မသန္စြမ္းသူေတြအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံတဲ့ဥပေဒေတြကို ေျပာင္းလဲရမယ္- ကိုေနလင္းစိုး
အေးနိုင်
·
May 25, 2016
၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြက္ ‘ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ Charles T. Manatt Democracy Award ဆု’ ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ မသန္စြမ္းသူမ်ား ေရွ႕ေဆာင္အဖြဲ႕မွ အမွဴေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ကိုေနလင္းစိုးက ရရွိခဲ့ပါ တယ္။
ကိုေနလင္းစိုးဟာ မသန္စြမ္းသူမ်ားအခြင့္အေရး၊ မသန္စြမ္း သူမ်ားအခြင့္အေရးဥပေဒျပဌာန္းေရး၊ အမ်ဳိးသားပညာေရးဥပေဒနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေရြးေကာက္ပဲြ နည္းဥပေဒျပင္ဆင္ေရးေတြအတြက္ ပါ၀င္လႈပ္ရွာခဲ့သလို ျပည္ပႏိုင္ငံ ၁၄ ႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ၿပီး မသန္စြမ္းလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ကိုေနလင္းစိုးကို ဒီဗြီဘီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းပါတယ္။
ဒီဆုကို ဘယ္အဖြဲ႔အစည္းကေပးတာလဲ၊ ဘယ္လိုဆုအမ်ဳိးအစားလဲဆိုတာ ရွင္းျပေပးပါ။
“ဟုတ္ကဲ့ ဒီဆုက International Foundation for Electoral Systems ေပါ့။ ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ အေျခစိုက္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းကေနၿပီးေတာ့ ႏွစ္စဥ္ေပးအပ္တဲ့ဆုေပါ့ေနာ္။ ဒီဆုက တႏွစ္ကို ကမၻာတလႊားကေနၿပီး ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ေရြးေကာက္ပဲြျဖစ္စဥ္ေတြမွာ၊ အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ တက္တက္ႂကြႂကြ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို တႏွစ္ကို ၃ ေယာက္ႏွဳန္းနဲ႔ ေပးေနတဲ့ ဆုအမ်ဳိးအစားျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ့္ကိုေတာ့ ဒီႏွစ္မွာ သူတို႔ေပးခ့ဲတယ္လို႔ အေၾကာင္းၾကားလာပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္ကတည္းပဲ တရား၀င္စာတေစာင္ သူတို႔၀ါရွင္တန္ဒီစီရုံးကေန ပို႔လာပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္ ဒီဆုကို ခ်ီးျမႇင့္တာပါလဲ။
“ဒီႏွစ္အတြက္ ဆုကို က်ေနာ့္ကို ေရြးခ်ယ္လိုက္တယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ မသန္စြမ္းတဲ့လူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ကိုယ္တိုင္ မသန္စြမ္းသူတေယာက္အေနနဲ႔ တက္တက္ႂကြႂကြ တစိုက္မတ္မတ္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အေပၚမွာေရာ၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ေရြးေကာက္ပဲြျဖစ္စဥ္ေပါ့၊ ေပၚလစီေျပာင္းလဲေရးကိစၥေတြမွာ က်ေနာ္နဲ႔ က်ေနာ့္အဖဲြ႔က တက္တက္ႂကြႂကြပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီအေပၚမွာ အသိအမွတ္ျပဳၿပီးေတာ့ သူက ေပးတာလို႔ဆိုပါတယ္။”
ဆုခ်ီးျမႇင့္မယ့္အစီအစဥ္က ဘယ္ေတာ့ေလာက္ျဖစ္မလဲ။
“က်ေနာ့္ကို ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ လာၿပီးေတာ့ ဆုလက္ခံရယူဖို႔ ဖိတ္စာ ဖိတ္ထားပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၁၃ ရက္ေန႔ပါ။”
အခုလို ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ ဆုရရွိမႈဟာ မသန္စြမ္းေတြအခြင့္အေရးေတြအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကိုေနလင္းစိုးနဲ႔ အဖြဲ႔အေပၚ ဘယ္လိုသက္ေရာက္ေစ၊ တြန္းအားျဖစ္ေစမလဲ။
“ပထမတခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္ေပးတဲ့ဆုေတြရဲ႕ သမိုင္းျဖစ္စဥ္ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ မသန္စြမ္း တဲ့သူကို ေပးတာေတာ့ ဒါ ပထမဆုံးဆိုတဲ့သေဘာေလး ေတြ႔တယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ ကလည္း မသန္စြမ္းသူျဖစ္တာကိုး။ မသန္စြမ္းတဲ့သူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈအတြက္လည္း က႑နယ္ပယ္မွာ ပထမဆုံးေပးတာကို ေတြ႔ရတဲ့အခါက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက မသန္စြမ္း လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ တခုရလိုက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔လႈပ္ရွားမႈေတြ ပိုၿပီးေတာ့ အားေကာင္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏို္င္ဖို႔ တြန္းအားတခု ျဖစ္တယ္။ ထိုနည္းတူ မသန္စြမ္းတဲ့သူေတြရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈကိုလည္း ကမၻာ့အဖြဲ႔အစည္းေတြက အသိအမွတ္ျပဳတယ္ဆိုတဲ့ တုန္႔ျပန္မႈေလးတခု ရတယ္ေပါ့။ ဒိအေပၚမွာ ဆက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လက္ရွိ ေဆာင္ရြက္လက္စလုပ္ငန္းေတြ ဆက္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ တြန္းအားျဖစ္ေစ ပါတယ္။”
အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ ျမန္မာျပည္က မသန္စြမ္းေတြအတြက္ လတ္တေလာ ဦးစားေပး အေရးတႀကီးလုပ္ေဆာင္ရသင့္တဲ့ကိစၥေတြက ဘာေတြျဖစ္မလဲ။
“ပထမတခ်က္ကေတာ့ အရင္အစိုးရအဆက္ဆက္မွာ ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ဥပေဒေတြရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ မသန္စြမ္းတဲ့သူေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံတဲ့ဥပေဒေတြေပါ့၊ ဥပမာ ကိုယ္လက္အဂၤါ က်န္းမာ သန္စြမ္းသူ ျဖစ္ရမည္။ ကိုယ္လက္အဂၤါျပည့္စုံသူျဖစ္ရမည္ဆိုတဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ မသန္စြမ္းတဲ့ သူေတြကို ဥပေဒအရအခြင့္အေရးမရေအာင္ ပိတ္ဆို႔ဟန္႔တားထားတဲ့ဥပေဒေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ျပန္လည္ေလ့လာဆန္းစစ္ၿပီးေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲစရာေတြ ဆက္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္သြားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ အစိုးရသစ္က ျပဌာန္းမယ့္ ဥပေဒနဲ႔ မူ၀ါဒအသစ္ေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ မသန္စြမ္းတဲ့သူေတြရဲ႕အခြင့္အေရးကို ပိတ္ဆို႔ဟန္႔တား တာေတြ မျဖစ္ေပၚဖို႔နဲ႔ က်ေနာ္တို႔အတြက္လည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ျဖစ္ေပၚလာဖို႔၊ ဒါေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားစရာေတြရွိပါတယ္။”
“ေနာက္တခ်က္ကလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ ဘတ္ဂ်က္ခြဲတမ္းေတြကလည္း မသန္စြမ္းလူထုအတြက္ အတိုင္းအတာတခုအထိ သုံးစြဲလာေပးဖို႔ အေျခအေနေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားႀကီး အသိပညာ ေပးၿပီးေတာ့မွ Advocacy (စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္) ၿပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္သြားရမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ရွိပါတယ္။ တဖက္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မသန္စြမ္းတဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စြမ္းရည္ျပည့္၀တဲ့ မသန္စြမ္းေခါင္းေဆာင္ေတြ အေျမာက္အျမားေပၚထြက္လာၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မသန္စြမ္း သူမ်ားအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာဖို႔ေပါ့။ ဒါေတြက က်ေနာ္တို႔ အေရးတႀကီး ေဆာင္ရြက္စရာအေနနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။”
ဒီဆုခ်ီးျမႇင့္ခံရတဲ့အေပၚ ဆုရွင္ရဲ႕ မွတ္ခ်က္စကား။
“ဟုတ္ကဲ့ ဒီဆုဟာ က်ေနာ္ မေမွ်ာ္လင့္လည္း မေမွ်ာ္လင့္ထားသလို ႀကိဳတင္သိရွိျခင္းမရွိဘူးေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္း လ်ပ္တျပက္ရလာတဲ့အေပၚမွာေတာ့ နံပါတ္ ၁ အခ်က္က က်ေနာ္ ရရွိျခင္းဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ မသန္စြမ္းသူအားလုံးရဲ႕ကိုယ္စား ရရွိျခင္းသေကၤတအမွတ္တခုအျဖစ္နဲ႔ က်ေနာ္ ခံယူပါတယ္။ ဆက္ၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔ မသန္စြမ္းလႈပ္ရွားမႈေတြ အားေကာင္း လာဖို႔နဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ အရွိန္ရလာေအာင္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳမႈတခု ေပးတဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ ဒီအေပၚမွာ ေရြးခ်ယ္ေပးတဲ့အဖြဲ႔အစည္းကိုလည္း ေက်းဇူးတင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဒီလႈပ္ရွားမႈေတြကို ဆက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္တဲ့စြမ္းအားနဲ႔ ေဆာင္ရြက္သြားပါ မယ္။ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မသန္စြမ္းသူမ်ားအခြင့္အေရးကိစၥမွာ ႏိုင္ငံတကာကတင္ မကဘူးေပါ့၊ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရနဲ႔ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့အင္အားစုေတြကလည္း ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ပံ့ပိုးေပးၾကပါ။ ဆက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို လက္တြဲၿပီးေတာ့မွ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေပးၾကပါလို႔ က်ေနာ္တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။”