၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း ကမၻာတ၀ွမ္းက ျပည္သူေတြ စိတ္၀င္တစားရွိခဲ့ၾကတဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္း နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈကို အဓိက ေတာင္းဆိုေနတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တျခား ေတာင္းဆိုေနတဲ့ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕နဲ႔ တ႐ုတ္ႏို္င္ငံအၾကား တင္းမာလာတဲ့ အေျခအေန၊ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံ ျပည္တြင္းစစ္အတြင္း အိုင္အက္စ္ႏိွမ္နင္းေရး ေခါင္းစဥ္တပ္ၿပီး ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ႐ုရွား၊ ဥေရာပသမဂၢႏို္င္ငံေတြကို အလံုးအရင္းနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာၾကတဲ့ ႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူနဲ႔ ဒုကၡသည္ေတြကိစၥနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ကမၻာ့ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲဆိုင္ရာ ပါရီ ႏိုင္ငံတကာညီလာခံႀကီး စတင္တဲ့ အခ်ိန္မွာပဲ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ ေဘဂ်င္းၿမိိဳ႕မွာ မီးခိုးျမဴေတြ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့အဆင့္အထိ က်ေရာက္လာလို႔ ပထမ လိေမၼာ္ေရာင္၊ ေနာက္ အနီေရာင္ အျမင့္ဆံုး အဆင့္အထိ သတိေပးခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ရသလို အိႏၵိယႏိုင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ နယူးေဒလီ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာလည္း မီးခိုးျမဴေတြ အသက္႐ႉမြန္းက်ပ္တဲ့အဆင့္ထိ ဖုံုးအုပ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႔ ၁၃ ရက္ၾကာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ပါရီ ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ ညီလာခံႀကီး၊ ညီလာခံမက်င္းပခင္ ရက္ပိုင္းအလိုမွာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ပါရီၿမိဳ႕ေတာ္က အေသခံဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္မႈ၊ ဓားစာခံအျဖစ္ ဖမ္းဆီးမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္ေတြကို စာဖတ္သူေတြ သိၿပီးျဖစ္ၾကမွာပါ။ အဲဒီ ျဖစ္ရပ္ေတြထဲက ခုခ်ိန္မွာသာ မဟုတ္ဘဲ ေရွ႕လာမယ့္ ၂၀၁၆ခုႏွစ္ နဲ႕အနာဂတ္ ကာလ အထိမွာပါ ႏိုင္ငံတကာမွာ အေရးတႀကီးစဥ္းစားလာရမယ့္ ကိစၥျဖစ္တဲ့ အလံုးအရင္းနဲ႔ အင္အားႀကီးမားလာေနတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူေတြနဲ႔ ဒုကၡသည္အေရးဟာ အေရးႀကီးကိစၥတရပ္ ျဖစ္လာေနပါၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလ ၂၂ ရက္ေန႔က အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ားအဖြဲ႔ႀကီး  (အိုင္အိုအမ္) ရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္အရ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ ဥေရာပသမဂၢႏိုင္ငံေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္လာၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေပါင္းဟာ ၁ သန္းေက်ာ္ ရွိခဲ့ၿပီး သူတို႔လာခဲ့တဲ့ အႏၱရာယ္ႀကီးမားလွတဲ့ ခရီးလမ္းေၾကာင္းမွာတင္ ၃၇၀၀ နီးပါး ေသဆံုး၊ ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ လူေမွာင္ခိုသမားေတြကေတာ့ ႀကီးမားတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ေတြ ရရွိသြားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အိုင္အိုအမ္အဖြဲ႔ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ ၀ီလ်ံ လာဆီ ဆြင္းဂ္က “ဒါဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ က်ေနာ္တို႔မွာ ရွိခဲ့တဲ့ ေျမာက္ပိုင္းကို ထြက္ေျပးေရႊ႕ေျပာင္းလာခဲ့တဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူနဲ႔ ဒုကၡသည္ အေရအတြက္ထက္ ၃ ဆကေန ၄ ဆအထိ ရွိလာတာျဖစ္သလို အေသအေပ်ာက္ကလည္း မႏွစ္ကထက္ အမ်ားႀကီး မ်ားလာခဲ့ပါတယ္” လို႔ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကသူေတြ အားလံုးေလာက္ဟာ ေျမထဲပင္လယ္ ဒါမွမဟုတ္ ေအဂ်င္ပင္လယ္ကို ျဖတ္သန္းၿပီး ေရာက္လာခဲ့ၾကတာျဖစ္ၿပီး ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က ဆီးရီးယားျပည္တြင္းစစ္ကို ေရွာင္ရွား ထြက္ေျပးလာခဲ့ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀ ရာခို္င္ႏႈန္းေလာက္ကေတာ့ အာဖဂန္နစၥတန္ေတြျဖစ္ၿပီး ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကေတာ့ အီရတ္လူမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ အိုင္အိုအမ္နဲ႔ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ ေအဂ်င္စီတို႔ရဲ႕ ပူးတြဲထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္တခုမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ခရီးစဥ္အမ်ားစုမွာ လူကုန္ကူးသူေတြနဲ႔ ပတ္သက္မႈရွိႏိုင္ၿပီး လူေမွာင္ခိုသမားေတြအတြက္ အနည္းဆံုး ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀၀ ေလာက္ အက်ိဳးအျမတ္ ရွိခဲ့တယ္လုိ႔ ဆြင္းဂ္က ေျပာျပခဲ့ၿပီး “မိသားစုအေရအတြက္နဲ႔ လူေမွာင္ခိုဂိုဏ္းေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ကေန ၆၀၀၀ အထိ ေပးၾကရပါတယ္။” လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။ အိုင္အိုအမ္ကေတာ့ ဥေရာပက လူေမွာင္ခိုေတြဟာ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ေဒၚလာ ၁၀ ဘီလ်ံေက်ာ္ေက်ာ္ ဒါမွမဟုတ္ ဒီထက္ပိုၿပီး မ်ားျပားတဲ့ ေငြေၾကးေတြ ရခဲ့ၾကတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းခဲ့ပါတယ္။ ဆြင္းဂ္က “သူတို႔ေတြဟာ သူတို႔ေပးခဲ့တဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈေတြအတြက္ အခေၾကးေငြ ေကာင္းေကာင္းႀကီး ရရွိခဲ့တာေပါ့ဗ်ာ။” လုိ႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အိုင္အိုအမ္ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဂ်ိဳးလ္ မီးလ္မင္းကလည္း ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ လွိမ့္၀င္လာၾကမယ့္ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူ အေရအတြက္ကို ႀကိဳတင္ေျပာဆိုဖို႔ကေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ အေျခအေနျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သူက “ဟန္ခ်က္ညီမႈေပၚမွာ အမ်ားႀကီး မူတည္ပါတယ္။ ဆီးရီးယား စစ္ပြဲဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ အခု အာ႐ုံထား ေစာင့္ၾကည့္ေနရတဲ့ ဥေရာပ နယ္စပ္ကာကြယ္ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ အရေပါ့ဗ်ာ” လို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဆြင္းဂ္က  အေနာက္အာဖရိက က အီဘိုလာနဲ႔ ဘိုကိုဟာရမ္၊ နီေပါႏိုင္ငံကေျမငလ်င္ႀကီး၊ လစ္ဗ်ား၊ ယီမင္၊ ေတာင္ဆူဒန္၊ ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံ၊ အာဖဂန္နဲ႔ အီရတ္ႏိုင္ငံက ပဋိပကၡေတြ အပါအ၀င္ အေၾကာင္းရင္းေတြ အမ်ားႀကီးထဲမွာ ဆီးရီးယားစစ္ပြဲဟာ တခုတည္းေသာ အေၾကာင္းျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္ဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး အင္တိုနီယို ဂုတာရက္စ္ကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေသာၾကာေန႔က ဆီးရီးယားနဲ႔ ဥေရာပတလႊားက တျခားဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ႀကီးမားတဲ့ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္မႈ တခုကို ဥေရာပတိုက္ရဲ႕ ခိုလံႈခြင့္စနစ္ က်ိဳးပ်က္မသြားခင္ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြအတြက္ ေ၀မွ်ေပးၾကဖို႔ ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။ ဒီ ဥေရာပ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူ အက်ပ္အတည္း (အီးအမ္စီ) ဒါမွမဟုတ္ ဥေရာပ ဒုကၡသည္အက်ပ္အတည္း (အီးအာရ္စီ) ဟာ ေျမထဲပင္လယ္ ဒါမွမဟုတ္ အေရွ႕ေတာင္ ဥေရာပကို ျဖတ္သန္းၿပီး ဥေရာပသမဂၢ ႏိုင္ငံေတြဆီကို စၿပီး ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္ အေရအတြက္ ျမင့္မားလာတဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္ေတြဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း (ဆီးရီးယား၊ အီရတ္)၊ အာဖရိက (အီရိထရီးယား၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ဆိုမာလီယား၊ ဆူဒန္၊ ဂမ္ဘီယာ)၊ ေတာင္အာရွ (အာဖဂန္နစၥတန္၊ ပါကစၥတန္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္) နဲ႔ အေနာက္ေဘာ္လကန္ (ဆာဘီးယား၊ ကိုဆိုဗို၊ အယ္လ္ေဘးနီးယား) ေဒသေတြကေန လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခု ဥေရာပကို လွိမ့္၀င္လာၾကတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူ အမ်ားစုဟာ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြ အမ်ားစုျဖစ္ၾကသလို သူတို႔ေနရင္းတိုင္းျပည္ေတြက ႏိုင္ငံေရး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ စီးပြားေရး စတဲ့ အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္လိုသူေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကေတာ့ သူ႔ႏိုင္ငံထဲကို ေျပာင္းေရႊ႕ ေနထိုင္လိုသူေတြကို တံခါးက်ယ္က်ယ္ ဖြင့္ေပးလိုက္တဲ့အတြက္ ကုလသမဂၢနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံႀကီးတခ်ိဳ႕က လက္ခုပ္ေပး ႀကိဳဆိုတာကို ခံခဲ့ရေပမယ့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အင္ဂ်လာ မာကဲလ္ကို ေ၀ဖန္ဆန္႔က်င္လာတဲ့ အတိုက္အခံေတြလည္း ရွိလာေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံကလည္း ပါရီဗံုးခြဲ အေသခံတိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္အၿပီးမွာ သူ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္စပ္ေဒသကို လံုး၀ ပိတ္ပစ္လိုက္ၿပီး က်ဴးလြန္သူေတြကို ဖမ္းဆီးရမိေရး ႀကိဳးစားခဲ့သလို နယ္စပ္အ၀င္အထြက္ကိုလည္း တင္းက်ပ္ထားလိုက္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဂရိနဲ႔ မက္ဆီဒိုးနီးယား နယ္စပ္မွာလည္း တံတိုင္းကာပစ္လိုက္ရတဲ့ အေျခအေန ျဖစ္သြားရေအာင္ကို ဂရိႏိုင္ငံထဲကို ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္ေတြက မ်ားျပားခဲ့ပါတယ္။ တဘက္မွာလည္း အိုင္အက္စ္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေတြ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ ၀င္ေရာက္အေရြးခံႏိုင္ဖို႔ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေနတဲ့ ေဒၚနယ္လ္ထရန္႔ကေတာင္ သူ႔ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးမိန္႔ခြန္းမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္းကို အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ ၀င္ေရာက္မႈကို လံုး၀ပိတ္ပင္ဖို႔၊ ေျပာပစ္ဖို႔ ေျပာလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနေတြဟာ ဒီကေန႔ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ဆိုသလို ျဖစ္လာေနေတာ့ မၾကာခင္မွာ ႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္ေတြအၾကားမွာ တံတိုင္းႀကီးေတြ၊ စည္း႐ုိးႀကီးေတြမ်ား ေပၚလာေလမလားလို႔ ေတြးၿပီး စိုးရိမ္ရမယ့္ အေနအထား ျဖစ္လာၿပီလို႔ ေျပာရင္ မွားမယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ ဒီ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူ၊ ဒုကၡသည္အေရးဟာ ဥေရာပမွာတင္ ျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘဲ ေတာင္အာရွနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ေဒသေတြ အထူးသျဖင့္ ထိုင္း-ျမန္မာ၊ ထိုင္း-လာအို၊ ကေမၻာဒီးယား၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံေတြအထိ ျဖစ္ပြားေနခဲ့တာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္ မၿငိမ္းႏိုင္ေသးတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္၊ စီးပြားေရး ခၽြတ္ၿခံဳက် ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ တရားဥပေဒမဲ့၊ အာဏာအလြဲသံုးစား ဖိစီးႏွိပ္စက္မႈဒဏ္ေတြေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရတဲ့ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုေတြ၊ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြရဲ႕ အေရအတြက္ဟာ သန္းခ်ီရွိေနခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ေနထိုင္လာခဲ့ၾကတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးေတြဟာလည္း ဘာသာေရးႏွိပ္ကြပ္မႈ၊ လူမ်ိဳးခြဲျခားဆက္ဆံ မတရားျပဳမႈေတြေၾကာင့္ ရရာေလွေတြနဲ႔ ထိုင္း၊ မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံေတြဆီ ပင္လယ္ျပင္ျဖတ္သန္းၿပီး ေလွစီးဒုကၡသည္အျဖစ္ ထြက္ေျပးလာၾကလုိ႔ ပင္လယ္ထဲမွာ ေလွေမွာက္ အသက္ဆံုး႐ႈံးၾကရ၊ လူေမွာင္ခိုေတြရဲ႕ ရက္စက္မႈေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးၾကရသူေတြလည္း အေရအတြက္ အတိအက် မေျပာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ကို ရွိေနခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေတြမွာလည္း အစိုးရရဲ႕ထိုးစစ္ေၾကာင့္ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြ တ႐ုတ္ျပည္ထဲအထိ ျဖတ္ကူး ခိုလံႈခဲ့ရတာေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာက လက္ေတြ႔အေျခအေနပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူ ဒုကၡသည္ေတြအေရးဟာ ႏိုင္ငံတကာ ျပႆနာတခု ျဖစ္လာေနၿပီဆိုတာကို ႏိုင္ငံအစိုးရေတြ သတိျပဳၾကဖို႔ သူတို႔ကို ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားၾကရာမွလည္း သူတို႔ဟာ လူသားေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈအရ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔အညီ ျပဳမူဆက္ဆံၾကဖို႔ အထူးအေရးႀကီးပါတယ္။ တိရစာၦန္ေတြလို ျပဳမူဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ လူ႔အခြင့္အေရးကို ခ်ိဳးေဖာက္တာျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္တာျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိျမင္နားလည္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီကမၻာႀကီးဟာ ကမၻာေပၚမွာ ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ လူသားေတြအားလံုးနဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။ လူတေယာက္ဟာ ေမြးဖြားလာၿပီ ဆိုကတည္းက ကမၻာေပၚက ေျမေနရာ တေနရာရာမွာ အေျခခ် ေနထိုင္ခြင့္ ရွိရပါမယ္။ သူ႔အတြက္ ေ၀စုတခု ရ ရပါမယ္။ တဦးတေယာက္ တအုပ္စုတည္းနဲ႔ ေ၀စုေတြ အမ်ားႀကီးရယူ ပိုင္ဆိုင္ထားၿပီး လူအမ်ားစုႀကီးက သူတို႔ေ၀စုေလး တခုကိုေတာင္ မရႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနတာကေတာ့ လံုး၀ မတရားမႈ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာရမွာပါပဲ။ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူနဲ႔ ဒုကၡသည္လိႈင္းလံုးႀကီးကေတာ့ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ကမ္းေျခရွိရာကို ေ၀ါေ၀ါ ခ်ဥ္းကပ္လာေနပါၿပီ။ စိုးေနလင္း