ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံႏွင့္ အနာဂတ္ အလားအလာ
DVB
·
June 22, 2016
၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလက ရွမ္းျပည္နယ္ ပင္လံုၿမိဳ႕ကေလးတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ အစည္းအေဝးတရပ္က အတည္ျပဳ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာ ယခုအခါ သက္တမ္း ၇၀ ျပည့္ရန္ ၈ လမ်ွသာ လိုေတာ့သည္။ ထိုစာခ်ဳပ္ျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတာင္တန္းေဒသ၊ နယ္စပ္ေဒသမ်ား ပါဝင္လ်က္ တစည္းတလံုးတည္းျဖင့္ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရး ရယူႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။
ထိုအစည္းအေဝးကို ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ဥိီးစီးက်င္းပခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ထိုအခိ်န္က ၂ ႏွစ္ျပည့္ရန္ ၈ လလိုေသးသည့္ အရြယ္သာ ရိွေသးေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပင္ ယခုအခါ အသက္ ၇၀ ျပည့္ေတာ့မည္။ အသက္ ၇၀ က်မွ ဖခင္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ ပင္လံုႏွင့္ အမည္ခ်င္းတူမည့္ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံကုိ ေခၚဆိုက်င္းပခြင့္ ရေပေတာ့သည္။ ဆိုရလ်ွင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္သက္တမ္းမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ သက္တမ္းတမ်ွ ျဖစ္ၿပီး ျပည္တြင္းလက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမွာလည္း လြတ္လပ္ေရးသက္တမ္းႏွင့္ အတူတူပင္ျဖစ္သျဖင့္ မတိမ္းမယိမ္းပင္ျဖစ္သည္ဟု ဆုိရမည္။
အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံဆိုသည္မွာ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္က စတင္ခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြကို တင္စားေခၚေဝၚသည့္ အျခားအမည္တခုပင္ ျဖစ္သည္။
ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ မ်ွ ကာလျခားသြားၿပီျဖစ္၍ ျပည္တြင္းျပည္ပ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေန၊ စီးပြားေရးအေျခအေန၊ ျပည္သူလူထု၏ စိတ္ခံစားမႈမ်ားလည္း ျခားနားသြားၿပီ။ သို႔ေသာ္ တိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း တဦးအေပၚတဦး ႏိုင္ငံေရးအရ ယံုၾကည္မႈမရိွ ျဖစ္ေနျခင္းက ဒံုရင္းဒုံရင္း ျဖစ္ေနေပရာ ေျဖရွင္းရမည့္ ျပႆနာ၏ အဓိက အေျခခံအေၾကာင္းရင္းလည္း ျဖစ္သည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ပင္လံုညီလာခံ က်င္းပစဥ္က အဓိက ေဆြးေႏြးခဲ့ရေသာ အေၾကာင္းအရာမွာ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္မွ အတူတကြ လြတ္လပ္ေရးယူ၊ မယူ ဆိုသည့္ျပႆနာျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေရးေပးမည့္သူမွာ ႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ ကိုလိုနီျပဳထားသည့္ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕သမားျဖစ္ၿပီး လြတ္လပ္ေရးကို ေတာင္းဆိုေသာ ဖ-ဆ-ပ-လ အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္မွာ ျပည္သူလူထု၏ တခဲနက္ေထာက္ခံမႈကို ရရိွထားေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မတိုင္မီ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကို အဂၤလိပ္စစ္တပ္ႏွင့္အတူ ရြပ္ရြပ္ခၽြံခၽြံ ပူးေပါင္းတိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္မွာလည္း (လြတ္လပ္ေရးမရေသးေစကာမူ) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ၾသဇာအရိပ္ေအာက္တြင္ ထားရာေန၊ ေစရာသြား အေနအထား ရိွသည္။
