သမၼတဦး​သိန္း​စိန္ ဦး​ေဆာင္တဲ့​ အစိုး​ရသစ္လက္ထက္မွာ အရင္တပ္မ​ေတာ္ အစိုး​ရ ကာလကလိုပဲ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ တိုး​တက္လာျခင္း​မ႐ွိဘူး​လို့​ အာ႐ွလူ့​အခြင့္​အ​ေရး​အဖြဲ့​က ​ေျပာပါတယ္။ အာ႐ွလူ့​အခြင့္​အ​ေရး​အဖြဲ့​ ​ေျပာခြင့္​ရသူ ဦး​မင္း​လြင္ဦး​ကို ဆက္သြယ္​ေမး​ျမန္း​ထား​ပါတယ္။ ဦး​သိန္း​စိန္အစိုး​ရသစ္ကာလနဲ့​ တပ္မ​ေတာ္အစိုး​ရ လက္ထပ္တုန္း​ကနဲ့​ေပါ့​ေနာ္ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​အ​ေျခအ​ေနကို နွိုင္း​ယွဥ္ျပပါလား​။ တိုး​တက္လာတာ ​ေတြ့​ရလား​။ “ဒီ အစိုး​ရသစ္ တက္လာျပီး​တဲ့​ ​ေနာက္ပိုင္း​မွာ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့​ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ အ​ေျခအ​ေနက တိုး​တက္လာသလား​လို့​ ​ေမး​ရင္​ေတာ့​ မတိုး​တက္လာဘူး​ အရင္အတိုင္း​ပဲ ျဖစ္ပ်က္​ေနတဲ့​ ဥစၥာ​ေတြ ႐ွိ​ေနတယ္။ ပိုျပီး​ေတာ့​ ​ေကာင္း​လာ​ေအာင္ ​ေဆာင္႐ြက္မႈ မ႐ွိ​ေသး​ဘူး​လို့​ပဲ ​ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို့​လဲဆို​ေတာ့​ ဥပမာအား​ျဖင့္​ က​ေလး​သူငယ္​ေတြရဲ့​ အခြင့္​အ​ေရး​ေတြနဲ့​ ဆိ္ုင္တဲ့​ ကိစၥရပ္​ေတြ ႐ွိ​ေနတယ္။ အဓမၼ က​ေလး​စစ္သား​အျဖစ္ စု​ေဆာင္း​ျခင္း​ ခံ​ေနရတဲ့​ ကိစၥရပ္​ေတြ ႐ွိ​ေနတယ္။ အဓမၼလုပ္အား​ေပး​ခံ​ေနရတဲ့​ ကိစၥရပ္​ေတြ ႐ွိ​ေနတယ္။ ​ေနာက္ျပီး​ေတာ့​ တိုင္း​ရင္း​သား​ေဒသ​ေတြမွာ ​ေပၚတာဆြဲတာ​ေတြ၊​ ႐ြာသူ႐ြာသား​ေတြကိ္ု နွိပ္စက္ညွဥ္း​ပန္း​တာ​ေတြ အစ ႐ွိသျဖင့္​ ​ေန့​စဥ္ ​ေန့​တိုင္း​ က်​ေနာ္တို့​ ၾကား​သိ​ေနရတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါ​ေတြကို ထိ​ေရာက္စြာ အ​ေရး​ယူ ​ေဆာင္႐ြက္​ေပး​နိုင္ျခင္း​ မ႐ွိ​ေသး​ဘူး​ ဆိုတာလည္း​ က်​ေနာ္တို့​ ​ေတြ့​ရတယ္။ ဥပမာအား​ျဖင့္​ က​ေလး​စစ္သား​ေတြနဲ့​ ပတ္သက္လို့​ အိုင္အယ္လ္အိုကို တိုင္တန္း​တဲ့​ အမႈ​ေတြ ပိုမိုမ်ား​ျပား​လာတယ္။ အိုင္အယ္လ္အိုက​ေနျပီး​ေတာ့​ လိုက္လံျပီး​ေတာ့​ ​ေဆာင္႐ြက္​ေပး​လို့​ ျပန္​ေရာက္လာတဲ့​ က​ေလး​ေတြ တခ်ို့​လည္း​ ျပန္လည္ အဖမ္း​ခံရတယ္ ဆိုတာ​ေတြကို က်​ေနာ္တို့​ ၾကား​သိ​ေနရတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ တိုး​တက္မႈ မ႐ွိဘူး​လို့​ က်​ေနာ္တို့​က ဆိုလိုျခင္း​ ျဖစ္ပါတယ္ခင္ဗ်။” အိုင္စီအာစီလိုအဖြဲ့​ကို လြန္ခဲ့​တဲ့​ ၂၀၀၅ ခုနွစ္​ေလာက္က ပိတ္ပင္ထား​တာ အခု အစပ်ိုး​ျပီး​ေတာ့​ အစိုး​ရသစ္က​ေနျပီး​ေတာ့​ လက္ခံတာ ​ေတြ့​ရတယ္။ အဲဒါက​ေရာ တိုး​တက္မႈ မဟုတ္ဘူး​လား​။ “အိုင္စီအာစီက အခု အက်ဥ္း​ေထာင္​ေတြအတြင္း​ကို ဝင္​ေရာက္နိုင္တယ္ ဆိုတာက ​ေသာက္​ေရသန့္​ ရဖို့​ ကိစၥ၊​ စား​ဖို​ေဆာင္ဝင္​ေရာက္ စစ္​ေဆး​စီရင္တဲ့​ ကိစၥ ဒီ​ေလာက္အထိပဲ သူတို့​ လုပ္နိုင္ပါ​ေသး​တယ္။ တကယ့္​ အက်ဥ္း​သား​ေတြ ရင္ဆိုင္ ၾကံု​ေတြ့​ေနရတဲ့​ ​ေဆး​ဝါး​ကုသမႈနဲ့​ဆိုင္တဲ့​ လိုအပ္မႈ​ေတြ၊​ ​ေနာက္ျပီး​ေတာ့​ အက်ဥ္း​ေထာင္အတြင္း​မွာ တကယ္ ဆရာဝန္နဲ့​ အက်ဥ္း​သား​ေတြနဲ့​ မ်ွမ်ွတတ ႐ွိမႈ မ႐ွိမႈ စတဲ့​ အ​ေျခခံအခ်က္အလက္​ေတြ စစ္​ေဆး​နိုင္ဖို့​အထိ​ေတာင္မွ သူတို့​ အ​ေနနဲ့​ မ​ေဆာင္႐ြက္နိုင္​ေသး​ဘူး​ဆိုတာ က်​ေနာ္တို့​ ​ေတြ့​ရတယ္။ ဒါ​ေပမယ့္​လည္း​ က်​ေနာ္တို့​ အိုင္စီအာစီနဲ့​ အခုလိုမ်ိုး​ အစပ်ိုး​ဝင္​ေရာက္နိုင္တယ္ဆိုတာကို​ေတာ့​ က်​ေနာ္က ​ေကာင္း​တယ္လို့​ေတာ့​ ​ေျပာခ်င္ပါတယ္။” အက်ဥ္း​သား​ေတြရဲ့​ ​ေန​ေရး​ထိုင္​ေရး​ စား​ေရး​ေသာက္​ေရး​ေတြ အခြင့္​အလမ္း​ေတြ က​ေရာ ဘယ္လိုမ်ိုး​ ျမင္ပါသလဲ။ “က်​ေနာ္တို့​ အက်ဥ္း​ေထာင္​ေတြအတြင္း​မွာ ဒီ အစိုး​ရက​ေနျပီး​ေတာ့​ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္း​ထား​တဲ့​ အက်ဥ္း​သား​ေတြအတြက္ လိုအပ္တဲ့​ ရိကၡာကို အျပည့္​အဝ မရဘူး​ ဆိုတာကို က်​ေနာ္တို့​ သိရတယ္။ ​ေနာက္ျပီး​ေတာ့​ ဒီအက်ဥ္း​သား​ေတြကို ​ေစာင့္​ေ႐ွာက္​ေကၽြး​ေမြး​ဖို့​အတြက္ကို ျပည္ထဲ​ေရး​ဝန္ၾကီး​ဌာနက​ေနျပီး​ေတာ့​ ​ေငြ​ေၾကး​သတ္မွတ္ျပီး​ေတာ့​ ခ်​ေပး​တဲ့​ အခါမွာလည္း​ လံု​ေလာက္မႈ မ႐ွိဘူး​ ဆိုတာ​ေတြက ျပီး​ခဲ့​တဲ့​ လ​ေတြအတြင္း​က အက်ဥ္း​ေထာင္​ေတြ အတြင္း​မွာ အစာငတ္ခံ ဆနၵျပတဲ့​ အျဖစ္အပ်က္​ေတြက​ေနျပီး​ေတာ့​ သက္​ေသခံ​ေနတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ အက်ဥ္း​ေထာင္​ေတြရဲ့​ လက္႐ွိအ​ေျခအ​ေနက ​ေကာင္း​မလာဘဲနဲ့​ ဆိုး​သည္ထက္ ဆိုး​ေနတယ္လို့​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ ​ေျပာခ်င္ပါတယ္။” ျပီး​ခဲ့​တဲ့​ သီတင္း​ တပတ္နွစ္ပတ္အတြင္း​မွာ ခ်င္း​ျပည္နယ္လြွႊတ္​ေတာ္က​ေနျပီး​ ျပည္ပမီဒီယာ ​ေရဒီယို​ေတြနဲ့​ မ​ေျပာဖို့​ ဆိုျပီး​ေတာ့​ ပိတ္ပင္ကန့္​သတ္တာ ​ေတြ့​ရတယ္။ အခု ရက္ပိုင္း​မွာ​ေတာ့​ ကရင္ျပည္နယ္ထဲမွာ အလား​တူ ကန့္​သတ္တာမ်ိုး​ေတြ ႐ွိတယ္။ အဲဒီ​ေတာ့​ ဒီျဖစ္စဥ္နဲ့​ ပတ္သက္ျပီး​ေတာ့​ ျမန္မာရဲ့​ နိုင္ငံ​ေရး​ပါတီ​ေတြရဲ့​ လြတ္လပ္ခြင့္​က​ေရာ ဘယ္​ေလာက္ အတိုင္း​အတာအထိ ျမင္ရလဲ။ “က်​ေနာ္တို့​ ဒီ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ အ​ေျခခံဥပ​ေဒပါ အခ်က္အလက္​ေတြအတိုင္း​ ဖြဲ့​စည္း​ထား​တဲ့​ အစိုး​ရက က်​ေနာ္တို့​ ပထမဦး​ဆံုး​တုန္း​က​ေတာ့​ ဒီမိုက​ေရစီနည္း​က် ​ေ႐ြး​ခ်ယ္တင္​ေျမွာက္တဲ့​ သဏၭာန္​ေဆာင္တယ္လို့​ေတာ့​ ဟန္ျပ ​ေျပာလို့​ ရတာ​ေပါ့​ဗ်ာ။ ဒါ​ေပမယ့္​ အစိုး​ရသစ္​ေ႐ြး​ခ်ယ္ျပီး​တဲ့​ေနာက္ပိုင္း​မွာ ​ေအာက္​ေျခ အဖြဲ့​အစည္း​ေတြကို ျပန္လည္ဖြဲ့​စည္း​တဲ့​အခါက်​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ အရင္ တပါတီ အာဏာ႐ွင္စနစ္ကအတိုင္း​ပဲ ဒီၾကံ့​ဖြံ့​ပါတီ အနိုင္ရဖို့​ရယ္၊​ အဲဒီလူ​ေတြနဲ့​ အ​ေျခခံ ဖြဲ့​စည္း​တာ​ေတြရယ္ က်​ေနာ္တို့​ ​ေတြ့​လာတယ္။ ​ေနာက္ျပီး​ေတာ့​ ဒီ ဗဟိုက​ေနျပီး​ေတာ့​ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ အာဏာအဆင့္​ဆင့္​ကလည္း​ ျပည္နယ္​ေတြကို ခြဲ​ေဝ​ေပး​ထား​တာ မ႐ွိဘဲနဲ့​ ျပည္နယ္​ေတြရဲ့​ လုပ္ကိုင္​ေဆာင္႐ြက္ခြင့္​ေတြကိုပါ ကန့္​သတ္​ေဆာင္႐ြက္လာတယ္ ဆိုတာ က်​ေနာ္တို့​ ​ေတြ့​ရတယ္။ ဒါ​ေတြက​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ ဖြဲ့​စည္း​ပံုအ​ေျခခံ ဥပ​ေဒမွာ ထည့္​ေရး​ထား​တာ​ေတြနဲ့​ ဒီ အစိုး​ရကိုယ္တိုင္ လိုက္နာက်င့္​သံုး​တာ​ေတြနဲ့​က တလြဲ​ေတြ ျဖစ္​ေနတယ္ ဆိုတာကို