COP21 လို႔ ကမၻာကသိႀကတဲ့ ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ ညီလာခံႀကီးကေတာ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ နို၀င္ဘာလ ၃၀ ရက္ေန႔မွာ ျပင္သစ္နိုင္ငံပါရီ ၿမိဳ႕ႀကီးအနားမွာရွိတဲ့ Le Bourget မွာ က်င္းပ ေနခဲ့ပါၿပီ။ ဒီဇင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔အထိ ၁၂ ရက္ၾကာ က်င္းပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ ကုလသမဂၢ ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းေဘာင္ ညီလာခံခ်မွတ္ျပဌာန္းမႈမွာ အပါအ၀င္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ရီအို ဂ်င္ေနးရီးယိုး ကမၻာေျမညီလာခံႀကီးကစၿပီး ရာသီဥတု အေျပာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နိုိင္ငံတကာ နိုင္ငံေရး တုန္႔ျပန္မႈကို စတင္ရရွိလာခဲ့တဲ့ အက်ိဳးဆက္ျဖစ္ပါတယ္။ ညီလာခံရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ ဥပေဒနဲ႔ညီညြတ္တဲ့ ကမၻာတ၀ွမ္းဆိုင္ရာ မလုပ္မေနရ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ကမၻာ့နိုင္ငံအားလံုးက ရယူၿပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုး ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ေနာက္ဆံုးထားၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္နိုင္ဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ညီလာခံက်င္းပေရး စည္းရံုးေရးေကာ္မတီရဲ႕ အဆိုအရ သူတို႔ေမွ်ာ္မွန္းထားတာက စက္မႈေခတ္ကာလ မတိုင္ခင္ကနဲ႔ ႏႈိင္းစာရင္ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈကို ၂၁၀၀ ခုႏွစ္မွာ ၂ ဒီဂရီ ဆဲလ္စီးယပ္စ္ အထိေလွ်ာ့ခ်နိုင္ဖို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကုလသမဂၢ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ အစိုးရပိုင္းအဖြဲ႔က သုေတသနပညာရွင္ေတြကေတာ့ အဲဒါဟာ စိုးရိမ္ရတဲ့ ရာသီဥတု ကပ္ေဘးသင့္မႈေတြကို ေရွာင္က်င္နိုင္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္လာနိုင္ဖို႔ မွန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈ ကို ၂၀၁၀ ခုႏွစ္နဲ႔ နိုင္းစာရင္ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္မွာ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိေလွ်ာ့ခ်နိုင္ရမွာျဖစ္ၿပီး သကၠရဇ္ ၂၁၀၀ မွာ သံုည အဆင့္ကို ေရာက္ရွိေစရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ျဖစ္နိုင္ေခ် ဘယ္ေလာက္ရွိပါသလဲ။ ဒီညီလာခံႀကီး စက်င္းပတဲ့ ေန႔မွာမွာပဲ တရုတ္နိုင္ငံ ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕မွာ မီးခိုးျမဴေတြ ပိတ္ဖံုးလာၿပီး လိေမၼာ္ေရာင္ သတိေပးတပ္လွန္႔မႈ ထုတ္ထားခဲ့ရတဲ့အဆင့္ကို ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာပဲ အနီေရာင္အျမင့္ဆံုး သတိေပးတပ္လွန္႔မႈအဆင့္ကို ထုတ္ျပန္လိုက္ရတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီမီးခိုးျမဴ ပိတ္ဆီးမႈဟာ ၃ ရက္ေလာက္အထိ ရွိေနနိုင္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက သတိေပးထားလို႔ အစိုးရက ျပည္သူလူထုေတြ အိမ္တြင္းမွာပဲေနၾကဖို႔ သတိေပးခ်က္ ထုတ္ထားခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ အႏိၵယနိုင္ငံ နယူးေဒလီၿမိဳ႕မွာလည္း တခ်ိန္တည္းမွာ မီးခိုးျမဴေတြ ေလထုအရည္အေသြး