မူ၀ါဒ ခ်မွတ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္
DVB
·
July 6, 2016
မိတ္ေဆြမ်ား သို႔ အိပ္ဖြင့္ေပးစာ (၄)
တင္ေမာင္သန္း
ေဒါက္တာ တင့္ေဆြသို႔...
အစ္ကိုေလးေရ... က်န္းမာေရးကုသမႈ စကားနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆိုရင္၊ မူ၀ါဒခ်မွတ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ဆိုတာ ေရာဂါရွာေဖြၿပီး၊ ကုထံုးသတ္မွတ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္လို႔ ေျပာရမွာပါ။ အစိုးရရဲ႕ ဗ်ဴရိုကေရစီ က ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းနဲ႔ တူပါတယ္။ လူနာက တုိင္းျပည္လို႔ တင္စားေျပာၾကပါစို႔။ ႏိုင္ငံေရးအရ၊ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ၿပီး တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကေတာ့ လူနာရွင္ေတြလို႔ နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။
ဘယ္တိုင္းျပည္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပႆနာေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ လူမႈေရာဂါေတြလို႔ နားလည္ႏိုင္ ပါတယ္။ ဘယ္လို ေျဖရွင္းလိုက္ရင္ ေကာင္းမယ္လို႔ ေျပာၾကတဲ့သူေတြကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖံုဖံု ရွိၾကမွာပါ။ လူနာ ေမးသြားၾကသလိုေပါ့။ ဘာျဖစ္တာထင္တယ္ လို႔ ထင္ျမင္ခ်က္ေပးၾကသူ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကိုလည္း ႀကံဳဖူးၾကမွာပါ။ ကြမ္းရြက္ျပဳတ္ေလး ေသာက္လိုက္ပါလားဆိုတာက အစ၊ ေဆးခန္း သြားျပဖို႔အဆံုး ကုထံုးအႀကံဥာဏ္ ေပးၾကတာလည္း ၾကားဖူးၾကမွာပါပဲ။ လူနာရွင္မွာလည္း သူ႔လူနာ ဘာျဖစ္ေနတယ္လို႔ ယူဆခ်က္ရွိေပတာေပါ့။ ရန္ကုန္ေဆးရံုႀကီးကို အပ္မလား။ ဘန္ေကာက္ေဆးရံုကို သြားအပ္မလား။ စင္ကာပူေဆးရံုကို သြားအပ္မလား...လူနာနဲ႔ လူနာရွင္ေတြက ဆံုးျဖတ္ၾကတာ မဟုတ္လား အစ္ကိုေလး။
အဲဒီလို လူနာရွင္ေတြနဲ႔တူတဲ့ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံလိုက္ရတဲ့ အမတ္ေတြက ျမန္မာျပည္ရဲ႕ က်န္းမာေရး ျပန္လည္ထူေထာင္လာေအာင္လို႔ ဦးစီးဦးေဆာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ့္ သူေတြကို ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္လိုက္တဲ့အခါ၊ အစိုးရ ရယ္လို႔ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီ အစိုးရက ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔တူတဲ့ ဗ်ဴရိုကေရစီကို အားကိုးၿပီး၊ လူမႈေရာဂါေတြကို ကုသေျဖရွင္း ရေတာ့တာကိုး။
ဒီလို ကုသေျဖရွင္းတဲ့အခါ၊ အစ္ကိုေလးေရ .. ေရာဂါ ရွာေဖြသတ္မွတ္တာ နဲ႔ စၾကရေပတာေပါ့။ ကုထံုးက အဲဒီ သတ္မွတ္ခ်က္ေပၚမွာ မူတည္တာ မဟုတ္လား။ လူနာရွင္က ဆရာ၀န္ကို လာေတြ႔ တဲ့အခါ၊ အေအးပတ္သြားတာ ဆရာလို႔ ေျပာခ်င္ေျပာမွာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဆရာ၀န္က သူနားလည္တဲ့ ပညာနဲ႔ လူနာေျပာတာကို နားေထာင္တယ္။ ၾကည့္တယ္။ စမ္းသပ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ေတြ႔ရွိခ်က္ ေတြကို ေရးမွတ္မယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္က ႀကံဳေတြ႕ခဲ့သမွ် ေရာဂါေတြကို ေလ့လာ သုေတသန ျပဳၿပီး၊ ဘယ္လကၡဏာနဲ႔ ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးမႈ ဘာေတြ႔ရင္ ဘာေရာဂါျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး လက္ေတြ႔ေတြ ကို ျပန္လည္ေပါင္းခ်ဳပ္ ဆင့္ပြားသင္ယူခဲ့ရတဲ့ ပညာအခံနဲ႔ ဆရာ၀န္က လူနာႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ ေ၀ဒနာနဲ႔ သူ႔ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို သံုးသပ္စဥ္းစားၿပီး လူနာမွာ ျဖစ္ေနတာကေတာ့ ဘာေရာဂါလို႔ ထင္ျမင္ခ်က္ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါက ပထမအဆင့္။ ဒါနဲ႔ ဆရာ၀န္ေျပာတဲ့ ေရာဂါက အတည္ မသတ္မွတ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ သူ႔ထင္ျမင္ခ်က္ ဟုတ္မဟုတ္ကို ေသြး၊ ဆီး၊ ၀မ္း စစ္ၾကည့္မယ္။ ဓာတ္မွတ္ရိုက္တန္ ရိုက္မယ္။ ဒါ့ထက္ ပိုၿပီး စက္ပိုင္းဆုိင္ရာ အသံုးျပဳဖို႔လိုတယ္လို႔ ယူဆရင္၊ စီတီ စက္၊ အမ္အာရ္အိုင္ စက္ေတြနဲ႔ စစ္ေဆးၾကည့္မယ္။ အဲဒီအေျဖေတြ ရလာၿပီးမွ ေရာဂါကုိ သတ္မွတ္တာ မဟုတ္လား အစ္ကိုေလး။ ကုထံုးက အဲဒီေရာဂါ အေနအထားေပၚမွာ မူတည္မွာ ေပါ့။
ဒီလို ေရာဂါသတ္မွတ္ကုသပံုကို နမူနာယူၿပီး၊ လူမႈ ျပႆနာေတြကိုလည္း စနစ္တက်ေလ့လာ သတ္မွတ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားလာၾကပါတယ္။ ဒါကို မူ၀ါဒပိုင္းျခား ေလ့လာသံုးသပ္တယ္လို႔ ေခၚတာပါ။ အဲဒီလို ျပႆနာအရင္းခံက ဘာျဖစ္တယ္ဆိုတာ သတ္မွတ္ၿပီး ဘယ္လို ေျဖရွင္းမယ္ လို႔ ေျပာဆိုတာကို မူ၀ါဒလမ္းေၾကာင္း ခ်တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ မူ၀ါဒကို အေသးစိတ္ ေျပာတယ္လို႔ ဆိုၾကတာပါပဲ။
အဲဒီ မူ၀ါဒ ပုိင္းျခားေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ သေဘာကို လက္ေတြ႔ျပႆနာတရပ္နဲ႔ ဆက္စပ္ ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ကားၾကပ္တဲ့ ျပႆနာကို ေျပာၾကရေအာင္ေနာ။ ကၽြန္ေတာ္ က ၿမိဳ႕ျပ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကၽြမ္းက်င္သူ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အေသးစိတ္ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မူ၀ါဒ ေလ့လာေရးသေဘာ ေထာင့္ကေန ဒီျပႆနာကို ကၽြန္ေတာ္ ႀကိဳးစား ၾကည့္. .. ၾကည့္ပါမယ္။
