ရြာအနီးအနား ပတ္၀န္းက်င္မွာေကာ၊ အေ၀းျပင္ပ ကမၻာႀကီးထဲမွာေကာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ တေန႔တျခား ပိုလို႔တုိးပြားၿပီး လာေနပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ျမန္မာကေလးေတြကို ဒီအၾကမ္းဖက္မႈေတြအေၾကာင္းကို လူႀကီးမိဘမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာ ဆရာမမ်ားက ဘယ္လို ေျပာျပႏုိင္ၾကမလဲ။ ႏုိင္ငံတကာ ပညာေရးမွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္ ကမၻာႀကီးအေၾကာင္းကို ကေလးေတြ သိရွိနားလည္ေအာင္အတြက္ သင္ၾကားေပးမယ့္ နည္းလမ္းေတြကို ရွာႀကံေနၾကပါတယ္။ ျပင္သစ္ႏုုိင္ငံ၊ ပါရီၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ၁၃ ရက္၊ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က အစြန္းေရာက္္ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားရဲ႕ ပစ္ခတ္တုိက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ အျပစ္မဲ့ျပည္သူ ၁၂၉ ဦး အသက္ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရၿပီး လူ ၃၅၀ ဦးေလာက္ဟာလည္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအၾကမ္းဖက္ တုိက္ခိုက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကေလးငယ္ေတြကို မိဘမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားဟာ ဘာကိုေျပာျပသင့္သလဲ၊ ဘယ္လိုဘယ္ပံုနည္းလမ္းနဲ႔ ေျပာျပရမလဲ ဆိုတာဟာ အင္မတန္မွပဲ ေခါင္းစားစရာ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ ဒီအပတ္မွာ စာသင္ေက်ာင္းေတြ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္တဲ့အခါ ပဲရစ္ၿမိဳ႕ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခိုက္ခံရမႈ အေၾကာင္းကို စာသင္ခန္းအတြင္း ေဆြြးေႏြးသင့္၊ မသင့္ကို ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားဟာ ဆံုးျဖတ္ရ ခက္ေနၾကတယ္။ မိဘမ်ားဟာလည္း ဒီေၾကကြဲဖြယ္ရာ ကိစၥကို ေျပာျပဖို႔ရာ ၀န္ေလးေနၾကၿပီး ဘယ္လိုဘယ္ပံု ေျပာျပရမလဲ ဆိုတာကိုကလည္း စိန္ေခၚမႈ တခုပါပဲ။ တုိင္းျပည္တုိင္းလိုလိုမွာ ဒီလုိ ဆိုးရြားလွတဲ့ အနိ႒ာ႐ုံကိစၥမ်ဳိးကို စာသင္ခန္းတြင္းမွာ အသိေပး ေဆြးေႏြးၾကပံုမ်ားဟာ မတူတတ္ၾကပါဘူး။ တခ်ဳိ႕ကေေတာ့ တူညီတဲ့ တုံ႔ျပန္မႈေတြ လုပ္တတ္ၾကတယ္။ သာယာလွပတဲ့ ပဲရစ္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ေသာၾကာေန႔ ညေနခင္းမွာ အလည္အပတ္ ထြက္ၾကရင္း ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြဟာ အၾကမ္းဖက္ တုိက္္ခုိက္သူေတြေၾကာင့္ အသတ္္ခံရျခင္း၊ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရျခင္းအတြက္ ႏိုင္ငံတကာက ေက်ာင္းေတြမွာ တမိနစ္ၿငိမ္သက္ၿပီး ၀မ္းနည္းျခင္း အထိမ္းအမွတ္လုပ္တာ လိုမ်ဳိးပါ။ တခ်ဳိ႕ေက်ာင္းေတြမွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္မႈအေၾကာင္းနဲ႔ ပဲရစ္ၿမိဳ႕ တုိက္ခိုက္ခံရမႈအေၾကာင္းကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းပဲ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြကို စာသင္ၾကားေပးေနၾကတဲ့ ဆရာဆရာမမ်ားအေနနဲ႔ ဒီလိုကိစၥမ်ဳိးကို မေျပာျပသင့္ဘူးဆိုၿပီး တြန္႔ဆုတ္ေနၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ Lycee Francais de New York စာသင္ေက်ာင္းမွာေတာ့ အတန္းအလိုက္ ေက်ာင္းသားေတြကို ခန္းမထဲမွာ စုေ၀းၾကၿပီး