ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိဳၢလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီး အမႈရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ေက်ာင္းသား ေက်ာငး္သူေတြ ျပစ္မႈကေန အျမန္ဆုံးလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ နည္းလမ္းသုံးသြယ္ရွိတဲ့အနက္ နည္းလမ္း ၂ သြယ္နဲ႔ ႀကိဳးစားမယ္လို႔ ဒီေန႔ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၁ နည္းလမ္းအျဖစ္ သမၼတက လြတ္ၿငိမ္းခြင့္၊ နံပါတ္ ၂ နည္းလမ္းအျဖစ္ သမၼတက အမ်ဳိးသားကာကြယ္ေရးနဲ႔လုံၿခဳံေရးေကာင္စီေထာက္ခံခ်က္နဲ႔ အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္၊ နံပါတ္ ၃ ကေတာ့ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၄ အရ ျပစ္မႈေတြကို တရား႐ုံးသေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ႐ုပ္သိမ္းႏိုင္ျခင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထဲက နံပါတ္ ၁ နည္းလမ္းနဲ႔ နံပါတ္ ၃ နည္းလမ္းက်င့္သုံးမယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း (ျမန္မာႏိုင္ငံ) ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၁၀၀ ေလာက္နဲ႔ အမႈရင္ဆိုင္သူ ၄၀၀ ေလာက္ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိဳၢလ္ထုတ္ျပန္တဲ့ နည္းလမ္း ၃ သြယ္နဲ႔ စပ္လ်ဥ္းၿပီး တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးကိုနီကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းပါတယ္။ နည္းလမ္း ၃ သြယ္အနက္ (ဂ) မွာ ‘တရား႐ုံးရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ ႐ုပ္သိမ္းႏိုင္ပါသည္’ လို႔ ပါရွိတယ္။  ဒီေတာ့ ပညာေရးဥပေဒျပင္ဆင္ေရးအတြက္ ဆႏၵျပရင္း ဖမ္းဆီးခံရတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ ၿမိဳ႕နယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ တရားစြဲခံၾကရတယ္။ ဒီေတာ့  ၿမိဳ႕နယ္အသီးသီးက တရား႐ုံးတိုင္းရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္လိုတဲ့ သေဘာလား။ “ဒီလိုပါ၊ အမႈစစ္ၿပီးလို႔ ေထာင္က်သြားတဲ့ လူေတြရွိတယ္။ ေထာင္က်သြားတဲ့လူေတြကို လႊတ္လို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔က ျပစ္ဒဏ္လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ လႊတ္ရတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကုိသုံးရင္ ၂၀၄ (က) ေပါ့။ တကယ္လို႔ ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒကို သုံးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပုဒ္မ ၄၀၁ နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတဟာ ျပစ္ဒဏ္က်ခံၿပီးသူကို သူ႔ရဲ႕ျပစ္ဒဏ္ကေန လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ေပးႏိုင္တယ္။ အဲဒါက အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မဟုတ္ဘူး၊ သတ္မွတ္ထားတဲ့လူေတြေပါ့ဗ်ာ၊ ဥပမာ ပုဒ္မ ၁၈ (ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စီတန္းလွည့္လွည္သည့္ဥပေဒပုဒ္မ) နဲ႔ အေရးယူခံရတဲ့သူေတြ၊ ပုဒ္မ ၅၀၅ (ခ) (ႏိုင္ငံေတာ္အၾကည္ညိဳပ်က္ေစမွဳ) နဲ႔ အေရးယူခံရတဲ့သူေတြ၊ ဘယ္သူဘယ္သူေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒါကိုလြႊတ္တာက ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၀၁၊ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ပုုဒ္မ ၂၀၄ (က) နဲ႔ လႊတ္ေပးရတယ္။ “ေနာက္တခုက အမႈတန္းလန္းေပါ့ဗ်ာ၊ မၿပီးေသးဘူး။ အမႈေတြ စစ္ေဆးေနဆဲ On Trail ဆိုလို႔ရွိရင္ ျပစ္ဒဏ္မေပးရေသးတဲ့အတြက္ အဲဒီပုဒ္မေတြသုံးၿပီးလႊတ္လို႔မရဘူး။ အဲဒါက်ေတာ့ လုပ္တဲ့နည္းက လြယ္တယ္။ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၄ ကိုသုံးၿပီးေတာ့ အမႈကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ႐ုပ္သိမ္းလိုက္တာ။ ဘာျပဳလုိ႔တုန္းဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္က တရားလိုလုပ္ၿပီး စြဲထားတဲ့အမႈေတြအားလုံးကို ႏိုင္ငံေတာ္က ဘယ္အခ်ိန္မွာမဆို သူက ႐ုပ္သိမ္းခြင့္ရွိတယ္။ ဒါက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပါ့ေနာ္၊ က်ေနာ္တို႔ ဒီ ရာဇ၀တ္မႈေတြမွာ တရားလိုေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္တာကိုးဗ်။ အဲဒီေတာ့ တရားလိုျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္က အခ်ိိန္မေရြး ဒီဟာကို ႐ုပ္သိမ္းေပးလို႔ရပါတယ္။ အဲဒါပါပဲ၊ အဲဒီေတာ့ ႐ုပ္သိမ္းတဲ့အခါမွာ by the permission of the