ျပႆနာတရပ္ကို ၾကည့္ၿပီဆိုတဲ့အခါ၊ လက္ရွိ ျဖစ္ေနတာက ဘာလဲဆိုတာကိုသိဖို႔ အရင္ အားထုတ္ရတာပါ။ ဒီအတြက္ သတင္းအခ်က္အလက္ရရွိႏုိင္တဲ့ သူေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းရမွာပါ။ အဲဒီ သူေတြကေတာ့ ယာဥ္ထိန္းေတြ၊ အငွားကားေမာင္းသူေတြ၊ ဘတ္စ္ကား ေမာင္းသူေတြ၊ ဘတ္စ္ကား စီးသူေတြ၊ လမ္းသြားလမ္းလာ ျပည္သူေတြ စတဲ့သူေတြကို ေတြ႔ရမွာပါ။ ဒါ့အျပင္ ဘယ္ေနရာေတြမွာ ၾကပ္တာလဲ၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ၾကပ္တာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ၾကပ္တာလဲ၊ အဲဒီလို ၾကပ္တဲ့အတြက္ ဘာျဖစ္လာသလဲ၊ ၾကပ္တဲ့ေနရာမွာ ကားေတြက ဘယ္ေလာက္ အကြာအေ၀းအထိ ရွည္သြားသလဲ။ အခ်ိန္ ဘယ္ေလာက္ ေစာင့္ရသလဲ အစရွိတဲ့ သိစရာေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ ဒါက သေဘာေလာက္ ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေမးရတာ တျခားေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ ၾကပ္တဲ့အေၾကာင္းကို ပိုအေသးစိတ္သိဖို႔ လိုအပ္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းဆင္း ေက်ာင္းတက္ခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းႀကိဳကားေတြေၾကာင့္ ၾကပ္တာလား။ အဲဒီေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းကားနဲ႔လာတဲ့ ေက်ာင္းသားအေရအတြက္၊ ဘတ္စ္ကားနဲ႔လာတဲ့ ေက်ာင္းသား အေရအတြက္၊ ကိုယ္ပိုင္ကားနဲ႔ ေက်ာင္းပို႔တဲ့ ေက်ာင္းသားအေရအတြက္ ေက်ာင္းမွာ ေကာက္ယူထားတာ ရွိသလား။ အဲဒီေက်ာင္းကေကာ မီးပြိဳင့္နဲ႔ အနီးအေ၀း ဘယ္ေလာက္ ရွိသလဲ။ ဘတ္စ္ကားမွတ္တိုင္နဲ႔ အနီးအေ၀းေကာ ဘယ္ေလာက္ ရွိသလဲ။
ကားေတြ သြားလာၾကပံုကိုလည္း သိဖို႔ လိုပါေသးတယ္။ ၿမိဳ႕ရဲ႕ ဘယ္အပိုင္းကို ကားေတြက မနက္ပိုင္းမွာ ဦးတည္သြားၾကသလဲ။ ကားအေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္က ဘယ္အခ်ိန္အတြင္း မွာ အသြားအမ်ားဆံုးလဲ။ ဘယ္လမ္းေတြကို အသံုးမ်ားဆံုးလဲ။ လမ္းမႀကီးတခုေပၚမွာ အခ်ိန္ေပၚ မူတည္ၿပီး ကားသြားလာပံု မတူတာ ရွိသလား။ ဘယ္လို မတူတာလဲ။ ဥပမာ ျပည္လမ္းမႀကီး ေပၚမွာ ရံုးတက္ခ်ိန္ ၈ နာရီ ကေန ၁၀ နာရီအတြင္း သြားလာပံုက ဘယ္လိုလဲ။ က်န္တဲ့ အခ်ိန္ နာရီအလိုက္ သြားလာပံုက ဘယ္လိုလဲ။ ၿမိဳ႕ျပင္ကို ဦးတည္သြားတဲ့ ကားက ၿမိဳ႕တြင္းကို ဦးတည္ သြားတဲ့ ကားရဲ႕ ရာႏႈန္း ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ။ ဒါက သေဘာေလာက္ ေမးခြန္းေတြပါ။ ဒါ့ထက္ပိုသိရမွာေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။
လမ္းစည္းကမ္း လိုက္နာမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြလည္း ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ လူေတြ လမ္းကူး ျဖတ္ၾကပံု၊ ဘတ္စ္ကားေတြ ရပ္ပံု၊ အငွားကားေတြ လမ္းယူပံု၊ ရပ္ပံု စသျဖင့္ ၾကည့္ရဦးမွာပါ။