ထုိသို႔ေသာ အေျခအေနေအာက္တြင္ အဓိက ညိႇႏိႈင္းရသည္မွာ ပေဒသရာဇ္ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား၊ ကခ်င္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ခ်င္းကိုယ္စားလွယ္မ်ားတို႔ႏွင့္ျဖစ္ၿပီး လြတ္လပ္ေရးကို အတူတကြ ရယူ႐ုံသာ မဟုတ္ေသး၊ လြတ္လပ္ေရးရရိွၿပီးေနာက္ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေတာ္ကို မည္သို႔တည္ေဆာက္ၾကမည္ဆိုသည့္ ကတိကဝတ္ကိစၥလည္း အဓိကအေနျဖင့္ ပါဝင္သည္။
အျပန္အလွန္ မယံုၾကည္မႈမ်ားအၾကားမွ ခက္ခက္ခဲခဲ ေဆြးေႏြးကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္တရပ္ ခ်ဳပ္ဆုိႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ စာခ်ဳပ္တြင္ပါရွိသည့္ အဓိက ကတိကဝတ္မွာ နယ္စပ္ေဒသေန ျပည္သူမ်ား၏ ဒီမုိကေရစီ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို အာမခံရန္ ျဖစ္ေလသည္။ ႏိုင္ငံေရးစကားလံုးအရ အလြယ္ေျပာရလ်ွင္ ဖက္ဒရယ္မူပင္ျဖစ္သည္။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ကိုယ္၌က ေပါင္းစည္းေရးျဖစ္သျဖင့္ ခဲြထြက္ေရးကို အာမခံသည့္အခ်က္ မပါဝင္ေခ်။ ထုိသို႔ အတူတကြ ေပါင္းစည္း၍ လြတ္လပ္ေရးယူရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္သာ မေအာင္ျမင္ပါက ပင္လံုစာခ်ဳပ္ဆိုသည္လည္း ေပၚေပါက္လာရန္ အေၾကာင္းမရိွေပ။
ပင္လံုစာခ်ဳပ္ေနာက္ပိုင္း ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ား
သုိ႔ေသာ္လည္း ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ႀကံခံရကာ က်ဆံုးသြားၿပီး မၾကာမီ အတည္ျပဳလိုက္ေသာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ၁၀ ႏွစ္ျပည့္က ခဲြထြက္လိုက ခဲြထြက္ခြင့္ကို ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းခဲ့ၾကသည္။ ဤအခ်က္ထည့္သြင္းျခင္းက ေနာက္ပိုင္းတြင္ တပ္မေတာ္မွ အာဏာသိမ္းရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ပံုရေလသည္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္းက အာဏာသိမ္းၿပီးသည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုအေျခခံဥပေဒကို သာမက ေစာ္ဘြားမ်ား၊ နယ္စားမ်ား၏ ပေဒသရာဇ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ကိုပါ ဖ်က္သိမ္းပစ္လိုက္သည္။ ပေဒသရာဇ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မွာ ေခတ္ေနာက္က်၍ ျပည္သူလူထုကို သားစဥ္ေျမးဆက္ ေသြးစုပ္ျခယ္လွယ္ေသာ စနစ္ျဖစ္သည္ မွန္ေသာ္လည္း ပယ္ဖ်က္ၿပီးသည့္ ေနာက္တြင္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖင့္ အစားမထုိးႏုိင္ခဲ့ဘဲ မဆလ (တပ္မေတာ္) တပါတီ ဗ်ဴ႐ုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖင့္သာ အစားထုိးခဲ့သည္။
သို႔ျဖစ္ရာ ၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒပါ ခဲြထြက္ခြင့္ကိုသာမက ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ကတိကဝတ္တြင္ ပါရိွေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကိုပါ ပယ္ဖ်က္လိုက္သလို ျဖစ္သြားခဲ့သျဖင့္ တိုင္းရင္းသား အသီးသီးတုိ႔၏ လက္နက္စဲြကိုင္ ဆူပူအံုႂကြမႈမ်ားမွာ ထိုအခိ်န္က စတင္၍ တေန႔တျခား တိုးမ်ားလာေလသည္။
အေရွ႕ေျမာက္ တ႐ုတ္-ျမန္မာ နယ္စပ္ေဒသမွ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား
ပိုမိုအားေကာင္းလာေစသည့္အခ်က္မွာ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ တ႐ုတ္-ဗမာ အေရးအခင္း (ထိုစဥ္က တ႐ုတ္ျပည္၏ မွားယြင္းေသာ ႏိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီ အကိ်ဳးသက္ေရာက္မႈအျဖစ္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။) အၿပီး တ႐ုတ္ျပည္၏ ဗမာျပည္ လက္တံု႔ျပန္ေရး အစီအစဥ္အရ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္တြင္ အေရွ႕ေျမာက္ နယ္စပ္ေဒသ၌ ဗကပကို ေမြးဖြားေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္က ပဲခူး႐ုိးမရိွ ဗကပ (ဗဟို) ႏွင့္ အျခားေဒသမ်ားတြင္ရိွေသာ ဗကပ ေျပာက္က်ားမ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ ႏွိမ္နင္းႏိုင္ခဲ့၍ အျမစ္ျပတ္ခါနီးအခိ်န္တြင္ အေရွ႕ေျမာက္ နယ္စပ္ေဒသက တစခန္းထခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။
ဗကပသည္ ျမန္မာ့ျပည္တြင္းလက္နက္ကိုင္ သမိုင္းတေလ်ွာက္တြင္ ႏိုင္ငံျခားအကူအညီ အမ်ားဆံုးရခဲ့သည့္ အဖဲြ႔အစည္းျဖစ္ကာ ၎မွတဆင့္ တျခားေသာ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားသို႔ လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္ႏွင့္ ဘ႑ာေရးအကူအညီမ်ား အမ်ားအျပား ေပးခဲ့သည္။ ဗကပ အေရွ႕ေျမာက္ေဒသ စတင္ေပါက္ဖြားသည့္ ၁၉၆၈ မွ ဗကပၿပိဳကြဲသည့္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ထိ ၂၁ ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း ဗကပ၏ အင္အားႀကီးထြားလာသည့္နည္းတူ အျခားေသာ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တို႔၏ အင္အားလည္း ႀကီးထြားလာခဲ့သည္။ အေရွ႕ေျမာက္ ဗကပ သက္တမ္းတေလ်ွာက္ တ႐ုတ္ျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္ အစိုးရသည္ ဗကပကုိေက်ာ္လြန္၍ မည္သည့္တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ႏွင့္မ်ွ တုိက္ရိုက္ဆက္ဆံမႈ မျပဳခဲ့ဘဲ ဗကပမွတဆင့္သာ ဆက္ဆံခဲ့ျခင္းျဖင့္ ဗကပ၏ၾသဇာကို ထူေထာင္ေပးခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ေကအိုင္ေအ၏ မူလ အစြန္းေရာက္ခဲြထြက္ေရးဝါဒကို အားမေပးလိုသျဖင့္ ဆက္ဆံမႈမျပဳခဲ့ဘဲ ဗကပမွတဆင့္သာ စစ္ေရးအကူအညီေပးရင္း ႏိုင္ငံေရးအရ ဗကပ၏ စည္း႐ုံးသိမ္းသြင္းမႈကို လက္ခံေစခဲ့သည္။
သို႔ျဖစ္၍ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ေလာက္မွစတင္ကာ ေကအန္ယူ အပါအဝင္ ေကအိုင္ေအ၊ အက္စ္အက္စ္ေအ၊ ရလလဖ၊ ကလလတ စသည့္ အင္အားႀကီး တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔မ်ားမွာ ခဲြထြက္ေရးလမ္းစဥ္ကို စြန္႔ပစ္ၾကၿပီး တန္းတူေရး၊ ေသြးစည္းေရးႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆိုသည့္ ဗကပ၏ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ေပၚလစီကို လက္ခံလာၾကသည္။ ဗကပက ညႊန္ျပခဲ့ေသာ တန္းတူေရး၊ ေသြးစည္းေရး၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိသည္မွာ တ႐ုတ္ျပည္တြင္ က်င့္သံုးေနေသာ ကြန္ျမဴနစ္ တပါတီေခါင္းေဆာင္မႈေအာက္မွ ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပုံစံမ်ိဳးျဖစ္ရာ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံမ်ားတြင္ က်င့္သံုးေနၾကေသာ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္မ်ိဳး မဟုတ္ေခ်။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွစ၍ (တ႐ုတ္ျပည္က မေထာက္ခံေတာ့သည့္အတြက္) အေရွ႕ေျမာက္ေဒသတြင္ ဗကပလႈပ္ရွားမႈ မရိွေတာ့ေသာ္လည္း ဗကပ၏ အဓိကအင္အားသည္ ယူဒဗလ်ဴအက္စ္ေအ ‘ဝ’ တပ္ဖဲြ႔အျဖစ္ ဆက္လက္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။