court (တရား႐ုံး၏သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္) ဆိုတဲ့ စကားေလးပါတယ္။ ၄၉၄ အရ အစိုးရက ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံးကေန ႐ုပ္သိမ္းခြင့္တင္ရင္ လိုအပ္ခ်က္တခ်က္က တရား႐ုံးက ႐ုပ္သိမ္းခြင့္ေပးမွ ႐ုပ္သိမ္းခြင့္ေပးရတယ္။ ဆုိလိုတာကေတာ့ဗ်ာ၊ သိပ္ ဟို လူသတ္မႈ၊ ဓားျပမႈ၊ လူေတြ ပိုးစိုးပက္စက္ေသတဲ့အမႈမ်ဳိးဆိုရင္ တရားလိုက ႐ုပ္သိမ္းေပမယ္လို႔ တရား႐ုံးက ခြင့္မျပဳဘူးဆိုၿပီးေတာ့ သူဆုံးျဖတ္လို႔ရတယ္။ အခုလို ဘယ္သူ႔ကိုမွ မထိခိုက္တဲ့ အမႈမ်ဳိးေတြက်ေတာ့ တရား႐ုံးက သူ႔သေဘာနဲ႔သူ ခြင့္ျပဳေပးမွာ။ ဒီဘက္က ႐ုပ္လိုက္ၿပီဆုိတာနဲ႔ တရား႐ုံးကလည္း ခြင့္ျပဳသည္ဆိုၿပီးေတာ့ျဖစ္သြားမွာ။” နည္းလမ္း ၃ သြယ္အနက္ အတိုင္ပင္ခံပုဂိဳၢလ္မေရြးခ်ယ္တဲ့ နည္းလမ္း (ခ) မွာ အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အတြက္ ကာလုံ (အမ်ဳိးသားကာကြယ္ေရးနဲ႔လုံျခဳံေရးေကာင္စီ) ေထာက္ခံခ်က္နဲ႔ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးႏိုင္တယ္။ ဒါက ႏိုင္ငံတကာေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေတြ ျပန္လာေရးလို ကိစၥေတြပါ အက်ဳံး၀င္တာမ်ဳိးလား။ “မဆိုင္ဘူးခင္ဗ်။ အဲဒီဟာက ျမန္မာႏိုင္ငံကို စြန္႔ခြာသြားတဲ့သူေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္၀င္ခ်င္ရင္ ျပန္ၿပီးေလွ်ာက္ထားဖို႔လိုမယ္။ တကယ္လုိ႔ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ကေန စြန္႔လႊတ္လိုက္ရင္လည္း ႏိုင္ငံသားျပန္ေလွ်ာက္ထားဖို႔လိုတယ္။ အဲဒါကို ဘယ္လိုအခြင့္အေရး ေပးမယ္ဆိုတာကေတာ့ သီးသန္႔ ဒါက သမၼတ႐ုံးကေန ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြထုတ္ၿပီး လုပ္လို႔ရပါတယ္။ အဲဒါက လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္နဲ႔ မဆိုင္ပါဘူး။ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ဆိုတာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့သူေတြကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးတာသာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားကို အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ထြက္ခြာသြားသူေတြက ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမဟုတ္တဲ့အတြက္ သူတို႔ကုိ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးစရာ မလိုပါဘူး။ သူတို႔ကို သီးျခားအမိန္႔ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြထုတ္ၿပီး ျပန္၀င္လာဖို႔ အခြင့္အေရးေပးလို႔ရပါတယ္။” အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္က အကုန္လုံးကို လႊတ္ေပးတဲ့သေဘာလား။ ရွင္းျပေပးပါ။ “အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ဆိုတာက အားလုံးအကဳံ်း၀င္သြားတယ္။ ဆိုလိုတာက အေထြေထြလို႔ ေျပာလိုက္တာနဲ႔ ကြက္ၿပီးလႊတ္တာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ျပစ္ဒဏ္က်ခံေနရတဲ့သူ အကုန္ပါသြားမယ္။ ဆိုၾကပါစို႔ ဥပမာ လူသတ္သမားတို႔၊ မုဒိမ္းေကာင္တို႔၊ ဓားျပမႈက်ဴးလြန္တဲ့သူေတြ၊ ဒါေတြက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က မေပးခ်င္ဘူး။ အဲဒီလိုမေပးခ်င္ရင္ ခုနက က (သမၼတ၏လြတ္ၿငိမ္းခြင့္) နဲ႔ ေရြးၿပီးေပးရမယ္။ အေထြေထြဆိုလို႔ရွိရင္ သူက လုံၿခဳံေရးကိုပါ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ အကုန္ပါလာေတာ့မွာ။ ရာဇ၀တ္ေကာင္မ်ဳိးစုံပါလာႏိုင္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ကာလုံရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္လိုတာ။ အေထြေထြဆုိတာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးက်ယ္တယ္။ အမႈတန္းလန္းနဲ႔ဆုိတာေတြလည္း ပါႏိုင္တယ္။ အေထြေထြဆိုတာကေတာ့ ကာလုံေထာက္ခံခ်က္လိုတယ္။ “ႏွစ္သစ္ကူးအခါသမယအႀကိဳလြတ္ႏိုင္တာက က်ေနာ့္အထင္ေျပာရရင္ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ၀န္းရံသူေတြ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဘယ္သူ႔ပစၥည္းကိုမွ မထိပါးဘဲနဲ႔ ဘယ္ပုဂိဳၢလ္ကိုမွ မထိပါး မေစာ္ကားဘဲနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္တဲ့ကိစၥေပါ့ဗ်ာ၊ အဲဒီ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္တဲ့ကိစၥ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အေရးယူခံရတဲ့လူေတြေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီလူေတြကို လႊတ္ေပးလိမ့္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။”