အစုိးရသစ္အေနနဲ႔ ၿငိမ္းစုစီပုဒ္မကို ပထမဦးဆုံးျပင္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္-ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း
အေးနိုင်
·
March 1, 2016
လာမယ့္ ဧၿပီလဆန္းကစလို႔ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရပါတီက ဦးစီးတဲ့ အစိုးရတက္ေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရပါတီက တင္ေျမႇာက္တဲ့ လက္ရွိသမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ၅ ႏွစ္တာသက္တမ္းကာလအတြင္း သူ႔မတိုင္ခင္ စစ္ေကာင္စီလက္ထက္ကထက္ ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနကို ဘယ္ေလာက္ထိ ျမွင့္တင္ႏိုင္ခဲ့သလဲ။ ဘာေတြေဆာင္ရြက္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့သလဲ။ ၂၀၁၅ အစိုးရလက္ထက္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန တိုးတက္လာႏိုင္ေျခနဲ႔ ပိုတိုးတက္လာေအာင္ ဘာေတြ ေဆာင္ရြက္သင့္လဲ၊ အကန္႔အသတ္ေတြက ဘာေတြရွိၿပီး ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားၾကမလဲ စသျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြ႔ဲ Equality Myanmar ရဲ႕ ဒါရိုက္တာ ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္းကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းပါတယ္။
၂၀၁၀ အစိုးရသက္တမ္း ငါးႏွစ္အတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ထူျခားတဲ့ တိုးတက္မႈဆုတ္ယုတ္မႈေတြထဲက ဘာေတြ သင္ခန္းစာယူႏိုင္မလဲ။
“သမၼတဦးသိန္းစိန္ေခါင္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ အစိုးရကာလအတြင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပထမဆုံးတုိးတက္မႈလို႔ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာက အစဥ္အဆက္ ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကို ျပန္လႊတ္ေပးျခင္းလို႔ က်ေနာ္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္တခုကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ဥပေဒကို ျပဌာန္းၿပီးေတာ့ ေကာ္မရွင္ကိုျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းခဲ့တယ္။ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကို အရင္ကထက္ ပိုၿပီးေတာ့ တိုးျမႇင့္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ေပးတာကို ေျပာလို႔ရတယ္။ ေနာက္ထပ္တခုကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္ေတြ လက္မွတ္ေရးထိုးမႈအပိုင္း။ ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔လည္း အရမ္းကို အေရးပါတဲ့၊ ကေလးမ်ားေရာင္းခ်ျခင္း၊ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ ေစခိုင္းျခင္း၊ အတင္းအက်ပ္လိင္လုပ္ငန္း ညစ္ညမ္းစာေပမွာ အသုံးျပဳျခင္း ဆုိတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲစာခ်ဳပ္ရယ္၊ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡအတြင္းမွာရွိတဲ့ ကေလးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ထိုးခဲ့တယ္၊ ေနာက္ ပင္မစာခ်ဳပ္ထဲမွာရွိတဲ့ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္ေတြကို လက္မွတ္ထိုးထားတယ္။ ဒါေလးေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ကလည္း အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ ေနာက္တခါ ကေလးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကေလးစစ္သားေတြ ပေပ်ာက္ေအာင္ ျပန္လႊတ္ေပးတဲ့ကိစၥကလည္း ခ်ီးက်ဴးစရာ၊ လက္ကမ္းၾကိဳဆိုစရာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တဖက္မွာလည္း ဘာေတြျဖစ္လာသလဲဆိုေတာ့ အရင္တုန္းကျဖစ္ခဲ့တဲ့ျပသနာေတြက ျပန္လည္တေက်ာ့၀င္လာတဲ့ဟာမ်ဳိး။ ဥပမာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြလႊတ္ေပမယ့္ အခုဆိုရင္ ၿငိမ္းစုစီပုဒ္မ ၁၈ ေၾကာင့္မို႔လို႔ အျပစ္ေပးခံရတဲ့သူေတြ၊ သတင္းမီဒီယာသမားေတြေရာ၊ ေက်ာင္းသားေတြေရာ၊ အလုပ္သမား လယ္သမားေတြေရာ ၁ ရာေက်ာ္ရွိၿပီ။ ေနာက္ထပ္ လူေပါင္း ၄ ရာေက်ာ္ကလည္း အမႈရင္ဆိုင္ေနရတယ္။ ေနာက္ဆုံးမထြက္ခင္ကာလေလးမွာ ဟိုအရင္တုန္းက လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈေတြ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ၿပီးေတာ့မွ ျပန္ၿပီးတရားစြဲဆိုတာေတြ၊ ေနာက္တခါ လက္ပံေတာင္းေတာင္ကိစၥမွာ ေဒၚခင္၀င္းေသဆုံးမႈကို အခုထိ မေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဘူး၊ ကိုပါႀကီးကိစၥကိုလည္း ထိထိေရာက္ေရာက္အေရးမယူႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီး လက္ပံတန္းမွာ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ပညာေရးဆိုင္ရာစစ္ေၾကာင္းကို အတင္းအက်ပ္ ရိုက္ႏွက္ၿပီးေတာ့ ျဖိဳခြင္းခဲ့တဲ့ကိစၥက အရင္တုန္းက ပုံစံအတိုင္းပဲ အၾကမ္းဖက္မႈသံသရာလည္ေနတုန္းပဲရွိပါတယ္။”
အစိုးရသစ္ရဲ႕ မူ၀ါဒဟာ လူ႔အခြင့္အေရးစံႏွဳန္းေတြ ပိုမိုအားေကာင္းေစမယ္လို႔ ယုံၾကည္သလား။ ဘာေၾကာင့္လဲ။
“မၾကာမီအသက္၀င္လာေတာ့မယ့္ အစိုးရသစ္ကုိေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အရင္ကထက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ အရင္တုန္းက အစိုးရတြင္းမွာဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ သြားေရာက္ေတြ႔ဆုံၿပီးေတာ့ ေကာင္းမြန္တဲ့ဥပေဒျဖစ္ဖို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ရပ္တန္႔ဖို႔ ေတြ႔ဆုံခဲ့တဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြ ေကာင္းခဲ့ေပမယ့္ တကယ္တမ္း ေလးစားမႈ၊ လိုက္နာမႈ မရွိခဲ့ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ Civil Society (အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္း) နဲ႔ေတြ႕ဆုံရမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္က ဟန္ျပသေဘာမ်ဳိးေလာက္ပဲျဖစ္တယ္။ အခုတက္လာမယ့္ အစိုးရအေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ကိုယ္တိုင္က လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကို လက္ေတြ႔ရင္ဆိုိင္ခဲ့ရတဲ့ သူေတြ အမ်ားဆုံးပါ၀င္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ရင္ က်ေနာ္တို႔က သြားၿပီးေတာ့ ဒါ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈျဖစ္ပါတယ္ဆိုတာ ေျပာစရာမလိုဘဲနဲ႔ ဘ၀နဲ႔ရင္းၿပီး ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တခါ ပါတီတခုလုံးက လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈၾကားထဲမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ ခ်ဳိးေဖာက္ခံရေပမယ့္ ဆက္လက္ၿပီးလည္ပတ္လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ပါတီလည္း ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ အားလုံးရဲ႕စိတ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ စိတ္ဓာတ္အရင္းခံကေတာ့ ရွိေနတုန္းပဲဗ်။ အဲဒီကိစၥေတြေၾကာင့္မို႔လို႔ အရင္ကထက္ ပိုမိုၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံရဲ႕ အစိုးရတရပ္ဆိုတဲ့ ဟာက က်ေနာ္တို႔က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေရာ၊ တရားစီရင္ေရးေရာ၊ တရားဥပေဒျပဳေရးေရာ က႑ ၃ ခုလုံးလုပ္ေဆာင္မွ က႑တိုင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးထြန္းကားမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဥပေဒျပဳေရး ဆိုတဲ့ လႊတ္ေတာ္တခုတည္းနဲ႔ ၾကည့္လို႔ေတာ့မရဘူး။ ေနာက္ပုိင္းမွာ အစိုးရရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေရာ၊ တရားစီရင္ေရးပိုင္းကေရာ လူ႔အခြင့္အေရးကို အမွန္တကယ္ေလးစားကာကြယ္ၿပီး ျဖည့္ဆည္း ေပးမွသာ တိုးတက္မွာျဖစ္တဲ့ အတြက္ သူတို႔မွာ အဟန္႔အတားရွိတယ္ဆိုတာလက္ခံတယ္၊ တခ်ိန္တည္းမွာ ျပည္သူလူထုေတြအရမ္းႀကီးေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတိုင္း အခုအစိုးရအဖြဲ႔က အခုခ်က္ျခင္း လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥေတြ ေပ်ာက္ေစဆိုတဲ့အရာလည္း ျဖစ္မွာမဟုတ္ဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ ပဋိပကၡေတြ၊ အတြင္းပြန္းတိုက္မႈေတြကို ရင္ဆိုင္ၿပီးေတာ့ေတာ့ အေကာင္းဆုံး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္အခုခ်ိန္ထိ ေမွ်ာ္လင့္ေနတုန္းပါပဲ။”
ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ဘ၀လုံျခဳံေရးဟာ လူ႔အခြင့္အေရးအာမခံခ်က္ရွိမႈနဲ႔ ဘယ္လိုခ်ိတ္ဆက္ အေရးႀကီးသလဲ။
“လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္အျမဲတမ္းေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ လူတိုင္းက ကိုယ့္ရဲ႕အခြင့္အေရးက်င့္သံုးမႈေၾကာင့္ ေၾကာက္ရြံ႕မႈမရွိေစရဘူး။ ကိုယ္မွန္တာကို လုပ္ေဆာင္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အျပစ္ေပးအေရးယူမႈမရွိရဘူး။ ဒါက လုံျခဳံခြင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွာပါတဲ့ အခြင့္အေရးေတြက်င့္သုံးတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္အတိုင္း သတ္မွတ္ထားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးက်င့္သုံးမႈနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို က်င့္သုံးတဲ့အခါမွာ အစိုးရက မတရား ၀င္ေရာက္ၿပီးေတာ့ ဥပေဒအရျဖစ္ပါေစ၊ ဥပေဒမဲ့့ျဖစ္ပါေစ၊ တိုက္ခိုက္ႏွိမ္နင္းၿပီးေတာ့ ေခ်မႈန္းတာေတြ လုံး၀မခံရတာ၊ လုံျခံဳမႈရွိလို႔ရွိရင္ လူ႔အခြင့္အေရး ရွိတယ္လို႔ တဘက္က ေျပာလို႔ရပါတယ္။ လူတိုင္းက ကိုယ့္ရဲ႕လူ႔အခြင့္အေရးက်င့္သုံးတဲ့အခါမွာ လုံျခဳံတယ္လို႔ ခံစားျခင္းက လူ႔အခြင့္အေရးအရ ၿပီးျပည့္စုံျခင္းတခုလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ အဲဒါေတြ ရွိတဲ့အခ်ိန္မွာ အစိုးရက ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ေပးတယ္။ အျပစ္ေပးအေရးယူတဲ့ သူေတြကိုလည္း ထိထိေရာက္ေရာက္ အျပစ္ေပးၿပီးေတာ့ အေရးယူတာမ်ဳိးရွိရင္ ဒါဟာ လူ႔အခြင့္အေရးရဲ႕ တစိတ္တေဒသ ရရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း မွ ကင္းေ၀းျခင္းက လူ႔အခြင့္အေရးရဲ႕ အေၾကာင္းအရာ တစိတ္တပိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။”
