ဝတၳဳေရးဆရာကြမ္တြိဳင္ဘီက သူေတြ႔ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကို ေရးျပပါတယ္။ တခါက ေကာင္းလြန္မွာ ကန္တံုတရုတ္လူမ်ိဳးတစ္ေယာက္ လမ္းေဘးမွာထိုင္ၿပီး ဝတၳဳစာအုပ္တအုပ္ ဖတ္ေနတာကို ေတြ႔ရတယ္တဲ့။ ဝတၳဳစာအုပ္ဖတ္ေနတဲ့သူရဲ႕ မ်က္နွာကို ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ သူ႔မ်က္နွာဟာ စာအုပ္ကို ဖတ္ေနတဲ့အတြက္ တင္းမာေနတယ္။ လက္ကစာအုပ္ကိုတင္းက်ပ္စြာ ဆုပ္ထားၿပီး လက္တစ္ဖက္က စာေၾကာင္းေတြကို တားၿပီးဖတ္ေနတယ္။ စာအုပ္ဖတ္ရင္း မ်က္နွာက မေက်နပ္တဲ့ပံု၊ အားမလိုအားမရ ျဖစ္ေနတဲ့ပံု ၾကည္ႏူးတဲ့ပံုေတြ ေပၚလာတယ္။ ေနာက္ဆံုးကန္တံုလူမ်ိဳးက စာအုပ္ၿပီးတဲ့အခါ ျပံဳးၿပီးေကာင္း ကင္ကုိ ေမာ့ၾကည့္တယ္။ ဇာတ္သိမ္းက ေပ်ာ္စရာေကာင္းလို႔လည္း ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ သူ႔မ်က္နွာဟာ ျပံဳးၿပီး သေဘာက်ေနပါတယ္။ စာအုပ္ဖတ္တဲ့သူဟာ စာအုပ္ရဲ႕ ဆဲြေခၚရာေနာက္လုိက္သြားၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း၊ ေဒါ သထြက္ျခင္း၊ ေၾကကြဲျခင္း၊ ေၾကာက္လန္႔ျခင္း၊ ဝမ္းနည္းျခင္း၊ ၾကည္ႏူးျခင္း စတဲ့ သူ႔စိတ္ကို ရသအားလံုး ေပးစြမ္းနိုင္ပါတယ္။ စာအုပ္ဖတ္ခ်ိန္မွာ သူတစ္ဦးတည္း စာအုပ္ရသကို ခံစားခဲ့တယ္။ စာေရးသူနဲ႔ စာဖတ္ သူၾကားမွာပဲ ဒီခံစားခ်က္က ေပၚလာတာပါ။ ကမၻာႀကီးနဲ႔ ဆက္သြယ္လုိက္တဲ့ အဆက္အသြယ္ကေတာ့ စာအုပ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ စာအုပ္ေတြမရွိတဲ့ ကမၻာႀကီးဟာ ဘာျဖစ္လာနိုင္သလဲ။ အဲ့ဒီအေမးနဲ႔ အဲ့ဒီအျမင္ဟာ အဓိပၸါယ္မရွိတဲ့ အယူအဆက ေပါက္ဖြားလာတာ ျဖစ္လိမ့္မယ္။ စာဖတ္ျခင္းဟာ ယခုအခ်ိန္အထိ စာဖတ္တဲ့ သူရဲ႕စိတ္နဲ႔အာရံုကို သိမ္းပိုက္လႊမ္းမိုးေနဆဲပါပဲ။ စာအုပ္ဟာ ယခုအခ်ိန္ထိ ကမၻာႀကီးကို လႊမ္းမိုးေနဆဲ ျဖစ္ ပါတယ္။ စာအုပ္ကို ဖတ္ရတာဟာ ေခတ္သစ္ကမၻာႀကီးမွာ ေခတ္ေနာက္က်သြားတယ္လို႔ မရွိပါဘူး။ ယေန႔ အထိ စာဖတ္ျခင္းဟာ စာဖတ္သူကို ၾသဇာရွိေနဆဲ၊ စာဖတ္သူရဲ႕အာရံုကို စာအုပ္က သိမ္းပိုက္ထားနုိ္င္ဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စာအုပ္စာေပရဲ႕ ေခတ္ဟာ ဒီကေန႔ကုန္ဆံုးသြားၿပီလား။ လူေတြဟာ စာအုပ္ေတြကို ေဘး ဖယ္ထားၿပီး တျခားေဖ်ာ္ေျဖမႈေတြနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ကုန္ေနၿပီလား။ ယေန႔လဲ ေဖ်ာ္ေျဖေရးေတြ ထြန္းကားတဲ့ေခတ္ မွာ အာရံုစိုက္စရာေတြ အမ်ားႀကီးးရွိပါတယ္။ သတင္း၊ သီခ်င္းန႔ဲ ဂီတသံေတြကို ေရဒီယိုက လႊင့္ထုတ္ေပးခဲ့ တယ္။ ေနာက္ေရဒီယိုထက္ ပိုေခတ္မီွတာ ေပၚလာတယ္။ အဲ့ဒါ ရုပ္ျမင္သံၾကားပါပဲ။ သတင္းေတြကို ရုပ္ပါ ျမင္လာရတယ္။ သီခ်င္းေတြကို နားနဲ႔ၾကားရံုသာမက ရုပ္ပါေတြ႔လာရတယ္။ ဝတၳဳေတြ၊ ဇာတ္လမ္းေတြကို ရုပ္ေတြနဲ႔ပါျမင္ရ၊ ၾကားရလာပါတယ္။ အခုဆိုအင္တာနက္ဆိုတာေတာင္ ေပၚလာၿပီ။ ကမၻာႀကီးမွာ ျဖစ္ခ်င္ တာ ၾကားခ်င္တာေတြ၊ ဆက္သြယ္ခ်င္သူနဲ႔ ဆက္သြယ္နုိင္တာေတြကို အင္တာနက္နဲ႔ ျမင္ရ၊ ၾကားရလာပါၿပီ စက္ကိရိယာေတြက ေျပာင္းလဲလာပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အျဖစ္အပ်က္ေတြကေတာ့ အရင္အတိုင္း ရွိေနဆဲပါပဲ။ နည္းပညာေျပာင္းလဲမႈေတြ၊ စက္ကိရိယာတိုးတက္လာမႈေတြ ရွိေပမယ့္လည္း စာအုပ္ေတြ စာမ်က္နွာေတြ ကေတာ့ ယခုတုိင္ ရွိေနဆဲပါပဲ။ စကၠဴေပၚမွာ ပံုနွိပ္ထားတဲ့ စာလံုးေတြက စကၠဴေတြကို အထပ္ထပ္ပံုလာေစတယ္။ မ်က္နွာ ဖံုးကတ္ထူေတြကို အခုတုိင္ တြင္က်ယ္လာေစပါတယ္။ စာအုပ္ဆိုတာ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္း က တည္ရွိခဲ့ၿပီး ယခုတို္င္ မရိုးတဲ့ ပစၥည္းအျဖစ္ လူေတြကို ဆဲြေဆာင္ေနဆဲပါ။ နည္းပညာသစ္ေတြ ေပၚ ေပါက္လာေနေပမယ့္လည္း ဝတၳဳေတြ မဂၢဇင္းေတြ၊ သတင္းစာေတြ၊ ေဝဖန္သံုးသပ္မႈေတြ စတဲ့ စာေပေတြ ဟာ ကမာၻမွာ ေပ်ာက္ကြယ္မသြားေသးပဲ လူေတြအေပၚ လႊမး္မိုးေနဆဲ ပါပဲ။ စာေပဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕အေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ဇာတ္လမ္းေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္ကလာတယ္။ ဘယ္သြားေနတယ္ဆိုတာကိုလည္း စာအုပ္က ေရးမွတ္ထားသလို ညႊန္ျပေနပါတယ္။ ဝတၳဳမဟုတ္တဲ့ စာအုပ္ေတြဟာ ကမၻာႀကီးကို အလင္းေရာင္ ေပးေနဆဲပါပဲ။ ဝတၳဳမဟုတ္ တဲ့စာေတြ မေဖာ္ျပနုိင္တာကိုလည္း ဝတၳဳေတြက ေဖာ္ျပနုိင္၊ လႊမ္းမိုးေနနိုင္ဆဲပါပဲ။ စာအုပ္ေတြထဲကေန ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပထမဆံုး ခရီးသြားခဲ့တယ္။ စာအုပ္ေတြကေန အေကာင္းဆံုးအသိဥာဏ္ေတြရခဲ့တယ္။ အသိ အကၽြမ္းေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ လူေတြရဲ႕ စရိုက္ေတြ၊ ဇာတ္လမ္းေတြကို သိလာတယ္။ စာအုပ္ေတြကေန အသိ ဥာဏ္ ပညာေတြ ရလာတယ္။ စာအုပ္ေတြထဲကေန မနွစ္ျမိဳမႈ၊ ေၾကာက္လန္႔ျခင္း၊ ေဒါသထြက္ျခင္း၊ ဝမ္း နည္းပူေဆြးျခင္း