ရာဂ်ီးဗ္ ဘာတာခ်ာယာ၏ အေမးကို က်ေနာ္က ျပန္ေျဖရာတြင္… က်ေနာ္တဦးခ်င္းအေနျဖင့္ အိႏၵိယအေရွ႕ေျမာက္ေဒသ လက္ရိွအေျခအေနကို သိပ္မသိပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံအတြင္းရိွ တိုင္းရင္းသားမ်ားက ဒီမိုကေရစီဖက္ဒရယ္စနစ္ ပီပီျပင္ျပင္ရရိွေရးကို ႀကိဳးစားေနသည့္ အခိ်န္ျဖစ္၍ အိႏိၵယႏိုင္ငံအတြင္းရိွ မိ်ဳးႏြယ္တူ တိုင္းရင္းသားမ်ားအေရးကိစၥကို အာ႐ံုစိုက္ေလ့လာျခင္းမျပဳႏိုင္ေသးပါ - ဟုေျဖၾကားခဲ့ပါသည္။ ဒုတိယေမးခြန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ၿပီးခဲ့သည့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္က ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္က အိႏိၵယတပ္မေတာ္ကို ျမန္မာပိုင္နက္နယ္ေျမအတြင္း ဝင္ေရာက္ကာ နယ္စပ္ သူပုန္မ်းာကို တိုက္ခိုက္ခြင့္မျပဳဘဲ ပိတ္ပင္ျခင္းမွာ မိမိတို႔၏ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒအရ ႏုိင္ငံျခား တပ္ဖဲြ႔မ်ားကို မိမိပိုင္နက္နယ္ေျမကို အသံုးျပဳခြင့္မေပးျခင္းသာ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားကို အားေပးလိုျခင္းမဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ အိႏိၵယအစိုးရက ျမန္မာအတိုက္အခံ အန္အယ္လ္ဒီပါတီအေပၚ ပိုမိုလိုလားသည့္ တိမ္းညြတ္မႈရိွသည္ကို သိရိွ သည့္အတြက္ အခြင့္ရသည့္အခ်ိန္တြင္ လက္တံု႔ျပန္ျခင္းလည္း ျဖစ္ႏို္င္ပါသည္။ လက္ရိွ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရသစ္ တက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံအစုိးရကို ပုန္ကန္တိုက္ ခုိက္ေနသည့္ နယ္စပ္လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားကို အားေပးသည့္ အျပဳအမူမိ်ဳး၊ အိမ္နီးခ်င္းေကာင္း မပီသသည့္လုပ္ရပ္မိ်ဳး လုပ္ေဆာင္လိမ့္မည္မထင္ပါဟု က်ေနာ့္ထင္ျမင္ ခ်က္ကုိေျဖၾကားခဲ့ပါ သည္။ ဤေမးခြန္းကို အေမးခံရသည့္အတြက္ က်ေနာ့္စိတ္ထဲ အနည္းငယ္ထူးဆန္းေနပါသည္။ ေနာက္မွသိရသည္မွာ ရာဂ်ီးဗ္မွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္းက အိႏၵိယအစိုးရကုိ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပဲြဝင္ေနသည့္ ULFA ( United Liberation Front of Asom) ရိွရာ အေရွ႕ နာဂလန္းဒ္ေခၚ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ နာဂေတာင္တန္းမ်ားဆီသုိ႔ သံုးလႏွင့္ ရက္ႏွစ္ဆယ္ ၾကာ သြားေရာက္ေနထိုင္ခဲ့ၿပီး (RENDEZVOUS WITH REBELS) “သူပုန္မ်ား ႏွင့္ဆံုေတြ႔ရာ” စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။ ( “ RENDEZVOUS WITH REBELS” စာအုပ္ ကိုလက္ ေဆာင္ေပးလုိသည္ဆို၍ က်ေနာ္တုိ႔အျပန္ခရီးတြင္ သူေနထိုင္ရာ ဂူဝါဟတီၿမိဳ႕၊ ေနအိမ္သို႔ ေခတၱဝင္ေရာက္ၿပီး  တစ္ေယာက္တအုပ္ ယူခဲ့ၾကပါေသးသည္။) ထို႔ျပင္ အာသံေဒသႀကီးသည္ ၁၂၂၆ ခုႏွစ္မွ ၁၈၁၇ အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ ခန္႔ အာ့ဟုန္ ေခၚ ရွမ္းမင္းဆက္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရာေဒသျဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုမင္းဆက္ကို စတင္တည္ေထာင္သူမွာ (Mong Mao) မုန္းေမာ (တ႐ုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္ေဒသ ေရႊြလီခ်ိဳင့္ဝွမ္းကို