လိပ္ကြ်န္း လူသတ္မုဒိမ္းမႈ အမိန္႔ခ်မယ့္ရက္ သတ္မွတ္မယ္ - ေရွ႕ေန ဦးေအာင္မ်ဳိးသန္႔
အေးနိုင်
·
October 10, 2015
မႏွစ္ႏွစ္ကုန္ပိုင္းက ထုိင္းေတာင္ပိုင္းမွာ ၿဗိတိသွ်လူငယ္ႏွစ္ဦး သတ္ခံရမွဳနဲ႔ တရားခံအျဖစ္ စြဲဆုိခံရတဲ့ တရားခံ ေဇာ္လင္းနဲ႔ ေ၀ျဖဳိး (ေခၚ) ၀င္းေဇာ္ထြန္းတို႔ကို ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ေကာ့စမြီခရိုင္တရားရုံးမွာ ေအာက္တိုဘာ ၁၀ ရက္၊ ၁၁ ရက္ ႏွစ္ရက္ဆက္တိုက္စစ္ေဆးမွာျဖစ္ၿပီး သူတို႔ႏွစ္ဦးအေပၚ အမိန္႔ခ်မွတ္မယ့္ ရက္သတ္မွတ္ေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာသံရုံးအထူးအဖြဲ႔ရဲ႕ ဥပေဒအၾကံေပး ေရွ႔ေနဦးေအာင္မ်ဳိးသန္႔ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေအာက္တုိဘာ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ တရားခံႏွစ္ဦးကို ရုံးထုတ္မယ္၊ တရားစီရင္ေတာ့မယ့္အပိုင္း နီးကပ္လာေနၿပီမဟုတ္ပါလားခင္ဗ်။ အစီအစဥ္ကို ေျပာျပပါ။။
"အန္ကယ္ေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ေကာ့စမြီကုိရာက္ေနၿပီ။ ရက္ခ်ိန္းေပးထားတာက စေန၊ တနဂၤေႏြ ၂ ရက္ေပးထားတယ္။ မနက္ျဖန္က်ရင္ (ေအာက္တုိဘာ ၁၀) တရားခံ ေဇာ္လင္းကို ဆက္စစ္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ၂ တရားခံ ေ၀ၿဖဳိးကို ဆက္စစ္မယ္။ အဲဒီ ၂ ရက္နဲ႔ အဲဒီ ၂ ေယာက္ၿပီးသြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ တနဂၤေႏြေန႔ ညေနမွာေတာ့ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံးအမိန္႔ ဘယ္ေတာ့ခ်မယ္ဆိုတာမ်ဳိးေတာ့ သတ္မွတ္ရက္ေပးလို႔ရလိမ့္မယ္။
အမႈက ဇာတ္ရွိန္အျမင့္ဆုံးအခ်ိန္ကို ေရာက္ရွိေနတာေပါ့ေနာ္။
“ဒါေပါ့ အမိန္႔အဆင့္ပဲက်န္ေတာ့တာေပါ့။ အမိန္႔ဆုိတာက ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္ခ်ိန္းေတြက တရားခံျပသက္ေသ ၁၄ ေယာက္ကို အန္ကယ္တို႔ စစ္လိုက္ၿပီ။ ၿပီးေတာ့ တရားခံျပ ၂ ေယာက္မွာ ေဇာ္လင္းေလးကို စစ္ရင္းတန္းလန္းနဲ႔ ရပ္ၿပီးေတာ့ ခုနက တရားခံျပသက္ေသေတြကို ထည့္စစ္လိုက္ရတာ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ တရားခံျပသက္ေသေတြက အခ်ိန္ေပးရမႈနည္းတယ္။ အခ်ိန္မရွိလို႔ ရွိတဲ့အခ်ိန္ေလး ၀င္စစ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို အရင္စစ္ေပးလိုက္တယ္။ စစ္ေပးၿပီးကာမွ အခုေဇာ္လင္းေလးကို ဆက္စစ္မယ္၊ ၿပီးရင္ ေ၀ၿဖဳိးကိုစစ္မယ္၊ ဒီႏွစ္ရက္မွာ။"
ေရွ႔ပိုင္းသတင္းေတြကေတာက္ေလ်ာက္ထုတ္ခဲ့တယ္။ အခုစစ္မယ့္ တရားခံလို႔ စြပ္စြဲခံရသူႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ ထြက္ဆိုခ်က္ေတြက တရား႐ုံးမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ သူတို႔အတြက္ အေရးပါလဲ။ နက္ျဖန္သန္ဘက္ရင္ဆိုင္ရမယ့္အေျခအေနေတြကေလ။