စတာေတြကို ခံစားနားလည္ခဲ့ရတယ္။ “ခါေလဂီဘရန္” ရဲ႕ “တမန္ေတာ္” စာအုပ္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို အမ်ားႀကီးး ေျပာျပပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တု႔ိရဲ႕ အျပစ္ေတြ စိတ္ခံစားမႈေတြကို ဒီစာအုပ္က ေပးနိုင္တယ္။ ဟိုးလ္ဒင္းကြန္းဖီးလ္၊ ဟယ္ရီ ေပၚတာတို႔႕ က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ခံစားမႈေတြေပးၿပီး အထီးက်န္မႈကေန လြတ္ေျမာက္ေစတယ္။ လီယာ ဘုရင္ႀကီးး၊ ဟန္နီေဘာလက္တာနဲ႔ ဘုိရိုမီယာတို႔ကလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို သတိေပးစရာေတြ အေလးထား စရာ ဇာတ္လမ္းေတြ၊ သင္ခန္းစာယူဖို႔ေတြကို ညႊန္ျပပါတယ္။ ဘယ္ဟာကို ဂရုစိုက္ရမယ္။ ဘယ္ဟာကို စြန္႔လႊတ္ရမယ္။ ဘယ္ဟာကို အေလးထားရမယ္ဆိုတာ အဲ့ဒီစာအုပ္ေတြက ညႊန္ျပေပးတယ္။ စာဖတ္ျခင္း ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အေလးနက္ဆံုး စိတ္ဓာတ္ကုိ အဆက္အသြယ္ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။ လူသားေတြရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္၊ ခံစားမႈ၊ လူသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရး စတာေတြကို စာအုပ္က အေကာင္းဆံုးနဲ႔ အက်ယ္ျပန္႔ ဆံုး ညႊန္ျပေပးပါတယ္။ စာအုပ္ေတြဟာ နွစ္သိမ့္မႈနဲ႔ ၾကည္ႏူးမႈကိုလည္း ေပးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေလးဘဝက ဆိုရင္ မ်က္မွန္အထူႀကီးးနဲ႔ေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္က မ်က္မွန္ကထူထူ၊ သြားကလည္းေခါေနေတာ့ အဲ့ဒီသြားေတြကို အစြပ္စြပ္ထားရတယ္။ အဲဒီလို ကာလေတြမွာ စာအုပ္ေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကို လံုျခံဳစိတ္ခ်ရေအာင္ အကာ အကြယ္ေပးတယ္။ ေကာင္းကင္ဘံုေရာက္ေနေအာင္ ခံစားမႈေပးပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္ေတြဟာလည္း အဲဒီလိုပဲ ဆက္ခါဆက္ခါ ေတြ႔ၾကံဳခံစားခဲ့ရပါတယ္။ စာအုပ္ကမာၻထဲမွာ စာဖတ္တဲ့ ေနာင္မ်ိဳးဆက္ေတြကိုလည္း အသိ ဥာဏ္၊ ဗဟုသုတ စတာေတြကို စာအုပ္ေတြက ေပးနုိင္တယ္။ စာအုပ္ဖတ္ေနတဲ့အခ်ိန္ အထီးက်န္မႈ မရွိ ေတာ့ဘူး။ ကမၻာႀကီးထဲ၊ လူထုႀကီးးထဲ၊ လူတန္းစားအလႊာစံုထဲကို ေရာက္သြားေတာ့တာပါပဲ။  စာအုပ္ဖတ္ ေနတဲ့ အတြက္ ေဘးပတ္လည္မွာ အျခားသူေတြလည္း ေရာက္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စာအုပ္ေတြက