ဖိလစ္ပိုင္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ျပည္သူေတြ အားတက္စရာ
DVB
·
May 16, 2016
ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူလူထု ေစာင့္စားေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ ဖိလစ္ပုိင္သမၼတနဲ႔ ဒုတိယသမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲႀကီးကေတာ့ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေမလ ၉ ရက္ေန႔က ၿပီးဆံုးသြားခဲ့ပါၿပီ။ လက္ရွိသမၼတျဖစ္တဲ့ ဘင္နစ္ဂ္ႏုိ အကြီႏို ၃ ကေတာ့ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ ဖိလစ္ပုိင္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ သမၼတအျဖစ္ အေရြးခံခြင့္ မရွိခဲ့ပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ ခုေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံရဲ႕ ၁၆ ေယာက္ေျမာက္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံဟာ သမၼတနဲ႔ ဒုတိယသမၼတေတြကို သီးျခားစီ ေရြးခ်ယ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မတူျခားနားတဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြက အႏုိင္ရခဲ့တဲ့ သမၼတေလာင္း ၂ ေယာက္ကို သမၼတအျဖစ္ ယွဥ္ၿပိဳင္ အေရြးခ်ယ္ခံေစတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။
ခုၿပီးစီးသြားခဲ့တဲ့ ၁၆ ေယာက္ေျမာက္သမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ပြဲဟာ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္က စတင္ေရတြက္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ၁၉၈၆ ခုႏွစ္ကေန ေရတြက္ရင္ ၆ ႀကိမ္ေျမာက္ သမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ပြဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ရဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္နဲ႔ မြတ္ဆလင္ မင္ဒါေနာင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေဒသ အပါအ၀င္ ဘာရင္ေဂး (barangay) အဆင့္ အထက္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြျဖစ္တဲ့ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲႀကီးရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းကစၿပီး ၆ ႏွစ္တႀကိမ္ ေမလရဲ႕ ဒုတိယ တနလၤာေန႔မွာ က်င္းပေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အႏုိင္ရသူကို အမ်ားစုေထာက္ခံမဲစနစ္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္တာျဖစ္လို႔ အဲဒီကိုယ္စားလွယ္ဟာ လူမ်ားစုကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လူနည္းစုကပဲျဖစ္ျဖစ္ ေထာက္ခံမဲ အမ်ားစုရွိတဲ့သူက သမၼတျဖစ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယသမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တာက သီးျခားျဖစ္ၿပီး က်င္းပတဲ့ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒကေတာ့ အတူတူပါပဲ။
မဲေပးသူေတြက သူတို႔ရဲ႕ မဲလက္မွတ္ေတြကို ပိုင္းၿပီး ေပးလို႔ရပါတယ္။ အႏုိင္ရ ကိုယ္စားလွယ္ ၂ ဦးစလံုးဟာ ၆ ႏွစ္တာ သမၼတရာထူး၊ ဒုတိယသမၼတ ရာထူးတာ၀န္ကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၃၀ ေန႔လယ္ပုိင္းက စတင္ထမ္းေဆာင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သမၼတေလာင္းကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြရဲ႕ ညီလာခံေတြကေန ဆံုးျဖတ္ေရြးခ်ယ္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိလစ္ပိုင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီ အမ်ားစုဟာ ေလ်ာ့ရဲရဲ ဖြဲ႔စည္းထားတာျဖစ္လို႔ ႏုိင္ငံေရးသမား အမ်ားစုဟာလည္း မၾကာခဏဆိုသလို ပါတီေျပာင္းတာေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ ပါတီတခုက အမည္စာရင္း တင္သြင္းတာ မခံရတဲ့ သူတေယာက္အေနနဲ႔လည္း တသီးပုဂၢလအျဖစ္ ၀င္ၿပိဳင္လို႔ရသလို တျခားပါတီတခုက စီစဥ္ေပးတာကို လက္ခံတာ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္ပါတီေထာင္တာမ်ိဳး လုပ္ၿပီး ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္လို႔လည္း ရပါတယ္။ ကို္ယ္စားလွယ္ကိစၥကိုေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ စည္းမ်ဥ္းသတ္မွတ္တာ၊ က်င္းပတာကို ေဆာင္ရြက္ေပးရတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ရဲ႕ ႀကီးၾကပ္မႈေအာက္မွာ ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးမႈကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ အေစာပိုင္းမွာ စတင္ခဲ့ၾကၿပီး ၃ လတာ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏုိင္ငံအႏွံ႔အျပားမွာ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးခဲ့ဲၾကသလို တခ်ိဳ႕ကလည္း ေက်ာင္းေတြနဲ႔ တကၠသိုလ္ေတြမွာ သြားေရာက္ေဟာေျပာ စည္း႐ုံးခဲ့ၾကတာကလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ေမလ ၉ ရက္ေန႔ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ေနာက္သက္တမ္းအတြက္ သမၼတနဲ႔ ဒုတိယသမၼတေတြကို ေရြးခ်ယ္ေပးတာသာ မဟုတ္ဘဲ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံရဲ႕ မဲေပးခြင့္ရွိသူ လူသန္းေပါင္း ၅၅ သန္းေက်ာ္က အစိုးရအဆင့္ဆင့္ကို အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၁၂ ဦး၊ ခ႐ုိင္ကိုယ္စားလွယ္တဦးနဲ႔ ပါတီအဆိုျပဳ ကိုယ္စားလွယ္တဦး၊ ပါတီအဆိုျပဳ ကိုယ္စားလွယ္တဦးနဲ႔ ခ႐ိုင္ေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြရဲ႕ ၿမိဳ႕ျပ စည္ပင္သာယာေရး တာ၀န္ရွိသူေတြကို ေရြးခ်ယ္ေပးတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ကစၿပီး ႏုိင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ သမၼတ ဘင္နစ္ႏို အကြီႏိုကို အဓိက ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့တဲ့ ထိပ္ဆံုး ကုိယ္စားလွယ္ေတြကေတာ့ မား႐ုိးဆက္ ၂၊ ေရယိုမာေရယို ဘီေနး၊ ဂေရ႕စ္ ဖိုး၊ ႐ုိဒရီဂို ဒူတာတီနဲ႔ မာရီယာ ဒီဖင္ဆာ စင္တီယာဂိုတို႔ပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
သမၼတ အကြီႏုိ သေဘာက် ေထာက္ခံေပးခဲ့တဲ့ သမၼတေလာင္းကေတာ့ အာဏာရ လစ္ဘရယ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ မား႐ုိးဆက္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္တေယာက္ရဲ႕ သားျဖစ္သလို လက္ရွိသမၼတရဲ႕ ေျမးတေယာက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ သမၼတ အကြီႏို အစိုးရအဖြဲ႔မွာ တာ၀န္မထမ္းေဆာင္ေသးခင္မွာ ဖိလစ္ပိုင္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ တေယာက္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို စီးပြားေရး ကၽြမ္းက်င္သူလို႔ သိထားၾကၿပီး မစၥတာေစ်းကြက္လို႔ ေခၚခဲ့ၾကသူ ျဖစ္ပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ဇြန္လ အကြီႏိုရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႔က ႏုတ္မထြက္ခင္အထိ ဒုတိယသမၼတတာ၀န္ ယူခဲ့တဲ့ ဘီေနးကေတာ့ ႐ုိးဆက္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္တယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက ဆိုပါတယ္။ သူဟာ သူ႔ရဲ႕မာကာတီ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ဘ၀က ျခစားေလာက္ကိုက္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္လို႔ ေ၀ဖန္ခံရတာေတြ ရွိခဲ့ေပမယ့္ သူတာ၀န္ယူခဲ့တဲ့ ကာလအတြင္း ဆင္းရဲသား ျပည္သူလူထု အက်ိဳးစီးပြားေတြကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသးေပမယ့္ အမွတ္ရထားတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သူက သူ႔ကိုယ္ပိုင္ပါတီ ညီညြတ္ေသာ အမ်ဳိးသား မဟာမိတ္ပါတီ (UNA) ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ဆယ္စုႏွစ္အေတာ္ၾကာၾကာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံတ၀ွမ္းကြန္ရက္ကလည္း သူ႔ကို အက်ိဳးမ်ားေစခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး အေတြးအေခၚကေတာ့ ရွင္းပါတယ္ "ခင္ဗ်ား ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ သူက ခင္ဗ်ားဘက္မွာရွိတယ္” ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚရွိေနၿပီး သူ႔ကို ျခစားေလာက္ကိုက္မႈနဲ႔ အျပစ္ေျပာေနတာ ရွိေပမယ့္ အားေကာင္းတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္တေယာက္အျဖစ္ကေတာ့ ပယ္ဖ်က္ပစ္လို႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလို႔ ႏုိင္ငံေရး ေ၀ဖန္သံုးသပ္သူ မားတင္းက ဆိုပါတယ္။