အစိုးရသစ္ကာလမွာ လူ႔အခြင့္အေရး႐ႈေထာင့္ကေနၾကည့္ၿပီး ေျပာင္းလဲျပဳျပင္ရမယ့္ ဥပေဒေတြထဲက အရင္ဆုံးထိေတြ႔ကိုင္တြယ္သင့္တဲ့ ဥပေဒေတြက ဘယ္ဟာေတြျဖစ္မလဲ။
“ပထမဦးဆုံး ေျပာင္းေစခ်င္တဲ့ကိစၥကေတာ့ အျပစ္မဲ့ၿပီးေတာ့ အၾကမ္းမဖက္ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစီတန္းလွည့္လည္သူေတြကို ဖမ္းဆီးထားတဲ့ ပုဒ္မ ၁၈ နဲ႔ ပုဒ္မ ၁၉ ကို ပထမဦးဆုံး ျပင္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒကို ျပင္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ဒီဥပေဒေၾကာင့္ ဖမ္းဆီးခံရေသာ သို႔မဟုတ္ အမႈရင္ဆိုင္ေနရေသာသူေတြက ကြင္းလုံးကြ်တ္လြတ္ႏိုင္မယ္၊ ဒါဆိုရင္ ျပည္သူလူထုေတြ ေမွ်ာ္မွန္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ကင္းစင္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒါက ပထမဦးဆုံးေျပာင္းလဲသင့္တဲ့ဟာျဖစ္ပါတယ္။ အမႈစီရင္ခ်က္ခ်ၿပီးသည္ျဖစ္ေစ၊ မခ်ၿပီးသည္ျဖစ္ေစ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးစရာမလိုဘဲနဲ႔ ဒီဥပေဒ ဖ်က္သိမ္းလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ သားေရႊအိုးထမ္းတဲ့ ဘ၀ကို ခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ ဖမ္းဆီးခံထားရသူေတြ လြတ္ေျမာက္သလုိ ေနာက္ထပ္ ဖမ္းဆီးႏိုင္ေသာ၊ ဖမ္းဆီးဖို႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္းေနေသာ နည္းဗ်ဴဟာေတြကို ႐ုိက္ခ်ဳိးလိုက္သလို ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဟာ ပထမဦးဆုံးလုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တခုကေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုေတြကို ကာကြယ္ေပးေသာဥပေဒ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္လုပ္ေဆာင္ေနရင္းနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့သူေတြကို ထိေရာက္စြာ အေရးယူးေသာ ေနာက္ထပ္ ဥပေဒေတြလည္း လုပ္ေဆာင္ဖို႔လိုတယ္။ တရားစီရင္မႈ ခို္င္မာမႈကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။”
အစိုးရသစ္ကာလမွာ လူထုအၾကား လူ႔အခြင့္အေရးကို ဒီထက္ပိုသိေအာင္၊ နားလည္ေအာင္ ဘာေတြလုပ္ၾကမလဲ။ ဥပမာ စာသင္ေက်ာင္းသင္ရိုးမွာ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရး ျပဌာန္းရန္သင့္မသင့္ကေရာ ဘယ္လိုျမင္သလဲခင္ဗ်ာ။
“က်ေနာ္တို႔အဖြဲ႔ကိုယ္တိုင္လည္း လူ႔အခြင့္အေရးပညာေပးကိစၥကို လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးပညာေပးမႈက လူတိုင္း၊ အလႊာတိုင္းသိသင့္သလို နည္းေပါင္းစုံနဲ႔ လုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလက္ရွိအေျခအေနအထိကေတာ့ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြကပဲ လုပ္ေဆာင္ေနၿပီးေတာ့ အစိုးရဘက္က လုပ္ေဆာင္မႈ အရမ္းအားနည္းေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးပညာေပးမႈကို ေက်ာင္းသင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြမွာ ထိေရာက္ေသာနည္းလမ္းေတြ သုံးၿပီးေတာ့ စနစ္တက် သင္ၾကားႏိုင္တဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြျပဌာန္းဖို႔ လိုအပ္တယ္။ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြျပဌာန္းၿပီးေတာ့ အမွန္တကယ္ အႏွစ္သာရရွိရွိ သင္ၾကားေပးႏိုင္မယ့္ ပညာေပးလုပ္ေဆာင္သူေတြ၊ နည္းပညာေပးမယ့္သူေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းတခုတည္းေပးထားေပမယ့္ အဲဒါကို သင္ၾကားဖို႔အတြက္ အခ်ိန္မေပးႏိုင္ဘူး၊ နည္းပညာအရ မသိလို႔ရွိရင္ ဒါက တလြဲျဖစ္သြားႏိုင္တဲ့အတြက္ လူအားအရင္းအျမစ္ပိုင္းဆိုင္ရာေရာ၊ အတတ္ပညာအရင္းအျမစ္ပိုင္းဆိုင္ရာေရာ၊ ေနာက္တခါ ဥပေဒရင္ျမစ္အရ ျပဌာန္းၿပီးတဲ့ လုပ္ေဆာင္တဲ့အရာမ်ဳိးျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္တယ္။ အဆင့္လိုက္ အဆင့္လိုက္နဲ႔ ကိုက္ညီေသာ သင္ၾကားမႈေတြ လိုအပ္တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ တကၠသိုလ္ နယ္ေျမေတြမွာ၊ တကၠသိုလ္ပညာရပ္ေတြမွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒေတြကို ဘာသာရပ္အေနနဲ႔ ပို႔ခ်သင္ၾကားႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ဖန္တီးသင့္ပါတယ္။”
လက္ရွိရွိေနတဲ့ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ကို ျပည္သူေတြက ဒီထက္ပိုမို အားကိုးလာေအာင္ ဘယ္လို ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ရင္ျဖစ္မလဲခင္ဗ်။
“လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္တို႔ေထာက္ျပတာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ပထမဦးဆုံးပါ၀င္မႈ၊ Composition လို႔ေခၚတဲ့ အဖြဲ႔၀င္ေတြပါ၀င္မႈပါ။ အဲဒီေနရာေတြမွာ ဒီလိုမ်ဳိး လက္သိပ္ထိုးခန္႔အပ္တဲ့သေဘာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲနဲ႔ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔ အပါအ၀င္ လူထုကေန ဘယ္သူျဖစ္သင့္လဲဆိုတဲ့ ေရြးခ်ယ္အၾကံျပဳတဲ့အထဲကမွ လူထု လက္ခံႏိုင္တဲ့သူေတြ၊ ပညာရပ္အရ၊ ရပ္တည္ခ်က္အရ မွန္ကန္တဲ့သူေတြကို ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့ ေရြးခ်ယ္သင့္တယ္။ ဒါဆိုရင္ ယုံၾကည္မႈ ခို္င္မာလာပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ အခုဆိုလို႔ရွိရင္ ပညာေပးေတြလုပ္လာပါၿပီ၊ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕အဓိက ျပႆ နာက တျခား၀န္ႀကီးဌာနေတြက သူတို႔နဲ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အားနည္းမႈျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္ထဲမွာ ဒီအမႈေတြကို လက္ခံယုံတင္္မကဘဲနဲ႔ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သက္ဆိုင္ရာ၀န္ႀကီးဌာနေတြကို လႊဲၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ လုပ္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ၀န္ႀကီးဌာနတိုင္း၊ ၀န္ႀကီးဌာနတိုင္းက မျဖစ္မေန အေရးတယူနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ ေပးေသာ၊ မျဖစ္မေနလုပ္ေဆာင္ေပးရမယ္ဆုိတဲ့ အာဏာမ်ဳိး တည္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ေပးမွသာ ပိုမိုအားေကာင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဌာနအားလုံးရဲ႕ျပႆ နာကို အဖြဲ႔တဖြဲ႔တည္းနဲ႔ လုပ္လို႔မရတဲ့အတြက္ ဌာနေပါင္းစုံကေန အသိအမွတ္ျပဳၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးျဖစ္ရင္ ပိုမိုအားေကာင္းလာပါလိမ့္မယ္။”
လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္သူကုိ အေရးယူေရး၊ ဖမ္းဆီးေရး၊ တရားစီရင္ေရး၊ ပညာေပးေရး စတာေတြ လုပ္ဖို႔ အစိုးရသစ္က လြယ္ပ့ါမလား။ သူ႔မွာ အကန္႔အသတ္ေတြရွိေတာ့ေလ။