က်​ေနာ္တို့​ ျမင္တယ္။ အဲဒီ​ေတာ့​ ျပည္နယ္ အစိုး​ရအဖြဲ့​ဝင္ လူ​ေတြကိ္ု နိုင္ငံျခား​မီဒီယာ​ေတြနဲ့​ အင္တာဗ်ဴး​မလုပ္ဖို့​အတြက္ တား​ျမစ္​ေနတယ္ ဆိုတာက​ေတာ့​ လြတ္လပ္စြာ​ေျပာဆိုပိုင္ခြင့္​ကိ္ု အတိအလင္း​ တား​ျမစ္ပိတ္ပင္တယ္လို့​ပဲ က်​ေနာ့္​အ​ေနနဲ့​ ​ေျပာခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်။” အစိုး​ရသစ္လက္ထပ္မွာ အရင္တပ္မ​ေတာ္အစိုး​လက္ထပ္တုန္း​က အာဆီယံမွာ ဝင္​ေရာက္သ​ေဘာတူညီခဲ့​တဲ့​ အာဆီယံ charter က​ေရာ ဒီ ျမန္မာအစိုး​ရကို လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ခ်ိုး​ေဖာက္မႈ​ေတြ ​ေဘာင္က်ဥ္း​သထက္ က်ဥ္း​သြား​ေအာင္ ​ေဆာင္က်ဥ္း​ေပး​နိုင္မယ္ မဟုတ္ဘူး​လား​။ “အာဆီယံ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ charter မွာ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ခ်ိုး​ေဖာက္မႈ​ေတြကို အ​ေရး​ယူ​ေဆာင္႐ြက္ဖို့​အတြက္ ဘယ္လိုလုပ္​ေဆာင္မယ္ဆိုတဲ့​ တိက်တဲ့​ ျပ႒ာန္း​ခ်က္​ေတြ က်​ေနာ္တို့​ ပါဝင္ထား​တာ မ​ေတြ့​ရ​ေသး​ပါဘူး​။ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​အဖြဲ့​ကို ဖြဲ့​စည္း​မယ္ဆိုတာ တခုနဲ့​တင္ လံု​ေလာက္တယ္လို့​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ ​ေျပာလို့​ မရဘူး​။ အာဆီယံလူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ ​ေကာ္မ႐ွင္အဖြဲ့​ ဖြဲ့​ျပီး​လို့​႐ွိရင္ ​ေဒသတြင္း​မွာ ႐ွိတဲ့​ နိုင္ငံ​ေတြရဲ့​ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ခ်ိုး​ေဖာက္မႈကို ဘယ္လို စံုစမ္း​မယ္ အ​ေရး​ယူမယ္၊​ ​ေနာက္ျပီး​ေတာ့​ ဘယ္လို ျပင္း​ထန္စြာသတိ​ေပး​မယ္ဆိုတာ​ေတြ ပါမွသာ က်​ေနာ္တို့​က အာဆီယံ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ charter ကို အာ႐ွနိုင္ငံ​ေတြအတြက္ အက်ိုး​ျပုတဲ့​ charter တခု ျဖစ္တယ္လို့​ က်​ေနာ္တို့​ ​ေျပာနိုင္မွာျဖစ္တယ္။ လက္႐ွိအ​ေျခအ​ေနမွာက​ေတာ့​ ဘာမွ ထိ​ေရာက္စြာ​ေဆာင္႐ြက္နိုင္တဲ့​ ကိစၥရပ္တခု မဟုတ္ဘူး​ဆိုတာကိုပဲ က်​ေနာ္တို့​ ျမင္ပါတယ္ခင္ဗ်။”