အဲဒီသမၼတေလာင္း ကိုယ္စားလွယ္ေတြထဲမွာ ဒါေဗာင္းၿမိဳ႕ေတာ္၀န္အျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ႐ုိဒရီဂို ဒူတာတီလည္း တေယာက္အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ပီဒီပီ လာဘင္ ပါတီ၀င္တေယာက္ျဖစ္ေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာ ဘာမွမသိေသးတဲ့ သူတေယာက္လို႔ ေလ့လာသံုးသပ္သူတခ်ိဳ႕က ေျပာပါတယ္။ ေလ့လာသံုးသပ္သူ ႐ုဒ္ကေတာာ့ မင္ဒါေနာင္ရဲ႕ ေတာင္ပိုင္း ကၽြန္းေပၚမွာရွိတဲ့ ဒါေဗာင္းၿမိဳ႕ဟာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေတြအတြင္းက စီးပြားေရးအရ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့ ေနရာတခုျဖစ္ေပမယ့္ ဒူတာတီရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ ဆယ္စုႏွစ္ေလာက္ ေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ စီးပြားေရးအရ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈရွိတဲ့ ေဒသတခု ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။ သူ႔ရဲ႕ အဓိကမူ၀ါဒက ဖိလစ္ပိုင္ကို ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဗဟိုထိန္းခ်ဳပ္မႈ အလြန္အကၽြံ ျဖစ္မႈေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ႏုိင္ငံတခုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။ ခု သူ႔ကို ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူေတြက သမၼတအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးသမားႀကီးက သူ႔မိဘေတြရဲ႕ သခ်ဳႋင္းမွာ သူဟာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ရမယ့္ ဘယ္သူမွ အံတုတိုက္ခုိက္လို႔ မရႏုိင္တဲ့သူ ျဖစ္ဖို႔ ငိုေႂကြး ဆုေတာင္းခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အခု သူအႏုိိင္ရရွိၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံရဲ႕ သမၼတအျဖစ္ ေနာက္လမွာ စတင္တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ရွိႏွင့္ၿပီးတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပန္ျပင္ေရးဆြဲၿပီး ဖက္ဒရယ္အစိုးရစနစ္ကို တည္ေဆာက္ေပးဖို႔ သူ႔အေနနဲ႔ တြန္းအားေပး ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ သူ႔ရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူက ေျပာပါတယ္။
အဂၤါေန႔ မနက္ခင္း ဒူတာတီ ေအာင္ပြဲရခဲ့အၿပီး နာရီပိုင္းအတြင္းမွာ က်င္းပတဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ သတင္းေထာက္ ပီတာ လာဗင္နာက ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေျပာင္းလဲဖို႔ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ကို ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ညီလာခံတရပ္ ေခၚယူဖို႔ ေျပာဆိုတာကစၿပီး က်ယ္ျပန္႔တဲ့ တမ်ိဳးသားလံုး သေဘာတူညီမႈ လိုအပ္မလားဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးမႈအေပၚ သူက “အဓိကအခ်က္ေတြမွာ ဖြဲ႔ပံုစည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္တာေတြ ရွိလာမွာပါ” လုိ႔ သူက ေျပာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
က်ေနာ္ အထက္မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့ ကိစၥေတြကို အဓိက တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ရမွာကေတာ့ သမၼတပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ျပည္သူလူထု အလိုဆႏၵရွိတာေတြကို လႊတ္ေတာ္နဲ႔ညႇိၿပီး ရယူေပးႏုိင္ရင္ သူ႔ သမၼတသက္တမ္းမွာ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာတာကို ေတြ႔ျမင္လာရမွာ ျဖစ္သလို သမၼတကိုယ္ႏႈိက္က ျပည္သူလူထု လိုအပ္ခ်က္ေတြကို မ်က္ကြယ္ျပဳၿပီး ရွိိႏွင့္ၿပီးသား အစိုးရရဲ႕ မူ၀ါဒေတြနဲ႔ပဲ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့လည္း မၾကာမတင္မွာ ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္တာကို ခံလာရလိမ့္မယ္ ဆုိတာကေတာ့ မၾကာမတင္ ေတြ႔လာရမယ့္ကိစၥျဖစ္လို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ကိစၥ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။
စိုးေနလင္း