ဗဟုိျပဳထားသည့္) ေဒသမွ (PatKai - ဖာ့ကိုင္) ပတ္ကိြဳင္ေတာင္တန္းကို ျဖတ္ေက်ာ္လ်က္ အာသံေဒသကို ေရာက္ရိွ လာသူ ရွမ္းမင္းသား ဆုကဖား ( Sukaphaa ) ျဖစ္သည္။ ထို အာ့ဟုန္မင္းဆက္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ စိုးစံအၿပီး၊ ျမန္မာဘုရင္ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ ၁၈၁၇ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္တႀကိမ္၊ ၁၈၁၉ ေဖေဖၚဝါရီလတြင္ တႀကိမ္၊ ဘႀကီးေတာ္ဘုရား လက္ထက္ ၁၈၂၁ တြင္ တႀကိမ္ အာသံကို စစ္ျပဳလ်က္သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ေသာ သမိုင္းေနာက္ခံအေၾကာင္းမ်ား ရိွေနျခင္းေၾကာင့္- က်ေနာ္တုိ႔က (အထူး သျဖင့္ ရွမ္းတိုင္းရင္းသား ႏုိင္ငံေရးပါတီတခုက) သူတို႔၏ အေရွ႕ေျမာက္ေဒသအေၾကာင္း စိတ္ဝင္စားမႈရိွ-မရိွ ေမးျမန္းျခင္းျဖစ္ပံုရေလသည္။ ေနာက္တေယာက္ ထူးထူးျခားျခားသတိထားမိသူမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ထုတ္ေဝေသာ မီဇိုရမ္ပို႔စ္မွ ဂ်ာနယ္လစ္ Mr.Henry Lalhlimum ျဖစ္သည္။ သူသည္ အာသံတကၠသိုလ္မွ မာစတာဒီဂရိီ ရခဲ့သူျဖစ္ၿပီး၊ လူမႈေရးပရဟိတလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေနသူ၊ ေက်ာင္းသားေခါင္း ေဆာင္တေယာက္ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သိရသည္။ သူက အိႏၵိယအစုိးရ၏ Act East Policy မွာ မီဇိုရမ္ေဒသကို အေျခခံရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ မီဇိုရမ္ေဒသမွ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွ ၁၆ ရာစုႏွင့္ အဓိကအားျဖင့္ ၁၈ ရာစုတြင္ စတင္ဝင္ေရာက္လာၾကသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လက္ရိွ အေနအထားတြင္လည္း မီဇိုရမ္ျပည္နယ္မွာ ဘဂၤလားဒက္ရွ္ - ျမန္မာတို႔ႏွင့္ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ဆက္စပ္လ်က္ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရး ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေနေၾကာင္း၊ စသည္ျဖင့္ ေျပာဆုိသြား ေလသည္။ မစၥတာ ဟင္နရီမွာ ဇိုမီးလူမ်ိဳးျဖစ္ပံုရၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသား ခ်င္းလူမိ်ဳးႏွင့္ဆင္တူသည္။ အစည္းအေဝး ဒုတိယရက္တြင္ က်ေနာ္တုိ႔ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အက္စ္သာထုဆန္ႏွင့္ ကိုစည္သူ ေအာင္ျမင့္တုိ႔ စကားေျပာအလွည့္က်သည္။ အက္စ္သာမွာ ေလာေလာလတ္လတ္ ပူပူေႏြးေႏြး သတင္း ပူလစ္ဇာဆုရထားေသာ ေလးဦးပါ AP သတင္းအဖဲြ႔ဝင္ျဖစ္ၿပီး၊ အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုမွအျပန္ ရန္ကုန္သို႔ မဝင္ေရာက္ႏိုင္ေသးဘဲ ယခုေဆြးေႏြးပဲြသို႔ ေတာက္ေလ်ွာက္လာ ခဲ့ရသူျဖစ္သျဖင့္ ပင္ပန္းလြန္းၿပီး အိပ္ေရးမဝျဖစ္ကာ ပထမေန႔ အစည္းအေဝးကို ေန႔တဝက္ သာ တက္ႏိုင္သည္။ သူမမွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကတည္းက AP (Associated Press) တြင္ သတင္းေထာက္အျဖစ္ အလုပ္လုပ္ေနသူျဖစ္သည္။ အစည္းအေဝးတြင္ အက္စ္သာက အိႏၵိယ - ျမန္မာ သတင္းသမားမ်ား၊ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအေနျဖင့္ ေရွ႕အနာဂတ္ကာလတြင္ ပိုမိုခ်စ္ၾကည္ရင္း ႏွီးမႈရေစရန္၊ တဘက္ႏွင့္တဘက္ပိုမို အျပန္အလွန္ ပိုမိုနားလည္ေစရန္အတြက္ လက္ေတြ႔ က်က် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည္႔ ကိစၥတခုကို အႀကံျပဳသည္။ အျခားမဟုတ္ ေဖ့စ္ဘြတ္တြင္ Group တစ္ခုေထာင္၍ ျမန္မာႏွင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးဆုိင္ရာ သတင္းမ်ား၊ ႏွစ္ႏိုင္ငံဆုိင္ရာ စိတ္ဝင္စားစရာ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ားကို တင္ေပးျခင္းျဖင့္ ေဝငွၾကရန္၊ တေယာက္ႏွင့္ တေယာက္ အဆက္အသြယ္မျပတ္ေစဘဲ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေနၾကရန္ႏွင့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို အျပန္အလွန္ ကိုးကားႏိုင္ရန္ အႀကံျပဳသည္။ အက္စ္သာ၏ အႀကံျပဳခ်က္မွာ အစည္းအေဝး၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ အကိုက္ညီဆံုး အႀကံျပဳခ်က္ျဖစ္သည္ဟု က်ေနာ္ယူဆသည္။ အဆိုပါအႀကံ ျပဳခ်က္ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ျပန္ခါနီးတြင္ လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ေဖၚေသာအားျဖင့္ Burma Centre Delhi မွ ဒါရိုက္တာ Dr. Alana Golmei က India-Myanmar Third Space ဆုိေသာ Closed Group တခုဖြင့္လိုက္ၿပီး၊ အစည္းအေဝးတက္သူမ်ားအားလံုးကို Invite လုပ္သည္။ ထုိ ဂ႐ုတြင္ လြတ္လပ္စြာေရးသားၾကမည္။ သတင္းဖလွယ္ၾကမည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အျပန္အလွန္ ရင္းႏွီးမႈႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို တုိးျမွင့္သြားၾကမည္ျဖစ္၍ ေကာင္းေသာ ေျခလွမ္း ျဖစ္ပါသည္။ အစည္းအေဝးၿပီး ပထမညတြင္ အိႏိၵယ-ျမန္မာ မီဒီယာသမားမ်ား ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး ညစာစားၾကသည္။ အိႏိၵယ လူငယ္တစ္ေယာက္က ကိုယ္တိုင္ဂိီတာတီးကာ အိႏိၵယသီခ်င္းမ်ား သီဆိုေဖ်ာ္ေျဖသကဲ့သို႔ ကိုသန္းဝင္းထြဋ္ကလည္း ျမန္မာသီခ်င္းကို ကိုယ္တိုင္တီး ကုိယ္တိုင္ ဆိုကာ ေျဖေဖ်ာ္သည္။ “မႏၲေလးသြားတဲ့ရန္ကုန္သူ” သီခ်င္း ကိုအတူလာေရာက္ ဆုိေပးပါ ဆိုသျဖင့္ ေမ့ေတ့ေတ့ျဖစ္ေနေသာ ထိုသီခ်င္းကို သူႏွင့္ စတိတ္ေပၚအတူထိုင္၍ ဆိုေပးခဲ့ရေသး သည္။ သူက ဆုိလည္းဆို၊ တီးလည္းတီးပါသည္။ ဤညစာ စားပဲြမွာ အစည္းအေဝးတက္ေရာက္ သူမ်ားကို ႀကိဳဆုိျခင္းေရာ၊ ႏႈတ္ဆက္ျခင္းပါ ျပဳသည့္ပဲြ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ အေၾကာင္းမွာ (၂၁) ရက္ေန႔ ေန႔လယ္အစည္းအေဝးၿပီးသည္ႏွင့္ အက္စ္သာထုဆန္၊ ကိုသန္းဝင္းထြဋ္ႏွင့္ ကိုစည္သူ ေအာင္ျမင့္တို႔ ျပန္ၾကသည္။ ေဒါက္တာခင္ေဇာ္ဝင္း၊ က်ေနာ္ႏွင့္ ေခၚမာဝူတုိ႔သံုးေယာက္မွာ ရန္ကုန္သို႔ မျပန္ေသးဘဲ ႐ွီးလံုႏွင့္ အနီးပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ႏွစ္ရက္ခန္႔ လည္ပတ္ၾကသည္။ (၂၁) ရက္ေန႔ ညပိုင္းတြင္ ႐ီွးလံုတြင္က်န္ေနေသာ က်ေနာ္တုိ႔ျမန္မာအဖဲြ႔ဝင္ (၃) ေယာက္ႏွင့္ အိမ္ရွင္ အဖဲြ႔ကို မီဂလာယာျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ James K.Sangma က သူ႔ တိုက္ခန္းသို႔ ဖိတ္ေခၚ၍ ညစာေကြ်းပါသည္။ သူက ခါ႐ွီးလူမိ်ဳးမဟုတ္ဘဲ ဂါ႐ိုလူမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ႐ုပ္ရည္ မွာ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ားကဲ့သုိ႔ အသားညိဳညိဳ၊ အရပ္ပုျပတ္ျပတ္၊ မ်က္ႏွာဝိုင္းဝိုင္းႏွင့္ ျဖစ္ေလရာ စိတ္ထဲတြင္ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးေတြ႔ဖူးသည့္ တစ္ေယာက္ေယာက္ဟု ခံစားေနမိပါသည္။ ဂါ႐ိုလူမိ်ဳးမွာ မီဂလာယာျပည္နယ္တြင္ ခါ႐ွီးလူမ်ိဳး (၄၅) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ၿပီးေနာက္ ဒုတိယ လူဦးေရအမ်ားဆံုုး (၂၇.