"ကေလးေတြက သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ဘယ္လိုအစစ္ခံရမယ္ဆိုတဲ့အေနအထားက ဘယ္လိုအစစ္ခံရမယ္ဆိုတာေတာ့ အန္ကယ္တို႔ သိထားၿပီးပါၿပီ။ အဲဒီေတာ့ အန္ကယ္တို႔ အမွဳတခုလုံးကို ၾကည့္တဲ့အခါမွာ အန္ကယ္ ခနခန ေျပာသလိုပါပဲ။ ၁ အခ်က္၊ ကေလးေတြ ခံ၀န္ခ်က္ေပးတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္၊ ၂ အခ်က္က ကေလးေတြက ဒီအန္ေအ (မ်ဳိးရိုးဗီဇ) တူတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္၊ အဲဒီ ၂ ခ်က္ကို သူတို႔က ေပါင္းၿပီးေတာ့ စီစီတီဗြီက ပုံရိပ္ေတြနဲ႔ ျပၿပီးေတာ့ တရားစဲြအဖြဲ႔က ကေလးေတြကို တရားခံအျဖစ္ သုံးသပ္ထားတာပါ။ အဲဒီေတာ့ ဒီ ၂ ခ်က္ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လည္း အန္ကယ္တို႔ ေျပာခဲ့သလိုပဲ ၁ ရက္ ၁၀ လ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ေန႔ ဒီ ေ၀ျဖိဳးဆိုတဲ့ကေလးဟာ ဆူရတ္ဌာနီရဲစခန္းမွာ ၀န္ခံပါတယ္၊ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးပါတယ္ဆိုတည္းက အန္ကယ္ကန္႔ကြက္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ကန္႔ကြက္လဲဆုိေတာ့ ရဲစခန္းမွာ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးတာ တရားမ၀င္ဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆိုေတာ့ အသျပာေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဒါမွမဟုတ္လုိ႔ရွိရင္ အာဏာေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ေျဖာင့္ခ်က္ေပးႏိုင္တယ္။ ေနာက္တခ်က္က ဒီလို ေျဖာင့္ခ်က္ေပးတဲ့အခ်ိန္မွာ ဥပေဒနားလည္တဲ့ ေရွ႔ေနဆိုတဲ့ ေရွ႕ရပ္မရွိမွဳ၊ ေနာက္တခါ တရားခံေ၀ျဖဳိးေလးရဲ႕မိသားစု တေယာက္မွ ရွိမေနဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ ရဲစခန္းမွာ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးတာဟာ တရားမ၀င္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ ကန္႔ကြက္ခဲ့တယ္။ ဒီလိုကန္႔ကြက္သလုိပဲ ၈ ရက္၊ ၁၀ လ၊ ၂၀၁၄ မွာလည္း ကေလးေတြက တရား႐ုံးမွာ တရား၀င္ ေျဖာင့္ခ်က္ကို ျပန္႐ုပ္သိမ္းလိုက္ၿပီးပါၿပီ။ ဒီကိစၥရွင္းသြားတာပါ။
"ေနာက္တခ်က္က ဒီအန္ေအတူတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း ကိုေအးႏိုင္တို႔လည္း ၾကားၿပီးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ ဒီအန္ေအတူတဲ့ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း သက္ဆိုင္ရာမႈခင္းဆရာ၀န္ေတြကိုယ္တိုင္ တရားရုံးမွာ လာအစစ္ခံၿပီးသြားၾကၿပီးပါၿပီ။ အဲဒီေတာ့ ဒီအစစ္ခံခ်က္အရ ဒါဟာ ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ သိပၸံပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔ရဲ႕ အစစ္ခံခ်က္ေတြဟာ ဒီအန္ေအမတူဘူးလို႔ေျပာတာ ရွင္းေနပါၿပီ။ ဒီအတြက္ကိုလည္း အန္ကယ္အမႈအလယ္ပိုင္းမွာ ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီအန္ေအရယူတဲ့ေနရာမွာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ ၇ ခ်က္ရွိတယ္။ ဒီ ၇ ခ်က္နဲ႔ ညီေအာင္ မယူခဲ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ လြဲမွားတယ္။ ဒီအန္ေအတူတယ္ဆိုတာ တရားမ၀င္ဘူးလို႔ ကန္႔ကြက္ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲလိုကန္႔ကြက္ခဲ့ရုံတင္မကဘဲနဲ႔ ပညာရွင္ေတြက အခုလို တရားရုံးမွာ လာၿပီးေတာ့ ဒီအန္ေအ မတူဘူးလို႔ ထြက္ဆုိသြားတဲ့ကိစၥက ရွင္းေနတာပါ။