ဒါ့အျပင္ လက္ရွိ ယာဥ္ေၾကာ ရွင္းေနတဲ့ စနစ္ က ေကာ ဘာလဲ။ ယာဥ္ထိန္းေတြ က မီးပြိဳင့္ ကို ခ်ဳပ္ထိန္း ရွင္းေနတယ္ဆုိရင္၊ အနီ၊ အစိမ္းကို အခ်ိန္ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ခ်ဳပ္ထိန္းထားသလဲ။ မီးပြိဳင့္ တခုနဲ႔တခု ဆက္သြယ္ခ်ဳပ္ထိန္းတာလား။ သူ႔သေဘာအေလ်ာက္ မီးပြိဳင့္တခုခ်င္းစီကို ခ်ဳပ္ထိန္းေနၾကတာလား။ အဲဒီလို ခ်ဳပ္ထိန္းပံုနဲ႔ ကားၾကပ္ပံု အဆက္အစပ္ ရွိသလား။ စသည္ .. စသည္ ... ေလ့လာစရာေတြပါ။
အစ္ကိုေလးေရ ... ဒါက သေဘမွ်ၾကည့္ရႈခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသခ်ာေလ့လာခ်က္ မဟုတ္ေသး ပါဘူး။ ေဆးကုသေရး စကားနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ လူနာကို ၿမိဳ႕လိုက္လိုက္ျပေနရင္း၊ ဆရာ၀န္ ေတြ လုပ္ပံုကိုင္ပံုေလးကို ျမင္ဖူးလာတဲ့ ေက်းလက္အက်ိဳးေဆာင္ တစ္ေယာက္က ရြာျပန္အေရာက္ ဒီလိုဒီလို လုပ္တာကြလို႔ ျပန္ေျပာပံုမ်ိဳးနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္က ေျပာေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ အေနအထားက ၿမိဳ႕ေရာက္ဖူးသူ တစ္ေယာက္ေလာက္ အဆင့္ပါ။ ၿမိဳ႕ျပ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကၽြမ္းက်င္သူ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ပညာ ကၽြန္ေတာ့္မွာမွ မရွိတာ။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ရဲ႕ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႔ ေသခ်ာ ေလ့လာခ်က္ လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကၽြမ္းက်င္တဲ့သူေတြ လုပ္ေလ့ရွိတဲ့ လုပ္ပံုကိုင္ပံုမ်ိဳး နဲ႔ လုပ္ကို္င္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒါျဖင့္ သူတို႔ လုပ္ပံုကိုင္ပံုက ဘာလဲ။ ဘယ္လိုလုပ္သိႏိုင္မလဲ။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ကၽြမ္းက်င္သူကို ေခၚၿပီး ေလ့လာဖို႔ အပ္လိုက္တာပါပဲ။ တနည္းေျပာရင္ ေရာဂါကို ဆရာ၀န္ ျပတာေပါ့။ စံအားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ အဲဒီလို ကၽြမ္းက်င္သူေတြ ရွိရမွာေပါ့ အစ္ကိုေလးရာ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလို ကၽြမ္းက်င္သူေတြ မရွိဘူးဆိုပါေတာ့။ အဲဒီလို လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္း ကလည္း ျပတ္သြားခဲ့ၿပီ ဆိုပါေတာ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘာလုပ္ၾကမလဲ။