ဗံုး ခိုက်င္းေတြေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ စာအုပ္ ေတြက တံတားေတြျဖစ္ပါတယ္။ စာအုပ္ကို တစ္မ်က္နွာၿပီးတစ္ မ်က္နွာ လွန္လိုက္တာနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းထဲ ေရာက္သြားသလိုပါပဲ။ စာေရးဆရာ ဖန္တီး လိုက္တဲ့ အယူအဆနဲ႔ အျမင္ကုိ စာဖတ္သူက လိုက္နာတာ ရွိသလုိ၊ ဆန္႔က်င္တာလည္း ရွိပါတယ္။ စာဖတ္ တဲ့သူဟာ ကမၻာႀကီးရဲ႕ အနက္ရိႈင္းဆံုး ေနရာကို ရင္ဆိုင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ထားပါတယ္။ စာအုပ္ဖတ္တဲ့သူက သိခ်င္တဲ့အေၾကာင္းအရာ၊ အျဖစ္အပ်က္ကို သိနုိင္သလို သြားခ်င္တဲ့ေနရာကို လည္း သြားေရာက္နုိင္ပါ တယ္။ စာအုပ္ကိုဖတ္တဲ့အတြက္ လူသားေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္ရလာပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ရွိတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းေတြ အေၾကာင္းကိုလည္း သိလာတယ္။ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္အေၾကာင္းကို သိရံုမကဘူး လူထုႀကီးး အေၾကာင္းကိုလည္း သိလာတယ္။ စာအုပ္ေတြက စာဖတ္သူရဲ႕ အသိဥာဏ္ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး အင္အားျဖစ္ေစပါ တယ္။ စာဖတ္တဲ့အတြက္ ရိကၡာကို ေနွးေကြးစြာ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းကေန အျမန္ဆံုး ျဖန္႔ျဖဴးနုိင္တဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္ရွိေစတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ဘေလာ့ဂ္ေတြ၊ တက္မက္ေဆ့ေတြ၊ အီးဘုတ္ေတြ ရွိလာပါတယ္။ ဒါေတြ ကလည္း စာအုပ္ရဲ႕ အဆက္အႏြယ္ေတြ အျဖစ္ လူေတြရဲ႕ အသိဥာဏ္ကို က်ယ္ျပန္႔လာေစပါတယ္။ ေက်း ဇူးတင္ဖို႔လည္း ေကာင္းပါတယ္။ သတင္းေတြ၊ အျဖစ္အပ်က္ေတြကိုလည္း ခ်က္ခ်င္းသိရပါတယ္။ သတင္း စာေတြ၊ မဂၢဇင္းေတြကိုလည္း အဲ့ဒီဘေလာ့ဂ္ေတြ အီးဘုတ္ေတြထဲက ဖတ္ရႈရပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာေရွ႕ထိုင္လိုက္ရင္ ခုနက ေျပာတဲ့ အီးလ္ဘုတ္တို႔၊ ဘေလာ့ဂ္တို႔ကို ဖတ္ရႈနုိင္ တာ ျဖစ္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ စကၠဴေပၚမွာ ပံုနွိပ္ထားတဲ့ စာအုပ္ေတြကို ဖတ္ရတာပဲ ေက်နပ္ေနၾက တယ္။ စာအုပ္ေတြဖတ္ရတာဟာ အခ်ိန္ေတြကိုလည္း အာခံနုိင္တယ္။ နယ္နိမိတ္ေတြကိုလည္း ခ်ိဳးဖ်က္ နုိင္တယ္။ ေသျခင္းတရားကိုလည္း ျငင္းပယ္နုိင္ၾကပါတယ္။ စာအုပ္ေတြကို ဖတ္ရတဲ့အတြက္ ေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္ႏူးမႈ ရေစတာေတာ့ အေထြအထူး ေျပာစရာမလိုပါဘူး။ စာအုပ္ေၾကာင့္ လူရဲ႕အာရံုထဲမွာ အနံ႔၊ အသံ၊ အထိအေတြ႔စတာေတြကို ခံစားနုိင္တာက အမွန္ပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ စာအုပ္ဖတ္ရင္းနဲ႔ မိမိရဲ႕ လက္ရွိ ကမာၻထဲကေန စာအုပ္ထဲမွာပါတဲ့ ကမာၻကို ေရာက္ရွိသြားေတာ့တာပဲ။ စာေရးဆရာက ဖန္တီးနုိင္သေလာက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ စိတ္အာရံုကလည္း စာအုပ္က ဖန္တီးထားတဲ့ ကမာၻထဲ ေျခစံုပစ္ ေရာက္ရွိသြားတယ္။ မိတ္ ေဆြတစ္ေယာက္ဆီက စာအုပ္ငွားဖတ္တဲ့အခါ တစ္တြဲၿပီးတာနဲ႔ ေနာက္တစ္တြဲျပတ္မသြားေအာင္ အျမန္ဆံုးငွားရမ္းဖတ္ရႈရတယ္။ စာအုပ္ထဲက စြန္႔စားခန္းဟာ မိမိရဲ႕ စြန္႔စားခန္းျဖစ္လာတယ္။ စာအုပ္ထဲက ေၾက ကြဲမႈ၊ ေဒါသျဖစ္မႈဟာလည္း မိမိရဲ႕ ေဒါသနဲ႔ ေသာက ျဖစ္လာပါတယ္။ စာအုပ္ထဲက ခရီးစဥ္ကုိ ဖတ္ရရင္ မိမိလည္း ခရီးစဥ္ထဲ ေရာက္သြားတယ္။ စာအုပ္ထဲမွာ အာဖဂန္နစၥတန္ကို ဖတ္ရရင္ မိမိလည္း အာဖဂန္ နစၥတန္ကို မေရာက္ဖူးေပမယ့္ ေရာက္သြားသလိုပါပဲ။ ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာ စာၾကည့္တုိက္ေတြထဲမွာ ရွိေန ၾကပါတယ္။ စာေပနဲ႔ စာၾကည့္တိုက္ေတြဟာ လူသားအတြက္၊ အသိဥာဏ္ပညာနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈကို ျဖစ္ ထြန္းေစပါတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲနုိင္ငံေတြနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးနိုင္ငံေတြရဲ႕ ပန္းတုိင္ေတြကို စာအုပ္ေတြက ဖန္တီးနိုင္စြမ္း ရွိပါတယ္။ စာအုပ္ေတြထဲမွာ ခုိလံႈစရာ ကြန္းေတြရွိသလို၊ ေလွ်ာက္လွမ္းစရာ လမ္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စာအုပ္မရွိတဲ့ ကမၻာႀကီးဟာ ဘာျဖစ္သြားမလဲဆိုတာ မွန္းဆၾကည့္ၾကပါ။ စာအုပ္မရွိတဲ့ ကမၻာႀကီးဟာ အေတြးအေခၚမရွိတဲ့ ကမၻာႀကီးျဖစ္သြားမယ္။ ေမတၱာတရားမရွိတဲ့ သမိုင္းမရွိတဲ့၊ အသံမရွိတဲ့ ကမာၻ ႀကီးးျဖစ္သြားမွာေပါ့။ ထက္ျမက္ (ဤေဆာင္းပါးကို ဖိလစ္ပိုင္မွ စာေရးဆရာမစ္ဂြဲလ္ဆိုင္ဂ်ဴကို Miguel Syjuco က ေရးသား ပါတယ္။ သူဟာထင္ရွားတဲ့ စာေရးဆရာတဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။) Ref; R.D, September. 2010.