၅) ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္သည္။ က်ေနာ္တုိ႔ သူ႔တိုက္ခန္းသို႔ ေရာက္သြားသည့္ ညေန ၆ နာရီေလာက္မွ သူ႔ဇနီးသည္က ဟင္းမ်ား စတင္ခ်က္ျပဳတ္ပံုရပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ထမင္း-ဟင္း အဆင္သင့္ျဖစ္မည့္အခိ်န္ကို ေစာင့္ရင္း၊ ဝီစကီေသာက္ရင္း စကားစမည္ေျပာၾကပါသည္။ အျမည္းမွာ ေထြေထြထူးထူး မဟုတ္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာလည္း စားေလ့ရိွသည့္ “စာကေလးခ်ီးေၾကာ္” ေခၚသည့္ ကုလားပဲေထာင္းညွစ္ေၾကာ္ ေသးေသးမ်ွင္မ်ွင္မ်ားသာ။ ထူးျခားသည္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာထက္ ပိုမိုေသးမ်ွင္ၿပီး အေမႊးအႀကိဳင္ ပိုမိုထည့္ထားျခင္းသာ ျဖစ္မည္ထင္သည္။ စကားဝုိင္းတြင္ပါဝင္သည့္ အမိ်ဳးသမီးမ်ားတြင္ ေခၚမာဝူမွအပ ဆာရာ (ဂ်ာမန္ေဖာင္ေဒး ရွင္း)၊ အလန္နာ (ဘားမားစင္တာေဒလီ)၊ နီဟာ ဒီရွစ္ တို႔အားလံုး ဝိုင္ (သို႔မဟုတ္) ဝီစကီ ေသာက္သည္။ ေခၚမာဝူ က ဝုိင္မေသာက္သျဖင့္ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္တခု ေသာက္သည္။ စကားဝိုင္းမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေျပာၾကဆိုၾကရသျဖင့္ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းသည္။ အိႏိၵယ အေရွ႕ေျမာက္ျပည္နယ္မ်ားအတြင္းရိွ၊ ခဲြထြက္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားအေၾကာင္းႏွင့္ ထုိသို႔ ေသာ ဆူပူလႈပ္ရွားမႈမ်ားရိွျခင္းေၾကာင့္ အိႏိၵယ ဗဟိုအစိုးရအဆက္ဆက္က အေရွ႕ေျမာက္ ေဒသ၏ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ေပလယ်ကံ ျပဳထားခဲ့ပံုမ်ား၊ အိႏိၵယ၏ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ဘဂၤလားေဒက္ရွ္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရး အဆင္မေျပပံုမ်ား၊ အိႏိၵယ နယ္စပ္တြင္ ျမန္မာနယ္စပ္မွာကဲ့ သို႔ ဘဂၤါလီခိုးဝင္မႈသည္ ျပႆနာႀကီးႀကီးမားမားရိွေနေၾကာင္း ေဆြးေႏြးသည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း အိႏိၵယသို႔ခိုးဝင္ရန္ႀကိဳးစားသည့္ ဘဂၤလားေဒက္ရွ္ ႏိုင္ငံသားမ်ားကို အိႏိၵယ နယ္ျခားလံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႔က ပစ္သတ္သည့္အေရအတြက္မွာ ၁၀၀၀ နီးပါးရိွသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း အိႏိၵယ သံအမတ္ႀကီးေဟာင္း ရာဂ်စ္ ဘာတီးယားက စိတ္ဝင္တ စားေဆြးေႏြးသည္။ အထူးသျဖင့္ အန္အယ္လ္ဒီ အစုိးရသစ္ႏွင့္ တပ္မေတာ္အၾကား ဆက္ဆံ ေရး အဆင္ေျပႏိုင္-မေျပႏိုင္ စိုးရိမ္စိတ္ရိွဟန္တူပါသည္။ စကားဝုိင္းတြင္ အားရေအာင္ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးၾကၿပီးသည့္အခါ ထမင္းဟင္းလည္း အဆင္သင့္ျဖစ္ေခ်ၿပီ။ ထမင္းႀကိဳက္သူက ထမင္းႏွင့္ဟင္းကို ဘူေဖးပံုစံျဖင့္ ထည့္စားၾကသလို၊ ခ်ာပါတီႏွင့္ အသားဟင္းႀကိဳက္သူက ခ်ာပါတီစားၾကသည္။ ဝက္သားဟင္းပါေသာ္လည္း အမဲသားမပါေခ်။ အိႏိၵယျပည္၏ စားပဲြေသာက္ပဲြမ်ားမွာ တ႐ုတ္ျပည္မွာကဲ့သို႔ ဘံုးေဘာလေအာ၊ ကိန္းႀကိီးခန္းႀကီး မႏိုင္လွေခ်။ တ႐ုတ္စားပြဲေသာက္ပဲြမ်ားမွာ ခမ္းနားလွၿပီး မကုန္ႏိုင္မခမ္းႏိုင္ ျဖင့္ ကုန္က်စားရိတ္ႀကီးမားလွသျဖင့္ တ႐ုတ္သမၼတ ရီွက်င့္ဖ်င္က ျဖဳန္းတီးမႈဆန္႔က်င္ေရး လုပ္ေနရသည္။ ၂၂ ရက္ေန႔တြင္ ႐ွီးလံုေတာင္ဘက္ ကီလိုမီတာ ၅၆ ခန္႔ေဝးသည့္ ခ်ာရာပြန္ဂ်ီေဒသရိွ ေမာစ္မိုင္ သဘာဝဂူသို႔ လည္းေကာင္း၊ ကီလိုမီတာ ၈၀ ခန္႔ေဝးေသာ အသန္႔ရွင္းဆံုးရြာဟု တင္စားထားသည့္ ေမာ္လင္ႏြန္ရြာသို႔လည္းေကာင္း သြားေရာက္လည္ပတ္ၾကသည္။ ခ်ာရာ ပြန္ဂ်ီမွာ ကမာၻေပၚတြင္ မိုးေရခ်ိန္လကၼအမ်ားဆံုး ရြာသြန္းေသာေနရာဟု သိရသျဖင့္ လြန္စြာ အံ့ၾသမိသည္။ ထုိေဒသ၏ တႏွစ္ပွ်မ္းမ်ွ မိုးေရခ်ိန္လကၼမွာ ၄၆၃.၇ လကၼ ( မီလိီမီတာ ၁၁၇၇၇) ခန္႔ရိွသည္ဆုိ၏။ အံ့ၾသရသည့္အေၾကာင္းမွာ ပင္လယ္ကမ္းစပ္ေဒသ မဟုတ္ပါဘဲ မိုးအမ်ားဆံုး ေဒသျဖစ္ေနသည့္ အတြက္ျဖစ္သည္။ ၎၏ေတာင္ဘက္ရိွ ဘဂၤလားေဒက္ရွ္ႏိုင္ငံ ပင္လယ္ ကမ္း႐ိုးတန္းၿမိဳ႕ စစ္တေကာင္းကို ေျမပံုတြင္ အေျဖာင့္တိုင္းလ်ွင္ မိုင္ႏွစ္ရာခန္႔ ေဝးသည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ ရခုိင္ကမ္းေျမာင္ေဒသ စစ္ေတြမွ ကုန္းတြင္းပိုင္း ေနျပည္ေတာ္ခန္႔ အကြာအေဝးတြင္ ႐ိွသည္။ သို႔ေသာ္ ခ်ာရာပြန္ဂ်ီက ေျမျပန္႔ေဒသ မဟုတ္ေခ်။ ေပေပါင္း ၅၀၀၀ နီးပါး ( ၄၈၆၉ ေပ) ျမင့္ေသာ ခါ႐ွီးေတာင္တန္း၏ ေတာင္ဘက္ျခမ္းတြင္ ဘဂၤလားေဒက္႐ွ္ ေျမျပန္႔လြင္ျပင္ကို မ်က္ ႏွာျပဳလ်က္ တည္ရိွသည္။ ၎၏ပတ္ဝန္းက်င္ ေတာင္ၾကားေဒသထက္ မီတာ ၆၀၀ (ေပေပါင္း ၁၉၀၀ ခန္႔) ပိုမိုျမင့္မားသည္။ ထိုေဒသသည္ အေနာက္ေတာင္ဘက္မွေရာ အေရွ႕ေျမာက္ အရပ္ကပါ တိုက္ခိုက္သည့္ မုတ္သုန္ရာသီေလကို ရရိွသည္။ ခ်ာရာပြန္ဂ်ီေဒသမွာ ခါ႐ီွးေတာင္ တန္းေဒသ၏ ေလတိုက္ခတ္ရာ လမ္းေၾကာင္းေပၚတြင္ ရိွေနသည့္အျပင္ ဘဂၤလားေဒက္ရွ္ လြင္ျပင္မွ ေရေငြ႔သယ္ေဆာင္လာေသာ မုတ္သုန္ေလသည္ ေပေပါင္း (၄၈၀၀) ေက်ာ္ျမင့္သည့္ ခါ႐ွီးေတာင္တန္းကို ၂ ကီလိုမီတာမွ ၅ ကီလိုမီတာအကြာအေဝးအတြင္း ရုတ္တရက္ ျမင့္တက္ရသည့္အခါ ေအးလာၿပီး သဲသန္ေသာမိုးအျဖစ္ ရြာခ်ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ထိုေဒသအနီးသို႔ ေရာက္ခါနီး တံတားတခုသို႔ ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ ျမဴခိုးမ်ား ဖံုးလႊမ္းကာ ကားေရွ႕ျမင္ကြင္းကို ေကာင္းစြာမျမင္ရေတာ့ေခ်။ ကားဆရာမွာ ေႏြေခါင္ေခါင္ ေန႔ခင္းေၾကာင္ေတာင္တြင္ မီးထိုး၍ေမာင္းေနရေလသည္။ ေမာ္စမိုင္ဂူသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ပတ္ဝန္းက်င္တခြင္လံုး ျမဴႏွင္းမ်ားဖံုးေနၿပီး၊ ေရွ႕ျမင္ကြင္းကို သဲသဲကဲြကဲြ မျမင္ရေတာ့ေခ်။ က်ေနာ္တုိ႔ လၻက္ရည္ထုိင္ေသာက္ၾကသည့္ ဆိုင္တြင္းရိွ ထိုင္ခံုမ်ား၊ စားပဲြမ်ားမွာ အၿမဲလို စြတ္စို ေနၿပီး အဝတ္ေျခာက္ျဖင့္သုတ္လ်ွင္လည္း မၾကာခင္ျပန္လည္ စြတ္စိုလာျပန္ေတာ့သည္။ ပတ္ဝန္းက်င္တခြင္လံုး ဖံုးလႊမ္းေနေသာျမဴမ်ားက လူေနခန္းမ်ားအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ ေငြ႔ရည္ဖဲြ႔ၾကျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ ျမဴဆိုင္းၿပီး မုိးရြာေနျခင္းမ်ိဳးမွာ တႏွစ္ပတ္လံုးလိုလို ျဖစ္ၿပီး တလခန္႔သာ ေနကိုျမင္ရသည္ဟု ဆုိေလသည္။ ေမာ္စမိုင္ဂူမွ ျပန္လာၾကၿပီးေနာက္ ဘဂၤလားေဒက္ရွ္နယ္စပ္ႏွင့္ မေဝးလွသည့္ ေမာ္လင္ႏြန္ဆိုသည့္ အသန္႔ရွင္းဆံုး ခါရွီးရြာကေလးသို႔ သြားလည္ၾကသည္။ ေျပာၾကသည့္ အတိုင္း သန္႔ရွင္းပါေပသည္။ ထူးဆန္းသည္မွာ သစ္ပင္ပန္းပင္မ်ိဳးစံုကို ေတြ႔ရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သမပိုင္းရာသီဥတုတြင္ ေပါက္ေရာက္ေသာ ထင္း႐ွဴးပင္မ်ား၊ ဝက္သစ္ခ်ပင္မ်ား ေတြ႔ရသကဲ့သို႔ အပူပိုင္းေဒသေပါက္ပင္မ်ားျဖစ္သည့္ သေဘၤာပင္၊ ငွက္ေပ်ာပင္မ်ားလည္းေတြ႔ရသည္။ သို႔ေသာ္ အသီးမ်ားက သိပ္မႀကီးထြားၾကေခ်။ ေမာ္လင္ႏြန္ရြာသို႔ မေရာက္မီ လမ္းေဘးရြာတရြာတြင္ သဘာဝ သစ္ျမစ္တံတား၊ (ေခ်ာင္းႏွစ္ ဘက္ကမ္းစပ္ရိွ ေညာင္ပင္အျမစ္မ်ားကို ႏြယ္ယွက္၍ တံတားတစ္ခုအျဖစ္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ပံုေဖာ္ ထားျခင္းျဖင့္ ရရိွလာသည့္  သစ္ျမစ္တံတား) ကိုလည္း ဝင္ေရာက္ၾကည့္႐ႈခဲ့ၾကေသးသည္။ ေမာ္လင္ႏြန္ရြာတြင္ ညစာစားအၿပီး ရီွးလံုသို႔ျပန္လာေသာအခါ မိုးခ်ဳပ္ေနပါၿပီ။ လမ္းတ ေလ်ွာက္ မိုးဖဲြကေလးမ်ား တစြတ္စြတ္ရြာေနရာမွ ေတာင္ေၾကာ၏ ေျမာက္ဘက္ျခမ္းသို႔ ေရာက္ လာသည္ႏွင့္ သူမဟုတ္သည့္သဖြယ္ မိုးကေျခာက္ေသြ႔ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ေတာင္၏ အျမင့္ေပ သိပ္ကြာျခားမႈမရိွေသာ္လည္း ေတာင္ေၾကာ၏ ေတာင္ဘက္ျခမ္းႏွင့္ ေျမာက္ဘက္ ျခမ္း ကြာျခားမႈေၾကာင့္ မိုးရြာသြန္းမႈ သိသိသာသာ ကြာျခားသြားျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ (၂၃-၄-၁၆)   ေနာက္တရက္တြင္ ရီွးလံုၿမိဳ႕ေပၚရိွ ပန္းၿခံတစ္ခု ( Ward’s Lake Shillong) သို႔သြားေရာက္ လည္ပတ္ပါသည္။ မီဂါလာယာျပည္နယ္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ႏွင့္ သစ္ေတာဦးစီးဌာနက စီမံခန္႔ခဲြပံုရပါသည္။ ဝင္ေၾကးမွာ လူႀကီးတစ္ဦး ၁၀ ႐ူပီးႏွင့္ ကေလးမ်ား၊ မသန္မစြမ္းသူမ်ားကို တစ္ဦးလ်ွင္ ၅ ႐ူပီးသာေပးရေလရာ ျမန္မာေငြႏွင့္ဆုိလ်ွင္ ၁၅၀ က်ပ္ ႏွင့္ ၇၅ က်ပ္သာ က်သင့္ပါသည္။ ဥယ်ဥ္ထဲတြင္ ေရကန္တစ္ခုရိွၿပီး ကန္ပတ္ ေလ်ွာက္လမ္းတစ္ခုရိွသည္။ ထိုေရကန္တြင္ ေလွအေပ်ာ္စီးႏိုင္ၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပင္ဦးလြင္ရိွ ကန္ေတာ္ႀကီး ႐ုကၡေဗဒဥယ်ဥ္ေလာက္ မက်ယ္၀န္းသလို သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္မႈလည္း မရိွပါေပ။ ၾကည့္႐ႈစရာ သစ္ပင္ပန္းပင္မ်ားလည္း မ်ားမ်ားစားစားမရိွေခ်။ ဆုိရွယ္လစ္အေငြ႔ အသက္ေအာက္ (ဝင္ေၾကးနည္းနည္း ဝန္ေဆာင္မႈႀကဲႀကဲ) မွ လူထုအပန္းေျဖနားေနရာ ျဖစ္သျဖင့္ စည္စည္ကားကား လွလွပပမရိွသည္ကို အံ့ၾသစရာ မရိွပါေခ်။ ရီွးလံုသည္ ယခင္ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္က အာသံကိုအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီး႐ံုးစိုက္ရာ ၿမိဳ႕ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ ယခုအခါ မီဂါလယာ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ အစိုးရအဖဲြ႔ ႐ံုးစိုက္သည္။ ၿမိဳ႕အတြင္း က်ေနာ္တုိ႔ လည္ပတ္ၾကည့္ရႈရာ ေနရာမ်ားတြင္ ဗလီေသာ္လည္းေကာင္း၊၊ ဟင္ဒူဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းေသာ္ လည္းေကာင္း မေတြ႔ခဲ့ရဘဲ ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္းမ်ားသာ ေတြ႔ခဲ့ရသည္။ ၿမိဳ႕ေနရာအႏွ႔ံ က်ေနာ္တို႔ မေရာက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ေန႔လယ္ပိုင္းတြင္ ရီွးလံုၿမိဳ႕လယ္တစ္ေနရာရိွ နာဂ ထမင္းဆုိင္ေလးတဆိုင္တြင္ သံုး ေယာက္သားထမင္း ဝင္စားၾကပါသည္။ ဆိုင္ခန္းေသးေသးက်ဥ္းက်ဥ္း၊ စားပြဲ ၃ - ၄ လံုးခန္႔တြင္ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ထားသည္ကေတာ့ ခ်ီးမြမ္းဖို႔ေကာင္းပါသည္။ နာဂ ထမင္း ဟင္းဆုိေသာ္လည္း က်ေနာ္တုိ႔ဆီက ခ်စ္တီးထမင္းဟင္းပံုစံျဖစ္ၿပီး ေစ်းႏႈန္းသင့္တင့္ပါသည္။ လူတေယာက္အတြက္ ဟင္းအမိ်ဴးအစားကိုလိုက္၍ ႐ူပီး ၁၅၀ မွ ၁၉၀ အထိရိွပါသည္။ အသားဟင္း တမိ်ဳးရပါမည္။ ျမန္မာေငြႏွင့္ဆုိလ်ွင္ ၂၂၅၀ မွ ၂၈၅၀ ခန္႔ျဖစ္ပါသည္။ ညေနပိုင္းတြင္ (Mr.KYNTIEBOR WAR)  မစၥတာ ၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးက သူ႔ကားေလးျဖင့္ က်ေနာ္တုိ႔သုံးေယာက္ကို လာေခၚပါသည္။ သူေနထိုင္ရာ ဝန္းၿခံအတြင္းရိွ EVER LIVING MUSEUM ဟုအမည္ေပးထားေသာ ခါရီွးလူမ်ိဳး ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ကိုယ္ပုိင္ျပတိုက္ တခုကို ျပသလို၍ျဖစ္ပါသည္။ သူ႔ကိုယ္ပိုင္ျပတိုက္ကို မျပသမီ ထုိရြာအနီးအနားရိွ Sweet Falls သို႔ ေခၚေဆာင္သြားပါသည္။ Sweet falls မွာ ေပ်ာ္စရာေတာင္ၾကား  Happy Valley မွ ၅ ကီလိုမီတာ အကြာအေဝးတြင္ တည္ရိွၿပီး ၃၁၅ ေပ (၉၆မီတာ) ျမင့္သည္။ ထိုေရတံခြန္မွာ အလွဆံုးျဖစ္သည္ဟု ေက်ာ္ၾကားသလို အႏၲရာယ္အမ်ားဆံုး ေရတံခြန္လည္းျဖစ္သျဖင့္ ေရတံခြန္ေအာက္ေျခသို႔ ဆင္းမၾကည့္ရန္ တားျမစ္ထားသည္။ ဤေရတံခြန္တြင္ မိမိကုိယ္ကို သတ္ေသမႈမ်ား၊ မေတာ္တဆေခ်ာ္က်မႈမ်ား ျဖစ္ပြားေလ့ရိွၿပီး၊ သူရဲေျခာက္သည္ဟုလည္း နာမည္ႀကီးသည္ဆုိ၏။ ေရတံခြန္ထိပ္ ရႈေမ်ွာ္ခင္းၾကည့္ရာေနရာမွ ေရတံခြန္ရိွရာ လ်ိွဳတေလ်ွာက္ ထင္း႐ွဴးပင္မ်ား ေပါက္ေရာက္ေနၾကသျဖင့္ ေလထဲတြင္ ထင္း႐ွဴးနံ႔သင္းေနသည္။ ေရတံခြန္ထိပ္ အဝင္ဝတြင္ သက္ဆိုင္ရာေက်းရြာ ရန္ပံုေငြအတြက္ ဝင္ေၾကးေကာက္ေသာ ဂိတ္ငယ္မွတပါး ႀကီးႀကီးမားမား ေစ်းဆိုင္မ်ားမရိွေပ။ လာေရာက္လည္ပတ္သူ နည္းပါးျခင္းက သဘာဝက်စြာ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ ရိွလွသည္။ မစၥတာ ၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးအမည္ကို ေရွ႕က U ထည့္၍ ဦးၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးဟုလည္း ေခၚဆုိၾကေၾကာင္း သူေျပာျပသျဖင့္၊ က်ေနာ္တုိ႔ျမန္မာ ထံုးစံႏွင့္ အတူတူျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျဖစ္ ၾကေသးသည္။ ဦးၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးမွာ တကိုယ္တည္းေနထိုင္သူ လူလြတ္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး အေဖ -ရွမ္း၊ အေမ- ကာရီွးလူမ်ိဳးျဖစ္သည္ ဆိုပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ျဖစ္မည္ ထင္ပါသည္။ သူ႔အသား အေရမွာ ရွမ္းလူမ်ိဳးတစ္ေယာက္ကဲ့သုိ႔ ျဖဴပါသည္။ ႐ုပ္ရည္မွာလည္း ရွမ္း႐ုပ္ျဖစ္ပါသည္။ တဧကခန္႔က်ယ္ဝန္းသည့္ သူၿခံအတြင္းတြင္ ျပတိုက္အေဆာင္ႏွစ္ခုႏွင့္ သူေနထိုင္ရာ အိမ္တ လံုးရိွေလရာ အရာအားလံုး သပ္သပ္ရပ္ရပ္ ရိွလွပါသည္။ မိသားစုမရိွ၊ တစ္ေယာက္တည္း တပည့္တပန္း ႏွစ္ေယာက္ႏွင့္ ေနထိုင္သူျဖစ္၍ သူေနထိုင္ရာ ဧည့္ခန္း၊ ထမင္းစားခန္း၊ မီးဖိုခန္း ႏွင့္ ရႈေမ်ွာ္ခင္းၾကည့္ရာဧည့္ေဆာင္ စသည္တို႔သည္ပင္လ်ွင္ ျပတိုက္တစ္ခုအလား အိုးခြက္၊ ပုဂံမိ်ဳးစံုကို အလွျပရိႈးေက့စ္မ်ားတြင္ ထည့္ျပထားသကဲ့သို႔ ဧည့္ခန္းရိွထိုင္ခံုမ်ားမွာလည္း ပံုစံ ဆန္းျပားေသာ ႀကိမ္ကုလားထိုင္ႏွင့္ စားပြဲမ်ားျဖစ္ၾကေလရာ က်ေနာ္တို႔သံုးေယာက္သား ေငးေမာၾကည့္ရင္း ဓာတ္ပံုမ်ားကို တဖ်ပ္ဖ်ပ္႐ိုက္မဝ ျဖစ္ခဲ့ၾကရသည္။ အမွန္အားျဖင့္ ဦးၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးမွာ က်ေနာ္တုိ႔အစည္းအေဝးတြင္ မပါဝင္ေခ်။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မိတ္ေဆြမ်ား လာၾကမည္ဆိုသည္ကိုသိရိွသျဖင့္ Asian Confluence သို႔ လာေရာက္ဆက္သြယ္ကာ က်ေနာ္တို႔အား တကူးတက ဖိတ္ေခၚျပသ ေကြ်းေမြးဧည့္ခံျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ က်ေနာ္တို႔က သူစုေဆာင္းျပသထားသည့္ ခါရွီး႐ိုးရာ အိမ္မ်ား၊ လူအသံုး အေဆာင္မ်ား၊ စုိက္ပ်ိဳးေရးကိရိယာမ်ား စသည္တုိ႔ကုိ အံ့ၾသဝမ္းသာစြာ ၾကည့္႐ႈေနၾကသည္ကို အလြန္ပီတိျဖစ္ေနပံုလည္း ရပါသည္။ က်ေနာ္က “ ဒီလိုလွပသာယာတဲ့ အိမ္နဲ႔ၿခံထဲမွာ လွပေခ်ာေမာတဲ့ အိမ္ရွင္မတစ္ေယာက္ ရိွေနသင့္တာေပါ့” လို႔အရႊန္းေဖာက္သည့္အခါ၊ “အင္း-အဲလိုအိမ္ရွင္မတေယာက္ရိွေနရင္ ခင္ဗ်ားတို႔လို မိတ္ေဆြေတြကိုလည္း အခုလို အခ်ိန္ ေပးၿပီး ဧည့္ခံႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူး။ အိမ္ရွင္မကလည္း ဒီလိုအိမ္လာလည္တာ ႀကိဳက္ခ်င္မွ ႀကိဳက္မွာေလ” လို႔ ျပန္ေျပာရွာသည္။ မီဂါလာယာျပည္နယ္၊ ရီွးလံုတြင္ အိမ္ၿခံေျမ အေရာင္းအဝယ္ျပဳရာတြင္ ခါရီွးလူမ်ိဳးပိုင္ အိမ္ ၿခံေျမမ်ားကို တျခားေသာလူမ်ိဳးျခားမ်ားအား ေရာင္းခြင့္မျပဳရန္ ဥပေဒက တားျမစ္ထားသည္ဟု ဦးၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးက ဆိုသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ၿမိဳ႕လယ္ေနရာေကာင္းမ်ား၊ ရႈခင္းေကာင္းမ်ားရိွသည့္ အပန္းေျဖရာ ေရတံခြန္တဝိုက္တို႔တြင္ ႀကီးႀကီးမားမား စည္စည္ကားကား ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈ ျပဳထား သည့္ စားေသာက္ဆိုင္မ်ား၊ အမွတ္တရပစၥည္း အေရာင္းဆိုင္မ်ား မေတြ႔ရျခင္းမွာ ထိုသို႔ေျမယာ အေရာင္းအဝယ္မ်ားကို ကန္႔သတ္ထား၍ ျဖစ္မည္ထင္သည္။ အျပန္တြင္လည္း ဦးၾကင္ထဲေဘာ္ဝါးကိုယ္တိုင္ တည္းခိုရာ Guest House သို႔ ကားေမာင္းပို႔ေပးပါသည္။ ေနာက္တေန႔ (၂၄-၄-၂၀၁၆)  မနက္စာစားအၿပီး ရီွးလံုမွ ဂူဟာဝါတီ သို႔ကားျဖင့္၊  ဂူဟာဝါတီမွ ေလယာဥ္ျဖင့္ ကာလကတၱားသို႔၊  ကာလကတၱားတြင္ တညအိပ္ၿပီး (၂၅-၄-၂၀၁၆) ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္သို႔ေလယာဥ္ျဖင့္ ျပန္ခဲ့ၾကေလသည္။ ဤခရီးစဥ္တြင္ က်ေနာ္သတိျပဳမိသည္မွာ အိႏိၵယအေရွ႕ေျမာက္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသား မ်ားသည္ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာမ်ားအေပၚ စိတ္ဝင္တစားရိွလွသည္။ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ေသြးသားေတာ္စပ္သည္ျဖစ္၍ ျမန္မာျပည္ကိုျဖတ္ကာ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသသို႔ ကူးလူးဆက္ဆံရန္ကိုလည္း စိတ္ဝင္စားၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနျဖင့္လည္း ထုိေဒသကို ပိုမိုဂ႐ုတစိုက္ ရိွေစခ်င္ပံုရပါသည္။ ရဲထြန္း (သီေပါ)