ယူဒဗလ်ဴအက္စ္ေအ ‘ဝ’ တပ္ဖဲြ႔အေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားတြင္ က်င့္သံုးေလ့ရိွၾကသည့္ ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္စနစ္ (တနည္းအားျဖင့္) ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ိဳးကို ႀကိဳက္၊ မႀကိဳက္ မေသခ်ာေပ။ ဆိုလိုသည္မွာ ၎တို႔ေဒသတြင္ အျခားေသာ ပါတီစံုႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို လက္ခံခြင့္ျပဳလိုျခင္း ရိွ၊ မရိွ ဆိုသည္မွာ မေသခ်ာေပ။ ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ ယူဒဗလ်ဴအက္စ္ေအက လိုလားေနသည္မွာ ဝျပည္နယ္ ရရိွ အသိအမွတ္ျပဳခံရေရး ျဖစ္သည္။
ေကအန္ယူ၊ ေကအိုင္ေအ၊ အက္စ္အက္စ္ေအ စေသာ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ႀကီးမ်ားမွာ ခဲြထြက္ေရးကို မေတာင္းဆုိၾကေတာ့ဘဲ အေမရိကန္ပံုစံ ဖက္ဒရယ္စနစ္ (ကာကြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရး၊ ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ဗဟုိဘဏ္ အပါအဝင္ ေငြေရးေၾကးေရး က႑ေလးရပ္ကိုသာ ဗဟုိအစုိးရက ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည့္) ကိုသာ လိုလားပံုျပၾကေလသည္။
ထို႔ျပင္ “ႏိုင္ငံေရးအာဏာဆိုတာ ေသနတ္ေျပာင္းဝက ထြက္လာတာျဖစ္တယ္” ဆိုသည့္ ေမာ္စီတုန္း၏ အဆိုအမိန္႔အတိုင္း မိမိတို႔ တုိင္းရင္းသား၏ တန္းတူအခြင့္အေရး အာမခံခ်က္ကို စိတ္မခ်ရမခ်င္း လက္နက္ကို စြန္႔ပစ္ရန္မသင့္ဟု အခိုင္အမာ ယံုၾကည္လက္ခံထားၾကေလသည္။
တပ္မေတာ္ဘက္မွ အေျခအေန
၁၉၆၂ ခုႏွစ္ တပ္မေတာ္မွာ အာဏာသိမ္းၿပီးသည့္ေနာက္ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ ပါတီကို တည္ေထာင္ၿပီး တပါတီ အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးခဲ့သည္။ အိမ္နီးခ်င္း ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ေကာင္းမြန္သည့္ ဆက္ဆံေရး မထူေထာင္ႏိုင္မႈေၾကာင့္ နယ္စပ္ေဒသ လက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္မႈမ်ားမွာ ၾကာေလ ပိုမိုျပင္းထန္ေလ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး စစ္ေရးနည္းသက္သက္ျဖင့္ ေျဖရွင္း၍ မရေၾကာင္း ထင္ရွားလာေနသည္။
မဆလ တပါတီဆုိရွယ္လစ္စနစ္၊ ဗဟုိခ်ဳပ္ကိုင္ေသာ စီးပြားေရးမူဝါဒ၏ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းမႈမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းစစ္ကို ေရရွည္တိုက္ခိုက္ေနရေသာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ကမာၻ႔အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံ စာရင္းဝင္သြားရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားေသာ လူထုအံုႂကြမႈႀကီးအတြင္း တပါတီစနစ္ တစခန္းရပ္သြားရေလသည္။
တပ္မေတာ္သည္ အတိတ္က ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္မ်ားကို သံုးသပ္လ်က္ ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အခိ်န္ယူ ေရးဆဲြခဲ့ေလရာ ၁၄ ႏွစ္မ်ွ ၾကာခဲ့ၿပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္မွ အတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ေလသည္။ အတိတ္တေစၦ ေျခာက္ခံရသည့္အထဲတြင္ ခဲြထြက္ခြင့္သာမက၊ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္ေသာ စီမံကိန္း စီးပြားေရးစနစ္ က်င့္သုံးမႈလည္း ပါဝင္ေနေလရာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္အစိတ္အပိုင္းကိုမ်ွ ခဲြထြက္ခြင့္မျပဳသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္သာမက ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ က်င့္သံုးရန္ ျပ႒ာန္းခ်က္ကိုပင္လွ်င္ အေျခခံဥပေဒတြင္ ထည့္သြင္း၍ ျပ႒ာန္းထားခဲ့သည္။
