ႏွစ္စဥ္ကမၻာေလာကအက်ိဳးကို ထူးထူးခၽြန္ခၽြန္ သယ္ပိုးခဲ့ၾက သယ္ပိုးေနၾကတဲ့သူေတြကို ခ်ီးျမႇင့္တာျဖစ္တဲ့ နိုဘယ္လ္ဆုေတြကိုေတာ့ ၂၀၁၅ အတြက္ ေရြးခ်ယ္ေၾကညာေပးေနပါၿပီ။ ၁၈၉၆ ခုႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့တဲ့ သိပၸံပညာရွင္ အဲလ္ဖရက္နိုဘယ္လ္က ၁၈၉၅ ခုႏွစ္ သူ႔ရဲ႕ေသတမ္းစာ မွာ ေရးသားမွာၾကားခဲ့တဲ့အတိုင္း နိုင္ငံတကာက ဓာတုေဗဒ၊ ႐ူပေဗဒ၊ စာေပနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး နယ္ပယ္ေတြမွာ ထူးထူးျခားျခားစြမ္းေဆာင္နိုင္ၾကသူေတြကို ေရြးခ်ယ္ၿပီး ေပးအပ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ မစၥတာနိုဘယ္လ္ရဲ႕ ေသတမ္းစာအရ နိုဘယ္လ္ေဖာင္ေဒးရွင္းႀကီးရဲ႕ နိုဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရး ေကာ္မတီက ႏွစ္စဥ္ေရြးခ်ယ္ေပးေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အခုေၾကညာေပးသြားၿပီးျဖစ္တဲ့ ဆုရရွိသူေတြကတေတာ့ ႐ူပေဗဒ ပညာရပ္ဆိုင္ရာမွာ ႏ်ဴထရီနို ေတြရဲ႕ ျဒပ္ထု တည္ရွိမႈကို ျပသနိုင္ခဲတဲ့ ႏ်ဴထရီနို အတက္အက် ျဖစ္ေပၚမႈကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိမႈ ဂ်ပန္နိုင္ငံက တာကာကီ ကာဂ်ီတာ နဲ႔ ကေနဒါနိုင္ငံက အာသာ ဘီမက္ေဒါလ္နယ္လ္ ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေတြ႔ရွိမႈဟာ ၀တၳဳပစၥည္းရဲ႕ အတြင္းပိုင္းအက်ဆံုး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြအေပၚ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ နားလည္ထားမႈကို ေျပာင္းလဲေပးနိုင္ၿပီး စၾက၀ဠာေပၚမွာ ႐ႈျမင္တဲ့အျမင္အတြက္လည္း အေရးပါတယ္ဆိုတာကို သက္ေသျပနိုင္ခဲ့လို႔ သူတို႔ကို ဒီဆုခ်ီးျမႇင့္ရတာျဖစ္တယ္လို႔ ေကာ္မတီက ဆိုပါတယ္။ ဓာတုေဗဒ ပညာရပ္မွာေတာ့ ဒီအန္ေအ ျပင္ဆင္မႈ အတြက္ ႐ုပ္ျဒပ္လႈပ္ရွားလုပ္ေဆာင္ပံုသေဘာကို ေလ့လာဆည္းပူးေတြ႔ရွိခဲ့မႈအတြက္ ဆြီဒင္နိုင္ငံဖြား ေထာမတ္စ္လင္ဒါး၊ ျဒဳတကၠသိုလ္ ဒါဟမ္းေဆးေက်ာင္းက အေမရိကန္နိုင္ငံက ေပါလ္ေမာဒရစ္ နဲ႔ ေနာ့ကာ႐ုိလိုင္းနား တကၠသိုလ္က တူရကီနိုင္ငံဖြား အဇစ္ဆင္ခါ တို႔ကို ပူးတြဲေပးအပ္လိုက္ပါတယ္။ ဇီ၀ကမၼ ေဗဒ ဒါမွမဟုတ္ ေဆး၀ါးဆိုင္ရာ ဆုကိုေတာ့ ကပ္ပါးေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ကုထံုးနည္းေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တဲ့ ဂ်ပန္နိုင္ငံသား ကီတာဆာတိုတကၠသိုလ္က အႏုဇီ၀ ပညာရွင္ ဆာတုိရွီ အိုမူရာ၊ တ႐ုတ္နိုင္ငံဖြား တ႐ုတ္ေဆးသိပၸံ အကယ္ဒမီက ေဆး၀ါးေဗဒပညာရွင္ ယူယူတူ နဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု နယူးဂ်ာစီ မက္ဒီဆန္ ဒ႐ူးတကၠသိုလ္က အႏုဇီ၀ ပညာရွင္ ၀ီလ်ံစီ ကင္မ္းဘဲလ္တို႔ကို ပူးတြဲေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာက္တုိဘာ ၉ ရက္ေန႔က ပူပူေႏြးေႏြးေၾကညာသြားခဲ့တဲ့ စာေပဆိုင္ရာ နိုဘယ္လ္ ဆုႀကီးကိုေတာ့ ယူကရိန္း နဲ႔ ဘယ္လ္လာ႐ုဇာတိစာေရးဆရာမႀကီး ဆဗက္လာနာအလဲဇီဗစ္ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူကိုေတာ့ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုသမိုင္းကို ပံုေဖာ္ခဲ့တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ေၾကကြဲ၀မ္းနည္းစရာေတြကို ထဲထဲ၀င္၀င္ ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ ေရးသားနိုင္ခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕စာေပ ေရးသားမႈ ေတြေၾကာင့္ ေပးအပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ ေကာ္မတီက ဆိုပါတယ္။ သူ႔ကို က်ေနာ္တို႔နိုင္ငံ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီ လက္ေအာက္က လြတ္လပ္ေရးရခဲ့တဲ့ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ ယူကရိန္းမွာ ေမြးဖြားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဆိုဗီယက္ ယူနီယံ အုပ္ခ်ဳပ္မႈတလွ်ာက္လံုး ဘယ္လ္လာ႐ုနိုင္ငံမွာ ႀကီးျပင္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံအရ စိတ္ကူးယဥ္မဟုတ္တဲ့ စာေတြ ဥပမာ ဒုတိကမၻာစစ္ အျဖစ္အပ်က္ေတြ၊ ဆိုဗီယက္ အာဖဂန္စစ္ပြဲ၊ ရွန္နိုိဗိုင္းလ္ ႏ်ဴကလီးယာ ေပါက္ကြဲမႈ မ်ိဳးေတြနဲ႔ ဆိုဗီယက္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ၿပိဳလဲမႈ ေတြကို တစိုက္မတ္မတ္ေရးသားခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာမ ႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ပထမဆံုး ၀တၳဳႀကီးျဖစ္တဲ့ “မိန္းမ မဆန္တဲ့ စစ္မ်က္ႏွာ” လို႔ နာမည္ေပးထားတဲ့ စံုစမ္းေမးျမန္းမႈ အေျချပဳ ၀တၳဳႀကီးကို ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မွာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး ဒုတိယ ကမၻာစစ္ကာလ နာဇီေတြကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အေၾကာင္းကို ေရးသားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ နိုဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ အသံစံုေအာင္ ေရးဖြဲ႔နိုင္စြမ္းနဲ႔ အဲဒီေခတ္အခါ ရဲ႕ ဒုကၡတရားနဲ႔ သတၱိစြမ္းအားေတြအတြက္ အထိမ္းအမွတ္ တခုျဖစ္တယ္လို႔ ခ်ီးက်ဴးခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာေပၚက လူသားေတြ အေတြ႔အႀကံဳအရ သင္ခန္းစာရယူစရာေတြ အမ်ားႀကီးကို ေရးသားခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာမႀကီးျဖစ္တဲ့အတြက္ နိုဘယ္လ္စာေပဆုႀကီးနဲ႔ ထိုက္တန္ တယ္လို႔ ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူကေတာ့ စာေပပညာနဲ႔ လူ႔ေလာကကို အက်ိဳးျပဳတဲ့ ပညာရွင္ပါ။ ရူပေဗဒ၊ ဓာတုေဗဒနဲ႔ ေဆး၀ါးပညာရွင္ေတြဟာလည္း သူတို႔ ကၽြမ္းက်င္ႏွံ႔စပ္တဲ့ သိပၸံပညာရပ္ေတြကို ဘ၀တေလွ်ာက္လံုး အခ်ိန္ေပးေလ့လာ စူးစမ္းစမ္းသပ္ အခက္အခဲ အတားအဆီးေတြကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး အခုလို နိုဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီကို အမည္စာရင္းတင္သြင္းခံခဲ့ၾကရတဲ့အထိ စြမ္းစြမ္းတမံ လုပ္ေဆာင္ခဲ့လို႔ ဆိုတာေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ လူတေယာက္ဟာ သူစိတ္၀င္စားတဲ့ ပညာရပ္တခုကို စူးစူးနစ္နစ္ အခ်ိန္ေပးေလ့လာရမယ္၊ စမ္းသပ္ အသံုးခ်ၾကည့္ရမယ္။ ေတြ႔လာတဲ့ အခက္အခဲေတြကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းရမွာျဖစ္သလို ေတြ႔လာတဲ့ ဒုကၡသုကၡေတြကိုလည္း ခံခဲ့ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ကိုယ္ကၽြမ္းက်င္ႏံွ႔စပ္တဲ့ ပညာနဲ႔ က်ားကုတ္က်ားခဲႀကိဳးစားၿပီး ကမၻာေပၚက လူသားေတြ အားလံုးအတြက္ အက်ိဳးျပဳခဲ့၊ ျပဳေနတဲ့ ပညာရွင္ေတြကို ထိုက္ထိုက္တန္တန္ နိုဘယ္လ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ေပးအပ္တာကို ႀကိဳဆို အားေပးရမွာ ျဖစ္သလို အဲဒီလို လုပ္လာတာမဟုတ္ဘဲ ကံအားေလွ်ာ္စြာ နယ္ပယ္တခုမွာ နာမည္ရ ၿပီး ကမၻာေပၚက လူသားေတြ အားလံုးအတြက္မဆိုထားနဲ႔ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က ျပည္သူလူထု အတြက္ ဘာမွ မယ္မယ္ရရ မလုပ္ရေသးတဲ့ သူမ်ိဳးေတြကို နိုဘယ္လ္ဆု မေပးမိဖို႔ အေရးႀကီးတယ္လို႔ ေျပာရမွာမွာပဲ။ မစၥတာ နိုဘယ္လ္ ထားရွိခဲ့တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဆုရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာကို