၀ါရင့္ စာေရးဆရာႀကီးေမာင္သာရ အသက္ ၈၅ ႏွစ္ဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု နီဗားဒါးျပည္နယ္ လာစ္ဗြီးဂတ္စ္ၿမဳိ႕မွာ ေဒသအခ်ိန္ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၉ ရက္မြန္းလြဲပုိင္းက လူႀကီးေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားတယ္လို႔ မိသားစုက ဒီဗြီဘီကိုေျပာပါတယ္။ ေမာင္သာရရဲ႕ သမီးျဖစ္သူ ေဒၚအိမ့္က “ေဖေဖက ေန႔လည္ ၁၂ နာရီ ၄၅ မိနစ္မွာ ဆံုးသြားတာပါ။ အိပ္ေနရင္းကေန မႏိုးပဲ ဆံုးသြားတာ။ နလန္ထေဆးရံုမွာေပါ့။ ၂၄ နာရီသူနာျပဳဆရာမေတြက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ေပးတဲ့ေနရာမွာ။ သူက ေဆးရံုတက္လုိက္ အဲဒီကိုေျပာင္းလုိက္ အဲလိုနဲ႕လုပ္ေနတာ ခုဆံုးတဲ့ေနရာကို ေရာက္ေန တာေတာ့ ၇ လ ၈ လေလာက္ရွိၿပီထင္တာပဲ ” လို႔ေျပာပါတယ္။ ဆရာေမာင္သာရအတြက္ မနက္ျဖန္ သက္ေပ်ာက္ဆြမ္းကပ္ဖို႔ရွိၿပီး မီးသၿဂဳိ္လ္ဖို႔နဲဲ႔ စ်ာပန အခမ္းအနားေတြကိုေတာ့ ၾကာသပေတး (သို႔) ေသာၾကာေန႔ေတြမွာ က်င္းပဖို႔ မိသားစုက စီစဥ္ေနပါတယ္။ ေမာင္သာရဟာ ကြယ္လြန္ခ်ိန္မွာ သမီးျဖစ္သူ စာေရးဆရာမၿဖိဳးသာရအပါအ၀င္ သားသမီး ၈ ဦးနဲ႔ ေျမးျမစ္ေတြ က်န္ရစ္ပါတယ္။ ေမာင္သာရကြယ္လြန္သြားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စာေပလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တဦးျဖစ္သူ စာေရးဆရာႀကီးေမာင္စြမ္းရည္က “ေမာင္သာရကေတာ့ဗ်ာ အင္မတန္ စာေရးေကာင္းတဲ့ ပုဂိၢဳလ္ပါ။ စာေပထဲက စကားလံုးေတြကလည္း သူမို႔လို႔ ေရးႏုိင္တာေပါ့ဗ်ာ။ ေနာက္က်ေတာ့ ဘ၀သ႐ုပ္္ေဖာ္ေတြေရးတယ္။ ဘ၀သ႐ုပ္ေဖာ္ၾကေတာ့လဲ ေတာ္ေတာ္ကို အဆင့္အတန္း ျမင့္ျမင့္ေရးႏိုင္တယ္။ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ႏိုင္ငံေရးသမားေဟာင္း ဘ၀ သ႐ုပ္ေဖာ္စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ ကြယ္လြန္သြားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ႏွေျမာစရာေကာင္း ပါတယ္။ သူက ဘ၀သ႐ုပ္ေဖာ္ေရးတာ ကြင္းဆင္းၿပီးေရးတာ၊ တကယ္ေလ့လာၿပီေရးတာ ဥပမာ တကၠစီဒရိုက္ဘာဆို တကၠစီတကယ္ေမာင္းၿပီးေတာ့ ေရးတာ။ အဲလို ဘ၀ကို တကယ္ေလ့လာၿပီးေတာ့ေရးတဲ့အခါမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းတယ္ေပါ့ဗ်ာ မတ္တပ္ရပ္လုိ႔ လမ္းမွာငို တို႔ဘာတို႔ တကယ္ေကာင္းတယ္။ ေရးစရာေတြ ႂကြယ္၀တယ္ တကယ္အတုယူ စရာေကာင္းတယ္”လို႔ေျပာပါတယ္။ ေမာင္သာရ ေရးသားထုတ္ေ၀တဲ့ ၀တၳဳေတြထဲက က်ဥ္တုတ္ခံ၀ံ့ မခံ၀ံ့၊ မ်ဳိးမမပကာသနီ၊ ထမီကၽြတ္၍လႊတ္လိုက္မည္၊ ေရႊေစာ္နံျပန္လုိက္ဦး၊ ကတၱီပါဖိနပ္စီး ေရႊထီးေဆာင္း၊ မႏုတ္ေလာက္ေတာ့တစ္ဆယ္ေခ်း၊ ခါးတကယ္မတို႔ခင္က ယားတယ္လို႔တြန္႔၊ သုမနေက်ာမွာ ဒဏ္ရာေတြနဲ႔၊ ရွင္ဘုရင္နဲ႔ညားရင္မိဘုရား၊ ၿပံဳးတတ္တယ္၊ ေခါင္းၿငိမ့္တတ္တယ္၊ ေတာလယ္၊ ေမာတယ္၊ အေျပာႂကြယ္ စတဲ့ ၀တၳဳေတြ လူသိမ်ားထင္ရွားပါတယ္။ စာေပသက္တမ္းတေလ်ာက္ လံုးခ်င္း၀တၳဳ ၆၀ ေလာက္နဲ႔ ၀တၳဳတိုေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ ေရးသားခဲ့ၿပီး လက္ရာတခ်ိဳ႕ကို ႐ုပ္ရွင္ရိုက္ကူးခဲ့သလို တခ်ိဳ႕ကိုေတာ့ နိုင္ငံရပ္ျခား ဘာသာျပန္ဆို ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါတယ္။ ေမာင္သာရ အမည္ရင္း ဦးသိန္းလြင္ဟာ မႏၲေလး ဇာတိျဖစ္ၿပီး အသက္ ၁၆ ႏွစ္ မျပည့္ခင္ တကၠသိုလ္၀င္ ဆယ္တန္းစာေမးပြဲကို တနိုင္ငံလံုး သခၤ်ာပထမနဲ႔ ေအာင္ျမင္ခဲ့ေပမယ့္ အသက္မျပည့္လို႔ တကၠသိုလ္ ၀င္ခြင့္မရခဲ့ပါဘူး။ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပညာေတာ္သင္စရိတ္နဲ ့ မႏၲေလးတကၠသိုလ္မွာ စတက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၅၁ ရန္ကုန္ ေရႊတိဂံုအလယ္ပစၥယံ ျပည္လံုးကြ်တ္ေက်ာင္းသား ညီလာခံမွာ ဖြဲ႔စည္းလိုက္တဲ့ ဗမာနိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဗကသ)မွာ ဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္၊ ျပန္ၾကားေရးႏွင့္ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရး ဗ်ဳ႐ုိအတြင္းေရးမႉးအျဖစ္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ခံခဲ့ရ ပါတယ္။ ၁၉၅၂-၅၃မွာ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ၊ တိုးတက္ေသာ ေက်ာင္းသား အင္အားစု၊ ဗဟိုကလပ္စည္းအဖြဲ႔၀င္ျဖစ္လာၿပီး မႏၱေလးတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားတပ္ဦး ေခါင္းေဆာင္တဦးအျဖစ္ တိုက္ပြဲ၀င္စဥ္ ဖဆပလ အစိုးရက ပုဒ္မ ၅ နဲ႔ ဖမ္းဆီးၿပီး ၁၉၅၃မွ ၁၉၅၅ အထိ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ခဲ့သလို တကၠသိုလ္ကလည္း ရာသက္ပန္ေက်ာင္းထုတ္ခံ ခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ေထာင္မွ လြတ္လာၿပီးေနာက္ ရွဳမ၀မဂၢဇင္းမွာ ညႇာေရႊတခက္ ေႂကြရက္ေစာ၀တၳဳရွည္နဲ႔ စာေပနယ္ထဲ စတင္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၇၀မွာ မတ္တတ္ရပ္လို႔ လမ္းမွာငို ၀တၴဳနဲ႔ အမ်ိဳးသားစာေပဆုရခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၉ ဇူလိုင္မွာ ျမန္မာျပည္က ထြက္ခြာလာခဲ့ၿပီး ထုိင္းနယ္စပ္ကတဆင့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်ေနထုိင္ကာ အာအက္ဖ္ေအ ျမန္မာပိုင္းေရဒီယုိကေန အပတ္စဥ္စာေပနဲ႔ အနုပညာဆုိင္ရာ အသံလႊင့္ေဆာင္းပါးေတြ ေရးသားထုတ္လႊင့္ခဲ့ ပါတယ္။