တိုင္းေဒသႀကီး ၇ ခုႏွင့္ အဆင့္အတန္းတူညီသည့္ ျပည္နယ္ ၇ ျပည္နယ္တို႔တြင္ ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္မ်ား၊ အစိုးရအဖဲြ႔မ်ား ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ျပဳထားၿပီး ဥပေဒျပ႒ာန္းခြင့္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အာဏာတုိ႔ကုိလည္း အထိုက္အေလ်ာက္ ေပးထားသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္က ျပည္နယ္အစိုးရ အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကို လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ခြင့္၊ သဘာဝသယံဇာတ ထုတ္ယူသံုးစဲြခြင့္၊ ေရာင္းခ်ခြင့္၊ အခြန္ေကာက္ခံခြင့္မ်ားနဲ႔ ပတ္သက္၍ မ်ွတသည့္ စီမံခန္႔ခဲြခြင့္ မပါရိွေခ်။
ပို၍ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္တရပ္မွာ ေဒသဆုိင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးမ်ားကို ျပည္သူလူထုမွ တုိက္႐ုိက္ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခြင့္ မရျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခင္ ကုိလိုနီေခတ္က တည္ရိွခဲ့သည့္ ပေဒသရာဇ္နယ္စား၊ ေစာ္ဘြားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္ျခင္း၊ အဆုိပါစနစ္ကို ဗ်ဴ႐ုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖင့္ အစားထိုးလိုက္ျခင္းတို႔က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္မႈ၏ အဓိကအေၾကာင္းတရပ္ ျဖစ္ခဲ့သည္ကို မေမ့အပ္ေပ။
ဒီမိုကေရစီနည္းက် ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သို႔ ေျပာင္းလဲလိုလ်ွင္ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးမ်ားကို ျပည္သူလူထုက ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္၍ ဥပေဒနဲ႔အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ကို ေပးရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ ထုိ႔ျပင္ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ေသာ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးမ်ားကို ၿမိဳ႕နယ္၏ စည္ပင္သာယာေရးလုပ္ငန္းမ်ား စီမံခန္႔ခဲြခြင့္ကိုပါ ပူးတဲြေပးအပ္ရမည္ ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ၿမိဳ႕နယ္စည္ပင္သာယာေရး လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကို ဝန္ထမ္းမ်ားက တာဝန္ယူ ထမ္းေဆာင္ေနရာ အေလအလြင့္မ်ားစြာ ရိွေနၿပီး ၿမိဳ႕နယ္အလိုက္ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈ မရိွသျဖင့္ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ သာယာလွပမႈလည္း ရိွသင့္သေလာက္ မရိွေခ်။
သို႔ေသာ္လည္း တပ္မေတာ္အေနျဖင့္ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက ဥပေဒျပဳခြင့္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္မ်ားကို တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ အစိုးရအဖဲြ႔မ်ားသို႔ ခဲြေဝေပးထားသျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ပံုစံတမိ်ဳးပင္ ျဖစ္သည္ဟု ခံယူထားၿပီး ျပင္ဆင္ရန္မလိုဟု ရပ္ခံလ်က္ ရွိပါသည္။
ထုိ႔ျပင္ မိမိတို႔ စိတ္ႀကိဳက္အခိ်န္ယူ ေရးဆဲြထားေသာ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ လႊတ္ေတာ္အသီးသီးတြင္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ပါဝင္ေနရာ ယူထားၿပီး အေျခခံဥပေဒကို အလြယ္တကူ မျပင္ဆင္ႏိုင္ရန္ သို႔တည္းမဟုတ္ တပ္မေတာ္၏ သေဘာတူညီခ်က္မရလ်ွင္ အေျခခံဥပေဒကို မျပင္ဆင္ႏိုင္ရန္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားေလသည္။
ဒိုင္လူႀကီးသဖြယ္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရ
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ မတိုင္မီက ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြ႔ဲစည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို လက္မခံ ဆန္႔က်င္ၿပီး ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ေသာ အန္အယ္လ္ဒီသည္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြ ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ ႁခြင္းခ်က္ျဖင့္ လက္ခံလာသည္ဟု ဆိုရေပမည္။ ႁခြင္းခ်က္ဆုိသည္မွာ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒမွ မိမိတို႔မႀကိဳက္သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို ေပးထားသည့္ ေဘာင္အတြင္းမွပင္ ျပင္ဆင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသြားမည္ဆုိသည့္မူပင္ ျဖစ္သည္။ ထုိအဓိပၸာယ္ကို အျခားတနည္းျဖင့္ လက္ေတြ႔က်က် သံုးသပ္ေျပာဆိုရမည္ဆုိလ်ွင္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို တပ္မေတာ္က နားလည္လက္ခံလာေအာင္ စည္း႐ုံးေဆာင္ရြက္သြားမည္ဆုိသည့္ သေဘာပင္ ျဖစ္သည္။ ထုိသို႔ ျဖစ္လာႏိုင္ေစရန္မွာ အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ ေကာင္းမြန္္လာရန္ (တနည္းအားျဖင့္ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္) လိုအပ္ေၾကာင္း အန္အယ္လ္ဒီက ေကာင္းစြာ နားလည္ေပသည္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ ျပည္သူလူထု ေထာက္ခံမႈျဖင့္ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရရိွခဲ့ေသာ အန္အယ္လ္ဒီသည္ ထုိသို႔ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္အေရးတရပ္ ယခုအခါ ရရိွေနၿပီျဖစ္သည္။
ႏုိင္ငံသူ၊ ႏုိင္ငံသားမ်ားအားလံုး၏ ဘံုအက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ေသာ ႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္သည္ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားျပဳ အန္အယ္လ္ဒီအစုိးရက ေခါင္းေဆာင္လ်က္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားက အဓိကဇာတ္ေကာင္မ်ားအျဖစ္ ဆံုးျဖတ္ေျဖရွင္းရမည့္ ျပႆနာျဖစ္ေပသည္။
ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ အႏိုင္ရေသာ အန္အယ္လ္ဒီသည္ အစိုးရတရပ္ကို ဖဲြ႔စည္းႏုိင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္တြင္းျပည္ပ အႏၲရာယ္မ်ားမွ ကာကြယ္ေရးအတြက္ တပ္မေတာ္က ဦးေဆာင္ရမည္ဟု အေျခခံဥပေဒက ဆုိထားသည့္အတြက္ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အၾကား သေဘာတူညီခ်က္ရ႐ုံႏွင့္ မၿပီးေပ။ ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြမ်ားတြင္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားလည္း ပါရိွလာႏိုင္ေလရာ တပ္မေတာ္က သေဘာမတူလ်ွင္ ျပင္ဆင္ရန္ မလြယ္ကူသျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြမ်ားတြင္ တပ္မေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား မုခ်ပါဝင္ရန္ လိုအပ္ေပသည္။ ထုိသို႔ေသာ လက္ေတြ႔အေျခအေန၏ ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားအရ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ ျဖစ္ေနၾကေသာ တပ္မေတာ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားၾကားတြင္ သင့္တင့္မ်ွတေသာ အေျဖတခုရရိွရန္ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရက ၾကားဝင္ဖ်န္ေျဖေပးရမည့္ ဒိုင္လူႀကီးေနရာတြင္ ေရာက္ရိွေနေပလိမ့္မည္။
အနာဂတ္အလားအလာ