က်ဆင္းမသြားေစခ်င္လို႔ပါ။ ဒါကိုလည္း နိုဘယ္လ္ေဖာင္ေဒရွင္းနဲ႔ နိုဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီက သတိႀကီးႀကီးထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ နိုဘယ္လ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုမ်ိဳးကို ေရြးခ်ယ္ေပးအပ္ရာမွာ နိ္င္ငံတကာ အျမင္ လူ႔ေလာက တခုလံုးလႊမ္းၿခံဳ အျမင္ေတြရွိရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွ မလုပ္ရေသးဘဲ အနာဂတ္မွာ လုပ္လာနိုင္ေျခရွိတာ၊ ျဖစ္လာနိုင္ေျခရွိတာေတြကို တြက္ဆၿပီး တကယ့္လုပ္ေဆာင္ၿပီးသားအလုပ္ကို အဓိက မစဥ္းစားဘဲ နိုဘယ္လ္ဆုကို ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေသဆံုးသြားၿပီးျဖစ္တဲ့ မစၥတာ နိုဘယ္လ္ကုိ အလြန္အားနာစရာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ခုထိေပးခဲ့ၿပီးသားဆုေတြမွာ သိပၸံပညာရပ္ဆိုင္ရာဆုေတြနဲ႕ စာေပဆိုင္ရာဆုေတြမွာ တကယ္မွန္ကန္ခဲ့ အတိမ္းအေစာင္းမရွိခဲ့တဲ့ နိုဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရး ေကာ္မတီမွာ အျမင့္ဆံုးျဖစ္တဲ့  နိုဘယ္လ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုႀကီးကို ေရြးခ်ယ္ေပးအပ္ခဲ့ရာမွာေတာ့ အတိတ္က ခ်ုိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္ အမွားအယြင္းမကင္းခဲ့ဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရတဲ့အခ်က္ေတြ ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာကိို ေတြ႔ရွိခဲ့ရပါတယ္။ ဒါကုိ ႏုိင္ငံေရးေလ့လာသံုးသပ္ သိမီတဲ့ သူေတြလည္း ေတြ႔ျမင္ၿပီးျဖစ္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒီ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြက္ နိုဘယ္လ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုအတြက္ ၇ ရက္ေန႔အထိ ထိပ္ဆံုးနာမည္ေပါက္ေနသူေတြကေတာ့ ဂ်ာမနီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အင္ဂ်လာ မာကဲလ္၊ ကိုလန္းဘီးယား သမၼတ ဂ်ဴအန္မင္ႏ်ဴလ္ဆန္းေတာ့စ္၊ ဖားစ္ (FARC) သူပုန္အဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္ တီမိုလီယြန္ရီမင္နက္ဇ္၊ ႐ုရွား အတိုက္အခံသတင္းစာ နိုဗာရာ ဂဇက္တာကို တည္ေထာင္သူတဦးျဖစ္ၿပီး အယ္ဒီတာခ်ဳပ္လည္းျဖစ္တဲ့ ဒမီထရီမူရာေတာ့ဗ္၊ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ဖရန္ဆစ္၊ ဂ်ပန္နိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ထိန္းသိမ္းၿပီး စစ္ဆန္႔က်င္ေရး ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ေနတဲ့ အာတစ္ကယ္ ၉ (The Article 9 Association) အဖြဲ႔ စတဲ့သူေတြ ပါ၀င္ေနၾကၿပီး ေနာ္ေ၀ နို္ဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရး အဖြဲ႔က ဒီႏွစ္အတြက္ အမည္စရင္းတင္သြင္းသူေတြထဲမွာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ သမၼတ ရာထူးရၿပီးခ်ိန္မွာ နိုဘယ္လ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရၿပီးျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္ ဟူစိန္ အိုဘားမားလည္း ပါတယ္လို႔ ေၾကညာထားပါတယ္။ ခုေနာက္ဆံုး ေအာက္တိုဘာလ ၉ ရက္ေန႔အထိ ေရာက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့  ထိပ္ဆံုးရနိုင္သူ ၂ ဦးဟာ အေမရိကန္လံုၿခံဳေရး ေအဂ်င္စီ ရဲ႕ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ေတြကို ဖြင့္ခ်ထြက္ေျပးၿပီး နိုင္ငံရပ္ျခားမွာ ခိုလႈံေနတဲ့ လံုၿခံဳေရးေအဂ်င္စီ ၀န္ထမ္းေဟာင္း အက္ဒ္၀ပ္ စနိုဒင္ နဲ႔ ဂ်ာမဏီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အင္ဂ်လာမာကဲလ္တို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုလာပါတယ္။ က်ေနာ္အထက္မွာ တင္ျပခဲ့သလို ႏိုဘယ္လ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုလို ဆုမ်ိဳးကို ေပးအပ္ဖို႔ ေရြးခ်ယ္ရာမွာ နိုဘယ္လ္ဆု ေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီအေနနဲ႔ အထူးသတိထားေလ့လာ အကဲျဖတ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ တကမၻာလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္ တကမၻာလံုးၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈကို တကယ့္စိတ္ရင္းေစတနာရွိရွိ ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့သူ၊ အားထုတ္ေနသူ ဟုတ္မဟုတ္ အေသအခ်ာ စိစစ္စစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အခု ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့့ ေနာ္ေ၀ နိုဘယ္လ္ဆု ေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီက ေရြးခ်ယ္မႈ မွန္ကန္တယ္လို႔ ေျပာရမယ္ထင္ပါတယ္။ အမည္စာရင္းတင္သြင္းခံထားရသူေတြ ထိပ္ဆံုးက လူေတြေရာ ေအာက္က လူေတြကိုပါ မေရြးခ်ယ္ဘဲ အာရပ္ေႏြဦးေတာ္လွန္ေရး အစ တူနီးရွား နိုင္ငံ ရဲ႕ ဘက္ေပါင္းစံုက အခက္အခက္အၾကပ္အတည္းေတြ႔ေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ ၾကားက အရပ္ဘက္ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းေပးခဲ့တဲ့ ၄ ပြင့္ဆိုင္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးအဖြဲ႔ကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ရဲ႕ ႏိုဘယ္လ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုကို ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္ေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ဥကၠ႒က တညီတညြတ္တည္း ေထာက္ခံေရြးခ်ယ္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာႀကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီေလးပြင့္ဆိုင္အဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ တူနီးရွား အေထြေထြ အလုပ္သမားသမဂၢ (UGTT) ဟာ တူနီရွားစက္မႈ လုပ္ငန္း ကြန္ဖက္ဒေရးရွင္း၊ ကုန္သြယ္မႈနဲ႔ လက္မႈအႏုပညာ အဖြဲ႔(UTICA)၊ တူနီးရွား လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္( LTDH) နဲ႔ တူနီးရွားေရွ႕ေနမ်ားအဖြဲ႔တို႔ ေပါင္းစည္းထားတဲ့ ေလးပြင့္ဆိုင္အဖြဲ႔ျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႔က တူနီးရွားနိုင္ငံ ၿပိဳကြဲလုဆဲဆဲ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ဒီမိုကေရစီကကူးေျပာင္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို တညီတညြတ္တည္း ဆံုးျဖတ္ကူးေျပာင္းေစခဲ့ၿပီး နိုင္ငံကို လူမ်ိဳးေပါင္းစံု လြတ္လပ္စြာ ယွဥ္တြဲေနထိုင္နိုင္တဲ့ (ဗဟုစနစ္)ကို က်င့္သံုးတဲ့ နိုင္ငံတနိုင္ငံအျဖစ္ေျပာင္းလဲ တည္ေဆာက္ဖို႔ အဓိက အားေပးေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒီႏိုဘယ္လ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို ရရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဖြဲ႔အဖြဲ႔၀င္ေတြက လံုး၀ ေမွ်ာ္လင့္မထားခဲ့ၾကဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီႏွစ္အတြက္ ႏိုဘယ္လ္ဆုေရြးခ်ယ္ေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ စိစစ္ေရြးခ်ယ္မႈေတြဟာ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ခဲ့တယ္လို႔ပဲ ေျပာရမွာပါပဲ။ စုိးေနလင္း