ညႊန္းကိန္းအရ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့အဆင့္ကို ေရာက္လာတဲ့အတြက္ ျပည္သူလူထုေတြ အသက္႐ႉ မြန္းၾကပ္မႈေတြ ခံစားခဲ့ရပါတယ္။ ဒါဟာ ကမၻာ့ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ ပါရီညီလာႀကီးကို ဒီကိစၥကို ပိုၿပီးေလးေလးနက္နက္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းဖို႔ သတိေပးလိုက္သလိုပါပဲ။ ဒီညီလာခံႀကီးကို မွန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕အဓိက ထုတ္လႊတ္ေနၾကတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ တရုတ္နိုင္ငံလို ဖြံ႔႔ၿဖိဳးတဲ့ နိုင္ငံေတြေရာ အလယ္အလတ္ထုတ္လုပ္သူ နိုင္ငံေတြနဲ႔ အဲဒီမွန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႔ေၾကာင့္ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြကို တကယ္တန္း ခါးစီးခံေနရတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံလို ခုခံနိုင္စြမ္းမဲ့ နိုင္ငံ ၂၀ နိုင္ငံေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ လည္းတက္ေရာက္လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ညီလာခံ မက်င္းပခင္မွာကတည္းက အမ်ိဳးသားရာသီဥတုအဖြဲ႔ ၁၄၆ ဖြဲ႔က အမ်ိဳးသား ရာသီဥတုဆိုင္ရာအၾကမ္းပ်င္း အႀကံျပဳအားေပးမႈ (ႀကံရြယ္အမ်ိဳးသား အဆံုးအျဖတ္ျပဳ အႀကံေပး ကူညီမႈ INDCs)ကို တရား၀င္ တင္ျပခဲ့ႀကပါတယ္။ အဲဒီအႀကံျပဳ ကူညီမႈက ၂၁၀၀ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာႀကီးပူေႏြးမႈကို ၂.၇ ဒီဂရီ ဆဲလ္စီးရပ္စ္ ေလာက္ခန္႔မွန္းေျခ ေလွ်ာ့ခ်နိုင္ရမယ္လို႔ အႀကံျပဳ တင္ျပထားခဲ့တာရိွပါတယ္။ ဥပမာ အေနနဲ႔ကေတာ့ အိုင္အင္ဒီစီက ၁၉၉၀ ခုႏွစ္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္မႈအရ ၂၀၃၀ ခုႏွစ္မွာ ဓာတ္ေငြ႔ထုတ္လႊတ္မႈကို ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ေဆာင္ရြက္တာျဖစ္တယ္လို႔ ျပင္သစ္နိုင္ငံက ဆိုပါတယ္။ အႀကိဳ COP အစည္းအေ၀းတခုကိုေတာ့ ကမၻာတ၀ွမ္းက သဘာ၀ ၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ၀န္ႀကီးေတြနဲ႔ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔မွာ ဘြန္းၿမိဳ႕မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာ့ပင္ရွင္ေကာင္စီ(WPC) လို အႀကံဥာဏ္ျပဳ အဖြဲ႔ေတြကေတာ့ အဓိကေအာင္ျမင္မႈ ရရွိဖို႔မွာ အေမရိကန္နဲ႔တရုတ္လို မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူေတြရဲ႕ သိျမင္သေဘာေပါက္မႈေပၚမွာ မူတည္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သူတို႔က “၀ါရွင္တန္နဲ႔ ေဘဂ်င္းက မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြက သူတို႔ရဲ႕ နိုင္ငံေရး အရင္းအႏွီးအားလံုးကို ရည္ရြယ္ခ်က္ျမင့္မားတဲ့ ကာဘြန္ဓာတ္ေငြ႔ ထုတ္လႊတ္မႈ ဦးတည္ အကန္႔အသတ္အထိ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို လက္ခံမႈေနာက္ကို ပို႔မထားေသးသမွ်ေတာ့ တျခား ဂ်ီ ၂၀ အစိုးရေတြရဲ႕ခ်ီးက်ဴးထိုက္တဲ့ အားထုတ္မႈေတြဟာ ဟန္ျပဆႏၵနယ္ပယ္ထဲမွာပဲ ရွိေနပါလိမ့္မယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ ညီလာႀကီး မက်င္းပခင္ ၂ ပတ္က ပါရီၿမိဳ႕ေတာ္မွာ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခို္က္ဗံုးေဖာက္ခဲြမႈေတြ ဆက္တိုက္ျဖစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျပင္သစ္အစိုးရအေနနဲ႔ ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ ညီလာခံအေပၚ စိတ္ပါလက္ပါမွ ရွိနိုင္ပါေတာ့မလားလို႔ ေတြးဆမႈ ေတြရွိခဲ့ေပမယ့္ ျပင္သစ္သမၼတ ဖရန္ဖြာ ေဟာ္လန္းေဒးက သူ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံကို အလည္အပတ္ သြားေရာက္ခဲ့တုန္းက သြားၾကည့္ခဲ့တဲ့ တိုင္ဖြန္မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ပ်က္စီးသြား ခဲ့တဲ့ တာကလိုဘန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ အျဖစ္မ်ိဳးကို အမွတ္ရရ ဒီလို ရာသီဥတု အေျပာင္းဒဏ္ကို ခုခံနိုင္စြမ္းမဲ့ နိင္ငံေတြရဲ႕အေရးကို အေလးေပးေဆြးေႏြးသြားခဲ့တဲ့အတြက္ ရာသီဥတု အေျပာင္းေၾကာင့္ သက္ေရာက္မႈေတြအေပၚ သူနဲ႔ အစိုးရအဖြဲ႔ရဲ႕ စိတ္၀င္စားမႈကို ျပသခဲ့တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါပဲ။ အာဖရိကန္ စီမံခ်က္ေဆာင္ရြက္သူေတြကေတာ့ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈ ေၾကာင့္ အာဖရိက တိုက္ရဲ႕ ႀကီးႀကီးမားမားပ်က္စီး ဒုကၡခံစားရမႈေတြအတြက္ ေလွ်ာ္ေၾကးေပးအပ္ဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီျပႆ နာဟာ ခ်မ္းသာတဲ့နိုင္ငံေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာျဖစ္ၿပီး ဆင္းရဲတဲ့နိုင္ငံေတြက အျပင္းထန္ဆံုး ရိုက္ခတ္ခံရတာ လို႔သူတို႔က ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ အာဖရိကန္ နိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ အင္ဂ်ီအိုေတြကလည္း ဖြံ႔႔ၿဖိဳးၿပီး နိုင္ငံေတြကို ကမၻာႀကီးပူေႏြးမႈ ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းနိုင္ဖို႔ခံေနရတဲ့ ဆင္းရဲတဲ့နိုင္ငံေတြကို ေငြေၾကးအကူအညီ ေတြေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုေနၾကပါတယ္။ ေလွ်ာ္ေၾကးေတြဟာမုန္တိုင္းေၾကာင့္ ပ်က္စီးမႈ၊ သီးႏွံ မေအာင္ျမင္မႈ၊ မိုးေခါင္ကႏၱာရ ျဖစ္လာမႈေတြနဲ႔ သစ္ေတာပ်က္စီးမႈေတြအားလံုးကို ေထမိမႈ ရွိသင့္တယ္လို႔အာဖရိက နိုင္ငံေတြက ဆိုပါတယ္။ ဒီေငြေၾကးဟာႀကီးမားတဲ့ ေနရာေဒသေတြ လူေနလို႔ မရေအာင္ျဖစ္လာလို႔အင္နဲ႔အားနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ေနၾကတဲ့ စရိတ္စကနဲ႔ ငွက္ဖ်ားလို ေရာဂါမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပြားမႈ ျမင့္တက္လာတာေတြအတြက္လည္း အကူအညီျဖစ္ေစသင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အာဖရိကလႊမ္းျခံဳ ရာသီဥတုတရားမွ်တ မႈ မဟာမိတ္အဖြဲ႔(PACJA) အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး မီသီခ မ၀င္ဒါကေတာ့ “ ရာသီဥတု အေျပာင္းေၾကာင့္ထိခိုက္ခံစားၾကရတဲ့ အာဖရိကျပည္သူေတြရဲ႕ အသံေတြကေတာ့ ေရႀကီးမႈေတြနဲ႔ မိုးေခါင္မႈေတြေၾကာင့္ သူတို႔ဘ၀ ရပ္တည္ေရးအတြက္ အားထားေနရတဲ့ လယ္ယာေျမေတြနဲ႔ တိရိစၳာန္ေတြ ဆံုး႐ႈံးေနရလို႔ က်ယ္ေလာင္သထက္ က်ယ္ေလာင္လာေနပါၿပီ” လို႔ အင္ဒီပင္းဒင့္သတင္းဌာနကို ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ သူကပဲ “စက္မႈ နိုင္ငံႀကီးေတြက ေလထုကိုညစ္ညမ္းေအာင္လုပ္ၿပီး ခ်မ္းသာႂကြယ္၀လာခဲ့ၾကၿပီး ခုဆို က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ျမစ္ႀကီးေတြ ခန္းေခ်ာက္လာေနသလို က်ေနာ္တို႔သီးႏွံေတြလည္း ဖုံမႈန္ေတြျဖစ္ ကုန္ၾကၿပီေလ။ ဒီေတာ့ ဒီဆံုး႐ႈံးမႈေတြနဲ႔ ပ်က္စီးမႈေတြအတြက္ ပါရီသေဘာတူညီခ်က္မွာ ေျပာဆိုကိုင္တြယ္ေပးဖို႔ အေရးတႀကီး လိုအပ္ေနၿပီေပါ့ဗ်ာ”လို႔ သူက ထပ္ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ မဟာမိတ္အဖြဲ႔က အာဖရိကနိုင္ငံ ၄၅ နို္င္ငံက လယ္သမား ၁၀၀၀ ေက်ာ္၊ ဘုရားရွစ္ခိုးေက်ာင္းေတြ၊ အင္ဂ်ီအိုေတြနဲ႔ အျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြအတြက္ ေျပာဆိုေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂမ္ဘီယာ အေနာက္အာဖရိကနိုင္ငံ သဘာ၀၀န္းက်င္၀န္ႀကီး ပါအိုစမင္ဂ်ာဂ်ဴကေတာ့ “ဆံုး႐ႈံးပ်က္စီးမႈေတြဟာ က်ေနာ္တို႔အတြက္ကေတာ့ ေျပာလို႔ကို မရတဲ့ အရာပါပဲဗ်ာ။ တကယ္လို႔သာ လံုေလာက္တဲ့ ေဆြးေႏြးကိုင္တြယ္မႈ မလုပ္ၾကဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပါရီညီလာခံက ဘာရလဒ္မွ ထြက္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး” လို႔ေျပာခဲ့ပါတယ္။ မစၥတာဂ်ာဂ်ဴးဟာ ဖြံ႔႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အနည္းဆံုး ၄၈ နိုင္ငံေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းေရး အုပ္စုရဲ႕ ဥကၠ႒လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေမာ္လ္ဒိုက္နဲ႔ ပစၥိဖိတ္ တာဗလူကၽြန္းလို အနိမ့္ပိုင္းကၽြန္းေတြကေတာ့ တျဖည္းျဖည္း ပင္လယ္ေရ ေအာက္ကို နစ္ျမဳပ္ေနတဲ့အတြက္ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ိဳးမွာမဆို ေလွ်ာ္ေၾကးက ပါေနမွာပဲလို႔ အခိုင္အမာဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖြံ႔႔ၿဖိဳးဆဲနိုင္ငံေတြကို ရာသီဥတု အေျပာင္းအတြက္ ေလွ်ာ္ေၾကးေပးေရးကိစၥဟာအေတာ္ႀကီး အျငင္းပြားစရာပါ။ ပါရီညီလာခံမွာ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနဆဲ ျဖစ္တဲ့ ေနာက္ဆံုး မူၾကမ္းဟာလည္း အဆံုးအျဖတ္ မလုပ္ခင္ အမ်ားႀကီးလုပ္စရာေတြ က်န္ေနေသးတယ္ဆိုတာကို ျပသေနပါတယ္။ ရလဒ္က ဘယ္လိုပဲျဖစ္ေစ ဒီကိစၥက ခ်မ္းသာတဲ့ နိုင္ငံႀကီးေတြက ေဒၚလာဘီလ်ံ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ဥပေဒအရ တာ၀န္မကင္းမႈအတြက္ ေပးလာရမွာကိုစိုးတဲ့အတြက္ ဘယ္သေဘာတူညီခ်က္မွာမွ “ေလွ်ာ္ေၾကး” နဲ႔ “တာ၀န္မကင္းမႈ” ဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြ ပါလာမွာ မဟုတ္တာကေတာ့ ေသခ်ာတယ္လို႔ အကဲခတ္ေတြက ဆိုပါတယ္။ ရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ အေမရိကန္အထူးသံတမန္ ေတာ့ဒ္စတန္းကေတာ့ “ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈ ေတြအတြက္ ေလွ်ာ္ေၾကးနဲ႔ တာ၀န္မကင္းမႈ ရွိသင့္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ကိုက်ေနာ္တို႔ လက္ခံလိမ့္မယ္မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒါဟာ က်ေနာ္တို႔ေက်ာ္လို႔မရတဲ့ စည္းပါပဲ”လို႔ ဒီသတင္းပတ္ထဲမွာ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ပါရီရာသီဥတု အေျပာင္းဆိုင္ရာ ညီလာခံႀကီးကေတာ့ ဒီေန႔ၿပီးဆံုးေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မလုပ္မေနရ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ိဳးေတြ ခ်မွတ္နိုင္ပါ့မလား။ ေရေရရာရာရွိတဲ့ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ ေတြေရာခ် မွတ္နိုင္ပါ့မလား။ ေလွ်ာ္ေၾကး ေတာင္းေနတဲ့ နိုင္ငံေတြအတြက္ေရာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရွိပါ့မလားဆိုတာကေတာ့ မၾကာခင္ထြက္ေပၚလာေတာ့မွာပါ။ စိုးေနလင္း