲျခားတာ၊ ႏွိမ့္ခ်တာ၊ Hate (အမုန္းစကား) ေျပာတာေတြကို အေရးယူဖို႔ အစဥ္အဆက္ တာ၀န္ရွိပါလ်က္နဲ႔ ဥပေဒေတြကို မျပဌာန္းခဲ့ၾကဘူး။” “အဲဒီေတာ့ ဒီဥေဒကို က်ေနာ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က တင္ခဲ့ဖူးတယ္။ မိတၳီလာအေရးအခင္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ လႊတ္ေတာ္ကို တင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရွ႕ေနေတြရယ္၊ ပညာေရးဌာနက ဆရာ၊ ဆရာမေတြပါ ပါၿပီးေတာ့ေပါ့ဗ်ာ လူ ၂၀ ေလာက္ က်ေနာ္တို႔လက္မွတ္ထိုးၿပီး တင္ခဲ့ပါေသးတယ္ ၂၀၁၃ ထဲမွာ။ ဒါေပမယ့္လို႔ က်ေနာ္တို႔က အဲလိုတင္ေပမယ့္လို႔လည္း က်ေနာ္တို႔တင္ခဲ့တဲ့ဥပေဒၾကမ္းဟာ ဘာမွကို အရာေရာက္မလာဘူး၊ ေနာက္ဆုံး ေပ်ာက္ကိုသြားတယ္။ အခု ဒီဘက္အာဏာအေျပာင္းအလဲမွာ က်ေနာ္ျပန္စုံစမ္းေတာ့ အဲဒီဥပေဒၾကမ္း သူတို႔ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာေရာ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာေရာ မရွိဘူးလို႔ က်ေနာ့္ကိုေျပာပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းေလးတခုပါ။” “အဲဒီေတာ့ ဒီဘက္မွာ အစိုးရသစ္ဖြဲ႔ၿပီးတဲ့အခါမွာ အစုိးရအဖြဲ႔သစ္ သာသနာေရး၀န္ႀကီး ဦးေအာင္ကိုက ဘာသာေပါင္းစုံက အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ရန္ကုန္မွာေတြ႔တယ္ မန္းတေလးမွာ ေတြ႔တယ္။ အဲဒီလိုေတြ႔တဲ့အခါမွာ သူက ေျပာခဲ့တယ္။ Hate Speech ေတြကို ကာကြယ္ဖို႔ Discrimination ေတြကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ဥပေဒေရးၾကပါ၊ လုပ္ၾကပါ၊ တင္ျပပါလို႔ သူက ဖိတ္ေခၚခဲ့တာ ရွိတယ္။ အဲဒီဖိတ္ေခၚခ်က္နဲ႔အတူ က်ေနာ္တို႔ ဒီက ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရးအဖြဲ႔ကလည္း လုပ္ေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ကလည္း အရင္က်ေနာ္လုပ္ထားတဲ့ဟာေလးရွိတယ္။ အဲဒါကို က်ေနာ္က ျပန္ၿပီးမွ်ေပးပါတယ္။ အခု အဲဒါ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား စီအက္စ္အိုေတြၾကားထဲမွာလည္း လုပ္ေနပါတယ္။ အဲဒီ Interfaith (ဘာသာေပါင္းစုံ) အဖြဲ႔ေတြၾကားထဲမွာလည္း အဲဒါေတြကို လုပ္ေနပါတယ္။ က်ေနာ့္ဟာကေတာ့ ေရးလို႔ၿပီးတာ ၂၀၁၃ ကတည္းက ၿပီးၿပီးသားပါဗ်ာ။ အဲဒါေလးကို ျပန္ၿပီးေဆြးေႏြးေနတယ္။ အခုလက္ရွိအေနအထားမွာ ဒါ ေတာ္ေတာ္ေလးကို လိုအပ္ေနတယ္။ ဒီလို Hate ေတြေျပာတာ၊ Discrimination ေတြ လုပ္တာ ရွိေနေပမယ့္လို႔လည္း တကယ့္တကယ္က်ေတာ့ သူ႔ကို ထိိထိေရာက္ေရာက္ တိတိက်က် အေရးယူႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဥပေဒက မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ က သြယ္၀ိုက္ေသာနည္းေတြနဲ႔ပဲ က်ေနာ္တို႔က အေရးယူေနရတယ္။ ဘာသာ၊ သာသနာကို နာက်ည္းေအာင္လုပ္တယ္ဆိုတာမ်ဳိး၊ လူမ်ဳိးစုတစုန႔ဲတစုအၾကား ျပႆနာျဖစ္ေအာင္ လုပ္တယ္ ဆိုတဲ့ ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒမွာပါတဲ့ ႏွီးႏြယ္တဲ့ပုဒ္မေတြကို ဆြဲၿပီးေတာ့ သုံးေနရတာေပါ့။ တကယ့္တကယ္ေတာ့ အဲဒါဟာ မထိေရာက္ဘူး။ ဒီေတာ့ ဟုတ္လား Hate ေျပာတယ္ဆိုရင္ ဒါ ဘာသာတခုကို ေစာ္ကားတာပဲ၊ ဘာသာႏွစ္ခုအၾကားမွာ အမုန္းပြားေအာင္လုပ္တာပဲဆိုၿပီးေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျပတ္ျပတ္သားသား အေရးယူႏိုင္တဲ့ ဟာမ်ဳိး၊ ထိထိေရာက္ေရာက္ အျပစ္ေပး ႏိုင္တဲ့ ဥပေဒမ်ဳိးက လိုအပ္တာအမွန္ပဲ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္ မၾကာခင္မွာပဲ ျပန္စမယ့္ လႊတ္ေတာ္မွာကို တင္ႏို္င္ေအာင္ ဒီဘက္က အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ Interfaith အဖြဲ႔အစည္းေတြက လုပ္ေနၾကတယ္။” ဦးကိုနီ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ လႊတ္ေတာ္တင္ခဲ့တဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းက ဘယ္အဖြဲ႔အစည္းကိုေပးၿပီး ဘယ္လိုေပ်ာက္သြားတယ္ဆိုတာေလးကို ေျပာျပပါလား။ “က်ေနာ္ေပးတာက ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုေပးလိုက္တာခင္ဗ်။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာေမးေတာ့ ျပည္သူ႔လြႊတ္ေတာ္မွာမရွိဘူး။ သူတို႔က ထင္ေၾကးက အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတ္ာဘက္ ေရာက္သြား တယ္နဲ႔ တူတယ္လို႔ ေျပာလို႔ က်ေနာ္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ဘက္ကို က်ေနာ့္မိတ္ေဆြေတြကေန တဆင့္ေမးၾကည့္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ဥပေဒမူၾကမ္းေလးတခုတင္ထားတာရွိတယ္ဆိုၿပီးေတာ့၊ အဲဒါ ဘယ္မွာ သြားသတိရလို႔ေမးတာလည္းဆိုေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ အထူးကိစၥရပ္မ်ား ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ႀကီး ဦးေရႊမန္းတို႔ ဦးေဆာင္တဲ့အဖြဲ႔ကေနၿပီးေတာ့ ဥပေဒေပါင္း ၁၄၂ ခုကိုေပါ့ဗ်ာ သူက ဒါ ျပင္ရမယ့္ဟာေတြ၊ ဖ်က္ရမယ့္ဟာေတြ၊ အသစ္ေရးရမယ့္ဟာေတြရယ္ေပါ့ ၁၄၂ ခုကို တင္ေတာ့ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ က်ေနာ့္ဟာကို မေတြ႔ရတာဗ်။ မေတြ႔တာနဲ႔ ေမးၾကည့္ေတာ့ မေတြတာဆိုေတာ့ မရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒီထဲလည္း ပါမလာေတာ့ဘူး။ သူက အေရးတႀကီးျပဌာန္းဖို႔လိုတဲ့ ဥပေဒ ၈ ခုေတာင္ ေထာက္ခံထားတယ္ ဦးေရႊမန္းတို႔အဖြဲ႔က။ အဲဒီမွာ က်ေနာ့္ဟာ ပါမလာဘူး။ က်ေနာ္က အဲဒီမွာ စ သတိျပဳမိတာ။ သတိျပဳမိတာနဲ႔ ဒီဘက္ကလည္း အခ်ိန္ကို္က္ေပါ့ဗ်ာ က်ေနာ္တို႔က ဒါေလးကိုျပန္ၿပီးေတာ့။ က်ေနာ္ကလည္း လုပ္ခ်င္တယ္၊ အာသီသရွိတယ္၊ ဆႏၵရွိတယ္၊ ဒါ တိုင္းျပည္တည္ၿငိမ္ေရးအတြက္။ ဒီဘက္က လည္း သာသနာေရး၀န္ႀကီးကလည္း ဒါကို ဖိတ္ေခၚလိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ နည္းနည္းေလး အခ်ိန္ကိုက္ျဖစ္လာတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဥပေဒၾကမ္းဟာ လႊတ္ေတာ္သြားႏိုင္ၿပီလို႔ေတာ့ ထင္တာပဲ။” အခု ဇူလိုင္လဆိုေတာ့ ဒီဥပေဒၾကမ္းက ဒီႏွစ္ကုန္ပုိင္းေလာက္ဆို အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြး အတည္ျပဳၿပီးေလာက္တဲ့ ဥပေဒေခ်ာအျဖစ္ ထြက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ အခ်ိန္လုံေလာက္မလား။ “ဒီႏွစ္ကုန္ကို မဟုတ္ဘူး။ ဒီဥပေဒက ေတာ္ေတာ္ေလးျမန္မယ္။ ဘာေၾကာင့္တုန္းဆိုေတာ့ ဒီဥပေဒက ပါးပါးေလး။ နည္းပညာပိုင္းေတြ ဟုတ္လား ဥပမာ. ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈလိုမ်ဳိး ဒီေလာက္႐ႈပ္ေထြးတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီဟာက ပါးပါးေလး။ Maintenance of Religious Harmony Act ဆိုတာရွိတယ္ စင္ကာပူမွာ။ က်ေနာ္တို႔က အဲဒါေလးကို base လုပ္ထားတာ။ ပါးပါးေလး ဒီဥပေဒသည္ ထြက္လာလို႔ရွိရင္ ၄၊ ၅၊ ၆ မ်က္ႏွာထက္ပိုမွာမဟုတ္ပါဘူး။ နည္းဥပေဒမွာသာ အေသးစိတ္ပါခ်င္ပါလာလိမ့္မယ္။ ဆိုလိုတာက တဘာသာနဲ႔တဘာသာ အျပန္အလွန္ေလးစားၾကဖို႔။ တဘာသာနဲ႔တဘာသာ အျပန္အလွန္ယိုင္းပင္းၾကဖို႔၊ အျပန္အလွန္ ေလ့လာၿပီးေတာ့ တေယာက္ကိုတေယာက္ ပံ့ပိုးဖို႔၊ Diversity (မတူကြဲျပားမႈ) ကို ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႔ျဖစ္ေအာင္ စုစည္းၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔က တိုင္းျပည္အားေကာင္း ေအာင္လုပ္ဖို႔၊ တကယ္လုိ႔မ်ား အမုန္းေတြေျပာလာရင္၊ Hate ေတြ ေျပာလာရင္၊ ေစာ္ကားေမာ္ကားတာေတြ ေျပာလာလို႔ရွိရင္ ဒီပုဒ္မ၊ ဒီလိုအေရးယူမယ္၊ ဒီလိုအျပစ္ေပးမယ္၊ ဒီေလာက္ပါပဲ။ က်ေနာ္ထင္တယ္ ျမန္ျမန္ၿပီးစီးသြားႏိုင္ပါတယ္။