မႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းက ထုိင္းေတာင္ပိုင္းမွာ ၿဗိတိသွ်လူငယ္ႏွစ္ဦး အသတ္ခံရမႈနဲ႔ အမႈရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရတဲ့ တရားခံ ေဇာ္လင္းနဲ႔ ေ၀ၿဖဳိး (ေခၚ) ၀င္းေဇာ္ထြန္းတို႔ကို ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ေကာ့စမြီခ႐ုိင္ တရား႐ုံးမွာ လာမယ့္ ဒီဇင္ဘာ ၂၄ ရက္ေန႔ စီရင္ခ်က္ခ်မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသား ေဒးဗစ္ မဲန္လာ ၂၄ ႏွစ္နဲ႔ ဟဲန္နာ ၀စ္သ္သာ ၂၃ ႏွစ္တို႔ ၂ ဦးဟာ ထိုင္းေတာင္ပိုင္း ဆူရတ္ဌာနီခ႐ုိင္ ေကာ့ဖငန္းၿမိဳ႕နယ္ ခုိေတာင္ကၽြန္းကို အလည္လာရင္း မႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔က အသတ္ခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလူသတ္မုဒိမ္းမႈမွာ ျမန္မာလူငယ္ႏွစ္ဦး က်ဴးလြန္တယ္လို႔ ထိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႔က ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလူငယ္ႏွစ္ဦးက ကနဦးပိုင္းမွာ ရဲထံ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးခဲ့တာဟာ စစ္ေဆးစဥ္ကာလက ႐ုိက္ႏွက္၀န္ခံခိုင္းမႈနဲ႔ အသက္အႏၱရာယ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေၾကာင့္ တကယ္မက်ဴးလြန္ဘဲ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးခဲ့တာပါလို႔ ေျဖာင့္ခ်က္ကို တရား၀င္ ျပန္႐ုပ္သိမ္းခဲ့သလို တရား႐ုံးမွာလည္း ထြက္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီအမႈကို ကိုင္တြယ္မႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ႔အေပၚ ေ၀ဖန္မႈေတြ ထြက္ေပၚခဲ့ၿပီးေနာက္ ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က ဒီလူငယ္ ၂ ဦးကို ဒီအန္ေအ ျပန္လည္စစ္ေဆးခြင့္ ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္ ထုိုင္းႏုိင္ငံမွာ ထင္ရွားတဲ့ မႈခင္းဆရာ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာပြန္ထစ္ကိုယ္တိုင္ စစ္ေဆးရာမွာ လူသတ္မႈမွာ သုံးစြဲတဲ့ ေပါက္တူးရွိ ဒီအန္ေအႏွင့္ တရားခံ လူငယ္ ၂ ဦးရဲ႕ ဒီအန္ေအဟာ မတူညီဘူးလို႔ ထြက္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ တရားခံလူငယ္ႏွစ္ဦးဘက္က လိုက္ပါေဆာင္ရြက္တဲ့ ျမန္မာသံ႐ုံး အထူးအဖြဲ႔ရဲ႕ ဥပေဒအၾကံေပး ေရွ႕ေန ဦးေအာင္မ်ဳိးသန္႔ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ လာမယ့္ ၂၄ ရက္ေန႔ လိပ္ကၽြန္းလူသတ္မႈက ဆုံးျဖတ္ဖုိ႔ ရက္ခ်ိန္းေပးထားေတာ့ ဘာေတြ ဦးေလးတို႔ ျပင္ဆင္ၾကသလဲခင္ဗ်ာ။ “က်ေနာ္တုိ႔ဘက္ကေတာ့ ေလာေလာဆယ္မွာ ၂၄ ရက္ေန႔ အမိန္႔အတြက္ကို သံ႐ုံးကေနၿပီးေတာ့ ဒု-အတြင္း၀န္ အပါအ၀င္ ၄ ဦး အဲဒီအမိန္႔နားေထာင္ဖို႔၊ သြားဖို႔အတြက္ကို စီစဥ္ထားပါတယ္။ ေရွ႕ေနအဖြဲ႔ (တရားခံမ်ားဘက္မွ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ၾကသည့္ ေရွ႕ေနမ်ား) ေတြ အေနနဲ႔ကလည္း အဲဒီေန႔မွာ သူတို႔အဖြဲ႔က ၇ ေယာက္လာၿပီးေတာ့ အမိန္႔နားေထာင္မယ္လို႔ ေျပာပါတယ္ခင္ဗ်။ ကေလးေတြရဲ႕ မိဘေတြ၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြကေတာ့ ေရာက္ေနတာ ၂ ရက္ရွိၿပီ၊ အခု ေကာ့စမြီမွာလို႔ ေျပာပါတယ္။” ဒီအမႈမွာ ျမန္မာအစိုးရ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြကိုယ္တိုင္ မွ်မွ်တတ တရားစီရင္ဖို႔ ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကို ပန္ၾကားေျပာဆိုခဲ့တဲ့အမႈဆိုေတာ့ အစိုးရဘက္က ဒီကိစၥအေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ အားသန္ေသးလဲ။ “အဲဒါကေတာ့ သံအမတ္ႀကီးက ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတရဲ႕ကိုယ္စား ထိုင္းႏိုင္ငံထဲမွာ အာဏာအရွိဆုံး ပုဂိဳၢလ္အေနနဲ႔က အရင္ကတည္းက ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးၿပီးပါၿပီ။ ဘယ္လုိလဲဆိုေတာ့ ဒီအမႈက က်ေနာ္တို႔ဘက္က ႏိုင္သည္ျဖစ္ေစ၊ ႐ႈံးသည္ျဖစ္ေစ အမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆာင္ရြက္သင့္တာကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးကို ဆုံးျဖတ္ထားပါတယ္။” ထိုင္းတရားဥပေဒ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြအရ ဒီအမႈကို ဘယ္လိုဆုံးျဖတ္ႏိုင္တဲ့ အလားအလာ ရွိလဲခင္ဗ်။ “က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားတေယာက္အေနနဲ႔ ထိုင္းမွာေနတာ ၁၅ ႏွစ္၊ ၁၆ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ သြားလိုက္ျပန္လိုက္ ေနတာေပါ့ေလ။ အဲဒီေတာ့ ထိုင္းတရားေရးကိုလည္း က်ေနာ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အကူအညီေပးခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္ေလ့လာရသေလာက္ ထိုင္းတရားစီရင္ေရးကေတာ့ မွ်တတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ခ်ေပးတဲ့ အေလ့အထရွိတာကို က်ေနာ္ျမင္ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ တရားလိုဘက္ကျဖစ္တဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႔က ဥပေဒနားလည္တဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႔က တရားစြဲစဥ္မွာ အခ်က္ ၃ ခ်က္ကို အားကိုးျပဳလာပါတယ္။ ၁ အခ်က္က ေျဖာင့္ခ်က္ေပးတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္၊ ၂ အခ်က္က ဒီအန္ေအ တူတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္၊ ၃ အခ်က္ကေတာ့ စီစီတီဗြီက တရားခံနဲ႔တူတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို အားကိုးအားထားျပဳလာတာ ေတြ႔ပါတယ္ခင္ဗ်။” ထိုင္းႏိုင္ငံက ဒီအန္ေအစစ္ေဆးတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ နာမည္ႀကီး ေဒါက္တာပြန္ထစ္နဲ႔ သူ႔ဓာတ္ခြဲခန္းကလူေတြ တရားခြင္ လာေရာက္ထြက္ဆိုခဲ့မႈဟာ အမႈအတြက္ အလားအလာ ေကာင္းတယ္လို႔ သုံးသပ္ႏိုင္လား။ “ဒါကေတာ့ ဒီအမႈရဲ႕ အသက္ပါခင္ဗ်။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေသဒဏ္ထိုက္တဲ့ အမႈေတြမွာ မ်က္ျမင္သက္ေသ မရွိပါဘူး။ မရွိတဲ့အထဲမွာ အခု  သူတို႔ စြဲဆိုခ်င္တဲ့၊ စြဲတဲ့ ဒီအန္ေအ တူတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္က တကယ့္အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီအခ်က္ကို ထုိင္းႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားဆရာ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာပြန္ထစ္ကိုယ္တိုင္ လာၿပီးေတာ့ အစစ္ခံတဲ့အခ်က္က ရွင္းေနပါတယ္။ ‘လူသတ္လက္နက္ျဖစ္တဲ့ ေပါက္တူးမွာ ဒီအန္ေအေတြ႔တယ္၊ အဲဒီေတြ႔တဲ့ ဒီအန္ေအဟာ တရားခံေလး ၂ ေယာက္နဲ႔ ဒီအန္ေအ မတူဘူး။ အျခားလူရဲ႕ ဒီအန္ေအျဖစ္တယ္။’ ဆိုတာပဲ သူက ထြက္ဆုိသြားတာပါ။ အဲဒီေတာ့ လူသတ္လက္နက္မွာေတြ႔တဲ့ ဒီအန္ေအက တရားခံဒီအန္ေအနဲ႔ မတူဘူးဆိုရင္ တရားခံေတြဟာ သတ္တဲ့လူေတြ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေပၚလြင္ေနတဲ့အခ်က္ပါ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ထူးျခားတဲ့အခ်က္က ေဒါက္တာပြန္ထစ္ကိုယ္တိုင္ တရား႐ုံးထြက္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ဒီအန္ေအရယူတဲ့အခါမွာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ ဒီအန္ေအ ရယူမယ္ဆိုရင္ အဲဒီ ဒီအန္ေအကို ၃ ႏွစ္ကေန ၄ ႏွစ္အထိ ထိန္းသိမ္းထားလို႔ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေပါက္တူး႐ုိးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဒီအန္ေအကို ေျဖရွင္းၿပီးတဲ့ အခါမွာ ဟန္နာရဲ႕ တန္ဆာ (မိန္းမကိုယ္) တို႔၊ အ၀တ္အစားေတြမွာရွိတဲ့ ဒီအန္ေအနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဆက္လက္စစ္ေဆးဖို႔ ေတာင္းဆိုတဲ့အခါမွာ ထိုင္းတရားစြဲရဲတပ္ဖြဲ႔အေနနဲ႔ ဒီပစၥည္းေတြဟာ သူတို႔သုံးလို႔ ကုန္ဆုံးသြားၿပီဆိုတဲ့ ပုံစံမ်ဳိး ေျပာပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔က ဒီအန္ေအ ရယူတဲ့အခါမွာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းနဲ႔အညီ ယူထားတာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေပၚလြင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆို အမႈက တႏွစ္ေက်ာ္ပဲ စစ္ရေသးတာပါ။ ဘယ္လုိမွ က်န္တဲ့ ဒီအန္ေအေတြဟာ ေပ်ာက္ပ်က္သြားစရာ အေၾကာင္းမရွိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ေပ်ာက္ပ်က္သြားျခင္းအားျဖင့္ သူတို႔သည္ ဒီအန္ေအရယူျခင္းဟာ တရား၀င္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းနဲ႔ ရယူျခင္းမရွိဘူးဆိုတာ ေပၚလြင္ေနတယ္ ဆုိတာကိုလည္း ေဒါက္တာပြန္ထစ္က ရွင္းျပသြားပါတယ္။” ျပစ္မႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေသဒဏ္ႀကီးက်ေလာက္တဲ့ ဒီအမႈကို ႏိုင္ငံတကာကလည္း စိတ္၀င္စား ေစာင့္ၾကည့္ၾကတယ္။ တရား႐ုံးကေန တရားခံေတြဟာ အျပစ္မရွိဘူးလို႔ လႊတ္ရင္ျဖစ္ျဖစ္၊ အျပစ္ရွိတယ္လို႔ စီရင္ဆုံးျဖတ္ရင္ျဖစ္ျဖစ္ အန္ကယ္တို႔ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။ “ပထမဆုံးအေနနဲ႔က တရားခံေတြဟာ တရားေသလြတ္သြားၿပီဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ကေလးေတြဘက္က ဒါ ၀မ္းသာစရာပါ။ သို႔ေသာ္ ထိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႔ဘက္ကေန ဥပေဒကိုင္တဲ့ လူေတြဘက္က သူတို႔ရဲ႕ သိကၡာပိုင္းဆိုင္ရာမို႔လို႔ ဒါကို သူတို႔ အထက္တရား႐ုံးေတာ္ကို ျပင္ဆင္မႈ တက္ပါလိမ့္မယ္။ အဲလို တက္႐ုံတင္ မကေသးဘဲနဲ႔ အဲလို တက္တဲ့အခ်ိန္အတြင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား အလုပ္သမားေတြဟာ အေထာက္အထားမဲ့ ျဖစ္္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔ ျပင္ဆင္မႈတက္တဲ့အမႈကို အခ်ဳပ္၊ ေထာင္ထဲမွာ ေနၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ေျဖရွင္းပါဆိုတဲ့ ပုံစံမ်ဳိး သူတို႔က တရားခြင္ကို ေတာင္းဆိုမယ့္သေဘာ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကလည္း ျမန္မာသံအမတ္ႀကီးနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းထားတဲ့ အေနအထားအရ က်ေနာ္တို႔ အဲဒီလိုျဖစ္လာခဲ့ရင္ ျမန္မာသံ႐ုံးရဲ႕ အာမခံနဲ႔ ကေလးေတြကို ေအာက္႐ုံးမွာ လႊတ္ၿပီးသားျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အျပင္မွာေနၿပီးေတာ့ အထက္႐ုံးမွာ အစိုးရေရွ႕ေနဘက္က ျပင္ဆင္မႈကို ေျဖရွင္းဖို႔ဆိုၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ပါမယ္။" တရား႐ုံးက တရားခံေတြမွာ အျပစ္ရွိတယ္လို႔ စီရင္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ရင္ေရာ အန္ကယ္တို႔ အယူခံတက္ဖို႔ ရွိမလားခင္ဗ်ာ။ “ဟုတ္ပါတယ္ခင္ဗ်။ တကယ္လို႔မ်ား ကေလးေတြကို အျပစ္ေပးခံရတယ္ဆိုရင္ ဥပေဒအရ ကေလးေတြဟာ အျပစ္ေပးထိုက္တာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အျပစ္မရွိေၾကာင္းကို အထက္႐ုံးကို အယူခံတက္ဖို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ အားလုံး ျပင္ဆင္ေဆာင္ရြက္ၿပီးပါၿပီ။” ဒီအမႈကို လိုက္ပါေဆာင္ရြက္တဲ့ တႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း ဘာကို မွတ္မွတ္ရရ ေျပာစရာရွိမလဲခင္ဗ်။ ဘယ္လိုသုံးသပ္ႏိုင္မလဲ။ “က်ေနာ္တို႔ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ အေနနဲ႔ကေတာ့ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ ဒီလိုပဲ အမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အမွားအမွန္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဒီအမႈဟာ က်ေနာ္တို႔ သာဓကတခု၊ စံတခု ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဒီအမႈကို မွန္ကန္စြာ ေဆာင္ရြက္ေပးႏို္င္မယ္ဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အလုပ္သမားေတြအတြက္ ေနာက္ပုိင္းမွာ စံခ်ိန္စံညႊြန္းမီတဲ့ တရား႐ုံးရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ရယူခံစားႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ မွန္းဆတြက္ၾကည့္ပါတယ္။”