ဒီသတင္းဆိုးနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ခံစားခ်က္ေတြကို ေျပာျပၾကဖို႔ရာ စီစဥ္ထားေပးတယ္။ “က်မတို႔က သိပ္ၿပီးေတာ့ကို ဂ႐ုတစိုက္ ကိုင္တြယ္ၾကပါတယ္။” မန္ဟက္တန္ၿမိဳ႕က ျပင္သစ္စကားေျပာ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး အဲလစ္ဇဘတ္ကင္းက ေျပာျပပါတယ္။ “ဒါဟာ နားေထာင္ၾကဖို႔ရာျဖစ္ၿပီးေတာ့ စိုးထိတ္ေၾကာက္ရြံ႕မႈကို သက္သာရာ ရေစဖုိ႔အတြက္လည္း ျဖစ္တယ္။” ေလာ့စ္အိန္ဂ်လိစ္ၿမိဳ႕က Downtown Magnets အထက္တန္းေက်ာင္းရဲ႕ လူမႈေရးဘာသာျပဆရာ ဒန္နီယယ္ ေဂ်ာ့ကေတာ့ ပံုမွန္သင္ခန္းစာေတြကို ေရႊ႕ဆုိင္းထားၿပီး “အၾကမ္းဖက္မႈ သင္ခန္းစာ” ကို ျပင္ဆင္သင္ၾကားခဲ့တယ္။ သူ႔အတန္းထဲက ၁၁ တန္းအရြယ္ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ကမၻာ့အၾကမ္းဖက္မႈ စာရင္း၀င္ ျပင္သစ္တိုက္ခိုက္ခံရမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တပည့္မ်ား သိခ်င္တာေတြကို ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ေတာ့ ဆရာေဂ်ာ့ဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ ေျမာက္အာဖရိကေဒသရဲ႕ ပထ၀ီ၀င္နဲ႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ႏုိင္ငံေရးအေၾကာင္းကို အေျခခံက်က် သင္ၾကားျပသေပးပါတယ္။ “ကေလးေတြကို သိပ္႐ႈပ္ေထြးလွတဲ့ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြအေပၚမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိျမင္ေစခ်င္တာပါ။” လူမႈေရးဆရာက ရွင္းျပပါတယ္။ “တကယ့္ကိုပဲ ခက္ခဲလြန္းလွတဲ့ အေၾကာင္းအရာပါ။ ကေလးေတြက ျပႆနာရဲ႕ သမုိင္းေနာက္ခံ ဇာစ္ျမစ္ေတြကို မသိၾကဘူးေလ။” ကေနဒါႏုိင္ငံ၊ တုိရြန္တိုၿမိဳ႕မွာေတာ့ ခ႐ုိင္ေက်ာင္းဒါ႐ုိက္တာဟာ မိဘမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားအေနနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြကို ဒီ ကမၻာ့အၾကမ္းဖက္မႈအေၾကာင္း သင္ၾကားေဆြးေႏြးႏုိင္ဖို႔ လမ္းညႊန္ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။ သင္ၾကားေရး လမ္းညႊန္ထဲမွာ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ စိုးထိတ္ေၾကာက္လန္႔ေနမႈေတြကို ေဆြးေႏြးပံုနည္းလမ္းမ်ားနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ခံစားခ်က္ေတြကို အဖြင့္သေဘာေဆာင္တဲ့ ေမးခြန္းမ်ား ေမးျမန္းဖို႔ရာေတြကိုု ျပင္ဆင္ေပးထားပါတယ္။ “သိပ္ကို ႀကီးမားဆိုးရြားလွတဲ့ ဆံုး႐ႈံးမႈနဲ႔ ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့အခါမွာ နားမလည္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ကို လူေတြဟာ ခံစားရတတ္တာဟာ ပံုမွန္သဘာ၀ပါ။ ကေလးေတြရဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ားနဲ႔ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြကို မွ်ေ၀ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ ေပးေပးပါ။” ခ႐ုိင္ပညာေရးဒါ႐ိုက္တာျဖစ္သူ ဒြန္နာကြန္က သင္ၾကားလမ္းညႊန္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရွင္းျပပါတယ္။ “သူတို႔ေလးေတြ သိထားၿပီးတဲ့ အရာေတြနဲ႔ ထင္ျမင္ခ်က္ေတြကို ခြဲခြဲျခားျခား နားလည္ေအာင္ သင္ၾကားေပးသင့္ပါတယ္။” ဒီလိုိ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္ခံရမႈေတြကို အသက္ ၆ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ေလးေတြကိုေတာ့ မေျပာျပသင့္ေသးဘူးလို႔ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္မ်ားက မိဘမ်ားကို အႀကံျပဳထားတယ္။ အသက္အရြယ္ အတန္ႀကီးလာၿပီျဖစ္တဲ့ ကေလးေတြကိုေတာ့ မိသားစုနဲ႔ အတူတူ တီဗီြသတင္းကို ၾကည့္႐ႈၾကဖို႔ ဖိတ္ေခၚသင့္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုႏုိင္တယ္လို႔ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားတကၠသိုလ္က ဆယ္ေက်ာ္သက္စိတ္ပညာပါရဂူ ေဒါက္တာစတီဗင္ဘာေကာ့ဇ္က အႀကံျပဳထားပါတယ္။ “ကေလးမ်ားစြာတို႔အတြက္ေတာ့  ဒီျဖစ္ရပ္ေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ ႀကီးျပင္းရွင္သန္လာေနတဲ့ ကမၻာ့ႀကီးရဲ႕ ခြဲျခားမရတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြပါ။” ပညာရွင္က ေျပာပါတယ္။ “တကယ္တမ္းမွာေတာ့ ကေလးမ်ားရဲ႕ တုံ႔ျပန္မႈဟာ လူႀကီးမ်ားနဲ႔ မတူပါဘူး။ သူတို႔က သိပ္ၿပီးေတာ့ မခံစားၾကဘူးေလ။ က်ေနာ္တုိ႔ လူႀကီးမ်ားအေနနဲ႔ အံ့အားသင့္စရာေတာင္ ႀကံဳရေလ့ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔လည္း တုန္လႈပ္ခံစားမႈကို ေလွ်ာ့ပစ္သင့္သလားလို႔။” မိဘမ်ားဟာ ကုိယ္ခံစားေနရတဲ့ဟာကို ကေလးမ်ားဆီ ကူးစက္မသြားေစဖို႔အတြက္ ဂ႐ုစိုက္သင့္တယ္လို႔လည္း ေဒါက္တာဘာေကာ့ဇ္က ရွင္းျပပါတယ္။ “ျဖစ္ၿပီေဟ့ဆိုတာနဲ႔ လူႀကီးေတြက တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားသြားတတ္ၾကတယ္။ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ၾကမယ္။ ကိုယ့္ခံစားခ်က္ကို ကိုယ္သိျမင္ဖို႔ လိုတယ္ေလ။” သူက ထပ္မံရွင္းျပခဲ့တယ္။ “ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေနသူ၊ လူႀကီးမိဘတဦးအေနနဲ႔ သင္ဟာ ဒီလိုမ်ဳိး နာက်င္ခံစားေနရၿပီဆိုခဲ့ရင္ အျခားသူတဦးဦးဆီက ႏွစ္သိမ့္အားေပး ကူညီမႈမ်ဳိးကို ရယူသင့္ပါတယ္။ ကေလးေတြအေပၚမွာ စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္ေအာင္ မလုပ္သင့္ဘူး။” အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာေတာ့ ဒီလို စိတ္ထိခုိက္နာက်င္ေစတဲ့ သတင္းဆိုးမ်ဳိးကို ေက်ာင္းအလုိုက္ပဲ ကုိယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ၾကပါတယ္။ အီတလီႏုိင္ငံမွာေတာ့ ပညာေရး၀န္ႀကီးက တကၠသိုလ္၊ ေကာလိ္ပ္နဲ႔ ေက်ာင္းမ်ားကို တမိနစ္ၿငိမ္သက္တဲ့ အစီအစဥ္အတြက္ ညႊန္ၾကားထားတယ္။ တုိက္ခုိက္မႈေတြအတြက္ တနာရီၾကာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းပြဲေတြကိုလည္း က်င္းပျပဳလုပ္ဖို႔ရာကိုလည္း ၀န္ႀကီးက ေၾကညာထားပါတယ္။ ပညာေရး၀န္ႀကီး စတက္ဖန္နီယာ ဂီအန္နီနီက သူမရဲ႕ သတင္းလႊာထဲမွာ “ပညာေရး၀န္ထမ္း ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားဟာ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာ သူစိမ္းေၾကာက္ေရာဂါနဲ႔ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ တြန္းလွန္ဖယ္ရွားဖို႔အတြက္ ေက်ာင္းသားမ်ားကို သင္ၾကားျပသေပးရမယ္” လို႔ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ ကာလၾကာရွည္ အၾကမ္းဖက္ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲမ်ားနဲ႔ လူမႈဒုကၡမ်ားစြာကို ရင္ဆုိင္ေနခဲ့ရၿပီး၊ ရင္ဆုိင္ေနရဆဲ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဘက္ ၂ ဘက္စလံုးက ကေလးငယ္မ်ားကို အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခုိက္မႈေတြအေၾကာင္း ဘယ္လို သင္ၾကားေပးၾကမလဲ။ သိန္းႏုိင္ (ေမာကၡပညာေရး) Ref: AP news 16 Nov. 2015