အင္တာနက္မွာ ရွာၾကည့္ရမွာေပါ့ အစ္ကိုေလးရာ။ ကားၾကပ္တာ ျမန္မာျပည္မွာ ျဖစ္တာက ၂၀၁၃ ေလာက္ မွ စတာ။ ကမၻာမွာ ဒီ ျပႆနာက ၾကာလွၿပီ။ တျခား ႏိုင္ငံေတြ ဒီလိုမ်ိဳး ျပႆနာေတြ ကို ဘယ္လို ကုိင္တြယ္ၾကသလဲရွာၾကည့္ အမ်ားႀကီး ရႏုိင္တာေပါ့။ ဒီအခါ ကိုယ္က ပညာရွင္ မဟုတ္ေပမဲ့၊ ျပႆနာကို “ပညာ”အျမင္နဲ႔ ၾကည့္ စဥ္းစားလို႔ ရလာႏိုင္ပါတယ္။ ခုပဲ ကၽြန္ေတာ္ အင္တာနက္မွာ ရွာၾကည့္လိုက္တယ္။ လန္ဒန္ အင္ပီရီယယ္ ေကာလိပ္ (Imperial College London)က စာတမ္းတစ္ေစာင္က သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စီမံခန္႔ခြဲပံု တုိင္းတာခ်က္ေထာင့္ကေန တင္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ၿပည့္မီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ တုိင္းတာခ်က္ ေသာ့ခ်က္က် အညႊန္းကိန္းေတြ (KPI – Key Performance Indicators)ကို ဘယ္လို မူေဘာင္နဲ႔ ေဖာ္ထုတ္မလဲ ဆိုတာ ကို ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ခုလို ပံု ေလး နဲ႔ ျပထားတယ္ အစ္ကိုေလးရ။
ၿမိဳ႕ျပ ယာဥ္သြားလာမႈ စီမံခန္႔ခြဲေရးလုပ္ငန္း (traffic management) ကို တိုင္းတာရာမွာ ေခါင္းစဥ္ ၄ ရပ္ နဲ႔ ၾကည့္တယ္ဗ်။
၁။ ယာဥ္ေၾကာ ေခ်ာေမြ႔မႈ
၂။ လံုၿခံဳ စိတ္ခ်ရမႈ
၃။ လူမႈ အသိုက္အ၀န္း ပါ၀င္ေရးနဲ႔ ေျမ အသံုးျပဳမႈ
၄။ ပတ္၀န္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး
အစ္ကိုေလးေရ ... ကၽြန္ေတာ္ အထက္ကေျပာခဲ့တဲ့ ေမးခြန္းေတြက ယာဥ္ေၾကာေခ်ာေမြ႔မႈနဲ႔ပဲ ပတ္သက္တာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ခုေဆာင္းပါးကိုေရးတဲ့ တဒဂၤေခါင္းထဲ ေပၚလာတဲ့ ေမးခြန္းေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေထာင့္ေစ့ေအာင္ ၾကည့္ထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေတာင္ အခ်က္အလက္ ေကာက္ယူေရးေထာင့္က ေျပာရင္ေတာ္ေတာ္ေလး အလုပ္လုပ္ေကာက္ယူရ မွာပါ။ အဲဒီ ပံုအရ၊ ယာဥ္ေၾကာေခ်ာေမြ႔မႈ ေအာက္မွာသြားလာႏုိင္မႈ (mobility)၊ စီမံေဆာင္ရြက္ခ်က္ တြက္ေျခကိုက္မႈ (operational efficiency)၊ စနစ္ရဲ႕ အေျခအေန (system condition)၊ နဲ႔ အားထားႏုိင္မႈ (reliability) ဆိုၿပီး ေခါင္းစဥ္ ၄ ခု ေအာက္မွာ စဥ္းစားစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနပါေသးတယ္။
အဲဒီေထာင့္ေတြကေန ျပႆနာေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရႈႏုိင္ရင္ ေျဖရွင္းပံုကလည္း ပိုေကာင္းေပ ႏုိင္တာေပါ့ အစ္ကိုေလး။ အဲဒီေလာက္ မသြားႏုိင္ဘူး ဆိုရင္ေတာင္၊ လက္ရွိ ျပႆနာေတြ ကို ေသခ်ာ ထဲထဲ၀င္၀င္ ေလ့လာၾကည့္ရႈႏုိင္ရင္ ကို ေျဖရွင္းပံု က မဆုိးႏုိင္ဘူး ထင္ပါတယ္။ ဥပမာ ဘတ္စ္ကားေတြ စည္းကမ္းမရွိဘူး လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ စည္းကမ္း မရွိတာလဲ ဆက္လက္ စူးစမ္းဖို႔ မလိုေပဘူးလား။ အဲသလို စူးစမ္းလုိက္တဲ့အခါ၊ ဘတ္စ္ကားဆရာေတြရဲ႕ လုပ္ခေပးပံုနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဘတ္စ္ကားဆရာေတြက ကုမၸဏီ ၀န္ထမ္း မဟုတ္ဘူး။ ေခါက္ေၾကးရေငြေပၚမွာ ခိုင္ႏႈန္းစား စနစ္နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနၾကတာပါ။ ဒီေတာ့ ခရီးသည္မ်ားမ်ားရဖို႔ ကားကို အလုအယက္ ေမာင္းၾကရပါတယ္။ မွတ္တုိင္မွာ ရပ္ၿပီဆိုရင္လည္း ေနာက္မွတ္တိုင္မွာ ဦးဖို႔ ပံုမွန္ေက်ာ္တက္ရမယ့္ လမ္းေၾကာမွာ ေခါင္းကိုတည္ၿပီး ရပ္ေတာ့ ယာဥ္ေၾကာ ၃ ေၾကာရွိတဲ့ လမ္းမွာ ဘတ္စ္ကားရပ္ပံုေၾကာင့္ ယာဥ္ေၾကာ ၂ ေၾကာက ပိတ္သြားေရာေလ။ ဒီလို အေျခအေနမွာ ပညာေပးနဲ႔ ျပႆနာကို မေျဖရွင္းႏုိင္ပါဘူး။ အေရးယူရံု နဲ႔လည္း မရႏုိင္ပါဘူး။ သူတို႔ေတြရဲ႕ ဘ၀ရပ္တည္ေရးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ လုပ္ခေပးပံုစနစ္ကို ဆက္စပ္ ကိုင္တြယ္ဖို႔ လိုလာပါလိမ့္မယ္။ ဒါ က ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုတည္းကို ေျပာတာပါ။
အစ္ကိုေလးေရ .. အဲဒီလို လူမႈ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ ဆရာ၀န္လို အလုပ္မ်ိဳးက ဗ်ဴရုိကေရစီ ထဲမွာ အားနည္းသြားခဲ့တာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ ဒါ ကို မူ၀ါဒ ခ်မွတ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္လို႔ ေခၚၿပီး၊ အဲဒီ ျဖစ္စဥ္မ်ိဳး ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိအျမင္ကလည္း အားနည္းေနတဲ့ အေျခအေန မွာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အာဏာရလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမႈေရာဂါေတြကို ကုသဖို႔ ဆုိရင္၊ ဆရာ၀န္ေတြ လုပ္သလို လူမႈျပႆနာကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္ သတ္မွတ္ရွာေဖြၿပီး ကုထံုးေကာင္း ကို ခ်မွတ္ေပးႏုိင္တဲ့ လုပ္ငန္းနဲ႔ ျဖစ္စဥ္တည္ေဆာက္ ႏုိင္ရမွာပါ။ ဒါမွသာ ႏိုင္ငံေရးအဆင့္က ခ်မွတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးအျမင္က လုပ္ငန္းကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မယ့္ မူ၀ါဒ အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇင္ ဗုဒၶဘာသာ ဆရာေတာင္ တစ္နတ္ဟန္ (Thich Nhat Hahn) ေျပာတဲ့ စကားတစ္ခြန္းက အုပ္ခ်ဳပ္ပံုနဲ႔လည္း အက်ံဳး၀င္ႏုိင္ပါတယ္။
“ဘယ္လို ေမတၱာထားရေကာင္းမွန္း မသိတဲ့ ေမတၱာ ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေမတၱာထားတဲ့ သူေတြ ကိုပဲ နာက်င္ေစတတ္ပါတယ္။”တဲ့ အစ္ကိုေလး။ အစိုးရအသစ္က ျပည္သူ အေပၚထားရွိတဲ့ ေမတၱာကို ကၽြန္ေတာ္ နည္းနည္းမွ သံသယ မရွိပါဘူး အစ္ကိုေလး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ေမတၱာထားတဲ့ ျပည္သူေတြ မနာက်င္ဖို႔ဆိုရင္ေတာ့ “ဘယ္လို”ဆိုတာက အေရးႀကီးပါတယ္။ ျပည္သူေတြ အတြက္ ၀န္ေဆာင္မႈ ေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုမွာ အေရးႀကီးတဲ့ “ဘယ္လို” တစ္ခုကေတာ့ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ ပဲ ျဖစ္ေၾကာင္းပါခင္ဗ်ာ။
တင္ေမာင္သန္း