“အကန္႔အသတ္ကေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပထမဦးဆုံးကေတာ့ ဒီမတရားတဲ့ ဥပေဒေတြ ရွိေနသမွ်ကာလပတ္လုံး ဒီဥပေဒေၾကာင့္မို႔လို႔ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားတဲ့သူက ရာဇ၀တ္သားျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒါေတြက ဥပေဒက ပံ့ပိုးလုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ တရားစီရင္မႈမ႑ိဳင္ကလည္း အရမ္းအားနည္းေနတုန္း ပါပဲ။ ျခစားမႈေတြ၊ တရားစီရင္ေရးမွာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတယ္။ အဲဒါေတြေၾကာင့္မို႔လို႔ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္က ယိုယြင္းပ်က္စီးေနတဲ့အဆင့္ကိုျဖစ္တယ္။ အဲဒီေနရာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔က တရားသူႀကီး၊ တရားေရး၀န္ထမ္းေတြရဲ႕လာဘ္စားမႈေတြကို တိုက္ဖ်က္ဖို႔လည္း လိုအပ္သလုိ တရားေရးစနစ္တခုလုံးရဲ႕ ယိုယြင္းပ်က္စီးေနတာကို ျပန္လည္အစားထိုးတည္ေဆာက္ဖို႔ လိုအပ္တယ္။ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္က မိုးရြာလို႔ အမိုးေလး မိုးလိုက္မယ္ဆိုၿပီး တခုေလးနဲ႔ ေဆးၿမီးတိုနဲ႔ကုလို႔ရတဲ့တိုင္းျပည္မဟုတ္ပါဘူး။ အရာရာပ်က္စီး ယိုယြင္းေနတဲ့ အိမ္အိုေဟာင္းႀကီးျဖစ္တဲ့အတြက္ အိမ္ေထာက္တိုင္ေတြလည္း ျပန္ျပင္ဖို႔ လိုအပ္သလို ျခစားေနတဲ့အရာမွန္သမွ်လည္း ျပင္ရမွာ။ အစိုးရသစ္အတြက္ကေတာ့ တကယ့္ကို လုပ္ရမယ့္လုပ္ငန္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ျပည္သူလူထုကအရမ္းကို ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတြက္ သူတို႔မွာ ဖိအားေတြလည္း အရမ္းမ်ားေတာ့ က်ေနာ္ခုနေျပာသလို လႊတ္ေတာ္တခုေျပာင္း႐ုံနဲ႔၊ လႊတ္ေတာ္တခုေကာင္း႐ုံနဲ႔ မရပါဘူး။ ျခစားေနတဲ့စနစ္ႀကီးေတြ ေျပာင္းဖို႔၊ ယိုယြင္းပ်က္စီးေနေသာ က႑တိုင္း၊ က႑တိုင္းကို ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ ဒါေတြက အစိုးရအတြက္ အဓိကအေရးႀကီးေသာ စိမ္ေခၚမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။”
လႊတ္ေတာ္မွာ တေလာတုန္းက သြားေရာက္ ေဆြးေႏြးရာမွာ အဓိကအားျဖင့္ ဘာေတြကို မွ်ေ၀ေဆြးေႏြးခဲ့လဲခင္ဗ်။
“ဒီေနရာမွာ သင္တန္းသေဘာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲနဲ႔ အေတြ႔အၾကဳံဖလွယ္ျခင္းသေဘာမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဦးဆုံးျဖစ္တဲ့အတြက္ လႊတ္ေတ္ာကို္ယ္စားလွယ္အသစ္ေတြကို ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စာလွယ္တေယာက္မွာ ဘာတာ၀န္ေတြရွိသလဲဆိုတာ သိဖို႔ရယ္။ အဲဒီထဲမွာ တရားဥပေဒျပဳေရး၊ အဆိုတင္သြင္းေရးကိစၥေတြ၊ ေမးခြန္းေမးျခင္းကိစၥေတြ၊ ကိုယ့္ရဲ႕ရပ္ရြာလူထုနဲ႔ ထိေတြ႔တဲ့အခါမွာ ဘာေတြကိုသိေအာင္ ယူရမလဲဆိုတဲ့အခ်က္ေတြကို အဓိကထားပါတယ္။ အျခားႏိုင္ငံရဲ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕ အေတြ႔အၾကဳံေတြကိုလည္း မူတည္ၿပီးေတာ့ လုပ္ပါတယ္။ က်ေနာ့္ရဲ႕အပိုင္းကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တေယာက္အေနနဲ႔ ျပည္သူလူထုရဲ႕အသံေတြ နားေထာင္ရမယ္၊ ျပည္သူလူထုဘ၀ကို ဒုကၡေရာက္ေအာင္လုပ္ေဆာင္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြအေၾကာင္း သေဘာေပါက္ၿပီးေတာ့ ဥပေဒလည္း ေလ့လာဖို႔လိုအပ္တယ္။ ဒါေတြသိမွသာ မွန္ကန္တဲ့ဥပေဒကို ျပဌာန္းႏိုင္မွာျဖစ္တယ္၊ တင္ျပႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ခံစားေနရတာကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့သူေတြျဖစ္မယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္သူလူထုရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကို အစဥ္မျပတ္ေလ့လာေပးဖို႔ရယ္၊ တင္ျပတဲ့အခါမွာ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာအရ ႏိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြကိုလည္း ေလ့လာဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း၊ အစိုးရရဲ႕တာ၀န္ေတြျဖစ္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေလးစားျခင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ေပးျခင္းနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးျဖည့္ဆည္းေပျခင္းဆိုတဲ့ တာ၀န္ေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သေဘာေပါက္မွသာ ကိုယ့္ရဲ႕တင္ျပခ်က္ေတြ အၾကံျပဳခ်က္ေတြက ပိုမိုေထာက္ခံမႈရရွိမယ့္အေၾကာင္း ဒါေတြေတာ့ အဓိကထား ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။”
လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လႊတ္ေတာ္သစ္နဲ႔ အစိုးရသစ္ကို ျဖည့္စြက္ေျပာစရာရွိေသးလားခင္ဗ်ာ။
“ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြဆိုတာ ျပည္သူေတြက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ တင္ေျမႇာက္သလဲ၊ ကိုယ့္ရဲ႕အက်ဳိးကို လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔အတြက္ ကိုယ္စားျပဳေသာသူေတြ လုပ္ႏို္င္ပါတယ္ဆိုတဲ့ ယုံၾကည္ခ်က္နဲ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္သူေတြရဲ႕အသံ လႊတ္ေတ္ာအသံဆိုတဲ့အတိုင္းပဲ ျပည္သူေတြရဲ႕အသံကို နားေထာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ က်ေနာ္တို႔က တင္ျပမႈေတြမွာ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္လို႔ေခၚတဲ့ တကယ့္ကို ကြ်မ္းက်င္ပိုင္ႏိုင္ေသာကိစၥေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေလ့လာမႈေတြလိုအပ္သလုိ ျပည္သူ႔ရဲ႕အသံနားေထာင္ဖို႔လည္း လုိအပ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အခု လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြမွာ အခက္အခဲအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ ေလ့လာမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း ပံ့ပိုးမႈေတြ အားနည္းေနတုန္းပဲ။ ျပည္သူလူထုနဲ႔ လႊတ္ေတ္ာတက္တဲ့ကာလမွာ ကင္းကြာမႈေတြ အမ်ားၾကိးရွိေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီၾကားထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ စီအက္စ္အိုေတြ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ လိုအပ္တဲ့အၾကံဥာဏ္ေတြ၊ လိုအပ္တဲ့ အကူအညီေတြကို က်ေနာ္တို႔ ပ့ံပိုးေပးဖို႔ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဲဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔လည္း လက္တြဲပူးေပါင္းဖို႔အတြက က်ေနာ္တို႔ဘက္ကလည္း အဆင္သင့္ရွိသလို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔လည္း ယူဆပါတယ္။ မွန္ကန္ေသာ၊ ျပည္သူ႔ကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ေတြျဖစ္ၿပီး တိုင္းျပည္ကို လူ႔အခြင့္အေရးအရ ေလးစားေသာတုိင္းျပည္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ အားလုံးလက္တြဲပူးေပါင္းပါ၀င္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း က်ေနာ္ထပ္ေလာင္းၿပီးေတာ့ ေျပာၾကားခ်င္ပါတယ္။”
