ဒီက​ေန့​ အ​ေမရိကန္ျပည္​ေထာင္စုအ​ေၾကာင္း​ကို စဥ္း​စား​လိုက္ရင္ ဒီမိုက​ေရစီအ​ေရး​ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​၊​ နိုင္ငံသား​အခြင့္​အ​ေရး​ စသျဖင့္​ လူသား​တ​ေယာက္ ရ႐ွိသင့္​ရ႐ွိထိုက္တဲ့​ အခြင့္​အ​ေရး​ေတြ အလ်ွံပယ္ရ႐ွိ​ေနတဲ့​ နိုင္ငံတခုအျဖစ္ ျမင္မိမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ​ေပမယ့္​ အ​ေမရိကန္နိုင္ငံသား​ေတြ ဒီလို လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ေတြကို အလိုလိုရ႐ွိခဲ့​တာ မဟုတ္သလို အလြယ္တကူရ႐ွိခဲ့​တာလည္း​ မဟုတ္ပါဘူး​။ လူသား​ရဲ့​ လြတ္လပ္မႈကို ဦး​ထိပ္ထား​တဲ့​ ပုဂၢိုလ္​ေက်ာ္​ေတြရဲ့​ အနစ္နာခံတိုက္ပြဲဝင္ခဲ့​မႈ​ေတြ​ေၾကာင့္​ ရ႐ွိခဲ့​တာျဖစ္ပါတယ္။ ​ေထာင္ဒဏ္က်ခံရတာ​ေတြ၊​ ရိုက္နွက္ သတ္ျဖတ္ခံရတာ​ေတြက စျပီး​ ကိုယ့္​အသက္ကို စ​ေတး​ခဲ့​ရတဲ့​အထိ အ​ေမရိကန္ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​တိုက္ပြဲ​ေတြဟာ ျပင္း​ထန္ၾကမ္း​တမ္း​ခဲ့​ပါ တယ္။ ဒီလို အသက္ကိုစ​ေတး​ျပီး​ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့​သူတဦး​က​ေတာ့​ အ​ေမရိကန္ လူမည္း​အခြင့္​ အ​ေရး​ေခါင္း​ေဆာင္ မာတင္လူသာကင္း​ ျဖစ္ပါတယ္။ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ ခရစ္ယာန္သာသနာ့​ဝန္ထမ္း​မိသား​စုက ​ေမြး​ဖြား​လာသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၂၉ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီ ၁၅ ရက္မွာ ​ေမြး​ဖြား​တာပါ။ ပညာထူး​ခၽြန္တဲ့​ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ ၁၉၅၅ ခုနွစ္ အသက္ ၂၆ နွစ္အ႐ြယ္မွာပဲ ဘာသာ​ေရး​အ​ေတြး​အ​ေခၚ စာတမ္း​တ​ေစာင္ကို ျပုစုျပီး​ Dooctor of Philosophy ပါရဂူ့​ဘြဲ့​ကို ရ႐ွိခဲ့​ပါတယ္။ ပါရဂူဘြဲ့​ မရခင္ကတည္း​က ခရစ္ယာန္ဘုရား​႐ွိခိုး​ေက်ာင္း​တို့​ရဲ့​ တရား​ေဟာဆရာအျဖစ္ အမႈထမ္း​ျပီ။ မာတင္လူသာကင္း​ ပါရဂူဘြဲ့​ရတဲ့​နွစ္မွာပဲ လူမည္း​ေတြရဲ့​ အခြင့္​အ​ေရး​နဲ့​ ပတ္သက္ဆက္နြယ္​ေနတဲ့​ အ​ေရး​အခင္း​တခု ျဖစ္ပြား​ပါတယ္။ ဒါက​ေတာ့​ ဘတ္စ္ကား​စီး​ရာမွာလူမည္း​ေတြကို လူျဖူ​ေတြနဲ့​ တန္း​တူမ​ေပး​ဘဲ နွိမ္ခ်တဲ့​အတြက္​ေၾကာင့္​ ဘတ္စ္ကား​သပိတ္​ေမွာက္ပြဲၾကီး​တခုကို လူမည္း​ေတြက ဆင္နြွႊဲလိုက္ျခင္း​ ျဖစ္ပါတယ္။ ရိုစာပတ္ခ္ ဆိုတဲ့​ လူမည္း​အမ်ိုး​သမီး​တ​ေယာက္ဟာ အလုပ္က​ေန အိမ္ကိုျပန္လာတဲ့​အခါ ဘတ္စ္ကား​ေပၚမွာ လူျဖူတ​ေယာက္အတြက္ ​ေနရာဖယ္​ေပး​ဖို့​ ဒရိုင္ဘာက ခိုင္း​တာကို လက္မခံဘဲ ျငင္း​ဆန္ရာက ဒီသပိတ္ပြဲၾကီး​ ​ေပၚ​ေပါက္လာျခင္း​ပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က မာတင္လူသာကင္း​တို့​၊​ ရိုစာပတ္ခ္တို့​ ​ေနတဲ့​ ​ေမာင္ဂိုမာရီျမို့​မွာ လူျဖူလူမည္း​ အဆင့္​အတန္း​ခြဲျခား​မႈဟာ အလြန္ၾကီး​မား​ပါတယ္။ ဘတ္စ္ကား​ရဲ့​ ​ေ႐ွ့​တန္း​ခံု​ေတြက လူျဖူ​ေတြအတြက္ သီး​သန့္​ျဖစ္ပါတယ္။ လူမည္း​ေတြက​ေတာ့​ ကား​ေနာက္ပိုင္း​မွာပဲ စီး​နင္း​ခြင့္​႐ွိခဲ့​ပါတယ္။ လူျဖူတ​ေယာက္က ​ေနရာမရဘဲ ျဖစ္​ေနရင္လည္း​ လူမည္း​ေတြက ထိုင္ခံု​ေနရာ ဖယ္​ေပး​ရမယ္လို့​ ဥပ​ေဒထုတ္ျပန္ထား​တဲ့​အထိ ခြဲျခား​ဆက္ဆံမႈ​ေတြ ဆိုး​႐ြား​ခဲ့​ပါတယ္။ လူျဖူအတြက္ ​ေနရာဖယ္မ​ေပး​တဲ့​ ရိုစာပတ္ခ္ကို ကား​ဒရိုင္ဘာက ရဲ​ေခၚျပီး​ ဖမ္း​ခိုင္း​ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ့​ ရက္​ေပါင္း​ ၃၈၂ ရက္ၾကာျမင့္​တဲ့​ ဘတ္စ္ကား​သပိတ္​ေမွာက္ပြဲၾကီး​ ျဖစ္လာပါတယ္။ တကယ္​ေတာ့​ ​ေမာင္ဂိုမာရီျမို့​မွာ ဘတ္စ္ကား​စီး​သူ ၇၅ ရာခိုင္နႈန္း​က လူမည္း​ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ လူမည္း​ေတြက ဘတ္စ္ကား​မစီး​ဘဲ ​ေနတဲ့​အခါ ဘတ္စ္ကား​လုပ္ငန္း​နဲ့​ စီး​ပြား​႐ွာ​ေနတဲ့​ လူျဖူ​ေတြဟာ အၾကီး​အက်ယ္ ထိခိုက္ခဲ့​ပါတယ္။ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ ဒီသပိတ္​ေမွာက္ပြဲကို ​ေခါင္း​ေဆာင္ခဲ့​တဲ့​အတြက္ ဖမ္း​ဆီး​တာ၊​ အၾကမ္း​ဖက္တာ​ေတြကို ခံခဲ့​ရပါတယ္။ ​ေနာက္ဆံုး​ သူ့​အိမ္ထဲကို ဗံုး​ပစ္ျပီး​ ခြဲတဲ့​အထိ ခံရပါတယ္။ ဒါ​ေပမယ့္​ မာတင္လူသာကင္း​နဲ့​တကြ လူမည္း​ေတြအား​လံုး​ဟာ သပိတ္​ေမွာက္ပြဲကို စိတ္ဓာတ္ခိုင္မာစြာနဲ့​ ဆင္နြွႊဲနိုင္ခဲ့​ပါတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ ​ေနာက္ဆံုး​မွာ ​ေတာ့​ ဘတ္စ္ကား​စီး​ရာမွာ လူျဖူလူမည္း​ခြဲျခား​တဲ့​ ဥပ​ေဒကို အစိုး​ရက ပယ္ဖ်က္​ေပး​လိုက္ ရပါ​ေတာ့​တယ္။ ဒီအခ်ိန္ကစျပီး​ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ လူမည္း​အခြင့္​အ​ေရး​တိုက္ပြဲမွာ နာမည္​ေက်ာ္ၾကား​လာသလို အ႐ွိန္အဟုန္ၾကီး​စြာ လႈပ္႐ွား​လာပါ​ေတာ့​တယ္။ ၁၉၅၇ ခုနွစ္မွာ အ​ေမရိကန္​ေတာင္ပိုင္း​ ခရစ္ယာန္​ေခါင္း​ေဆာင္မ်ား​ကြန္ဖရင့္​ကို တည္​ေထာင္ဖြဲ့​စည္း​ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ့​က လူမည္း​အခြင့္​အ​ေရး​အတြက္ ပိ္ုမိုက်ယ္ျပန့္​တဲ့​ လႈပ္႐ွား​မႈ​ေတြ လုပ္ဖို့​ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနွစ္ ​ေမလအတြင္း​မွာပဲ မာတင္လူသာကင္း​က ဝါ႐ွင္တန္ဒီစီမွာ လူထုပရိသတ္ ၁၅,၀၀၀ ကို စကား​ေျပာပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ကစျပီး​ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ လူထုလႈပ္႐ွား​မႈ​ေတြကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ဦး​ေဆာင္ျပုလုပ္ပါတယ္။ သူကြယ္လြန္ခ်ိန္ ၁၉၆၈ ခုနွစ္အထိ ၁၁ နွစ္တာ ကာလအတြင္း​မွာ မိုင္​ေပါင္း​ ၆ သန္း​ေက်ာ္ ခရီး​ထြက္ျပီး​ လူထု​ေဟာ​ေျပာပြဲ ၂,၅၀၀ ​ေက်ာ္ ျပုလုပ္ခဲ့​ပါတယ္။ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ မတရား​မႈ​ေတြ၊​ မမ်ွတမႈ​ေတြ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ခ်ိုး​ေဖာက္မႈ ​ေတြ ႐ွိတဲ့​ေနရာမွန္သမ်ွကို သြား​ျပီး​ လူထုတိုက္ပြဲ​ေတြ ဆင္နြွႊဲခဲ့​တာပါ။ တ​ေနရာမွာ မတရား​မႈတခု ႐ွိ​ေနတာဟာ တျခား​ေနရာမွာ႐ွိ​ေနတဲ့​ တရား​မ်ွတမႈအတြက္လည္း​ ​ေဘး​အနၱရာယ္တခုျဖစ္တယ္လို့​ ​ေရး​သား​ခဲ့​ပါတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ မတရား​မႈဆိုရင္ ဘယ္​ေလာက္​ေဝး​လံတဲ့​ေနရာမွာပဲ ႐ွိ​ေနပါ​ေစ သြား​ေရာက္ဖယ္႐ွား​ဖို့​ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ စိတ္အား​ထက္သန္​ေနတတ္ပါတယ္။ မာတင္လူသာကင္း​ရဲ့​ ကမၻာ​ေက်ာ္လႈပ္႐ွား​မႈတခုက​ေတာ့​ ၁၉၆၃ ခုနွစ္မွာ ဝါ႐ွင္တန္ဒီစီကို ခ်ီတက္တဲ့​ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပြဲက အ​ေမရိကန္ ​ေတာင္ပိုင္း​ေဒသက လူမည္း​ေတြရဲ့​ အခြင့္​အ​ေရး​ကို ​ေတာင္း​ဆိုဆနၵျပတဲ့​ပြဲျဖစ္ပါတယ္။ စာသင္​ေက်ာင္း​ေတြမွာ လူျဖူလူမည္း​ခြဲျခား​မႈ ႐ုပ္သိမ္း​ဖို့​၊​ အလုပ္အကိုင္မွာလည္း​ လူမ်ိုး​ခြဲျခား​မႈကို တား​ဆီး​တဲ့​ ဥပ​ေဒျပဌာန္း​ေပး​ဖို့​၊​ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ေတာင္း​ဆိုလႈပ္႐ွား​သူ​ေတြကို ရဲ​ေတြက အၾကမ္း​ဖက္ျဖိုခြင္း​တာမ်ိုး​ မလုပ္​ေအာင္ အကာအကြယ္​ေပး​ဖို့​ အလုပ္သမား​ေတြအတြက္ အ​ေျခခံအလုပ္သမား​ခကို စံခ်ိန္စံညြွႊန္း​မီ​ေအာင္ ​ေပး​ဖို့​ စတဲ့​ေတာင္း​ဆိုခ်က္​ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ လူမည္း​ ၂၅၀,၀၀၀ ​ေက်ာ္ ပါဝင္ခဲ့​တဲ့​ အလြန္ၾကီး​က်ယ္တဲ့​ ဆနၵျပပြဲၾကီး​ ျဖစ္ပါတယ္။ [caption id="attachment_14651" align="alignright" width="300" caption="မာတင္လူသာကင္း"][/caption] ဒီပြဲမွာ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ “က်​ေနာ့္​မွာ အိပ္မက္တခု ႐ွိတယ္” ဆိုတဲ့​ ​ေခါင္း​စဥ္နဲ့​ ​ေဟာ​ေျပာပါတယ္။ “က်​ေနာ့္​မွာ အိပ္မက္တခု႐ွိတယ္။ ဒီအိပ္မက္က​ေတာ့​ တ​ေန့​က်ရင္ က်​ေနာ္တို့​ နိုင္ငံဟာ လူအား​လံုး​ တန္း​တူညီမ်ွျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့​ ယံုၾကည္ခ်က္ကို အ​ေကာင္အထည္ ​ေဖာ္လိမ့္​မယ္ ဆိုတဲ့​ အိပ္မက္ျဖစ္ပါတယ္။ “က်​ေနာ့္​မွာ အိပ္မက္တခု႐ွိတယ္။ ဒီအိပ္မက္က​ေတာ့​ တ​ေန့​က်ရင္ က်​ေနာ့္​ရင္ ​ေသြး​ ​ေလး​ေယာက္ကို အသား​အ​ေရာင္နဲ့​ လူဆိုး​လူ​ေကာင္း​သတ္မွတ္တာမဟုတ္ဘဲ သူ့​အက်င့္​စာရိတၱနဲ့​ သတ္မွတ္လိမ့္​မယ္ဆိုတဲ့​ အိပ္မက္ျဖစ္ပါတယ္။ “က်​ေနာ့္​မွာ အိပ္မက္တခု႐ွိတယ္။ ဒီအိပ္မက္က​ေတာ့​ တ​ေန့​က်ရင္ ​ေဂ်ာ္ဂ်ီယာျပည္ နယ္က ​ေတာင္ကုန္း​ေတြ​ေပၚမွာ ကၽြန္ျဖစ္ခဲ့​သူ​ေတြရဲ့​ သား​သမီး​ေတြနဲ့​ ကၽြန္ပိုင္႐ွင္ျဖစ္ခဲ့​သူ ​ေတြရဲ့​ သား​သမီး​ေတြ ညီအစ္ကို​ေမာင္နွမ​ေတြလို ခ်စ္ၾကည္ရင္း​နွီး​စြာ အတူတူ ​ေနထိုင္နိုင္ၾကလိမ့္​မယ္ဆိုတဲ့​ အိပ္မက္ျဖစ္ပါတယ္။” လူမည္း​လည္း​လူပဲ၊​ လူျဖူလည္း​လူပဲ၊​ အသား​အ​ေရာင္နဲ့​ လူလူခ်င္း​ ခြဲျခား​ ဆက္ဆံတာဟာ မမွန္ကန္ဘူး​ဆိုတာကို အလြန္ထက္ျမက္တဲ့​ အ​ေျပာအဆို အလြန္အား​ေကာင္း​တဲ့​ စကား​လံုး​ေတြနဲ့​ ​ေျပာခဲ့​တာပါ။ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ ဒီလို ​ေဟာ​ေျပာမႈမ်ိုး​နဲ့​ လူ​ေတြရဲ့​ နွလံုး​သား​ကို ဖမ္း​စား​ခဲ့​တာပါ။ မာတင္လူသာကင္း​ရဲ့​ ​ေခါင္း​ေဆာင္မႈ​ေအာက္မွာ လူမည္း​အခြင့္​အ​ေရး​တိုက္ပြဲဟာ အ​ေမရိကန္ျပည္​ေထာင္စုကို ​ေကာင္း​ေကာင္း​ၾကီး​ တုန္လႈပ္​ေခ်ာက္ခ်ား​ေစပါတယ္။ ကမၻာၾကီး​တခုလံုး​ကလည္း​ မာတင္လူသာကင္း​ရဲ့​ ​ေျပာဆိုခ်က္​ေတြ၊​ လႈပ္႐ွား​မႈ​ေတြကို ဂ႐ုတစိုက္ နား​ေထာင္ၾကည့္​႐ႈ​ေနၾကပါတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ သမၼတ က​ေနဒီကိုယ္တိုင္ မာတင္လူသာကင္း​နဲ့​ ​ေတြ့​ဆံုညွိနွိုင္း​ခဲ့​ရပါတယ္။ ဒီလိုနဲ့​ ၁၉၆၄ ခုနွစ္အတြက္ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​နိုဘယ္ဆုဟာ မာတင္လူသာကင္း​အတြက္ ျဖစ္သြား​ခဲ့​ပါတယ္။ ဒီဆုရတဲ့​အခ်ိန္မွာ မာတင္လူသာကင္း​ဟာ အသက္ ၃၅ နွစ္ပဲ ႐ွိပါ​ေသး​တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အ​ေမရိကန္ျပည္​ေထာင္စုဟာ ဘက္​ေပါင္း​စံု အက်ပ္အတည္း​ ရင္ဆိုင္​ေနရတဲ့​ အခ်ိန္ပါ။ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲကို ဆင္နြွႊဲ​ေနတဲ့​အခ်ိန္ျဖစ္သလို ဆိုဗီယက္ဦး​ေဆာင္တဲ့​ ကြန္ျမူနစ္အုပ္စုနဲ့​လည္း​ အၾကိတ္အနယ္ ယွဥ္ျပိုင္​ေနရတဲ့​အခ်ိန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၃ ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာ ၂၃ ရက္မွာ အ​ေမရိကန္သမၼတ ဂၽြန္အက္ဖ္က​ေနဒီ လုပ္ၾကံခံရပါတယ္။ က​ေနဒီလုပ္ၾကံခံရအျပီး​ ​ေနာက္ ၅ နွစ္အၾကာ ၁၉၆၈ ခုနွစ္ ဧျပီ ၄ ရက္မွာ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ေခါင္း​ေဆာင္ မာတင္လူသာကင္း​ လုပ္ၾကံခံရပါတယ္။ တင္နက္စီျပည္နယ္ မင္း​ဖစ္စ္ျမို့​က သန့္္​႐ွင္း​ေရး​အလုပ္သမား​ေတြရဲ့​ အခြင့္​အ​ေရး​အတြက္ ဆနၵျပပြဲကို ​ေဟာ​ေျပာဖို့​ ​ေရာက္​ေနခ်ိန္မွာ သူတည္း​ခိုတဲ့​ ဟိုတယ္ရဲ့​ ဝရန္တာမွာ ရပ္​ေနတုန္း​ ​ေသနတ္နဲ့​ အပစ္ခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မာတင္လူသာကင္း​ လုပ္ၾကံခံရတယ္ဆိုတဲ့​သတင္း​ ပ်ံ့​နွံ့​သြား​တဲ့​အခါ အ​ေမရိကန္ျပည္​ေထာင္စုအတြင္း​ ျမို့​ၾကီး​ ၆၀ ​ေက်ာ္မွာ ႐ုန္း​ရင္း​ဆန္ခတ္မႈ​ေတြ ျဖစ္ပြား​ခဲ့​ပါ တယ္။ ကြယ္လြန္ျပီး​ ၅ ရက္မွာ အ​ေမရိကန္သမၼတဂၽြန္ဆင္က အမ်ား​ျပည္သူ ရံုး​ပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္​ေပး​လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီ​ေန့​မွာ သူ့​ဈာပနကို ျပည္သူ သံုး​သိန္း​ေက်ာ္ တက္​ေရာက္ခဲ့​ပါတယ္။ မာတင္လူသာကင္း​ေျပာခဲ့​တဲ့​ စကား​တခြန္း​ ႐ွိပါတယ္။ “နိုင္ငံတနိုင္ငံဟာ ဘ႑ာ​ေငြကို သံုး​စြဲတဲ့​ေနရာမွာ လူမႈတိုး​တက္​ေရး​အတြက္ နည္း​နည္း​ပဲသံုး​ျပီး​ စစ္တပ္အတြက္​ေတာ့​ မ်ား​မ်ား​သံုး​ေနမယ္ဆိုရင္ အဲဒီနိုင္ငံဟာ စိတ္ဓာတ္​ေရး​ရာ ကပ္ဆိုး​ၾကီး​ဆီ ဆိုက္​ေရာက္သြား​လိမ့္​မယ္” တဲ့​။