“စီစီတီဗြီမွာေတြ႔တယ္ဆိုတဲ့ ပုံရိပ္ဆိုတာကိုလည္း ဟိုးတေန႔တုန္းက တရားရုံး စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔ထြက္ဆိုခ်က္မွာၾကည့္ရင္ သိပါလိမ့္မယ္။ ၂၅ ရက္၊ ၉ လ၊ ၂၀၁၅ ရက္ေန႔က ထြက္ခ်က္မွာၾကည့္ရင္ သိတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ ေျပးေနတဲ့ပုံကို အစိုးရေရွ႔ေနအေနနဲ႔ တရားရုံးမွာ စီဒီအေနနဲ႔တင္ထားတာပါ။ ဒီဟာက တရားခံေ၀ျဖဳိးဆိုၿပီးေတာ့ ေျပာခ်င္တာပါ။ ဒီစီဒီကိုပဲ မိတၱဴကူးယူၿပီးေတာ့ အဂၤလန္ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ တက္ကနီေကးရွင္းပညာပို္င္းဆိုင္ရာနဲ႔ စစ္ေဆးၾကည့္တဲ့အခါမွာ ဒီေျပးေနသူဟာ ေ၀ျဖဳိးေခၚ ၀င္းေဇာ္ထြန္းမဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ ဒီအေျဖဟာ တရားခြင္မွာ သက္ေသအျဖစ္နဲ႔ Andy Hall (အလုပ္သမားေရးတက္ၾကြသူ) လည္း အစစ္ခံသြားတာရွိပါတယ္။
"ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီအခ်က္ေတြ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တရားလိုစြဲဆိုခ်င္တဲ့ ေျဖာင့္ခ်က္၊ ဒီအန္ေအတူတယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ စီစီတီဗြီပုံ ကိစၥေတြဟာ အန္ကယ္တို႔ ဥပေဒအရ ရွင္းျပစရာမလိုေအာင္ အျပစ္ကင္းစင္ေနေၾကာင္း အန္ကယ္ ဒီဟာကို သုံးသပ္ျပလိုပါတယ္။"
ဒီအမႈႀကီးတခုလုံးမွာ တရားလိုနဲ႔ တရားလိုျပသက္ေသဘယ္ႏွဦး၊ တရားခံႏွစ္ဦးအပါအ၀င္ တရားခံျပ သက္ေသဘယ္ဦးကို စစ္ေဆးခဲ့သလဲ။
တရားလိုနဲ႔ တရားလိုျပသက္ေသေတြက အားလုံးေပါင္း ၆၅ ေယာက္တင္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္တရားခြင့္မွာ ၃၅ ေယာက္ပဲ တင္ၿပီးစစ္သြားပါတယ္။ က်န္တဲ့လူကို ပယ္လိုက္ပါတယ္။ ထို႔အတူပဲ ခရစၥတိုဖာနဲ႔ စေကာ့တလန္သူ ၃ ေယာက္ကိုေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ထြက္ခ်က္ေတြကို စာရြက္နဲ႔ပဲ တင္ပါတယ္။ လူကိုယ္တိုင္လာၿပီး အစစ္မခံသြားပါဘူး။ ဥပေဒအရေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီဟာက တရားမ၀င္ဘူးလို႔ဆိုရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ ဒီအစစ္ခံခ်က္ကို အန္ကယ္တို႔ တရားခံဘက္က ျပန္လွန္ေမးခြန္းေမးပိုင္ခြင့္မရွိတာေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီထြက္ခ်က္ဟာ တရား၀င္ယူလုိ႔မရဘူးလို႔ သတ္မွတ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါက တရားလိုဘက္က ဆိုက္ပါ။ ေနာက္ အန္ကယ္တို႔ဘက္က တရားခံဘက္က ၃၁ ေယာက္တင္ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီကေန႔ထိ တရားခံျပသက္ေသက ၁၄ ေယာက္စစ္ၿပီးေတာ့ ကေလး ၂ ေယာက္ပါဆိုရင္ အားလုံး ၁၆ ေယာက္ တရားခံဘက္က အစစ္ေဆးခံၾကတဲ့အေနအထားမ်ဳိးပါပဲ။"