အားလံုး၏ၾကားတြင္ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္ခဲ့လ်ွင္ တျပည္လံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကိစၥကို ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းရသည္မွာ မခက္ခဲေသာ္လည္း ေရရွည္တည္တ့့့ံ ခိုင္ၿမဲသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရိွရန္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္မ်ား ရရိွေအာင္ ညိႇႏိႈင္းေရးမွာ လြယ္ကူမည္ မဟုတ္ေခ်။ အေၾကာင္းမွာ အဆုိပါ ေဆြးေႏြးပဲြမ်ားတြင္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ား ပါဝင္လာႏိုင္၍ ျဖစ္ေပသည္။
အန္အယ္လ္ဒီကလည္း တိုင္းရင္းသားမ်ားနည္းတူ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္လိုသည္ ဆုိေသာ္လည္း အာ႐ုံစူးစိုက္ပံုခ်င္း မတူညိီၾကေပ။ သို႔ေသာ္လည္း အန္အယ္လ္ဒီက ရပ္ခံထားသည္မွာ ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးျဖစ္သျဖင့္ တည္ဆဲ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္လ်က္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈမ်ား ေလ်ွာ့ခ်ထားေသာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ ပိုမုိပီျပင္သည့္ ပံုစံမ်ိဳးကို အဆုိျပဳႏိုင္ပါက တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားေရာ တပ္မေတာ္ကပါ လက္ခံႏိုင္သည့္ အေနအထား ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
ေဆြးေႏြးသည့္ အဆင့္အသီးသီးတြင္ ရရိွလာေသာ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ်ားအေပၚ မူတည္၍ ဒိုင္လူႀကီးသဖြယ္ျဖစ္သည့္ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရသည္ ႏွစ္ဘက္အၾကား မ်ွတေသာ အေျဖတခုကို ထုတ္ေပးၿပီး ႏွစ္ဘက္ လက္ခံလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့လ်ွင္ ထာဝရၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အားတက္ဖြယ္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
ထုိသို႔မဟုတ္ပါဘဲ တဘက္ဘက္က အလြန္အကြ်ံ သေဘာထား တင္းမာေနခဲ့လ်ွင္ အန္အယ္လ္ဒီအစုိးရသည္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းညင္သာသည့္ဘက္နဲ႔ တသေဘာတည္း ျဖစ္သြားႏိုင္ေသာ္လည္း ေဆြးေႏြးပဲြ ပ်က္သြားႏိုင္သည္။
အကယ္၍ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားက သေဘာထားေပ်ာ့ေပ်ာင္း၍ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရႏွင့္ တသေဘာတည္းရိွခဲ့ၿပီး တပ္မေတာ္က သေဘာထား တင္းမာေနခဲ့လ်ွင္ တပ္မေတာ္မွာ ယခင္စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားေၾကာင့္ က်ဆင္းခဲ့ရေသာ ျပည္သူ႔ေမတၱာကို ျပန္လည္ရရိွႏိုင္ခြင့္ ဆံုး႐ႈံးလိမ့္မည္။
အကယ္၍ တပ္မေတာ္က အန္အယ္လ္ဒီအစုိးရႏွင့္ တသေဘာတည္း လိုက္ေလ်ာႏိုင္ခဲ့လွ်င္ ထာဝရၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေမ်ွာ္လင့္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြ ပ်က္သြားခဲ့လွ်င္ေတာင္မွ အန္အယ္လ္ဒီနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေထာက္ခံေသာ ျပည္သူလူထု၏ ေမတၱာကို ျပန္လည္ရရိွႏိုင္ေခ် ရွိေပသည္။
အကယ္၍ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားအတြင္း အခ်င္းခ်င္းအၾကား တသေဘာတည္း ညိႇႏိႈင္းမရဘဲ ေခါင္းမာစြာ သီးျခားကဲြထြက္ေနပါကလည္း ညိႇႏိႈင္း၍ရေသာ အဖဲြ႔မ်ားနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္အတြင္း တင္းမာသူမ်ားကို စစ္ေရးျဖင့္ အျပတ္ေခ်မႈန္း တိုက္ခိုက္ခံရမႈမ်ား ဆက္လက္ ျမင္ေတြ႔ရလိမ့္မည္ဟု ထင္ျမင္မိပါေၾကာင္း သံုးသပ္တင္ျပအပ္ပါသည္။
ရဲထြန္း (သီေပါ)