အန္ကယ္တို႔ကိုယ္တိုင္ အမႈစကတည္းက ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ တရားခြင္မွာ စစ္ေဆးခဲ့သေလာက္ကို ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြေဖာ္ျပခ်က္အရဆို တရားခံေတြဘက္က အားသာေနတာမ်ဳိး ဖတ္ရွဳေလ့လာရတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ေစကာမူ လာမယ့္ရက္ပိုင္း လာမယ့္လပိုင္းမွာ ကေလးႏွစ္ေယာက္အေပၚဆုံးျဖတ္ခ်က္က ဘယ္လိုရလဒ္မ်ဳိးေပၚထြက္လာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းလဲ။ ရင္ခုန္လဲ။
"အန္ကယ္အေနနဲ႔ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အန္ကယ္ကိုယ္တိုင္ ထို္င္းႏိုင္ငံထဲမွာ သြားလိုက္ျပန္လိုက္ေနတာ ၁၆ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ ထို႔အတူပဲ တရားခြင္မွာလည္း အေတာ္မ်ားမ်ား ထိုင္းတရားခြင္ကို တက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီလိုတက္ခဲ့တဲ့အေတြ႔အၾကဳံအရ ထိုင္းတရားဥပေဒကို အန္ကယ္တို႔ယုံၾကည္တယ္။ တရားသူၾကီးေတြရဲ႕ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္မIaတြက မွ်တမွန္ကန္တယ္ဆိုတာ အန္ကယ္ ယုံၾကည္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အဲဒီအတိုင္းသာ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္ဆိုရင္ အန္ကယ္တို႔ကေလးေတြ အမႈက တရားေသလြတ္ဖို႔ပဲရွိတယ္ဆိုတာ အန္ကယ္ ရဲရဲေျပာရဲတယ္။"
သူတို႔အေပၚ အမႈအေရအတြက္က ငါးမႈလား၊ ေျခာက္မႈလား တိတိက်က်ေလး အပ္ဒိပ္ေျပာေပးပါဦး။
"စြဲထားတာကေတာ့ လူသတ္မႈစြဲထားတယ္။ မုဒိမ္းမႈစဲြထားတယ္။ ပူးေပါင္းႀကံစည္မွႈ စြဲထားတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ညအခ်ိန္ပစၥည္းလုယူမႈ စြဲထားတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲကို တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာမႈ စြဲထားတယ္။ ေနာက္ ထိန္ခ်န္မႈ စြဲထားတယ္။ ေနာက္တခါ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ေနထိုင္မႈဆိုၿပီးေတာ့ ၇ မႈနဲ႔ စြဲထားတာပါ။"
ဒီအမႈႀကီးတခုလုံးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မွတ္ခ်က္စကားေျပာျပပါ။
"အန္ကယ္တို႔ျမင္တာကေတာ့ လူသားအားလုံးကေတာ့ လြတ္လပ္စြာနဲ႔၊ တရားမွ်တစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးဆုိတဲ့ ဘာလူမ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္ ဒီလိုေနရမယ့္အေနအထားပါ။ အခုဟာ ျမန္မာရယ္၊ ထိုင္းရယ္ ဘယ္လူမ်ဳိးပဲမဆို ဒီလို ဥပေဒအရ လြဲမွားစြာစြဲဆိုၿပီးေတာ့ အျပစ္ေပးခံရမယ္ဆိုရင္ လူသားေလာကဟာ အရုပ္ဆိုးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီအမႈဟာ အမွန္အတိုင္းသာ စီစဥ္ေပးၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လူသားေလာကမွာ သာဓက ဥပမာေကာင္းတခုရမယ္လို႔ပဲ အန္ကယ္ယူဆတယ္။
